TE KARERE O PONEKE



Ko te kai rapu, ko ia te kite.



[VOL I,  MANE, 28 o HUNE 1858,  NO. 33]



The "KARERE O PONEKE" is pub-

lished every Thursday morning.

TERMS OF SUBSCRIPTION;- Twenty

Shillings per annum, payable half-

yearly.

TERMS OF ADVERTISING;- Three

pence a line for the first insertion of

all advertisements, and Two pence a

line for every subsequent insertion.

Advertisments wil be continued and

charged for until counter-ordered:

such orders in writing, as also all Ad-

vertisements (in English) will be re-

ceived at the INDEPENDENT Office,

Lambton-quay, on Tuesdays, at any

time before 4 o'clock, p.m.



HE KIWI! HE KIWI!

EHOA MA, e nga kaiwhakangau
Kiwi, tahuri mai. Ko au tenei 
hiahia ana ki etahi Kiwi kia hopukia
mai e koutou—hei te mea ora.

Kei te pai o te manu te ritenga mo
nga utu: otira, ko te utu ano tenei
pai ai au:—

Mo te mea rahi ......... £200

Mo te mea iti ............ 100

Ma te pai o te manu ka whakanuia
ai nga utu, ma te kino ka whakaititia
ai. A, e pai ano kia maha nga kiwi
—kia rua te kau noa atu—e hokoa
katoatia e au.

NA TE PURA.
Poneke,
4 o Pepuere, 1858.





WAIRARAPA 
Mira-huri-paraoa o Papawai.

Kua oti e matou ko nga tangata

te whakarite, a kua riro mai i

au na runga mai i te ritenga rihi, te

Mira-huri-paraoa i Papawai.

Ko nga utu mo te hurihanga witi
e rite ana ki o nga mira o Poneke,
ara, he hereni me te hikipene mo te
puhera. Kei te makete hoki te ri-
tenga mo nga utu e hoatu ai e ahaua
mo nga utu witi o kawea mai aua mo
te hoko.

Kia rongo mai nga tangata noho o

te taha ki te rawhiti o te mira, he
huarahi pai tera o anga: mai ana ki to
mira ra te pito ki runga o te kainga o
Te Merihana. Kia rongo mai hoki
nga tangata o Kerei Taone, e kohi-
kohi moni ana ahau hei whakaoti i te
huarahi tika mai i nga paamu-iti o
Wairarapa.

Na TAMATI HUKA.

(Thos, Hooker.)
28 o Hune, 1858



PANUITANGA.

He Hoiho kei te haere i Rangi-

tikei nei. E wha nga tau o taua

hoiho; ko te ahua he whero. Ehaere

tahi ana me tana kuao. Me haere

mai tetahi tangata nona tetahi hoiho

kua ngaro, ki te titiro: ki te tika nona

ka whakaae au kia riro atu i a ia te

hoiho nei me tana kuao. Ko nga utu

mo te hopuranga, mo te ahatanga

ranei, mana ano e whakarite.

NA RAUPARAHA TE RINGA

Rangitikei,

15 o Pepuere, 1858



KO TAHI TE RAU PAUNA

NO TE MEA, Kua tahuti tetahi
herehere i te Whare-herehere o

Poneke, ko Hoani Wuru tona ingoa,
he Pakeha—no te ata o te 7 o nga
ra o tenei marama i oma ai. Ki te
hopukina taua pakeha, a Hoani Wuru,
e tetahi, ka arahina mai ai ki te Kai-
tiaki o te Whare-herehere o Poneke,
ka hoatu ki a ia, hei utu mo taua ho-
pukanga, nga moni, ko tahi nei te
rau pauna.



NA; KO NGA RITENGA ENEI O TE AHUA O TAUA
HOANI WURU:

Ko ona tau 44, ko te ikeike 5
putu 8 inihi—he mea ahua karererere
te kanohi, e atamangu ana te maka-
we; ko nga kanohi, he atamangu-
mangu. I tana omanga ai, ko ona
kakahu, he puru haikete, he wetikote
ahua pango; he tarau koruroi, he
potae wairaweki, mangumangu, me
tetahi wahi ripona, e roa ana, kei muri.

WILLIAM FITZHERBERT,

Kai Tuhituhi o te Kawanatanga.

Te Whare Tuhituhi
o te Kawanatanga,
Poneke, 8 Hune, 1858.



KO TE TIMA WONGAWONGA

E rere ana ko Wanganui, ko

Wakatu hoki, hei te whitu o nga ra

o Hurae.

Ko te tangata e mea ana kia eke,

kia uta taonga ranei, me korero mai

ki a 

TAKANA raua ko PENARA,

(Duncan & Vernell.)

Poneke, 23 o Hune, 1858.

2                     TE   KARERE      O  PONEKE.
 Ko  te kat rapu, ko ia te kite.

    MANE, 28 o HUNE, 1858.
      KO TE HAURANGI.
  Ko  te rangi tenei e whakaturia
ai te whiriwhiringa mo te Hupari-
tene, ki   nga  wahi   katoa  kua
oti te whakarite, me ta tera nupepa i
whakaatu.  E kore ano e kitea wawe-
tia kowai ranei ka waiho hei Hupari-
tene, ko te Petitone ranei, ko te Hira
ranei. Kia poto mai ano nga puka-
puka  o ia wahi o ia wahi, ka kitea
ai.  Hei a Mane  o tera atu wiki, ara,
hei te 12 o nga ra o Hurae, e kara-
ngatia nuitia ai, hei reira ano ka ra-
ngona,  ko  tehea  ranei, ko tehea
 ranei. E  nui ana e puehu  i roto i
nga tini pakeha i roto i nga ritenga
 penei—he nui ano o te tautohetohe o
 tetahi o tetahi. Kua kite nga tangata
 maori i ta te pakeha hanga i roto i
 tenei mea. Ko ta matou mahi tenei
 he whakahaere tika i nga whakaaro o
 nga maori. Kauaka ma matou e mea
 mowai  ranei o tehea tangata poati,
 mona ake ano  te whakaaro ki tera,
 me  whakaaro marire ano mo tana e
 pai ai. Otira, me whakatupato ma-
 tou i nga tangata maori kei uru ia ki
 roto ki nga ritenga kuware o etahi
 pakeha.   "Me   whakarihariha i te
 kino, me u ki te pai."
   E hoa ma, ka nui haere te mahi
 haurangi i roto i tenei mea.  Ka
 kite matou i etahi o  nga  maori e
 kumea  poakatia ana  i roto i nga
 huarahi o te taone. Kei  mea  ra-
 tou, "Heoi,  na  te pakeha  i ho-
 mai." Ahakoa  homai  e te pakeha
 te mea whakamate, e kore te tangata
 mahara e tango. Ko  te take tera o a
 te pakeha mate. Ko te mea tena e
 mate  wawe ai etahi, e rawakore ai, e
  riro ai ki te hohipera, ki te whare-
 herehere, i tupu ai nga mea kino i
  roto i aia. " Ko te huarahi ia ki te
 mate."  Ka  kaere te maori ki runga
  o tenei huarahi e kore rawa e tupu he
  painga mona.  Ka  hoki iho ia ki
  to puru.  Ko   ta matou  e hiahia
  ai kia kake haere te tangata maori,
  kia meinga  he  tangata mohio, he
  tangata rangatira, he tangata whai
  E kore pea nga tangata kua mana-
wareka  ki   te wai  piro e  rongo
mai.  Kei raro iho ratou i tona kaha
nui, he pononga ratou na te haurangi,
toia rawatia ana ki runga o te he, ko
to ratou mutunga iho, be matenga.
Heoi, ko nga tangata, kahore ano i
whakarauna  e tenei kino, me tupato.
 Kaua koutou e pa ki te wai piro, he
 whakakaka- ano tona, he wai whaka-
 mate tangata hoki. Ka ki matou i te
 whakama i te kitenga ai o te maori e
riro ana i a ia. Maumau te moni!
Maumau  te taima ! Maumau te ta-
 ngata ! Heoi te kainga pai mo te
 haurangi, ko te whare o nga pohehe
—e  kore hoki e tika mana e haere
noa.
   E  tohea koutou e  tetahi kia inu
i te rama, i te aha ranei e haurangi
 ai, kia pakeke. He  whakawainga
 tena. I pera ano te timatanga o ratou
 katoa kua riro hei taurekareka mo te
 kaho rama. He wahi ano i mua ka-
 hore ratou i inu—i timata ano i te
 karahi kotahi, muri iho ka taea nga
 karahi erua, no te roanga o te haere
 ka reka te waha i tena mea—hiahiatia
 ana. Kaha  rawa te hiahia—na, kua
 riro rawa me te mea e tere haere aua
 ki runga o te waipuke.
   E  hoa  ma, me  tupato, me tu-
 pato, heoi ano  te tino kai  muru
 i o  koutou  mea, te  kai kohuru
 i o koutou  tinana, te kai  whaka-
 mate i o  koutou wairua!  Kahore
 hoki he  painga o roto. Ka  haere
 koutou ki te paparakauhita, noho noa
 iho ai, inu noa iho, he aha to pai o
 reira ? He  pai ranei te korero, he
 pai ranei te ritenga? Ka whakatu-
 puria ranei te pai mo te tangata i roto
 o tera whare? Kahore rapea. E ngari
 me rapu i nga mea e mohio haere ai
 koutou  ki nga tikanga pai, me korero
 i nga pukapuka ka whakamaramatia
  ai nga tikanga. Me haere ki nga
  tangata whai whakaaro korerorero ai,
  Kia mahi  te hinengaro i roto o te
  tangata. Me whakanui i te pai ki
  runga o o koutou kainga. Me hanga i
  te whare hou, me tango i nga mea
  katoa e kake haere ai he ingoa me
  koutou. Ko nga haurangi e hoki ki
  raro, ko nga tangata whakaaro e kake
Ki te Kai Tuhi o te Karere o Poneke.
               Wanganui,
              17 o Pepuere, 1858.
  E  hoa, me tuhi iho e koe  enei
korero  aku, ara, te weranga o taku
whare  i te ahi. No te weranga  i
wera ai ka tangi au ka pouri noa iho
toku ngakau ki oku taonga ka pau i
te ahi.  Ka  maharatia, erangi me
tuhituhi noa  atu e au  ki nga  kai
whakawa nei mehemea e kore ratou e
 aroha mai ki ahau.  Tuhituhi  atu
ana e au ki nga kai whakawa maori,
pakeha  hoki, ki a te Ture, ki a Rihari
 Wunu, ki a ratou katoa, whakaae ka-
 toa ana ratou nga kai whakawa nei ki
 taku pukapuka. Tuhia  mai ana e
 Rihari Wunu, ta matou kai whaka-
 maori, te pukapuka kohikohi moni
 hei kohikohi ma nga pakeha me nga
 maori. No  te Mane ka kawea  te
 pukapuka kia  tuhituhia nga ingoa
 pakeha me nga ingoa maori.
   Na  nga  pakeha  ............ £3 17 6
    Kawana  Paipai............... 100
   Iharaira  Takaterangi  ...... 100
    Haimona    ..................... 100
    Kuihi  Koeti  ..................  10   O
   Reupena Tamakiringa  ...   10  O
    Kohi    ...........................  10    O
    Utiki Mohuia    ...............  10  O
   Matiu  Kunekune   ............ 10  O
   Wepu   Te Koha............... 10   O
    Eruera Wakaahu    ............  10   O
    Hoani  Mete   ..................  o  O
    Metekingi  Koikoi............    5  O
   Horopapera  Te Peka  ......    5  O
    Manuera  Hua   ...............  5  O
     Petera    ........................     5    O
     Waiti    ...........................       5   O
    Ripeka   Naero   ...............   5   O
    Nikorima  Huri  ...............  5  O
    Kawana  Moraro   ............  5   O
    Hone   Wata    ..................   5   O
    Poihipi Taramoana  .........   o  O
     Patariki   ........................    5    O
    Heremaia    .....................  5   O
    Apera  Terangi   ...............  5   O
  Te huihuinga o nga homai-
        tanga   iti  .................. 490

      Te  katoatanga ............£18 6 6
    Heotiano:
        Na HORI KEREI NAEROA.

        Mo  te Karere o Poneke.
          Wanganui, Hune 21, 1858.
    He  korero tenei mo to matou tu-
  puna mo Turi. Ka rongo tana wahine
  a Rongorongo i a Uenuku e tangi tu-
  turiana i tona whare, ka mea te kupu,

                     TE   KARERE     O  PONEKE.                         3
Ngati-Turi, Ngati-Turanga, Ngati-
Rongotea, kumea mai ki roto nei kore
te kaimua ka popoki te umue. Oru-
oru taku manawha ia Kawhe-potiki,
utaina ki runga te whata ama ia tane
runa mai. Rongo e ! ka mea te kupu
a Turi, ko te hara ia Wania. Ka mea
a Turi, he kohuru ona he nuku mona.
Ka  anga taua wahine a Rongorongo
ki te kimi Waka mona i a Toto. Ka
homai  ko Aotea. Ko  te haerenga
mai  o Turi ki tenei taha ka whiua
 mai e Uenuku, ko te kiore, ko te pu-
 keko, ko te motarua, hei huna i nga
 kai a Turi—ko aua kai he kumara, he
 karaka. Ka homai hoki e Uenuku
 ko Potoru hei kukume i a Turi ki te
 taitope, ki te uru kia mate. Ka wharu
 taumanu, ka ngaro, ka tu a Turi ki ru-
 nga, ka tu atau i tona waka. Tenei
 hoki te taketake e Rongomaru whatu
 whana, waiho i runga i te waka paroro
 hau amo ake hoki au i taku toki, waiho
 ki runga, waiho ki raro, waiho ki te
 whaiao, ki te ao marama, marua ka-
 hura ! Tangaroa unuhia!
   Ka mutu nga korero maori. No te
 ture enei korero. E hoa ma, e nga
 tangata e noho ana i runga i te ture.
 He  ture kotahi te ture, hei whakapono
 kotahi, hei iriiringa kotahi. Ko  te
 ture anake te mea nui ki te ao. Ka
 mea  maua me  noho nga tangata i
 runga  i te ture, kia whai kai ai, kia
 whai rawa ai, kia whai kakahu ai.
   Ka mutu a maua korero.
        Na HAMIORA TEAITUPUA,
    Na Te KORONEHO TEIKA-A-MAUI.
         ———\_\_\_\_\_
                   Rangitikei,
               14 o Hune, 1858.
    E hoa,
         Mau enei kupu e tuku atu
  kia taia mai.
   E hoa ma, Tena  ra koutou. Ka-
  nui taku aroha ki a koutou.  Kia
  rongo mai koutou, ko tokonei utu mo
  te eka whenua, 10 tini te roa, 1 tini
  te nui, e toru pauna. Ko te utu i te
  timatanga mo te eka, 10 tini te roa,
  1 tini te nui, he hawhe karaone. Kua
  roa e takoto ana nga whenua ki nga
  pakeha, kotahi te kau hereni mo te.
  eka. Kua  tupu te karaihe ki runga
  ki te whenua Ł2, Ł3, te utu. Ko te
  roa tenei o tetahi eka 10 tini te roa,
  1 tini te nui; tetahi ano, 5 tini te roa,
  i tini te roa. Ko enei eka e whaka-
  
Heoti ano, ki a Maika Purakau, otira
a nga tangata katoa o tenei motu.
  Na to koutou hoa,
       Na KEREOPA TOKOAHU.


  No  nga tangata o Waikanae  te
hiahia kia taia tenei
TAU A MOKAU MO TE RAUPARAHA.

Karanga pa mai?
Tena ka mene kei waho,
Kei tai e kokoti kino ana, i te ngaru tua
    manomano,
Tai ki Karewa.
Ko te paenga ia,
Waho  o Maketu,
Ko  te one tiatia, ki te tao matarau,
Te tonga puaroa,
Ka rimua o iwi ki runga o Tauwhara,
Taka mai Rawhiti;
E mua  ana te toa na,
Whakahaerea   ra,
Na  runga i Ohautapere,
Ka tuwhera kau mai
Te rua o Kaiwhare.
 Tapua kau ana te toka i a te Whata, 
 I te pae tirohanga nei hoki,
 Wherawherahia ra e,
 Te kapu o to ringa,
 Kia hou taketake,
 To ringa parapara,
 I kakarea ai te mano o te whenua,
 Kokopa mai nei,
 Ki ona papa, ka heua nei hoki,
 Me hoko atau, e!
 I te turanga whakawareware,
 Whakawarea  ana koe ra,
 Ki te ngakinga mate, ki a Tamamutu,
 Nawaki tonu atu e,
 I te ara whekowheko
 Runga o Tarawera.

  NGA TIKANGA O TE TAONGA.
   Tenei, e hoa ma, he korero mo nga
 take i whai ritenga ai te taonga, i rere
 ke ai te ahuareka o tetahi i tetahi—
 ara, tona ritenga i whakanuia rawatia
 ai etahi, tena ano ko etahi e whaka-
 rerea noatia ana. He mea kite tenei
 korero i roto i tetahi Karere tawhito
 o Akarana. A, mo tona marama i
 taia houtia ai hei titiro mo nga kai
 korero o te Karere o Poneke:—
   Whakarongo  mai, e hoa  ma, kia
 whakaatuaturia  ki a koutou etahi ti-
 kanga o tenei hanga o te taonga, ara,
 i kiia ai etahi mea he tino taonga, he
 taonga nui, a, i kiia ui etahi mea, ho
 taonga  iti, he mea whakaparahako
 noa iho.
hiriwha hei moni, he pai; ko te pai
he iti; ko te iti me te taonga nui
hoki o aua mea, o te koura, o te hiri-
wha.  Ahakoa  pata iti, he iti koura, a
he taonga nui; ahakoa poro iti, he iti
hiriwha, he taonga nui.
  Otira, he aha ra te take i waiho ai te
koura te hiriwha hei taonga ueke ake
i te rino ? Kahore nei hold o raua
wahi kirunga ki nga mahi, pera mo o
te rino. He raru nui to tatou me he
mea  ka whakakorea ki a tatou nga
maripi, nga kutikuti, nga karehu, nga
 patiti, nga toki, nga kohua. A, ko era
mea  ekore e tino pai ki te hanga ki
 tetahi mea ke ake, engari ki te rino,
 ka pai. Hei toki aha te toki hanga ki
 te koura, a hei purupuru aha te puru-
 puru hanga ki te hiriwha ? Erangi
 ano te rino.
   Na, e marama ai tenei kupu ki a
 koutou, me whakaaro e koutou, ko nga
 mea  i tino matea nei e te tangata,
 ehara era i nga mea e waiho nei e ta-
 tou hei tino taonga. Ko te angi nei,
 ko te wai maori nei, e tino matea ana
 enei e te tangata, ki le kore hoki enei
 ki a tatou, 9 kore e ora. Heoi ra, e
 kore te angi nei, te wai maori nei, e
 waiho e o tatou whakaaro hei taonga,
 ekore hoki e utua e tatou, ta te mea
 hoki he mea riro noa era, he mea taea
 noatanga atu.
   He pono ra ia he kai onge te wai.
 maori ki etahi whenua. E takoto nei
 ano te korero i te Karaipiture mo nga
 puna wai i whai pakangatia i mua; he
 mea hoki, kei etahi whenua he taonga
 nui ano te puna wai, he kainga kore
 wai hoki. Heoi ra, ahakoa i era wahi
 e hokona  nei te wai maori, ko te ti-
 kanga o te wai i rite tahi; he mea e
 matea  ana e te tangata ki reira, a he
 mea e matea ana e te tangata ki konei,
 ki te wahi e rerengia nei e te awa, e
 riro noa mai nei te wai kahore nei e
  atua. Engari, ua te kore ka meinga
 he taonga; a kei nga wahi e kore ana
  te rino, ka taonga nui ano hoki ia.
    Kei etahi motu e tae nei o matou
  kaipuke kahore he rino ; a ko o reira
  iwi ka koa tonu ki te whiwhi ratou ki
  etahi titi torutoru nei hei utu mo te
  poaka.  I penei hoki ki Niu Tireni i
  mua; tona taonga nui he rino; ka
  makere noa nga taonga nui o te ta-
  ngata Maori mo nga torutoru para rino
| nei. Engari, kei nga tini whenua e

4                       TE    KARERE       O   PONEKE.
ko te mea  e matea nuitia aua e te
tangata. Otira, he taonga ano ia te
rino, ta to mea, ma te keri nui 1d te
whenua ka taea ai, ma te tahu ki te
oumu kia rewa, ma te whai hanga hei
toki, hei karehu, hei aha, ka tika ai
hei mea mahi ma tatou. Mo "hemea






  Otira, ehara ano hoki i te kore a
nake no tetahi mea, i te onge, e kiia ai
he taonga taua mea, mehemea kahore
ona pai e hiahiatia atu ai e te tangata.
Tera ano etahi tu kowhatu e ouou ana,
ara, o takitahi ana te kitea e te tanga-
ta; tena, kahore i waiho hei taonga,
ta te mea  kahore he tikanga o aua
kowhatu ki runga ki te mahi, kahore
hoki ki runga ki te ataahua. Kahore
 te tangata e pai ki te hoatu utu mo
 taua tu kowhatu; ko te mea i kore
 ai, he kore hiahia nona ki taua mea.
   Otira, kei tetahi kowhatu i ouou i
runga i te ataahua, ka taonga nui ano,
 ahakoa ia heoi tona tikanga ko te
whakapaipai tangata anake. He pera
 te taimona, te rupi, me era atu, tona
 tini. He tini nga tangata ka puku
 mahi nui kia nui ai he moni hei hoko
 whakapaipai mo ratou, haunga ia te
kai hei oranga, me te kakahu, ara, ka
 whai atu ki te kowhatu utu nui wha-
 kapaipai nei, penei mo te kura pou-
 namu nei, ara, ki nga whakapiwari mo
 te tangata.
   A, nui ake ana te hiahia ki enei, he
 ataahua mai ki te kanohi te tahi, a he
 tohu whai rawa hoki no te tangata i a
 ia aua mea, koia ano tetahi. Me he
 mea ko te ataahua anake, tena e neke
 atu to ataahua mui o te pupu pua-
 wai maori nei i to to ripene, i to te
 kowhatu utu nui na; tena, kawhai
 tonu te hiahia o te wahine ki enei,kia
 kiia ai, o  taea e ia  enei te utu ki
 to moni, ara, ko era, ko nga puawai
 maori nei, he hanga tiki noa atu, ka
 riro noa mai, kahore he utu.
   Kahore he he o te whai atu ki nga
 
tena ko te whai atu ki nga tini wha-
katakohe, utu nui ro, he maumau
moni, ho whakarawakore i te tangata.
Pau atu nga moni i nga whakapaipai
ra, kore aua mo nga kakahu pai, ma-
roro nei, mo etahi mea hoki hei horoi
hei whakakanapa, hei tahi para, kia
ahua pai ai te whare me nga mea o
roto. Ko te whakapaipai ka whaka-
irihia ki runga ki nga tareparepa, ki te
paruparu, ka tahi ano te hanga wha-
kahouhou.
  Heoi, kua mohio pea koutou ina-
ianei, ko te mea e meinga ana hei
taonga, me whai painga ki runga ki
te mahi, ki runga ranei ki te ataahua;
me whai ahureka ona ano ranei—me
te ouou ano ia—ara, ko te ouou  te-
nei, e kore e riro noa mai. Na, ka
tahi ka meinga he tino taonga. He
pai mahi, he ouou, ka taonga ; he ata-
ahua, he ouou, ka taonga; a, he ahua-
reka, he ouou, ka taonga; heoi ano.
Na, i roto i nga mea e tika nei kia
hiahiatia, heoi nga tino taonga ko nga
mea  tino ouou, ara, ko nga mea e
taea ititia ana i runga i te mahi nui.
  Ko  te take tenei i meinga ai te
koura, te hiriwha, hei taonga nui ake
i te rino. Mehemea  kahore o raua
pai,ataahua ranei, kahore-he tangata e
hiahia kia whiwhi ki taua koura  ki
 taua hiriwha; tena ko tenei, hiahia-
tia ana, a meinga ana hei taonga nui
 ake i te rino, he ouou hoki i te rino,
 a, he mea mahi nui ake hoki e taea
 ai. Kia taea ki naia ake nei, he ouou
 rawa te koura raua ko te hiriwha. Ko
 to te koura ahua i te rironga mai, me
he puehu nei, he mea mahi mai iroto
i te onepu o etahi awa, whakarewa ai
 ki te wai. Rite tahi te mahi nui me
 te nui o nga utu e pau atu i te ma-
 hinga mai o nga pauna (taimaha)
 hiriwha kotahi tekau ma wha, o te
 pauna koura kotahi. Na konei, ki te
 hokohokona, ka rite te 14 pauna hiri-
 wha ki te 1 pauna koura, (pauna tai-
 maha).
   Kotahi atu hoki te mea mana e
 kiia ai tetahi hanga, he taonga, ara,
 kia ahei tana mea te hokohoko atu ki
 tetahi atu mea. He taonga, e ahei
 ana te tuku ki tetahi atu tangata. Ina
 hoki, ko te ora o te tangata—e hia-
 hiatia ana ano te ora, a he mea te ora
 kaore e taea e nga tangata katoa;
 
utu ki a koe. Me  he mea  rapea e
ahei te pera, tena e hokona nga wae-
wae kaha me nga ringaringa me te
tinana ora o tera tangata rawakore ;
me utu e te tangata whai rawa ki tana
mano pauna ki tana tekau mano pau-
na moni  kia whai tinana ora ai ia,
A, mehemea  i ahei, ka hopu tonu
taua tangata rawakore ki nga moni a
te whai rawa.  Tena ko tenei, ekore
e ahei, inahoki, ahakoa tapahia nga
ringa nga waewae, ka hoatu, ekore e
tika hei ringa hei waewae mo tera.
He pono ia ko toua ora e ahei ano te
whiu atu, ara, me whakatupu e ia te
mate mo tona tinana, tena ekore toua
ora e ahei te hoatu e ia hei ora mo
tetahi atu tangata.

NGA RITENGA. O TE HOKOHOKO.
NGA KAT o TE MARA.
   Witi,  8  hereni, mo te puhera
(62 pauna)
  Paraua, 22 hereni, 24 hereni, mo te
rau pauna.
  Papapa Witi, 1 hereni 6 pene, ma
to puhera (20 pauna).
  Paraoa  tuatoru, 10 hereni 11 mo te
rau panua.
  Kanga,  9 hereni, me te hikipene
mo  te puhera (56 pauna).
  Taewa  hua  kou, 9  hereni, me
te rau.
   Ooti, 7 hereni, mo   te  puhera
(40 pauna).
NGA  KAI KINAKI.
  Piwhi, 3 pene mo te pauna.
  Kiko Hipi, 4 pene, mo te pauna.
  Kuao  kau, 5 pene, 6 pene, mo* te
pauna.
  Poaka, ora, 3 pene mo te pauna.
Ko  ERA  ATU MEA.
   Pata (hou), 2 hereni mo te pauna,
   Pata (tote), 1 pene, mo te pauna.
  Hua  heihei, 4 hereni mo te kau ma
 rua.
   Poaka whakapaoa, 1 hereni, 4 pene
 mo te pauna.
   Tiihi, 1 hereni mo te pauna.
   Pipipi, 6 hereni, 9 hereni, te mea
 kotahi.
   Kuihi. 4 hereni, 6 hereni, te mea
 kotahi.
   Parera, 4 hereni, 5 hereni, takirua.
   Heihei, 4 hereni, 5 hereni takirua.
   Muka papai, 20 hereni mo te rau
 pauna.

   I  taia tenei Nupepa i te perehi o
 MEKENIHI  rawa ko MIUA, i Poneke,