|
loading...|
|
Te Haeata 1859-1862: Volume 2, Number 5. 01 August 1860 |
Abstract 
Commentary|
|
1 1 |
▲back to top |
TE HAEATA
TE UTU MO TE TAU }
KOTAHI 2s 6d} " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga." { TE MO TE PUKAPUKA
KOTAHI 3d
VOL. 11.] AKARANA, AKUHATA 1, 1860. [No. 5.
MARAMATAKA MO AKUHATA.
Hei te 2 o nga ra Kowiti ai te Marama.
Hei te 17 o nga ra Hua ai te Marama.
Hei te o nga ra Kowiti ai te Marama.
1 Wenerei
2 Tarei
3 Parairei
4 Hatarei
5 Ra Tapu Waiata 24, 25, 26.
6 Manei
7 Turei
8 Wenerei
9 Tarei
10 Parairei
11 Hatarei
12 Ra Tapu Waiata 62, 63, 64.
13 Manei
14 Turei
15 Wenerei
16 Tarei
17 Parairei
18 Hatarei
19 Ra Tapu Waiata 93, 96, 97.
20 Manei
21 Turei
22 Wenerei
23 Tarei
24 Parairei
25 Hatarei Ka whanau a Pirinihi Ara-
[pata, 1819.
26 Ra Tapu Waiata 119.
27 Manei
28 Turei
29 Wenerei
30 Tarei
31 Parairei Ka male a Hoani Paniana,
[1G88.
E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra
o nga marama katoa.
Te utu mo tenei niupepa hia rua hereni
mo te Tau te kau ma rua nga niupepa e
taia i te tau kotahi.
Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou
whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou
pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a
Te Patara, kei Onehunga. Ko te tangata
e hiahia ana kia taia tona panuitanga ki
te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia
Te Wirihana ki te Whare Perehi o "The
New Zealander," ma Te Wirihana e whaka-
rite utu mo te panuitanga ka taia.
TE HAEATA.
i AKARANA, AKUHATA 1 1I860.
TE HUIHUINGA O NGA MAORI KI A
TE KAWANA.
KUA noho te huihui i karangatia e te Ka-
wana, kei Kohimarama te nohoanga. He
tokomaha nga rangatira kua uru ki roto
ki tana huihui, no runga, no raro, no nui
whenua noa atu. Tenei nga tangata kua
noho : —
; Ngapuhi—Tamati Waaka Nene, Wiremu
Kaitara. Huirua Mangonui, Wiremu
Hau, Tango Hikiurai, Wi Tete, Hori
Kingi.
I Parawhau, (Whangarei) —Manihera, Wi
i Pohe, Taurau Tirarau.
i Ngatiwakaue, (Rotorua) — Ngahuruhuru,
I Taiapo, Tukihaumene, Winiata Peka-
mu, Eruera Kahawai, Ngamoni, Tau-
aru, Ngarama, Pomate, Tauahika, Ro-
tohiko Haupapa, Henare Kepa, Pere-
rika, Herewini Amohau, Henare te
Pukuatua, Taongaanga.
Ngatipikiao (Rotoiti me Maketu)—Rirituku
te Perehu, Rewi, Hona, Anania, Te
Pirihi.
Tapuika, (Kai Tuna Rerei) -Moihi Kupe,
Rota te Wharehuia.
Tuhourangi, (Tarawera)— Kihirini te Tua-
hu.
Ngaiterangi, (Tauranga)—Tomika te Mu-
tu, Wiremu Patene, Hamiora Tu,
Hamuera te Paki.
Ngatihe, (Maunga Tapu)—Maihi Pohe-
pohe, Menehira Kakau. •
Ngatiawa, (Awa-a-te-Atua)—Te Makarini.
Te Tawera—Maketu Petera, Te Rongo-
tora, Waka heke Pauro, Tamati Hapi-
mana.
Ngatitematera, (Hauraki)— KaraitianaTui-
kau. Haimona Purau.
Ngatimahanga, (Waingaroa") — Wiremu
Nero, Hemi Matini, Te Waka.
Manukau — Rihari, Katipa, Tamihana, Ma-
tu taera, Mohi.
Ngatihine, (Aotea)—Manihera, Hira Ki-
ngi.
Ngatiwhatua., (Orakei —Wiremu Hopi-
hona, Paora, Keene, Kawau.
Ngatihine, (Waikato — Horohau.
Waikato— Te Ao-o-te-Rangi (Tainui;,
Hori Karei.
I Ngatipaoa — Patara Pouroto.
Ngatitoa. (Porirua me Wainui)—Tami-
hana Rauparaha, .Matene te Whiwhi,
Hohepa Tamaihengia, ko Ropata Uru-
mutu, Nopera te Ngiha, Horopapera
Pukoko, Hohaia Pokaitara. Rapihana
te Otaota, Hapimana, Te Hope.
Ngatitama, (Wakatu - Wi Katene te Ma-
nu, Momi Matenga.
Ngatiraukawa* (.Otaki me Manawatu—
Horomona Toremi, Parakaia te Ponepa,
Hukiki, Wi Paiaka. Kuruhou Rangi-
maru, Te Moroati Kiharoa, Te Ao Ma-
rere, Ihaka; a Tokonui, Takerei te
Nawe.
Taranaki ---Wiremu Tamihana, Hemi Pa-
rai.
Ngaitahu, (Otago me Katapere)—Pita te
Hori, Taiaroa.
Patutokoko, Wanganui -Tahana Turoa.
Wanganui - Hori Kingi te Anaua, Te Ma-
wae. Hoani Wi Hipango, Mete Kingi,
Tamati Wiremu, Kawana Paepae,
Hori Kerei.
Ngatiapa ; Whangaehu me Rangitikei,)—
Ihakara Hapurona.
Ngarauru, ',, Waitotara .-Pehimana.
Ngatikauhununu —Te Wereta Kawekaira •
ngi, Ngatuere. Raniera te Iho, Hoani
te Kaho, Karaimiana te Korou, Wiremu
Waka, Te Koroneho, Wiremu Kingi,
Tu to Pakihirangi, Te Hapuku, Tami-
hana Huatapu, Te Hapimana, Te Rangi-
tuawaru, Te Waka Perohuka.
Ngatiporou—Te Wikiriwhi, Te Matohe,
Wiremu Pahura, Te Irimana Ngamare.
Ngatiama ( Poneke')—Manihera Ngatori,
Porutu, Epiha Wairawake.
Kua korero ratou ko Kawana, kua
maha nga ra e korero ana. Ka pai te
korero, pai noa atu—pai ana ta te Ka-
wana, pai ona ta nga rangatira Maori.
Mea ana hoki a Kawana kia mau tonu
hoki nga ritenga pai kua tupu i enei tau
maha : whakaae ana nga rangatira. Tonoa
ana e te Kawana kia korerotia nuitia o
ratou nga wahi e pouri ai o ratou wha-
kaaro, kia rongo ai ia, kia ata whaka-
|
|
2 2 |
▲back to top |
TE HAEATA.
maramatia e ia nga wahi pouri. A, ko-
rerotia ana e ratou o ratou whakaaro, mo
nga lure kia hoatu, kia rite tahi he ture
mo te Pakeha mo te Maori, kia kotahi
ano. Ka tika tenei, ka nui te tika, kia
whakaae katoa nga iwi o te motu nei ki
te ture kotahi, katahi ka pai te whenua
nei. Kia mana nga ture pai o Ingarangi
i nga wahi katoa katahi ka tatu te ngakau
o te tangata, ka tiakina hoki nga mea
katoa a te tangata e te ture.
Ka rua nga kupu be i rongo ai
matou. Tetahi mo te hoko pu; ki ana,
"E tuhera ana ki te Pakeha, e tutaki
ana ki te Maori, engari me rite tahi."
Huatu e rite ana. Kahore i tuhera ki te
Pakeha, tutaki ana ki tetahi, tutaki ana
ki tetahi: ekore e tukua kia hokona te pu
e te Pakeha.
Tetahi kupu he mo te waipiro; i mea
ano me whakatuhera tenei tatau, me hoko
noa atu. Katahi te kupu he ko tenei.
Ka whakaae a te Kawana ki tenei kupu
katahi ka he rawa, ka nui haere nga kino
katoa, ma tenei ma te waipiro e wha-
kakaha. Katahi ka hohoro te hekenga o
te tangata. Otiia ekore le Kawana e
wewete i nga mekameka o tena hoa riri.
Me tuku te. nanakia ki le aha? Engari
me here rawa, kia mau rawa, te ai hei
korikoringa mo tena kai whakamate
tangata.
Tonoa ana ano e te Kawana kia ata
tirohia nga raruraru e tupu tonu ana mo
nga iwi: kia whakaritea tetahi tikanga
pai e mohio ai le. Maori me te Pakeha ki
te take onga pihi oneone,kei a wai ranei,
kei a wai ranei te take, kia rohea mari-
retia nga whenua, kia hoatu ki tenei
tangata tona pihi ki tera tangata tona
pihi, kia mau ano i tona ringa te puka-
puka whakamau o tona pihi, te ai he
tahae, he whawhai, he a a. Kia wha-
karitea hoki he runanga rangatira hei
titiro i nga wahi tautohe, hei whakarite
i nga pihi e whawhaitia e nga iwi erua,
o nga tangata tokorua ranei. Ka nui te
tika o tenei, kia tangohia tenei ritenga e
te Maori mo ona kainga kaiahi ka tatu
te ngakau, ka noho te motu i runga i te
rangimarie. E mahi ana te runanga i
tenei wahu Ka nui te pai o tenei rite-
nga. Kia penei tonu he runanga mo nga
rangatira Maori i roto i nga tau katoa,
kia korero tahi ratou ko te Kawana ma.
Kia whakahaere pai i nga tikanga mo te
motu nei ka ora tatou. Tatou ka inoi ki te
Atua kia tukua e ia tona Wairua ki tenei
runanga, hei whakamarama i nga wha-
kaaro, hei whakatika i nga korero, hei
arahi i a ratou katoa ki nga ara tika o i
te Ariki.
TE MAHI O TE WAIRUA. TAPU KEI
TAWAHI.
E TUPU tonu ana te, mahi i korerotia i roto
i era Haeata i mua. Kei Kotarana tekaha
inaianei. Katahi ka tae mai te rongo °
tera whenua ka nui te mahi a te Atua ki
nga kainga o taua whenua. E ki ana ka-
hore ano i taea enei mahi e nga mahi o
era tau, kore rawa, kahore ano i kitea te
rite e nga tangata katoa. Kei nga motu
i waenga moana, ara kei Hetarana (Shet-
land), kei Okanei (Orkneys), kei era atu
motu, kei nga Maunga kei te akau ki roto
ki nga tangata hao ika, nga tangata keri
waro, kei nga pa nui me nga kainga maha
o Kotarana taua mahi e haere ana.
I etahi kainga kahore he tangata i waiho
noa iho e te Wairua o te Atua, e rongo
katoa ana ki tona kaha, e pa anu ki a ra-
tou. Kei waenga moana nga tangata e hi
ana, tae ana ki reira te Wairua, whakaoho
ana nga tangata i runga i te poti, hoki
wehi ana kiuta ki te inoi ki le Atua Ui te
rapu oranga mo tona wairua. He mea ano,
pau katoa ana te tangata i te wehi, i te
mahi o te ngakau pouri mo ana kino, te
taea te mahi i nga mahi a te ringa i te
kawenga o te ngakau pouri. Huihui tonu
ana nga tangata i nga ra katoa ki te inoi
ki te Atua, tangi kau ana te tetere, whao-
whina ana te whare karakia, ki tonu i te
tangata. Koropiko ana ano i runga i nga
poti, inoi tahi ananga tangata ki reira : ka-
hore he meatanga ake o te ngakau mamae
he poti, he moana, heaha, ko ona hara kia
murua, kotona wairua kia ora, ko tona ka-
wenga taimaha kia wetekina. He tangata,
he wahine, rile tahi te mamae, te tangi, te
inoi ki te oranga mo ratou. He wahi ano
ekore e moe le kainga, ke ana te whare
karakia i te ao i te po: ara tonu ana
ki le inoi, mahi ana i te ra, a po noa, po
iho, aoake e karanga ana ki te Atua.
He iwi kai waipiro taua iwi i mua.
Inaianei kua kore taua hiahia ki te waipiro.
Ka taka te po hao ika, te wa e haere ai
ratou ki waenga moana ki te mahi, ka hui-
hui ratou ki te takaro ki te kai waipiro,
to ratou tikanga tawhito tera. Inaianei
he huihui ki te inoi te tikanga o te kainga,
haere ana nga tangata ki waenga moana i
runga i te inoi. Ko nga whare hoko i
taua kai e tutakina ana, e whakakore ana
i tana mahi, riro ana nga whare hei whare
inoi ; me nga whare takaro, tuhera kau
ana, riro ana hei whare inoi.
He tokomaha noa atu nga tangata hou
e uru ana ki roto ki nga Hahi me nga
mahi a te Atua. Ka whiwhi te tangata i
te ngakau hou, i te rangimarie, i te hari-
nga, me te aroha o te Karaiti —ka kitea
tona aroha ki te tangata, tahuri tonu iho
ana ki te rapu i nga tangata, ki te korero
ki nga tangata kia tahuri tahi ratou ki te
Atua; he tokomaha nga tangata e rongo
ana.
TE MAHI A TE WAIRUA TAPU KI
TETAHI KURA TAMARIKI.
I
I ROTO i te mahi nui a te Wairua kei
Aiarana inaianei, ko ahi te kura tamariki
i tino kite i te kaha o te mahi. Kei Kore-
reine (Coleraine), he pa no taua motu,
taua kura e tu una. Kotahi te tamaiti
moroiti i whiwhi i te ngakau ripeneta i le
timatanga. Titiro ana te kai-whakaako ki
taua tamaiti e tangi ana, kihai i kaha ki
I tana mahi kura, ka mea atu, Haere e
I hoki ki to kainga, e tae atu, tomo koe ki
te wahi ngaro, inoi koe ki te Atua. Unga
una tetahi tamaiti kaumatua hei kawe.
Haere ana raua, ka tae ki tetahi whare
tu kau i te taha o te huarahi, tomo
tonu atu raua ki te inoi ki reira. Inoi
ana raua i reira, ka roa e karanga ana ki
te Atua, kaiahi ka riro tana pikaunga, ka
murua ana hara e te Karaiti, ka whaka-
marie tona ngakau. Heoti, ki ana te
ngakau o taua tamaiti i te haringa, ka mea
ia, Me hoki ahau ki te kawe korero ki
toku kai-whakaako: hoki una ki te kura,
ka tae, korero tonu atu ana ka mea, E
taku kai-whakaako, kia rongo koe, ko te
Ariki, ko Ihu kua taemai ki toku ngakau,
ka nui toku haringa. Rongo katoa te kura,
whakatika ana etahi, puta ana ki waho,
kihai i taro kua rupeke nga tamariki.
Akuanei piki ana te kai-whakaako ki runga
ki te taiepa o te marae ki te titiro i a ratou,
e aha ana ranei, e aha ana ranei; kitea
rawatia ake, e koropiko katoa ana ki te
taha o te taiepa, e inoi ana ki te Atua.
Na, tangi ana te kai-whakaako, ka mea
ki tetahi tamaiti kaumatua kua whiwhi i
te Wairua, " Ekore koe e pai he hoa inoi
mo nga tamariki? haere koe, inoi ki te
Atua mo ratou" Inamata kua tae atu
taua tamaiti ki waenga ona hoa, tukua
ana ona turi ki raro, maranga ana tana
inoinga ki runga, penei ana, "E te Ariki
murua a ratou hara mo te matenga ona i
pikaua katoatia nga hara ki runga ki tona
ripeka." Katahi ka hamumu katoa ratou,
ka nui te tangi. Ka rongo nga tamariki
i noho tonu ki roto ki te kura werohia
ana o ratou ngakau e te tangihanga a nga
mea i waho; hinga tonu iho ana ki raro,
tangi tonu ake anu ki te Atua kia tohungia
ratou e ia. Kei te ruma i runga nga
kotiro e mahi ana, ka rongo ratou ki nga
tane e tangi ana, pa tonu iho ki a ratou te
Wairua, mamae ana ratou, maringi ana
nga roimata. Miharo ana te kai-whakaako
tane me te kai-whakaako wahine ki te
mahi nei. E taea hoki te aha e raua?
Heoiti, puta ana te tangihanga ki nga hua-
rahi, whakarongo ana nga tangata haere,
rere ana ki roto kia kite i te mahi, kihai
i taro ko nga moa rere noa mai kua hinga,
tangi tahi ana, inoi tahi ana kiroto ki nga
tamariki. Pera tonu ana, ka ki he ruma,
ka ki he ruma, me nga whare tu tata ki
katoa i te tangata e rapu ana ki te Atua,
po noa e inoi ana, kihai i mea kia tina,
kia ti, kia hapa, kia aha; engari kia kitea
te aroha o te Atua, kia whiwhi ki te nga-
kau hou, a weherua noa ka mutu. He
tokomaha nga tamariki me nga kaumatua
|
|
3 3 |
▲back to top |
TE HAEATA.
i whiwhi ki te maramatanga me te haringa
ki te Wairua Tapu i taua ra. Ka pai tenei
mahi mo nga kura tamariki! Kia penei
te mahi ki roto ki a tatou tamariki katahi
tatou ka koa, katahi hoki ka whai rawa a
tatou kura, ka kitea nga hua, ka tupu a
tatou tamariki hei kai mahi mo te mara o
te Atua. Me inoi tatou ki te Atua kia
tukua mai e ia tana Wairua ki runga ki
nga tamariki: mo tatou, mo a tatou tama-
riki hoki te kupu homai.
TE IWI IA NGA KARAIPITURE.
No nga ra o HOHUA tae noa atu ki nga
ra o IRAI raua ko HAMUERA 553 nga tau.
E huaina ana tenei takiwa ko te wa o nga
kai whakarite, ko te wa ranei o te kawana-
tanga a nga kaumatua. No nga ra i noho
ai a Iharaira ki Ihipa te mahinga a nga
kaumatua. (Tirohia Ekoruhe HI. 16.)
Toko-ono nga kaumatua o ia hapu o ia
hapu i whiriwhiria ai hei kai-whakahaere
tikanga. Hui katoa ratou e whitu tekau
ma rua. Tetahi mahi a ratou he whaka-
marama i nga ture a Mohi ki te iwi.
Te tino korero a te pukapuka o Nga
Kai-whakarite, ko nga whakarerenga a
Iharaira i te lure o te Atua, me nga mate
i pa mai ki a ratou mo a ratou hara. I
marenatia e nga tangata o Iharaira etahi
o nga wahine o Kanaana, a, na aua wa-
hine ratou i arahi ki te karakia ki nga atua
horihori. Te kitenga a Ihowa i tenei he,
heoiano tana mahi tiaki i a ratou ; tukua
ana ratou e ia kia tukinotia e o ratou hoa
riri Te» tangihanga a Iharaira ki te Atua,
whakaarahia ana e ia etahi kai whakaora
i a ratou, ara a EHURU, a PARAKA, a Ki-
REONA, a HAMAHONA, me era atu. Miharo
noa ana tatou ki te hokinga tonutanga o
te iwi ki nga atua maori i te mea kei a
ratou nga ture o te Atua. Otira me titiro
tatou ki te tokomaha o nga tangata o tenei
motu e kino nei ahakoa kei a tatou te
nuinga o nga kupu o te Atua. E miharo
ana pea nga Anahera o te Rangi ki te
kino o enei tangata.
Otiia kaua tatou e whakaaro i tutu tonu
a Iharaira i taua wa. Kahore : i te roa-
nga o taua taima i pai te mahi a nga
tangata. He iti te korero o te pukapuka
mo nga taima pai, engari mo nga he. mo
nga tukinotanga, mo nga ripenetanga, mo
nga whaka panga te nuinga o te korero.
Mo te ahua o nga tangata o Iharaira i nga
taima pai tirohia te pukapuka o Rata.
Ki ta nga Hurai i mahi tonu nga Ri-
waiti i ana taima pai ki te whakaako i nga
tangata ki nga ture o te Atua. Ia nga
tangata o Iharaira mahi kura hoki tenei,
he korero i nga ture a Ihowa, ko nga
Riwaiti nga kai-whakaako. I noho ratou
ki roto Ui nga hapu katoa o te iwi kia
tata tonu ai ratou ki nga tangata ki nga
tamariki hei whakaako. E wha tekau
ma waru nga pa i nohoia e nga Riwaiti.
Ko nga tino tukinotanga o Iharaira enei
e tuhituhia nei ki te pukapuka a Nga Kai-
whakarite:—
1. Na te kingi o Mehopotamia, 8 nga
tau: ko Oloniere te kai-whakaora.
Upoko o.
2. Na nga Moapi, 18 nga tau: ko
Ehuru te kai-whakaora. Upoko o.
o. Na nga Kanaani, 20 nga tau : ko
Paraka raua ko Tepora nga kai-wha-
kaora. Upoko 4, 5. |
4. Na nga Miriam, 7 nga tau : ko Ki-
riona te kai-whakaora Upoko 6. 7.8.
o. Na nga Amoni. 18 nga tau: ko Ha- !
peta te kai-whakaora Upoko 11, 12.
6. Na nga Pirihitini. 40 nga tau: ko
Hamahona te kai-whakaora. Upoko i
13, 14, 15, 16. i
Ano te nuinga o to Ihowa atawhai i
tana tahuritanga tonutanga ki te whaka-
rongo ki nga inoinga o taua iwi tutu.
KEI TINEIA TE WAIRUA.
E RITE ana te mahi a te Wairua Tapu ki
roto ki te tangata ki te ahi maori. He
whakamarama, he whakamahana, he tahu
mea kino to te kapura; he pera ano to te
Wairua. No konei i pera ai ta Paora
kupu ki nga tangata kua whiwhi i te
Wairua. E nga tangata Maori, tirohia
tenei kupu. Ko te ahi tapu kua ka ki
to koutou kainga, hei whakamarama i o
koutou ngakau pouri, hei whakamahana
i a koutou i mate i te maeke, hei ta-
hutahu i nga taru kino o to koutou mara.
Kei tineia Itenei ahi tapu.
Kua kite ahau i te tangata e mea ana
kia mate tana ahi, ringihia ana ki te wai,
kihai i taro kua pirau. E kite ana hoki ahau
i te tangata e pera ana ki te ahi tapu nei
—e ringihia ana te wai ki runga kia mate.
Te wai tera ko ana mahi he. Oti ka nui
te puremu, te tahae, te korero teka, te
aha, ehara era i te wai e mate ai to tatou
ahi nei? Ka tahuri ki te ngangare, ki te
papatu, ki te kohuru tangata, ekore ra-
nei e mate? Ka mate. Ekore hoki te
Wairua Tapu e noho ki waenga kino.
Kua kite ano ahau i te tangata e tanu
ana i tana ahi kia mate. Kuhua ana nga
ngotungotu ki roto ki te oneone ka pirau.
E pera ana etahi ki tana ahi tapu, e tanu-
mia ana ki te one. Te one tera nga
taonga o te ao: ka aroha te. tangata wha-
kapono ki nga mea o tenei ao, ekore e
ka te ahi tapu i roto i a ia, ka kuhua nga
whakaaro ki roto ki te taonga o tenei ao
ka pirau; ka opehia ranei nga tini mea o
te ao hei manawarekatanga mo roto mo
te ngakau, ka ngaro te whakapono, ka
pirau te ahi.
Kua kite hoki ahau i te tangata e noho
mangere ana ki le tata wahie hei whakaka
mo tona ahi. Ma te wahie ka ka ai te
ahi. Ka tukua nga ngotungotu kia pau,
pau rawa, kaua he wahie e hoatu ki runga,
ekore ranei e pirau? E pera ana etahi ki
taua ahi tapu: e noho mangere ana, ki
te inoi, ki te korero i nga Karaipiture.
E ka ranei te ahi i roto i a ia? Ekore e
ka. Engari "me inoi ka whiwhi, me
rapu ka kite."
Kua kite ano ahau i te tangata e wehe-
wehe ana i nga ngotungotu, takoto ke ana,
takoto ke ana, pirau tonu iho tana ahi.
Kua kite hoki ahau i te mahi wehewehe o
etahi i roto i te Hahi o te Karaiti. Kua
ka tana ahi i roto i tona Ha i ka mau tonu
te aroha o tetahi ki tetahi, tupu tonu, ka
ka ano te ahi. Ka haere ka ngoikore te
aroha, ka huri tuara nga tangata ka we-
hewehea nga whakaaro, mate tonu iho te
ahi tapu i roto i te Hahi whakatupu we-
hewehe.
Katahi te he nui ko tenei. Kati te tinei
i te Wairua. Waihoa tenei ahi tapu kia
ka i to tatou kainga kia marama ai tatou,
kia mahana kia ora hoki. Ka takahia
tana mahi ta te Wairua, tera atu ranei
he kai whakamarama, he kai whakamarie,
he kai whakatapu mo tatou? Kore rawa,
heoiano hoki: ka tineia tana mahi, ka
tahuri mai ki a tatou, ka whawhai ki a
tatou, ka whakamatea tatou e ia. Tirohia
Ihaia 63. 10.
HE KUPU WHAKARITE.
\_\_\_\_
I TERA tetahi kingi, te tikanga pakeke tona
ki ona tangata. Karangatia ana e ia
tetahi ona tangata, ka mea atu, "He aha
tau mahi?" te kianga atu o te tangata,
"He parakemete ahau," hohoro tonu te
whakahau a te kingi ki a ia, " Haere koe
hanga i tetahi mekameka moku kia roa."
Heioti, haere ana te parakimete, tahuri
tonu iho ana ki te mahi, marama atu e
mahi ana, kahore he mu. Akuanei ka
haria tana mekameka ka hoatu ki tona
kingi, ka tae, mea mai ana te kingi,
" Haere e hoki, mahia ano kia roa noa
atu" — ko tana kupu kau ano, kahore he
utu kahore he rino i homai hei hanga i
tana mekameka.
Heioti, mahi ana ano, ka roa noa atu
te mekameka ka haria ano ki le aroaro o
i tona kingi titiro ana taua kingi, ka mea
ano, "Mahia kia roa atu." Mahia ana
e te tangata, ka roa atu ka hoki ano. A
i pera tonu te whakahau o taua kingi ki
tona tangata, me mahi ano kia roa. He
mahanga kawenga o te mekameka ki tona
aroaro, he maha nga whakahokinga kiu
hanga ano tetahi wahi kia roa atu. Te
haerenga whakamutunga, kaiahi ka puta
te whakaaro b taua kingi pakeke, ka mea
ki tona pononga, ''Tangohia hereherea
tenei tangata ki tana mekameka kua oti i
a ia te hanga—ana ringa, ana wae, ka
maka ia ki te roto ahi. Tona utu tena mo
|
|
4 4 |
▲back to top |
TE HAE ATA.
Tana hanganga i te mekameka." Heoiano
he utu mona.
Tena! Tena! Whakarongo e nga kai
mahi i te kino. To koutou tauira na!
TO koutou ahua na ! Tona heinati, to
Hatana, to koutou rangatira ! ! ana hanga
tera, e whakahau ana ki a koutou kia
hanga koutou i tetahi mekameka, a pai
tonu koutou ki tana tikanga. Kei te mahi
parakemete koutou, kei te hanga meka-
meka hei here mo koutou. Tau maha
koutou e mahi ana e whakaroa tonu ana
i tetahi mekameka hei herehere i a kou-
tou, kahore he utu. Kia roa to etahi!
Kia mohio koe e te tangata korero
teka, e hanga ana koe i te mekameka
mou. Kia mohio koe e te tahae, e wha-
karoa ana koe i tetahi hereherenga mou.
Kia mohio koe e te tangata puremu, e
whakamana ana i te hiahia a tou kingi a
Hatana kin oti tetahi mekameka hei here
i a koe. Kia mohio hoki koe e te tangata !
kai waipiro. ki tau e kai na, ona hua e
whakaroa i tou mekameka. Kia mohio
koe te tangata tohe ki te riri, te tangata
whakaheke toto, e rite ana koe ki taua
parakamete. ;
Kati te mahi whera; kati te whakarongo
ki to koutou kingi ki a Hatana; kati te
hanga mekameka hei herehere i a koutou
Akuanei ka tahuri mai to koumu ranga-
tira kia koutou, ka mea, '"Tangohia here-
herea tenei tangata, maka atu ki roto ki
te ahi." "Ko te utu o te kino hoki he
mate." Te utu tera mo koutou
kuare o te tangata! Na wai hoki tena kia
tahuri te parakemete ki te hanga meka-
meka hei herehere i tona tinana? Na wai
hoki tena kia mahi tonu te tangata i te
mekameka hei herehere i tona tinana me
tona wairua kei roto kei te whareherehere
o Hatana, kia mate tonu atu ki reira?
Kati koe te kohuru i a koe e te tangata
katoa, kali hoki te hanga mekameka hei
herehere i a koe.
TE HAHI I MURI I A TE KARAITI.
I peratia ano a Athanasius, pihopa o
Alexandria. Maia rawa tenei pihopa ki
te pehi i nga korero he a Arius. Mo te
whakanui tonu ia i a te Karaiti; ko te tino
ATUA ia, ehara ano te mea hanga. E rua
tekau nga tau i tohe ai ia, he maha ona
oranga noatanga i te mate, e rima ona
peinga ki nga whenua ke : he wa ano e
whakapaea tekatia ana ia. I 355 M.K. ka
whakawakia ia ki Taira. Ki ta nga kai
whakapae teka, nana i kohuru a Arsenius,
tetahi hoa pihopa ona, a ka maua mai ki
roto ki te komiti tetahi pouaka, he ringa-
ringa tangata nei kei roto—" Nana na
Athanasius tenei ringa o Arsenins i tapahi.
whaowhina ana e ia ki roto Ki te pouaka, I
hariharia ake e ia hei mea makutu mana."
Oho katoa ana nua komiti nei, whakahihi
ana ona hoa riri. Ko Athanasius, tu tonu
ia. "E mohio ana ranei koutou ki taua
tangata kia Arsenius?" "Ae ra."—Te
tino whakatuheratanga o te tatau e Atha-
nasius, kua puta atu a Arsenius. Ki ta
ratou ki kahore noa iho taua pihopa ;
heoi, no tana rangi ano i u ma: ai ki Taira
i runga i te kaipuke. " Na, te tangata i
kohurutia e ahau; tirohia tona ringaringa,
na koutou i ki naku tona ringaringa i
tapahi."
Na, ka kite nei tatou i nga mahi a te
hunga karakia otaua takiwa, kihai "r neke
ake i o etahi atu whakatupuranga, a he
maha ano nga tikanga maori kua uru ki
roto ki a ratou tikanga.
I a Ambrose ano i te ora, ka tae mai
tetahi wahine i Africa, a Monika, ki a ia, i
e tangi ana mo te kino o tana tamaiti o
Augustin. a mea ana ki a Ambrose kia
inoi ia ki te ATUA kia whakahoutia e ia he i
ngakau mo tana tamaiti. Na, ko te mea-
tanga mai a Ambrose. "Kia maia, e tai;
ekore e he te tamaiti mona nei ena roi-
mata, ena inoi." Kihai i taro kua tutaki
taua koroheke ki a Augustin, a ngarengare
ana i a ia kia korerotia nga Karaipiture.
Na, kua rongo ano taua tamaiti ki etahi o
nga rangatira o Honia kua karakia. Oho
ana ia, "Nana, ka riro te rangatiratanga
o te Rangi i enei maia, a ko tatou ko te
hunga kua nui nei te matauranga, koi te I
titakataka ki te paru. Na, hohoro atu ana
ia ki te kari, koropiko ana, inoi ana ki le
ATUA kia whakahoutia tona ngakau. Te
mutunga o te nei kei te korero i te Karai-
piture. Kua pono ki taua wahi i ia Roma
13. 13, 14, " Kauaka i nga kakainga i nga
haurangitanga, kana i te momoe i nga
hiahia taikaha, kaua i te whawhai i tehae;
engari kakahuria iho te Ariki a Ihu Ka-
raiti ki a koutou ; a kaua e whakaaroa
wawetia te kikokiko, ara, ona hiahia."
Mamae rawa ia i taua kupu nei. Takoto
tonu iho tana tikanga mo te karakia,
mona hoki kia tukua putia atu ki nga mahi
a te Karaiti. Hohoro tonu atu ia ki tona
whaea ki te korero. He wahine tera kua
nui noaatu te whakaaro ki a Ihu Karaiti.
Na, koia ano te koa! Hoki ana a Augus-
tin ki Africa Kua uru ki te mahi minita.
Minita tonu ia ki tona pa ki Hippo; a
whakapihopatia iho ana mo taua hahi.
He tangata pai rawa a Augustin, nui rawa
tona kaha, tika rawa ana korero mo te
Karahi. Etahi a ona korero i whai ki
nga tikanga a nga tangata o taua whaka-
paparanga, 400 M.K. Marama rawa ano
ia ana korero mo te huarahi ki te ora,
ara, ma Ihu Karaiti anake; tika tonu ano
hoki mo te kahakore o te tangata ki te pai
ki te kore ia e whakahoutia e whakakaha-
ngia e te Wairua Tapu.
Otiia kua neke ake tena te he o te hahi,
kua pera ano me nga Hurai i mua, heke
ana te tupu o te pai: nga tikanga pai (
whakamaoritia iho; te wai puna kua
whakaranua ki te wai tai. te heanga o
nga Hurai, i tukua atu ratou e te ATUA ki
o ratou whakapakoko, he tonu atu. I le
heanga nei o te hahi, na, ka pa te whiu a
te ATUA, a puta ake ana a MAHOMET hei
whiu i te hahi ki te whiu tino.
TE MATENGA O APOHARAMA KE[
PATUMAHOE.
I
i No te S o Hurae i mate ai tenei ranga-
tira. I moe kei tona kainga kei Patuma-
hoe, e whitu tekau pea ona tau, e hia ranei",
kua koroheke rawa hoki. I te 12 o Hurae
I ka tanumia taua tupapaku e ona whanau-
nga, kei Patumahoe ano. He tangata ata
noho tana kaumatua, he tangata atawhai
Pakeha, aroha ana ia ki ona hoa Pakeha,
aroha ana hoki ratou ki a ia, ka rongo
ratou kua male, he tokomaha i haere kia
kite i te tanumanga, hei whakaputanga
aroha hoki no ratou.
E haere ana o tatou kaumatua: kei hea
he tangata pai hei whakakapi mo o ratou
wharua Ma nga tamariki e whakaaro.
Tena e nga taitamariki, e hoake ana hei
tangata mo te ao. kia pai te whakaaro,
tohea nga mohiotanga, kia ai koutou hei
tangata whakahaere tikanga mo o koutou
iwi.
HE TAKE WHAKAARO.
KA kawe tonu koe i te hae, i to mauahara,
i te puku riri ki roto ki a koe. he tohu
enei mou, mo au hara, kahore ano kua
murua e te Atua.
Me haere tahi te arero raua ko te nga-
kau, kaua e rere keo raua nei ara. Waiho
ma tou mahi o whakatika i tou korero.
Kia mahara koe. ekore koe e ora i au
mahi pai. Kia mahara ano hoki, kahore
au mahi pai ekore rawa koe e ora.
Kei whakarongo ki nga tangata ngau
tuara, ki nga tangata kawe korero kino,
riria atu. Kia mahara koe ko le tangata
e kino ana tana korero mo tana hoa, ekore
hoki e pai tana kupu mou ki tetahi atu
tangata.
Whakaaro iho koe ki a koe ano nohea
ano koe ? E haere ana koe ki hea ? Kei-
hea koe noho tonu ai ina ngaro atu koe i
konei?
Kei titiro koe ki te mahi a te mano, kei
mea koe kei le mano te tika, ka huna te
mahi o le mea kotahi i roto i ta te mano.
Akuanei ka mate koe, haere ana ko tou
kotahi, kahore he hoa mou, tu ana koe ki
te whakawakanga ano ko koe anake, mau
ano au mahi e korero.