TE HAEATA
  TE UTU MO TE TAU }
KOTAHI 2s 6d}               " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga."       { TE  MO TE PUKAPUKA
KOTAHI 3d
   VOL, 11.]                       AKARANA,     MEI  1, 1860.                         [No. 2.
        MARAMATAKA        MO  MEI.

   Hei (e 5 o nga ra Hua ai (e Marama.
   Hei te 21 o nga ra Kowiti ai te Marama.
 
  1 Tarei
  2   Wenerei
  3   Tarei
  4   Parairei
  5   Hatarei

  6  Ra Tapu    Waiata 30—31.
  7  Manei     
  8  Turei   
  9   Wenerei   
 10 Tarei     
 11  Parairei   
 12  Hatarei   
                       
 13 Ra Tapu    Waiata G8.
 14  Manei    
 15  Turei   
 16 Wenerei
 17  Tarei
 18  Parairei
 19  Hatarei

 20  Ra Tapu    Waiata 102—103.
 21  Manei
 22  Turei
 23  Wenerei
 24  Tarei    Te ra whanautanga o Kuini
 25  Parairei            Wikitoria, 1819.
 26  Hatarei   

 27  Ra Tapu   Te Rao te Petakoha.
 28  Manei    
 29   Turei    
 30   Wenerei   
 31   Tarei     


E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra
o nga marama katoa.
Te utu  mo  tenei niupepa hia rua hereni
mo te  Tau te kau ma  rua nga niupepa e
taia i te tau kotahi.
Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou
whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou
pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a
Te Patara, kei Onehunga.  Ko  te tangata
e hiahia ana  kia taia tona panuitanga ki
te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia
Te  Wirihana ki te Whare  Perehi o "The
New  Zealander," ma Te Wirihana e whaka-
rite utu mo te panuitanga ka taia. 

       TE   HAEATA.

        AKARANA, MEI 1, 1860.
      TE HE KEI TARANAKI.
 NAWAI  ra tera he?  E ki ana etahi na
 Kawana, ko etahi e ki ana na Te Rangi-
 take. Tenei te pukapuka a Wi Tako Nga-
 tata kua tuhituhia eia ki nga Rangatira o
 Waikato   kia rongo ai ratou ki te take o
 tenei he. He kupu na ratou ki a ia i tona
 hokinga atu i Waikato i era marama, i ki
 atu ratou, mana, ma Wi e tuhituhi mai
 nga kupu  tika. Koia tenei tana puka-
 puka.  Waiho  mana e whakaatu mai te
 take o tenei he.
                " Waitoki,  Taranaki,
                    "Aperira 10, 1860.
   " He karere tenei naku ki Waikato, kia
 noho marama mai ki tenei mahi kuare a
 Taranaki. Kua  tae mai nei au ki konei,
 kua mohiotia nei e au nga take o tenei
 he.  Hoia  ra tenei, heoti.
   He kupu ke tenei.  Haere  atu ra e
 taku karere ki Tongaporutu kia Tikaokao,
 ki Tarariki kia te Whetini, ki te Kauri kia
 Takerei, ki Papatea kia Hikaka, ki Wha-
 taroa kia Reihana,  ki Hangatiki kia te
Whetini,  ki Mohoanui kia Eruera, ki Hui-
 terangiora kia te Paetai, ki Taupo kia te
 Heuheu, ki te Papa  kia te Paerata, ki
Arohena  kia te Ati, ki Kihikiki kia Epiha,
ki Hairiai kia Ihaia, kia Hoani, ki Rangi-
aohia kia Rori te Wharu,  ki Ta mahere
kia Tamihana, ki Ngaruawahia kia Rewhi,
otira kia koutou katoa.   I ki mai nei ki
a au, maku e ki atu ki a koutou nga kupu !
tika, koia tenei. E hoa ma, no Wiremu 
Kingi tenei he. No  Taranaki  tetahi he,
nui atu i nga kino katoa o te ao. Kia tika |
te whakaaro ki nga kupu ano i whakaaetia |
mai ai e koutou ki a au, kua kite nei ma-
tou. E hoa ma ko te mahi ma komou ko
te tika anake. Kei  titiro mai koutou ki
nga mea kuare o te ao. E  hoa ma, kia
rongo mai koutou, no mua te he, no muri
te tika, heoti ano te mahi mo koutou, ko
te kupu a te Matua nui i te Rangi, ara,
kotahi te pito o te taura kei runga, kotahi
kua tata iho ki te whenua. Ko te hoa
riri tena mo tatou, kia pono rawa tenei
korero ki a au.
!   "E hoa ma kia rongo mai koutou. Ko
i te take o tenei he mo te whenua anake.
 Ehara mo te Kingi. Kei whakawaia kou-
! tou e te Wairua kino.
i   "Na to koutou hoa pono i roto i te Ariki,
!          " Na Wi TAKO NGATATA."

   Ka  nui te tika o tenei reta. Ki to matou
 whakaaro, kua maunu nga take o tenei he
 i a Wi Tako; ina pea hoki, tona kupu,
 "Kua  tae mai nei au ki konei, kua mo-
 hiotia nei e a au nga take o tenei he."
   Tana i mohio ai, ehara tenei he i te he
 a te Pakeha, na te Maori ano. Titiro ki
 tana kupu e penei ana—"E hoa ma, no
 Wiremu  Kingi tenei he." I penei hoki
 nga Rangatira Maori o Poneke ki te Ru-
 nanga o tera whenua. Ta Matini te Wiwi,
 "Aua e mea, na te Pakeha tenei raruraru."
 I penei hoki a Heneri te Puni, "Na ratou
 na nga Maori tenei he i whaka kite i tenei
 wa-"  Ka  tika enei kupu ki to matou
 whakaaro, he rere noa hoki na Wiremu
 Kingi ki runga  ki te pihi o te tangata
 pupuru ai.
   Titiro hoki ki tetahi wahi  o te reta o
 Wi Tako: e penei ana—"No   Taranaki
 tetahi he, nui atu i nga kino katoa o te
ao."   Mo te kohuru tenei a Taranaki ra-
 tou ko Ngatiruanui. Ka tika tana kupu.
 I mea etahi o Ngatimaniapoto i Ngarua-
wahia  inaianei, "Ehara  tera i te mahi
kohuru, he apiti." Ka  he tenei, ka nui
te he.  He tino kohuru tenei. Ue  ahu
hoki te hara o te Pakeha ki a Ngatiruanui,
i pera ai tana mahi? Nonahea  i toro ai
te ringa o te Pakeha ki te tango i tana ?
I u ai ranei te patu a te Pakeha ki a ia?
Ko  te aha ona kua tangohia noatia e te
Pakeha? Kowai ranei o ratou kua mamae.
i te Pakeha, i tupu ai te ngakau kohuru i
roto i tera iwi? Kore rawa he take mo
tenei kohuru. He aha te hara o te Pakeha
haere noa  iho ki te titiro i ana hipi, ki te
wiu i ana kau, kahore he pu kahore he
aha?  He aha ranei te hara o nga tama-
riki tokorua i hahana noatia iho ki te pa-
titi i waenga riwai? Ka nui te kino;—ka
tika ta Wi Tako, "Nui atu i nga kino ka-
toa o te ao." Kei te whakahe ano a Wi-
remu  Kingi i tenei mahi, e ki ana ia ekore
ia e pera, ka whawai ia, me whawai i te
awatea, he kanohi, he kanohi; kahore ia

                                    TE  HAEATA.
i whakaae ki ta Taranaki raua ko Ngati-
ruanui.  Aua tetahi tangata e mea ehara
tenei i te kohuru, kei ta te Atua he tino
kohuru.  Kei nga take nui kua hapainga
nei e Waikato hei take mahi mo nga ru-
nanga, hei take hoki mo nga tangata ka-
toa, he tino kohuru ienei. Nga take nei
koia  enei : Te Whakapono, te Aroha,  te
Ture.  Tena, Tena, e Ngatimaniapoto, e
nga  iwi katoa e matakitaki ana ki tenei
mahi, ki mai ra no tehea o enei take etoru
i tupu ai aua mahi: mahi patu Pakeha
haere noa iho. No  te Whakapono, ne ?
Kahore.   No te tuarua koia, no te Aroha?
Ehara, he hua ke to te aroha. No te tua-
toru, no te Ture? Kore rawa, e ki ana
hoki te ture, "Aua koe e kohuru." *E
•whakaheke tetahi i nga toto o te tangata ma
te tangata ano ona toto e whakaheke: no te
mea  no te Atua te ahua i hanga ai e ia te
tangata."—Kenehi  9. 6. Koia matou ka
mea  nei e he ana ki ta te Atua, he ana ano
ki ta te tangata. Kore rawa he be e rite
ana ki te kohuru. He taonga kua tahaetia,
e taea ano te utu atu. Ue whakapae teka,
e taea ano te whakarite. Tena ko tenei,
mawai e whakahoki te tangata kua mate,
kei hea te mea e rite ai tenei be ?
  Ko te he ka nui—haunga ano ia te he
ki te tinana, otiia te be ki te wairua o te
mea mate—e  whakamutu kau ana i tana
noho i te ao, kahore i tutuki noa ona ra,
ka tapahia putia e te tangata—kahore ano
pea i rite noa tana mahi ki te Atua, tana
ripeneta, tana whakapono, te whakatapu-
nga o tona ngakau—ka  tuku tata i tona
•wairua ki te po—apiti iho  ko te tinana
me  te wairua, erua, erua, ki te mate;—
ka nui te hara o te kai kohuru, e whaka-
mate ana i te tinana, e whakamate ana i
te wairua o te mea ripeneta kore.
  Te  kino  o te mahi nei e takoto nei.
Tirohia ta te Atua mo Kaina: **He mahi
aha  tenei au ? E tangi mai ana te reo o te
toto o to teina ki a au i roto i te whenua.
Na, ka kanga koe i runga i te whenua, i ha-
mama  nei tona waha hei rerenga atu mo te
toto o tou teina i whakahekea nei e to ringa.
Ka  ngakia e koe te oneone, ekore e tuku mai
tona kaha a muri ake nei ki a koe; ka waiho
koe hei tangata haereere noa, hei manene i
runga i te whenua."—Kenehi 4. 10—12.
Mo  Kaina tenei. Tirohia hoki taua kupu
i runga ake, kei Kenehi 9. 6.
  Me  tetahi, e ki ana hoki nga Karaipi-
piture, "• Ko Ihowa te kai whakamate, me
te kai whakaora : mana e riro ai ki raro ki
te reinga, mana  e kake ai ki runga."—1
Hamuera  2. 6. Kahore i homai he tika-
nga ki te tangata mana e patu i tona hoa,
e tuku noa i tetahi ki te mate. Hei utu
kohuru, katika kia whakamatea ki terite-
nga o te ture; tena he pani noa iho, ka
whakawakia  e ia te kai patu. Aua tetahi
e tango i te mahi a te Atua—waihoa mana
ano tana mahi, kei a ia anake " nga ki o
te po o te mate," inana e whakatuhera,
 ka tika, ma te tangata, ka he. Ko konei
 i whakatika ai matou i nga kupu a Wi
Tako,  "nui atu i nga kino katoa o te ao."
   Titiro hoki ki tetahi kupu nui o taua
reta a Wi Tako, e penei ana, ''Ko te take
o tenei he mo te whenua anake. Ehara
 mo te Kingi." Kua  ki hoki etahi mo te
 mahi whaka-kingi a Waikato  tenei riri a
 te Pakeha. Otiia kua kitea e Tako ehara,
 koia i mea ai ia ki Waikato. "Kei wha-
 kawaia koutou e te Wairua kino."  I pe-
nei ai pea a Taranaki hei whakaoho i a
 Waikato, kia uru ai ratou ki te pakanga.
 Otiia e tupato ana a Waikato, ekore hoki
ratau e tomo ki taua whakawainga. Kua
rongo hoki ratou, kahore a Kawana hia-
hia whawhai, mo  te aha, mo te aha.
Heoiano tana i mea ai ko te pihi whenua
i tukua tikatia e Te Teira ma  ki a ia, i
utua  tikatia hoki e ia, kia rite, kia kaua
tetahi e rere ki runga.
  Kahore ano i mutu ta matou manakiita-
nga ki te pukapuka a Wi Tako—i te pai
hoki o  nga kupu.  "E  hoa ma, ko te
mahi ma  koutou ko te Uka anake. Kei
titiro mai koutou ki nga mea kuare o te
ao,—heoti ano te mahi mo koutou ko te I
kupu  a te Matua nui i te Rangi."—Koia
ki a koe, e Wi, kia kaha koe ki tau; ha-
painga tau, kia kitea e nga iwi katoa o Niu
Tirene; waihoa tenei hei kara mou. Koia
ano tenei enga iwi o tepitowhaka-runga,
o te pito ki raro, o tenei tai o tera tai, o
nga wahi  katoa, koia tenei ko te taura
tenei i tukua iho e te matua hei to i a ta-
tou ki runga. E mau ana tetahi pito ki te
rangi, e tatu iho ana tetahi ki te whenua.
Kia mau  ki to tatou taura, kia mau, kia
mau, kia mau te pupuru. Mahia te kupu
a te Atua, mana ka ngaro ai te kino, maua
ka kake ai te pai. Ka takahia tenei kupu
e tatou, heoiano, oranga mo tatou. He
mate kau  to tahaki atu.

   TE RUNANGA  KEI PONEKE.
No te 10 o nga ra o Apereira i runanga
ai nga Rangatira o Poneke.  Te take o
taua Runanga, ko  te mahi a Taranaki.
Ka  tae atu te rongo o taua raruraru ki
Poneke  katahi ka huihui nga Rangatira,
kia korero ai ratou mo taua he. Ki ana
te whare nui, te whare runanga, i te ta- 
ngata: he  Pakeha etahi he Maori etahi. 
Ko  nga Rangatira Maori i tu ki te korero
koia enei: Te Puni, Tamihana, Te Rau-
paraha, Matini te Wiwi, Hoani te Okoro,
Heneri te Puni, Nopera te Ngiha, Horoma,
Parakaia, Manihera, Hemi Parai, Epiha, i
Tahana, Tamati, Taiaroa, Karamana. Ko
Te Pura, Minita Weteriana,  te kai wha-
kamaori.  Nga take o taua korero mo te
pai tonu, mo te ata noho, mo te rangi-
marie, mo te aroha tetahi ki tetahi, mo
te whakapono kia mau. Whakaputa ana
to te Maori aroha ki te Pakeha, whakakite
ana to te Pakeha ki te Maori. Mea ana
 a Te Puni, " Kaua e wehewehe, engari
 me  noho  tahi ano  he hapu  kotahi."
 Whakaae  ana te Pakeha, Ae, me noho
 tahi.  Puta ana te korero ki  nga he o
 Taranaki, ka nui te whakahe. Ka mea a
 Tamihana te Rauparaha, '• Waihoa atu te
 kino ki Taranaki ; he whenua pakanga
 tera no mua iho: i mua i pakanga te
 Maori ki a ratou ano, inaianei ka wha-
 whai ki te Pakeha; ekore matou e pera."
 Ka mea a Hoani te Okoro, " No te Kuini
 ahau, taku wahine, oku  tamariki, toku
 tinana, oku mea katoa no Kuini. Toku
 kara me toku ahua, kei to te Maori; toku
 hinengaro me toku ngakau, kei to te Pa-
 keha.  Ko  te Pakeha ko ahau; ko  te
 tangata e pakanga ana ki te Pakeha, e
 pakanga ana ki a au." Ka mea a Heneri
 te Puni, '* No te iwi e whawhai ana ma-
 tou, he ahakoa, kati ano  ratou i reira,
 me noho marire matou. He  Pakeha ka-
 toa nei matou; kaua e mea ka tangi matou
 ki taua iwi—ahakoa he iwi tahi—ma ratou
 ta ratou e mahi, aua ma matou, na ratou
 ano te he. Ki te kawe mai te kino ki konei
 ma tatou tahi he karo te patu; ka tapahia te
 kake o te Pakeha, me tapahi ano toku to
 te Maori."  Penei tonu te korero o taua
 Runanga,  mo te pai tonu, mo te aroha
 tonu, mo te ture tonu. Whakaae  katoa
 ana—ka   he te  mahi a  tetahi tangata,
 Maori ranei, Pakeha ranei, ka tukua kia
 whakawakia  ki te ritenga o te ture a te
 Kuini—ka  nui te korero mo tenei wahi.
 Ka mea a Tamati, "Toku taonga he Pa-
 keha; ka ara mai he kino ki tenei wahi,
 mo tatou tahi, mo te Pakeha mo te Maori.
 He toto tahi hoki. Kati hoki tatou i raro
 i to tatou whaea i a te Kuini, a mate noa."
 Tekau ma  ono n a Rangatira i tu ki te
 korero, a ka riro te kupu whakamutunga
 i a Tamihana te Rauparaha : " Ka nui to
 tatou arotia ki te Pakeha: na te Pakeha i
 kawe mai te Rongo Pai, na te Atua i tono
 mai. Muri iho ko te Rongo  Pai no te
 Kuini, mea ana ko matou hei tamariki ki
 a ia. Aua  tatou e tapahi i te ingoa o te
 Kuini.  Hei aha te Kingi Maori ki a ta-
 tou?  He  aha te hara o te Pakeha kia
 tahuri ai tatou ki te patu i a ratou? Engari,
 kia piri tatou ki te Kuini o Ingarangi  o i
 Niu Tirene hoki.  Tena, ki te whakaae I
 koutou ki taku, whakatorona nga ringa- 
 ringa."  Katahi ka torona nga ringaringa 
 ki runga, katoa, katoa. Heoi ano, korero 
 ana nga Pakeha, kai tahi ana, hoki ana i i
 runga i te aroha ki tona kainga, ki tona
 kainga.


   E rua  nga whakaaro he a te Maori.
 Ko te tuatahi o nga whakaaro he koia 
 tenei: E ki ana  kei te hiahia mai a  te 
 Kuini menga Pakeha o Tawahi kia tango-
 hia katoatia nga whenua o te "Maori.
   Ko te tuarua o nga whakaaro he koia
 tenei : E ki ana  kei te hiahia nei a te

                                TE HAEATA.
 Kawana me nga Pakeha o konei kia wha-
 kangaromia katoatia nga Maori.
   Kahore!  Kahore!  Kei te he anake
 enei whakaaro e  rua. Ekore rawa  a
 Kuini  Wikitoria me  nga  rangatira o
 Ingarangi e pena.   Tera  ke to  ratou
 hiahia; kia tupu,  kia rangatira, kia nui
 haere te Maori. Koia i tukua mai ai nga
 taonga, nga Kawana, nga kai-whakaako,
 me nga hoia hei tiaki, hei ako, hei wha-
 karangatira. Ma te tangata Maori e mea
 kia tukua tetahi whenua ki te Pakeha e
 pai ana, ma te tangata Maori e mea kia
 purutia tona wahi e pai ana.
   Waihoki me te Kawana me nga Pakeha
 o konei, ekore ratou e mea kia male nga
Maori.  Heoti ano ta te Kawana i kawea
 ai nga hoia ki Taranaki ko tana kupu
whakaae  ki te piwhi whenua a Te Teira.
I whakaae ano a Kawana ki iaua wahi i
runga ano i te runanga i te aroaro ano o
 Wiremu  Kingi me  nga  tangata katoa.
 Haere ana nga hoia ki taua wahi, kahore
i haere ke ki te patu i te. tangata Maori;
kahore ano tetahi Maori i male i runga i
tena wahi. Engari na Taranaki raua ko
Ngatiruanui i poke ke, he wahi ke, ko-
huru ai i nga Pakeha tokorima; no reira
i haere ke ai nga hoia ki le takitaki i taua
 mate kohuru.
   He aroha he atawhai he whakaranga-
tira i nga Maori ta nga Pakeha i pai ai,
 kia ora  tahi kia rangatira tahi—kei   ta
mohio matou.


  NGA TIKANGA E RANGATIRA AI
         NGA  TAMARIKI.
   Kua taia etahi tikanga i era atu niupe-
 pa i Akuhata, i Hepetema,4 Nowema, me
 tirotiro ena korero tikanga e rangatira ai
 nga tamariki. Tenei hoki tetahi.
   Ko te Noho Tika.—Ara ko nga tamari-
 ki tane kia noho tika, ko nga kotiro hoki
 kia noho tika. Ha!  Tera e noho  tika
 ranei nga tamariki Maori i te he o nga
 matua ? E  kore rawa e tito. Ina, e
 kore ano hoki e rangatira. Na nga ma-
 nia te he o nga whare; na nga matua te
he o nga moenga.  He whare huihui, he
moenga  huihui; me te moe huihui noa
iho nga  matua nga tamariki, nga tane
 nga wahine, pena tonu me te poaka, me
te he noa iho, me te puremu noa iho, me
te kino noa iho.  Tera e Rangatira koia
nga tamariki ki te pena ? E kore rawa
e rangatira, kore rawa, kore rawa, kore
rawa rawa.  Ka  nui te he o te tangata
Maori  ki ana  tamariki. Ka  nui tana
kohuri; penei i ana tamariki. He mahi
whakarihariha tenei, he mahi whakatau-
rereka, he tikanga kararehe; pai ake ra-
nei te tikanga o nga kararehe, e kore nga
kararehe e pena.  Ma  te pena koia ka 
 rangatira ai a tatou tamariki ? Kahore,
 kahore. E hoa ma whakarongo mai, ma
 te pena ka ngaro ai o tatou tamariki;
 ngaro tane, ngaro wahine, ngaro matua,
 ngaro tamariki; ka tau iho hoki te riri o
 te Atua hei whakangarongaro i a koutou.
 Here!  No nga  tikanga penei i iti haere
 ai koutou, he riri no te Atua mo nga ma-
 hi pena.  Titiro ki a Koriniti tuatahi 10
 Upoko, 8 Harangi—"Katia  ano hoki ta-
 tou e puremu kei pera me etahi o ratou i
 puremu, a hinga ana e rua te kau ma to-
 ru nga mano i te ra kotahi." Titiro ho-
 ki ! He ra kotahi!  Hinga ana i roto i
 taua ra kotahi! E ! kia rahi tena hinga-
 hinga !  " E  rua te kau  ma  toru nga
 mano" I—23,000!  Huihuia ki nga ran-
 gatira. E rua te kau ma wa nga mano.
 Tauanga 25 Upoko, 9 Rarangi. He riri
 no te Atua, he whiu na te Ama mo tena
 kino i male ai ena mano i roto i te ra ko-
 tahi. Tena!  Tirohia!   Whakaarohia!
 E taea ena mano te tatau? E hara i te
 rau kotahi! E  hara i te mano kotahi!
E kore te tangata Maori e mohio ki te
 tatau i ena mano e rua te kau ma wa.
 Huihuia katoatia nga tangata o Ngapuhi
 o Waikato  katoa, — te tane te wahine te
 tamariki katoa,—huihuia katoatia, e kore
 pea e rite ki ena mano e rua te kau rua
 wa i hinga nei i roto i taua rangi kotahi.
 Aue te riri o te Atua ! Aue, te nui o tena
 kino! Na taua kino puremu i pena ai te
 riri o te Atua. Na taua kino i pena ai to
 ratou matenga. Ha ! E kore oti te Atua
 e riri i naianei ki tena kino ? Kei te ki
 mai pea te tangata, " E kore e pena te
 riri o te Atua i naianei, ko nga ra o te
 rongo pai tenei."  E!  kei tinihangatia
koutou  e Hatana; kei ki tatou ma te ro-
ngo  pai ka kore ai te riri o te Atua me
 ka hara te tangata. Huaatu, ka tohe to-
nu  te tangata ki te kino i runga ano i te
rongo  pai ka      noa atu  te riri o te
Atua.  He he paparua hoki tena he ko te
he o te kino katahi, ko te takahi i te rongo
pai  hoki tetahi; ara ko te kino ano te
kino ko te takahi hoki i nga toto o te Ka-
raiti. Na ka rua nga be, ina ka nui hoki
(e riri o te Atua. Engari ko te putanga
mai o tona riri e rere ke aua ; he maha
nga  putanga mai o  tona riri. Kei roto
kei te mate, kei roto kei te raruraru, koi
roto kei te turoro, kei roto kei nga hua-
rahi maha  te riri o le Atua e puta puku
mai  ana ki te tangata hei whakangaro,
hei whakamate  i te tangata, "Ko nga
utu  hoki o te kino he mate," he mate
maha;  he mate maha ki tenei ao, he mate 
mutunga  kore ki tera ao atu. Titiro ho- 
ki ki o koutou tamariki! te korenga ! Te 
korenga koa o a koutou tamariki. Na te J
aha koia i korekore ai i ouou ai he tama-
riki mo koutou?  Na te aha i hua ai he 
tamariki mo te pakeha? Koia tenei, he
riri no te Atua mo tenei mahi he. Ko
 etahi i tangohia wawetia, e te Atua, i to-
 na itinga ano, kei waiho tonu i a komou
 ka tukua e koutou ki tena he. Tangohia
 wawetia  ana e te Atua ki tona rangatira-
 tanga kei kino i a koutou. Ko etahi ano
 i waiho ano e te Atua me tona riri e pehi
 ana i a ratou; e ngau ana te mate i roto
 ia ratou, e turoro ana, e kaha kore ana,
 e kuare ana, a kore ake he tamariki ma-.
 na,—a   ngaro noa  iho tona rangatirata-
  nga.  E  rangatira  koia te tangata ki te
 pera  E! kahore-kahore rawa  he ra-
 ngatiratanga mo te iwi pena. Ko te take
 tenei e iti haere nei koutou e te whanau.
 E  nga matua, E  nga rangatira, E nga
 monita, E nga kaiwhakaako, E nga maori
 katoa, titiro koa ! Ka iti haere nei kou-
 tou! Ka ngaro koutou!  Ka  kore nei
I koutou ! He pehanga no te riri o te Atua
i mo o koutou he, mo nga he o a koutou
 tamariki. E mea ana te Atua, " Ko Iho-
 wa hoki ahau ko tou Atua he Atua hae, e
• mea ana i nga hara o nga matua kia tau
 iho ki runga ki nga tamariki, a, te toru,
I te wha ra ano o nga whakatupuranga o
 te hunga e kino ano ki au." Ekoruhe
 20, o. Ae ra, e te whanau, kei te ki atu
 nei ahau ki a koutou,, ka pena tonu ra
 ano te riri o te Atua me to mua riri mo
 tenei mahi he mo te puremu, mo te moe
 tahae mo ienei mahi whakarihariha e ma-
 hi nei a koutou tamariki. Ha!  He riri
 kau noa  iho koia te riri o te Atua? Oti
[ e kore koia e whakapangia ki te tangata ?
 Huaatu kua pa nei hoki ! Kei le ngau
 nei hoki i a koutou ! Kei te pehi nei ho-
 ki i a koutou! Kei te whakangaro nei
 hoki i a koutou me a koutou tamariki 
 Kia penei tonu e kore e roa kua ngaro
 rawa atu le maori i te ao nei n kei tera ao
 te nuinga o to te Atua riri hei whakama-
 mae i a koutou me a koutou tamariki ki
 te mamae mutunga kore.
   E! kei ki koutou he kupu tuku tenei
 naku ; kaore, he kupu aroha he kupu
 whakatupato.   E  ngari kia tupato, kia
 whai whakaaro.   Kali te korero i nga
 korero kino, whakarihariha, ki le aroaro
 o a koutou tamariki. " Kaua ra e wha-
 kahuatia i roto i a koutou te moe tahae
 me nga mea whakarihariha katoa." Epi-
 ha o, 3. Kali le tuku e nga tamariki kia
 moe huihui te tane te wahine, me ruma
 mo  tetahi me ruma  ke mo  tetahi. Akona
 o koutou tamariki kia wehi ki tenei, kiu
 wehi i te Atua. Me  ki atu "Oma  atu,
 tahuti atu koe i nga hiahia taitamariki."
 E ! kia tapu o tatou tamariki kia pokenga
 kore.  Me o tatou tamahine, e, ko o ta-
 tou kotiro, kia tiakina, kia purutia, kia
 akona, kia kurangia. Kei  hea koia he
 wahine pai, tapu, pokenga kore mo nga
 taitama e tupu.ake nei ? Kia tapu tapu
 tapu tonu ra ano tae noa ki tona ma re-
 in a ta nga tapu ra ano Ma te penei ka
 ora ai ka Rangatira ai.

                                     TE HAEATA.
 TE TANGATA  I MATE I A IA TONA HOA NOHO
                  TATA.

   Na,  ka korerorero nga tangata ki te
 niupepa nei, ka patapatai, Kowai ranei,
 kowai  ranei, ka mea, e rongo ranei te
 tahae e  pehea ranei, ka ki  etahi, ki te
 rongo ia, he marutauhou, he rore hoki
 tera hei hopu mona.
   Engari te tangata nana i tahae, i mohio,
 ki te tangata nana taua kupu aroha i roto
 i te niupepa, i mohio ano hoki ia ekore a
 Himeona  Kirini e whakatakoto rore mo
 ona hoa tangata.
   Heoi ano, e hia oke ranei nga po i
 muri iho, ka rangona he patootoo i waho
 o te tatau, rokohanga iho e haere ana a
 Himeona ma ki te moe.
   Whakatuwheratia  ana te tatau, na, ko
 Hohepa Mete e tu ana e waha ana i nga
 peha kau.  Kihai i titiro ake nga kanohi,
 iti rawa te hamu mu tanga ake, " Kua
 whakahokia mai e ahau, e te Kirini, me
kawe e ahau ki hea ?"
   Te kianga atu a Himeona, "Taria, kia
tahuna ake he whakamarama, ka haere
ai taua ki te paana, ku mutu, me haere
mat  koe ki roto me korero mui ki a au te
timatanga o taua meatanga—ka whakaaro
ai taua ki tetahi tikanga mahi hei oranga
mou."
  I mohio a Mata Kirini he maha nga he- 
monga kakanga o Hohepa, a kua matatau I
ki te inu waipiro. Na, hohoro tonu ia te 
hanga kawhi mana, haria mai ana i roto
i te kapata he pai poaka.
  To raua hokinga tuai i te paana, ka ki 
atu ia, " E Mete, i whakaaro  ahau kia
kai koe I te hapa werawera." Huri mai
ana te tuara o Hohepa, te hamumu te
aha. Whakawhirinaki  ana ki le timera,
noho puku anu, muri iho ahua raoa ana
nei te kianga mai, " Ko toku paanga tua-
tahi tenei ki te tahae, a kua nui rawa taki:
pouri.  Na te aha ranei ahau i penei ai,
na te aha ranei? Kaore ahau i whakaaro
i mua, tera ahau e penei te kino me au e
noho  nei. Otira, i timata i runga i te
mahi  ngangare, muri  iho ko te inu wai-
piro.  Taku timatanga ano ki te pakuku
iho, he turaki tonu te mahi a te tangata i
a au.  Ko  koe anake te tuatahi i totoro
mai ai te ringa hei hapai ake i a au. E
mate ana e kaha  kore ana taku wahine.
aku tamariki e hemo ana i te kai.  Ka
maha  au homaitanga kai ma ratou, ma te ;
Atua koe  e manaaki ! Heoi, tahae anu
ahau i o peha kau, hei hoko maku. Otira,
e te Kirini, ko toku tuatahitanga tenei ki
te tahae, e tika ai te ingoa tahae moku."
   Ano ra ko te Kirini, me te hariru aroha
atu, " Waiho ano hoki ko. ienei hei wha-
kamutunga e hoa, ekoro e korerotia e ahau
ki te tangata. Ue  taitamariki tonu ana
koe, kia toa, kia utua te taima kua mau-
mauria nei.  Tena, whakaae mai ki a au, 
 ekore koe e pa ki nga waipiro, ki nga mea
 whakahaurangi,  a tutuki noa te tau, a
 maku  koe e whakamahi apopo, he utu
 pai nga utu  mou.  Ma  Mere  e titiro o
  tamariki i te ata tu, tenei ano pea be mahi
 ma  ratou. Te tamaiti meroiti e kaha ana
  ki te kohikohi kohatu. E  kai, e hoa, e
 inu i te kawhi werawera; ma reira koe
 ka kore ai e minamina atu ki te inu wai
 kaha akuanei.  Akuanei koe kite ai, he
 uaua te whakarerenga i te tuatahi e Ho-
 hepa ; he ahakoa, kia maia, me whakaaro
 ki to hoa, ki o tamariki, a ekore e roa
 kua ngawari. Ka  hiainu koe ki te kawhi,
 korero mai ki a Mere, a ka rongo tonu ia
 ki te hoatu."
|  Paraparau kau ana a Hohepa ki te kai
i ki te inu, me te mea nei e mau mai ona
 te kai i roto i te korokoro. Pawerawera
• noa iho ia; kuku noa, kuku noa i tana
 tangi, ka kore noa ano e taea ; ko te tuo-
 hutanga iho o te pane ki runga i te tepu,
 ko te tino tangihanga i tangi ai.
i  Waiho  marire ana e Himeona kia tangi
 ano; muri iho ka tohe atu kia ringitia tona
 mahunga  ki te wai maiao, na, kaiahi ka
 kai.  1 tona haerenga ka ki aroha atu a
 Himeona, "E  tohe ki te mahi pai, e Ho-
 hepa, a ko au tonu hei hoa mou." Hopu
 mai ana a Hohepa  ki tona ringa, hariru
 ai, me te ki atu, " Katahi a au ka mohio
 ki to tikanga whakamate i nga hoa kino."
   Ao ake te ra, ka haere mai a Hohepa
 hei kai mahi ma Himeona  Kirini, a he
 maha nga tau i noho ai ki a ia, he tangata
 pai, he tangata pono.—"Kei hinga koe i
 te kino, engari kia hinga te kino i te pai."
 —Roma  12, 21.


TE  HAHI I MURI I A TE KARAITI.
           UPOKO  VII.
   TE  HEKENGA  O  TE TUPU  O TE  HAHI.

   Ta te Apotoro i whakatupato ai e te
 Hahi, " Kaua e hanga te koura te hiriwa
 te kohatu utu ki runga ki te turanga i
 whakatakotoria e ia, ara, ki runga ki a le
 Karaiti. Ta te ngakau maori pai hoki !
 Kikai i taro kua piri te koura, kua piri
 te onetea! Kei waho nga kuri e ai ki ta
 Hoani.  Kihai i taro kua  uru ki roto ;
 riro pu nga tikanga o te Hahi i a ratou.
   Etoru nga rerenga ketanga o te Hahi i
 muri i nga Apotoro. Ko nga kupu rere
 he ana, ko nga mahi rere ke ana ko nga
 kai whakaako rere ke ana.
   He  nui nga kupu tautohetohenga i roto
 i taua Hahi o muri nei. Na Arius te tau-
 tohetohe nui. Nana  hoki  i ki ahakoa
 nui a te Karaiti, nui atu i nga mea katoa, e
 hara ano ia i te Atua. Na ka huihui te
 Hahi 523  M.K. ki  tetahi pa ki Nice o
 Pitinia ; a whakahengia iho e ratou taua
 tikanga. Na kona i aha ai? Tupu tonu 
 taua korero; a maha noa nga whakatu-
 puranga  tangata kihai ano i hohoro te
 mate.  I whakaaetia ano e tetahi o nga
 komiti o te Hahi, ara, i tera i Milan 555
 M.K. a paku ana taua ako ki nga iwi o
 Germany.
i  Tetahi atu kupu  he, ko te kianga, he
i whaea no te Atua a Mary Wahina ; ho
 whaea koa hoki ia no tona tahawhakata-
 ngata.  Na ka pehia  taua korero he e
 Nestorius.  Otiia kihai ano  i Uka tana
i kupu mo nga taha e rua o te Karaiti mo
! te taha Atua mo te taha tangata. Na ka
 whakahengia tana e te komiti. Heoi pa-
 ku ana tana ako ki nga iwi i te Rawhiti.
| Kei te noho nei ano etahi tangata o te
 Rawhiti e whakaae ana ki tana tikanga.
 To ratou ingoa, ko nga akonga a Thomas.
   Na ka puta ake ano etahi atu kaiwha-
 kangau ke, tona tini. Hei aha i korerotia
 ai a ratou kerero he?  Ko  Pelagius to
 ratou tangata kino rawa.  I ki hoki ia.
 Kahore he he i tukua iho e Arama ki ona
 uri heoi ano nga whiu mo te kino ko te
 matenga nei o o tatou tinana ; a e kaha
 ona ano o tatou ngakau maori ki te mahi
 i te pai. Hei raruraru noa te hunga e
 hiahia ana ki te pai, kihai i mohiotia kei
 te hea ranei te tika. Me i whakarerea
 e ratou ta te tangata, me i anga ta ratou
 rapu ki roto ki te Bible i runga i te inoi
 — pera hoki me ta Koroni ria,—kihai ra-
 tou i he.
   No taua wa nei ano i timata ai te ma-
 ngere ki te korero Paipera; tukua atu
 am nga  tikanga ki ta nga kai whakaako
 ingoa nui. Ka whakatakotoria e aua kai
 whakaako te tikanga mo  tetahi korero,
 na ka wehi nga akonga kei kitea e ratou
 tetahi kupu i roto i te Paipera e rere ke
 ana, e wehi noa iho ki te rapu kupu i ro-
 to i ta te Atua pukapuka. Tetahi ano
 hoki he mangere no ratou. E takoto ana
 hoki i ta nga kai whakaako, waiho tonu
 iho i reira.
   I mua i te mea e patupatua ana te hahi
 ko nga tangata ngakaunui anake i uru ki
 te mahi. Ka  karakia nei nga kingi, ka-
 tahi ka whakanuia nga minita, a papaho-
 ro mai ana nga tini tangata ngakau ke,
 "nga wuruhi kino" e korerotia ra e Paora,
 (Nga Mahi 20, 29.) Na. riro ana te mahi
 minita i nga tangata kino; a ka he nei a
roto, whakanuia ana e ratou a waho. Te
ngakau whakaiti, te mahi pai hei aha ma
ratou enei. Heoi ano ta ratou i whaka-
nui ai ko nga whare karakia kia pai rawa
ko o ratou kakahu kia rere ke i o te nui-
nga, ko nga koropikotanga o te tinana, ko
nga  hakarameta, me nga mea katoa e
rahurahua  ana, e kitea ana i te mea ka
karakia.


   AUCKLAND:—Printed  by  "W. C. WILSON, at
the  " New Zealander" Printing Office, Shortland
 Street.