TE HAEATA
  TE UTU MO TE TAU }
KOTAHI 2s 6d}               " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga."       { TE  MO TE PUKAPUKA
KOTAHI 3d
   VOL,. 11.]                   AKARANA,     TIHEMA    1, 1860.                    [No. 9.
     MARAMATAKA     MO  TIHEMA.

   Hei te 15 o nga ra Hun ai te Marama.
   Hei te 28 o nga ra Kowiti ai te Marama.
  

  1   Hatarei
  2  Ra  Tapu    Waiata 9, 10, 11.
  3   Manei
  4  Turei
  5   Wenerei
  6   Tarei
  7  Parairei
  8   Hatarei

  9  Ra Tapu    Waiata  44, 45, 46.
 10   Manei
 11  Turei
 12   Wenerei    Ka kitea Niu Tirani, 1642.
 13  Tarei
 14   Parairei
 15   Hatarei
                                                 
                                                 
 16 Ra  Tapu   Waiata 79, 80, 81.
 17  Manei
 18 Turei
 19  Wenerei
 20  Tarei
 21   Parairei
 22  Hatarei

 23  Ra Tapu   Waiata i 10—H3.
 24  Manei     
 25  Turei    Te ra whanautanga o te Ka-
 26   Wenerei                           [raiti.
 27  Tarei
 28   Parairei 
 29   Hatarei   

 30  Ra Tapu     Waiata 144—148.

 E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra
o nga marama katoa.
Te utu  mo  tenei niupepa hia rua hereni
mo te  Tau te kau ma  rua nga niupepa e
taia i te tau kotahi.
Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou
whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou
pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a
Te Patara, kei Onehunga.  Ko  te tangata
e hiahia ana  kia taia tona panuitanga ki
te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia
Te  Wirihana ki te Whare  Perehi o "The
New  Zealander," ma Te Wirihana e whaka-
rite utu mo te panuitanga ka taia. 

       TE HAEATA.

        AKARANA, TIHEMA 1, 186O.
 |                 H  E     M   A  T  E  .

   " Nei ka noho, kapakapa tu ana
     Te tau o taku manawa
      Ki a aku tamariki.
   E tia, tenei au, e tama ma, ko te
     Aitanga a Tane, e tuohu i uta ra:
i  E piko nei. me te mamaku
     Ki a aku tamariki.
i   Kei whea ra ? e te tamaiti i karangatia
i    "Nau  mai, e tama,'            [ai,
     Ka  riro ra ia i te taiheke nui."
  Koia  tenei e te whanau, he mate to
i tatou. Ko  nga  tamariki ka   rupeke.
 Nga potiki i hikitia e tatou, i atawhaitia,
 i arohangia, kua hinga. Ka hua  ra, e
 tamara ma, e whakatupuria ana ratou mo
i te ao, hei noho mo nga Kainga, IKM parau 5
 nga whenua, hei pupuru i nga wahi a
i nga tupuna, hei hoa noho tahi mo te Pa-
I keha, hei whakarangatira i Niu Tirani.
  Kaore, ngau ke ana, whakarere ana
 nga huarahi tika, kotiti ke ana, kua taka
 ki nga wahi pahekoheko, ka  riro i te
 taiheke nui. E mea ana. hei pupuru i
| tana oneone, tana mahi ki te riri—tona
whawhai ki te Pakeha. Auetai! Te mahi
 poauau a te iwi! Te noho marire ai Ui te
 kainga, kia whakaeke ano ki tona kainga
 tupu, hei tango i tera, katahi ka whai
 take riri mana. Tena koa, te kainga i te
taha tika o Waikato, o Waipa, o Horomi,
 i tangohia noatia e te Pakeha? Te wahi
 a Ngatimaniapoto, a Ngatihaua, a Ngati-
 koroki, a Ngatiruru, a wai ranei, i kaia e
 ia? Hore rawa. Koia matou ka mea nei,
 ehara i te mahi pupuri i taua oneone ta
 enei iwi i haere ai ki Taranaki, engari, he |
 ngakau whawhai ano ki te Pakeha. Haere 
 take kore ana ki reira hei whakauru mo 
 te ope o Te Rangitaki. ko tona tukunga
iho ka ngaro nei. E tara hoki te aha i te
mahi a Tu!  Ara, i te mahi a te Wairua I
kino, otiia i te mahi kuare a te tangata ! 
  Tena, ma  wai e pupuri nga kainga i i
muri  nei? Ka poto nei hoki nga tangata ki
te male. Ma wai e ngaki nga oneone?'.Ma
wai e whakato nga kirikiri ki " te kahui
kura, nga taonga whakamanamana, e tama
  ma, a o kuia?'* E ngaro nga raorao i te
  witi, i a wai? Ma wai e noho nga taha
  tika o nga awa a nga iwi? E paoro mai
  nga paringaringa o Waipa i to wai reo?
  Ka rongo nga piko o Waikato ki to wai
  rangi tukituki aianei? Ko wai hei hoe
 kai mai  ma te Pakeha, hei whakahoki
 taonga atu mo nga kuia me nga potiki?
  Keihea he hoa noho tahi, mahi tahi, hoko
 tahi mo te Pakeha, ki te penei tonu? Ka-
 hore ra. Ka puta ano ta matou tangi: —
   '• Ka noho ienei au, e tama ma,
      I runga i le kahui papa,
         Papa mania;
           Papa tahia ;
          Tahia rawatia;
    Kei ai he titiro i te ra, e tu iho nei;
     Te Maunga, e tu mai ra ;
   Ki  te hau-kainga, i whakaarotia mai,
     E te konohi tonga."
  Koia   tenei, ka tuhera  nga kainga,
i takoto kau ana nga moenga, tau kau anu
 nga waka ki tatahi, maroke ana nga hoe,
 ka pirau nga kupenga, ka Taikura nga
 kaheru, ka popopopo nga parau, kua
 maka nga hoiho, kua puihi nga okiha,
| kua ururuatia nga mara, kua moti ta te
 whenua, kua pahuhu atu nga taonga a te
 iwi. Akuanei he iwi ke mana e noho nga
 kainga, e ngaki nga mara, e hoe i roto i
 nga awa, e kui i nga hua a te whenua.
 Ina hoki ka kuare nga iwi tupu, ka mau
 hoki ki te raorao iti a Haere, ka rere ki
 te po.
   He  tangi tenei ki a koutou Waikato,
 e Ngatimaniapoto, e Ngatihaua, e nga
 iwi katoa e uru ana ki tenei mahi kuare.
 Kati ano : kali te tuku i a tatou tamariki
 ki te mate, waiho etahi hei tangata mo te
 ao, hei atawhainga ma matou, hei akonga
 ma matou, hei tamariki ma te Atua. Kei
 ki, " He tangi no matou ki to matou
 oneone."  Ma tenei mahi koia ka mau ai
 to koutou oneone? Huatu ma le penei ka
 riro, ara, ko te tangata ka riro, tona one-
 one i tangihia e ia ka mahue mo te tangata
 ke, ko ia, ka ngaro. Takoto tonu ana te
 whenua, pai tonu, otiia he tangata  ke
 mana  e takahi. Kei mea  hoki, " He
 mamae ki o matou tuakana, teina, matua.
 kua hinga na : me haere matou ki te taki-
 taki io ratou mate."  E  tai ma. waiho

                                   TE  HAEATA.
 atu, waiho marire, kei pera tahi. Ehara
 i (e mea whai  mai ki te kainga  tona
 mate, he  tohe marire nona.  Kai ana
 ratou i nga korero a nga rangatira, a nga
 Minita  o te Kongo  Pai. a nga  tangata
 mahara, i nga kupu  hoki a te Atua, te
 whakarangona.   Me i rongo ratou, kei le
 mau  ano tenei to ratou oranga. Na, e ki
 ana koutou me haere ano etahi ki te taki-
 ta ki i nga mate.  E —kauaka,  kei nui
 haere te mamae, kei tokomaha rawa ki te
 po.  E noho, kia ai he matua mo  nga
 tamariki, he tahu mo  nga wairere, he
 tangata mo  nga Hahi, he  ngaki mo te
 whenua.  Mehemea  e puta mai ana ki a
 koutou he kupu ma nga tupapaku kua
 riro, ka ngarea  ranei  kia  haere?   E
 kore ratou e ki mai, "Haere ki te rapu
 utu mo  matou;" engari ka homai i te
 kupu  whakatupato. Ka mea  mai. ''E
 noho, noho ki te kainga : kua kue matou
 i te he, kua whiwhi matou ki te utu mo
 te kino; kati, kei peneitia hoki koutou."
 Kei te mohio matou e penei ana to ratou
 whakaaro inaianei, e tangi ana ki a ratou
 ano, e tangi ano ki a koutou. Kei tohe
 koutou  ki taua huarahi, kei riro hoki
. koutou i taua taiheke. Engari, mahara
 koutou ki te Atua, kati te takahi i ana
 kupu.  " Ko  te tikanga rawatanga tenei
 kia whakaaro  tatou ki nga  mea  kua
 rangona, kei pahuhu atu i a tatou. Ki
 te mea hoki i u te kupu i korerotia e nga
 Anahera, a tika tonu te utu i whakahokia
 mo nga pokanga ketanga katoa me nga
 mahi tutu; me pehea ka ora ai tatou ki
 te paopao tatou ki tenei oranga nui?"
   TE PAREKURA  I MAHOETAHI.

 E HOA ma,  e nga iwi o  Waikato, o Niu
 Tireni katoa :  ata whakaaro  mai,  ata
 whakarongo  mai. He korero aroha tenei
 no te matua. Titiro ki a Hemi, upoko 5,
 rarangi 13: "Ko wai te tangata matau,
 te tangata mahara i roto i u komou, kia
 whakakitea mai e ia i runga i te whaka-
 haere pai ana mahi, kia mahaki ano te
 ngakau kia matau."  Titiro hoki ki nga
 rarangi i raro iho.
   Kei te mamae o tatou ngakau, koi te
 pouri, mo  o  tatou hoa i hinga  nei ki
 Mahoetahi;  otiia, kia ata whakaaro tatou,
 ehara  i te Pakeha i haere ki Waikato
 whawhai ai ki a koutou, na Waikato ia i
 haere ki Taranaki whawhai ai ki te Pa-
 keha.  Uinga ana le parekura i Puketa-
 kauere, na, tokomaha nga Pakeha i mate;
 me  nga  taonga  i riro i u  Waikato  he
 maha, he maha.
   Na,  kihai te Pakeha i haere ki Wai-
 kato rapu  utu ai;  kaore, na  Waikato
 ano i hoki ano ki Taranaki ki te whawhai
 ano  ki te Pakeha.  Te taenga atu o te
 ope o  Wetini ki  Waitara, kihai i uka ki
 Huirangi ki te puni o nga mea kua noho:
 i tohe tonu ki Mahoetahi, kia tata ki te
 Taone, kia wawe te whawhai ki te Pa-
 keha.  Kaiahi nga Pakeha ka haere ki te
 whakahoki  atu, ki te rapu utu hoki mo
 ona tupapaku, ka haere awatea. Roko-
 hanga atu kua mutu  le parakuihi o nga
 Mauri, kua  haere etahi kia hoki ki Hui-
 rangi.  Na, ka karangatia ratou e te nui-
 nga, kia hoki ake ki te pa; a tomo katoa
 ana ratou ki roto ki te pa.
•   Kihai te Pakeha i mohio tokohia ranei
 nga Maori i roto i te pa; engari nga
I Maori i kite pu ratou i te nuinga o nga
 Pakeha  e haere mai ana i te huarahi.
 Te  whakaaro  ratou he nui te Pakeha.
 na,  ka  rere ka  hoki  ki  Huirangi ?
 Kaore, ka noho ki te whawhai.
   Na, ko ratou kua timata, ara, na nga
 Maori nga pu mataati; na, ka tu te Pa-
 keha, na, katahi nga Pakeha ka mea ki
 te whawhai, katahi ka rapu utu mo  o
 ratou tupapaku i mate ki Puketakauere i
 a Waikato,  mo o  ratou taonga i riro i a
 Waikato, mo  nga  Pakeha  i konihitia e
 Waikato.
   Na,  ka horo te pa, na, ka tu te pare-
 kura i waho;  ka kaha  tetahi, ka kaha
 tetahi; ka  hinga to tetahi, ka hinga to
 tetahi.  He  mahi awatea : he  ru kei
 runga, he tangata kei raro. Tokowha
 nga Pakeha i mate rawa, tahi te kau ma
 wha nga mea i tu a kiko. E toru te kau
 ma hia ranei o nga Maori i male rawa,
 tokohia ranei i tu a kiko. Nehua  ana
 etahi o nga tupapaku e nga Pakeha  ki
 Mahoetahi, kawea ana etahi ki te Taone
 kawhenatia ui, nehua paitia ai ki te kari
 tupapaku.  Ko etahi o nga mea i tu a
 kiko i kawea ano ki te Taone rongoatia
 ai, atawhaitia ai. Kotuhi temea   i tiro
 ora, i riro herehere. Ko  enei katoa ka
 whakaorangia, ka whakahokia paitia.
   Aue te mahi maumau tangata nei! Te
 taenga atu o o ratou wairua ki tera ao ka
 pehea ranei?  E—ko  tena taku e pouri
 nei! Ko  tena taku e tangi nei i te ao i te
 po.  Kahore, haunga ano te matenga o
 te tinana: ko le haerenga hetanga ki tera
 ao i runga i te he, he tonu atu. Ka tu
 ratou ki te aroaro o te Atua, ka nui te !
 he. ka nui te pouri, ka nui te whakama,
 ka nui te matuku, ku nui te mamae, ake,
 ake, ake.
   Heoi ra, e kore e taea te whakahoki
 ake nga mea kua mate, engari me wha- 
 kaaro tatou ki nga  mea ora, ara, ki a ;
 tatou.  E nga rangatira o Waikato : Ko
 wai  koia te tangata matau te tangata
 mahara i roto i a koutou? Rere! Puritia
 nga mea ora, kaua e tukua ki te mate.
 Kati ano nga mea mo te mate ko ena kua
 ngaro na.  He aha koia te pai o te mate?
 E ki ana le tangata kuare, e pai ana te
 mate hei korerotanga mo  te ao katoa.
 Kahore. Maku  e ki atu ki a koutou, e
i kore tenei matenga e korerotia e te ao
 katoa; engari ka korerotia ka kataina!
 Ka kataina tenei matenga e nga iwi o te
 ao, ka penei ta ratou korero ka ki, " Ka-
 tahi te iwi wairangi ko nga iwi Maori.
 ki te whawhai ki te Pakeha; te miro ki
 te kupu i a Ruka, upoko 14, rarangi 31 :
 E ahei  ranei ia me nga mano kotahi
 tekau te tu ki te riri i tetahi atu e haere
 mai ana ki a ia me ngu mano  e rua
 tekau?'"
   E te whanau, kia mahara ki te kupu o
 Rawiri, "Kati  te wairangi."  E kore e
 kaha te mano kotahi tekau ki nga mano
 e rua tekau, e hia noa atu.  Ka  mate
 etahi Pakeha ka hua mai i tawahi ka muha
 mui.  Tena, ka hua mai i hea he toko-
 mahatanga mo te tangata Maori ? Ka mate
 etahi Maori, kahore he tawahi, kahore he
 motu ke hei tiki tangata atu hei riwhi mo
 nga mea i mate.
   Koia ahau ka mea atu nei ki a koutou,
 He aha te pai o tenei whawhai ki te Pa-
 keha? Kahore  a te Pakeha hiahia ki te
 whawhai.  E kore rawa te Pakeha e mea
 kia ngaro te Maori; e kore rawa e tango-
 hia pokanoatia o koutou whenua. Engari
 ko to te Pakeha ritenga pai kia noho tahi,
 kia ora tahi, kia rangatira tahi. Me te
 Atua hoki, nana i hanga te whenua nei.
 Tona hiahia, to te Atua, kia ora ngatahi
 te Maori me  te Pakeha, kia noho tahi.
 Koia ahau ka tohe atu nei kia whakamutu
 tenei whawhai, kia  whakarerea.  He
 whawhai he hoki, he whawhai ki te Atua,
 he whawhai maumau  noa i te tangata, i
 nga taonga tapu o te Atua.
             Naku,
                    Na TE WAITERE.

TE  MATENGA O  IHARAIRA I NGA
              PIRIHITINI.
         HAMUERA  IV.

KAHORE  i tino mohiotia te take o tenei
 riri. Na  nga Pirihitini pea te  take, he
 takitakinga mate na ratou: kua hinga nei
hoki o ratou rangatira i a Hamahona.
Titiro ana  ratou kua  whakaarahia  he
poropiti mo  Iharaira, e Ihowa, ara, ko
Hamuera : ka mea ratou katahi ka kake
haere tenei iwi a Iharaira, ka maia rawa
hoki, engari me  patu i te itinga o te iwi.
Heioti. ka takoto he pakanga, tu ana tetahi,
tuana tetahi ki te riri. Noho rawa atu te ope
o Iharaira ki Epene-erere. Ko  nga Piri-
hitini ka noho ki A peke. Na, ka tutaki,
a ka horapa haere te whawhai, hinga ana
a  Iharaira i nga Pirihitini, e wha mano
nga  tangata i  takoto ki te parekura.
Whati aua Iharaira ki to ratou puni, ka
noho, katahi ka rapurapu nga kaumatua
ki te take i hinga ai ratou. Mahara tonu
ake na Ihowa ratou i patu, he he hoki na
ratou, kiha; i riro mai te Aka a te Atua i
a ratou. Kaiahi ka mea  me tiki te Aka
o te Kawenata,  "hei  haere i roto  i a
tatou, hei whakaora i a tatou i roto i te
ringa o o tatou hoa riri." Katahi ka tino
he rawa.  Me i mahara  ratou ki a ratou
mahi  he. ta ratou tahuritanga ketanga i

                                    TE HAEATA.
 nga kupu a Ihowa, te turi o a ratou tari-
 nga, te pakeke o a ratou ngakau, ta ratou
 mahi karakia ngutu kau. (a ramu mohi
 tutu tonu ki a ia, me i tahuri ratou ki te
 ripeneta, ki te whaki i a ratou hara, ki te
 inoi pono ki a  Ihowa, katahi ka  tika.
 Nei hoki ra, mahara kau ana ki te Aka,
 ki te tohu o to lhowa nohoanga ki a ratou,
 whakarite kau ana i tetahi wahi karakia,
 maharahara kau ana  ki a ia, whakahua
 kau ana i tona ingoa, i runga i te ngakau
 kotiti ke, e pakeke tonu ana. Ka  mea
 ratou, ma te Aka kia haere i roto i a ratou
 katahi ka ton, mu te ingoa o Ihowa, kia
 karangatia ki runga kia ratou, ka tiakina
 ratou e ia. Ka he hoki. Kei mea te iwi
 e takahi ana i te kupu o te Atua, e tohe
 ana ki te riri i runga i te karakia, ka ora
 ano i tana karakia, kahore.  E kore te
 Atua e whakaaro ki te karakia a te iwi e
 karakia ana i runga i te tutu. He karo
 kau  ta te iwi e tu ana ki te riri, ara, e
 karo ana i te patu i whaia mai ki tona
 kainga, ka tika tana karo i te riri paku-
 paku e pa mai ana ki a ia ; mo tana ma-
 haratanga ki to Atua ka whai wahi, me
 tana inoi ka mana ; tena, ko te tangata e
 haere ana ki nui whenua ki te tono wha-
 whai, ki te rapu pakanga, e horihori tona
 mahurutanga ki te Atua, mahara kau ana
 i runga i te he. Titiro hoki ki a Iharaira.
Ka  tikina te Aka ka tae ki te puni katahi
ka koa. ngateri ana te whenua i te hama-
 matanga a te iwi. Ka wehi nga Pirihitini
 ka mea kua tae mai te Ama  ki te puni.
Aue te mate mo tatou! Ma  wai tatou e
 whakaora i  roto i te. ringa o enei Atua 
 


Pineha





 Niu  Tireni


 TE  HAHI  I MURI I A  TE KARAITI.
              UPOKO    XI.
 Te Hahi  o te Hauauru:—ana  whawhai,
                aha, aha.
 KA tata ki te 1200 M.K. ka maranga nga
 taua o te Hahi o Koma hei pei mo nga
 Mahometans i Kanaana.  Tetahi mea a
 taua Hahi kuare ne; he haere ki Kanaana
 kia kite i Hiruharama i te wahi hoki i
 male  ai a te Karaiti.  Ki ta ratou he mea
 pai rawa  tera mahi hei utu hara.  Te
 haerenga atu o etahi o ratou ki reira, na,
 ka whakatupuria kinotia e  nga Turks.
 Tana iwi hoki he akonga na Mahomet.
 Na, ka ngau te whakatakariri i roto i te
 ngakau  o  tetahi o ratou, ara, o  Pita.
 Haereere ana ia ki nga iwi ki te tohe, ki
 te kauwhau. Na, nga tangata katoa e uru
 ana ki taua whawhai nei ka whakaaetia e !
 te Pope he wahi mo  ratou i te i Rangi (!)
 Na, kua oho katoa nga tangata, He maha
 nga rau mano i uru ki roto ki te tana.
 Ta ratou tohu he  ripeka.  Tapa iho ta i
 ratou mahi,  he "Crusade."    I te tau
 1096 M.K. ka haere te taua, a, whawhai
ana ki nga Turks i Kanaana. Hinga ana
i a ratou, riro mai ana a Hiruharama i a
 ratou.  Otiia kihai i  tukua atu  e nga
Turks, whawhai  tonu ratou ki aua 



   

WICKLIFF  Ingarangi

 Europe  Koma.


HENARE  V., Kingi  o Ingarangi,

                                      TE HAEATA.
 male etahi tangata nui ka poroaki iho ki
 nga whanaunga  kia takaia ki roto ki nga
 kakahu o aua monks.
   Na ka rongo noi nga tangata ma te
 moni e  taea ui nga hara te muru,  heoi
 ano. taruke tonu ratou ki te he. Ko nga
 minita ratou ko nga monks te hunga i
 kino rawa.  Ka riria ki te marena, na he
 moe puku  te hanga. T he ake ai tetahi
 Pihopa o Roma, a Sylvius. "Me  i kiia
 atu kia karakia nga tangata o tenei wha-
. katupuranga ki nga atua maori, kua wha-
 kaae ratou, kua kore rawa hoki te aroha:
 a e rite ana te whakapono ki te kaipuke
 pakaru."  Ko te kupu ano tenei o tetahi
 o aua monks i taua takiwa. Kua mahue
 nga minita i te ture, kua kore te whakarite
 whakawa  a nga  kaumatua  te nuinga,
 kahore e mau ta ratou kupu, kahore nga
 tamariki e whakanui i nga matua, kahore
 nga  tangata e whakahonore i o ratou
 Kingi, kahore e tikangatia te karakia a
 nga Pihopa, kahoro nga monks e inoi, he
 puremu  tonu te mahi a nga nuns, tutu
 tonu nga tamariki, kahore e whakatupuria
 paitia; nga minita, kuare tona ; nga kai-
 whakaako, he mangere tonu; nga ako-
 nga, he takahi tonu ta ratou i te kupu
 ako ; nga  kai-whakarite whakawa, he
 whakanui  ta ratou i te tangata ; nga
 tangata o te kainga, he ngangare kau te
 mahi ; nga  kai-hokohoko, ta  ratou he
 tinihanga; nga tangata taonga, kahore o
 ratou ohaoha ; ngu wahine, nga tamahine,
 nga pouaru, nga mea moe hoa, ho puremu
 kau te mahi. Kahore he whakaaro ki a
 te Karaiti: me te mea he tauhou ia ki ta !
 nga metararahi.

 KO   WAI  TE  TANGATA  NUI  I ROTO   I NGA
                            TANGATA             KATOA?

   "Ko  te toa ro, ko te tangata marohi-
 rohi, ko te mea e kaha ano ki te wha-
 whai, " e ai ta te tokomaha. Kahore,
 kahore, kore rawa. Mawai tera e wha-
 kamoemiti? Ma  nga pouaru o nga tupa-
 paku i mate ia ia ? Ma nga pani i maina
 kore i taua mahi? Ma nga tangata wha-
 kapono ? Ma  te Atua ranei ? Kahore :
 kore rawa he kupu whakapai mo te tangata
 e koa ana ki tenei mahi ki te whawhai.
 E whakamoemititia ana ano taua tangata
 e nga tangata o te ao, otiia e whakahengia 
 ana e te hunga whakaaro nui, te hunga
 whakapono, e aroha ana ki te Atua, ki te
 tangata; e whakahengia ana ano hoki nga
 wairua o te hunga tika kua noho ki te
 aroaro o te Ama,  me nga anahera o le
 Hangi, me  te Ama  hoki. Kei a  ratou
 katoa, ko te tangata iti rawa tera, te mea
 kaha ki te patu tangata. Kino rawa tana
mahi  kei ta te Karaiti, e whakangaro ana
 i te mea i hokona e ia ki te utu nui, ki
 ona toto, — e tuku whakarere ana i te
wairua o nga tangata i hokona e ia ki ona
 toto ki te po: ka nui tana whakahe.
   Oti ko wai  te mea  nui i roto i nga
 tangata ? Ko  te mea e whakaiti ana i a
 ia.  Tirohia  ta  te Ariki ? " Na,  ki te
 whakahira  tetahi ia ia. ka whakaititia;
 ki te whakaiti tetahi i a ia, ka whaka-
 hirangia."  Ko te tangata hoki e wha-
 whai ana ki nga whakaaro he, nga hiahia
 kino ki roto i tona ngakau, ara, te hae,
 te apo, te riri, me nga hua katoa o  te
 kikokiko, ko te tangata e toa ana ki enei
 katoa, ka kiia e te Atua e te tangata hoki,
 ko te tangata nui ia i nga tangata katoa.
 Tirohia te  Whakatauki a Horomona  xvi.
 32. : " Engari rawa te tangata manawa-
 nui i te tangata kaha, te tangata e pehia
 ana e ia tona wairua i le tangata i horo
 ai te pa."

| NGA MAHI  A  TE  WAIHUA   TAPU-
i TENEI tana mahi ki roto ki nga kai-mahi
! kohatu o tetahi whenua ki tawahi— kei
 North Wales.  Kei roto kei te rua kohatu
 nga kai-mahi e mahi ana, e keri kohatu
; ana, e hahau ana i nga papa kohatu hei
 hanga  whare.— kua tae te Wairua  o le
i Atua ki roto ki te ngakau o etahi. Toko-
i rua nga men i whiwhi i le timatanga,
 mahi ana raua, me te tangi ano, me te inoi
 ki te Atua, karanga ana, E te Atua tohu-
 ngia maua ; po noa e penei ana : ka moe.
 ao ake te ra, ka hoki ano ki te mahi me
 te tangi tonu mo a raua hara; ka taka ki
 te tina, ka noho ki te kai. kihai i uru te
 kai i te pouri o te ngakau. Katahi ku
 taimaha rawa, ka whakatika, haere ana
 ki runga  ki te maunga   tu tata ki te
 rua kohatu, ki te inoi. Titiro ana a raua
 hoa  kai-mahi ka whaia  raua e ratou.
 Whakatika   ko etahi, kihai i taro ko etahi,
 na  wai a ka rupeke  atu, kihai i noho,
 kihai i aha poto katoa nga tangata  ki
 runga ki te maunga : e rima rau tangata
 i whai atu i o ratou hoa tokorua, a ka
 tae. tuku ana nga ture, uru tahi ana ki te
 inoi, ahiahi noa e inoi ana, e karanga
 ana ki te Ama ki le oranga mo o ratou
 nei wairua.  Ka ahiahi ka hoki iho tatou
 ka haere ki roto ki nga whare  karakia
 mahi  ai — ki to te Ingarangi, ki to  te
 Weteriana,  ki to tetahi atu —ki ana nga
 whare  i te tangata, i le wahine, e tangi
 ana ki a ratou mo a ratou hara, e rapu
 ana i te Atua,  Heioti, moe ana i te po,
 ao ake te ra ka hoki ki le maunga— ka
 whaia  ratou e te tini o le tangata, a po
 noa e penei ana. Katahi ka kake haere
 te mahi, toro ana le ahi tapu ki nga kai-
 nga tutata, taka ana te kaha o te Wairua
 ki runga ki te mano o te tangata, ka nui
 le tahuritanga tahitanga ki le Atua, me
 te hari ano nga kainga ki tenei mahi tohu
 o le Atua.

       TE KAHI  KI ERENE.
TE kainga tera o Arama rana ko Ewe i to
raua   harakoretanga.  He   kainga pai
 rawa hoki, ora, marama, he  wahi i
 ahuarekatia ai, ko te tikanga hoki ienei
 o le kupu o Erene, ko ahuareka. Kihai
 i tino mohio inaianei te wahi o te ao i
 takoto ai taua kari, he maha hoki nga
 korero a te tangata. Mea  ana  etahi kei
 Hiria taua kari e tu tata ana ki Ramahiku,
 ki ta etahi kei le taha  ki le rawhiti o
 Maunga Repanona, ko etahi e ki ana kei
 Arapia  Pirika, (Arabia Felix), ko  etahi
 kei te kongutu awa o Uparati, o Taikiri,
 (Tigris), ki te mareretanga ki roto ki te
 moana  o Persia ; ko etahi e whakaaro ana
 kei Media, kei Armenia, kei nga wahi ki
 te nota  o Mehopotamia.   Otira  kihai i
 tuturu te wahi i takoto ai, e pohehe ana
 nga korero.  I ngaro nei hoki i te wai-
 puke nui i a Noa. i puta ke hoki (e ahua
 o nga whenua i taua hurihanga, ko nga
 wahi matomato i ngaro i te one, ko nga
 motu rakau i hinga, ko nga tupuranga
 kai i whakariroia ketia, koia i ngaro ai
 te wahi i nohoia e nga tupuna o te tangata.
   Otiia na te Atua te tikanga i ngaro ai. i
 hanga hoki tera wahi e ia hei kainga mo
 nga harakore, ka hara te tangata kihai i
 waiho le kainga pai hei tirohanga mo te
 tangata kua hinga.
   Ahakoa ngaro ana (e Erene tuatahi, te
 wahi tawhito, tera atu tetahi Erene mo
 nga tamariki o le Atua, kei le Rangi, kua
 oti te whakarite. Ka noho  tahi nga
 tangata whakapono, ratou ko te Atua, kei
 tera wahi pai, ka kite ratou i a Ihowa,
 ka korero tahi, i tera wahi  ora: kore
 rawa Le kino, he tangi, he mamae, he
 pouri, he mate e tata mai ki reira. Me
haere tatou ki tera wahi pai.

 X,         AIANEI.
 HE aha tena kupu, ta te koreko e wha-
kapuaki mai na? Kotahi tonu tana kupu,
 ko '' aianei.."
     Te kupu  whaka-ara-ara tenei a te tupato.,
     Te tohu tenei o te kara a le mohio
     Te wahi mahi a (e mahara.