TE HAEATA
  TE UTU MO TE TAU }
KOTAHI 2s 6d}               " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga."       { TE  MO TE PUKAPUKA
KOTAHI 3d
   VOL.III]                   AKARANA,    TIHEMA    2, 1861.                    [No. 9.
     MARAMATAKA    MO TIHEMA.

   Hei te 2 o nga ra Hua ai (e Marama.
   Hei te 17 o nga ra Kowiti ai te Marama.


1  Ra Tapu    Waiata 1—5,
2  Manei   
3 Turei    
4 Wenerei
5 Tarei       
6  Parairei
7  Hatarei
                                                          
8  Ra Tapu    Waiata 08, 39, -40.
9  Manei    
10   Turei    
11  Wenerei    
12  Tarei    
13  Parairei  
14 Hatarei    
                       
15  Ra Tapu    Waiata 75, 7G. 77.
16  Manei    
17  Turei
18  Wenerei
19  Tarei
20  Parairei
21  Hatarei

22  Ra Tapu    Waiata 107.
23   Manei
24   Turei
25   Wenerei    Te ra Kirihimete.
26   Tarei
27   Parairei
28   Hatarei

29  Ra Tapu    Waiata 159, 140, 1-41.
30  Manei
51   Turei


E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra
o nga marama katoa.
Te utu  mo  tenei niupepa hia rua hereni
mo te  Tau te kau ma  rua nga niupepa e
taia i te tau kotahi.
Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou
whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou
pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a
Te Patara, kei Onehunga.  Ko  te tangata
e hiahia ana  kia taia tona panuitanga ki
te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia
Te  Wirihana ki te Whare  Perehi o "The
New  Zealander," ma Te Wirihana e whaka-
rite utu mo te panuitanga ka taia. 

  

       TE   HAEATA.
       AKARANA, TIHEMA 2, 1861.

 HE WIKI  INOI MO NGA HAHI O TE
           AO KATOA.

 TENEI tetahi pukapuka kua tae mai nei,
 hei whakarite  inoi mo  tatou, na tetahi
 I komiti kaumatua no nga Hahi o tawahi,
 ara na  te komiti o te huihuinga o nga
 i Hahi katoa. He  mahi  whakakahore
 i wehewehe, he mahi whakakotahi i nga
 Hahi te mahi o taua huihuinga. Uru ana
 ki  roto te Ingarangi,  te Weteriana,  te
 I Kotarana, te Inetepeneta, te Papita, me
 nga Hahi pono  katoa, mea ana hoki kiu
 kaua he wehewehenga i roto i nga tama-
 riki o te Atua. Mahi ana taua huihuinga
 kia tupu haere ai te kupu a te Atua, kia
 ! ringihia mai i runga i te rangi te Wai-
 rua Tapu ki te ao katoa.
   Tenei  te pukapuka  a  taua komiti,
 korerotia.
   E hoa ma, e karanga mai ana ano te
 reo o te Atua ki a tatou, ki tana Hahi i te
 ao katoa, kia huri nui ki te inoi. Kua
 inoi ano i te timatanga o te tau ka hemo
 nei, a na aua inoinga pea te mahi nui o
 te Wairua  kua kitea nei i nga ra o tenei
 tau; he mea  tiki atu na te inoinga o nga
 Hahi te kaha o te Wairua kua taka mai
1 ki runga ki nga wahi maha.
   He mea  tika kia whakamoemiti tatou
 ki a Ihowa, kia inoi hoki mo te ao katoa,
 kia riro katoa ai te ao i a ia. E ngana
 ana ana hoa riri, me whakatika ano ana
 hoa aroha, me karanga, "E Ihowa, kua
i rite te wa e mahi ai koe, kua whakaka-
! horetia hoki e ratou to ture."
  E nga  teina me nga tuakana, e tohe
 ana matou ki a koutou i runga i te aroha,
i kia huri tahi tatou ki te inoi, kia kotahi
 wiki he wiki inoi, hei te wiki tuatahi o te
i tau hou e haere ake nei, o te tau 1862.
 Me timata i te Ratapu, i te o o Hanueri,
 mahi tonu, huihui tonu i tenei ra i tenei
 ra taea noatia tetahi wiki, ara te 1 2 o nga
 ra o te marama.
   Tenei nga take inoi mo tatou ; tangohia
 enei take kia rite tahi nga inoinga a nga
 Hahi katoa o te ao. Maharatia hoki te
 kupu o Ihu e mea ana, "Ki te mea ka
 tokorua o  koutou e rite tahi ana nga
 whakaaro i te whenua mo tetahi mea e
 inoi ai raua, e meinga ana mo raua e
 toku Matua i te rangi."
   Nga take inoi me nga take kauwhau : —
   Ra Tapu, Hanuari 5.—Take kauwhau
 nga mahi a te Wairua Tapu;  take inoi
 te manaakitanga a te Atua kia tukua ki
 runga ki nga whakaminenga katoa e inoi
 ana ki a ia i enei ra.
   Manei,  6.—He   ra  ripeneta, he ra
 whakinga hara ma te tangata, ma tona ko-
 tahi, ma nga hapu, ma te Huhi, ma te iwi
 katoa. Me whakawhetai nohi ki te Atua
 mo te ringihanga o tona Wairua ki runga
 ki etahi wahi.
   Tarei 1, Nga  take inoi mo tenei ra.
 Nga  tangata he kia Whakatahuritia ki te
 ripenetanga; nga Haurangitanga i te wai-
 piro kia mutu, me nga kino katoa kia kore.
 Ko te whakapono kia kake kia tupu haere
 hoki i roto i o tatou whare, i roto i nga
 rangatira, i roto i nga mea whai rawa,
 rawa kore, i roto hoki i nga hoia, me nga
 kai-whakatere kaipuke me nga  tangutu
 katoa o to tatou nei motu.
   Wenerei 8  Mo nga whenua   ke tenei
 ra inoi. Kia kaha haere hoki te whaka-
 pono i nga whenua katoa o Oropi; kia
 kore hoki nga ako he me nga mahi a nga
 poropiti teka. Mo  nga Hurai kia wha-
 kahokia ki te Atua; mo te marietanga kiu
 tau ki runga ki nga iwi katoa; mo nga
 Mihanere, me nga kai-whakaako tamariki
e mahi ana i roto i ngo iwi Maori o te ao
katoa.
   Tarei 9. Mo te Hahi o te Atua me ona
Minita  tenei ra, kia nui haere  hoki to
whakapono  i roto i te Hahi, kia lino we-
hewehea  atu nga riiwhi a te ao. Kia tupu
te aroha te atawhai te kotahitanga o nga
tangata o te Karaiti. Kia whai kaha ai nga
Minita kia taka nui te wairua ki runga ki
a ratou, ki runga hoki ki nga Karete ako
Minita. Mo  nga tamariki kia whiwhi ra-
tou ki te wairua, mo nga kura tamariki
hoki kia tupu ai te mahi.
  Parairei 10. Mo  te kupu o te Atua te-
nei ra. Kia whakaponohia  nuitia kia tino
arohangia e nga kai-whakarongo kia ma-
rama hoki nga mea e whawhai ana ki tu

                                     TE  HAEATA.
kupu  kia kite hoki ratou i te ara o te po-
no.  Kia  korero hoki i roto i te wairua
nga tangata e korero ana i te kupu, kia
haere tahi koki te wairua me te kupu i
nga wahi katoa o te ao.              
  Hatarei 11. Ko  te Ra Tapu he take
inoi mo tenei, kia mutu hoki te mahi wha- 
kanoa i te ra o te Ariki, a nga tangata ka-
toa, kia whakaritea paitia ona tapu me
ona tikanga katoa.
  Ra Tapu. Take kauwhau, ko nga tohu
o tenei wa, me nga he e tupu ana i roto i
a tatou ; tetahi ko te whakatapunga rawa-
tanga o te hunga whakapono me nga mahi
ma ratou i tenei wa.
  Ko nga mahi enei mo nga ra katoa o
te wiki tuatahi o te tau e haere ake nei:
me  whakarite marire ano ki Niu Tireni
te mahi nei, kia urn hoki tatou ki roto ki
nga inoinga o nga Hahi o te Atua o te ao
katoa. kia tau iho ki konei hoki te mana-
akitanga a Ihowa. Tena ki nga Minita o
nga Hahi o Niu  Tireni te whakaaro kia
whakaritea tenei wiki ki konei.

TE MAHI A TE WAIRUA TAPU KEI
           HAMEIKA.

  He  motu  tera wahi a Hameika, kei
waenga  moana, kei tawahi, ko tetahi ta o
nga  motu  o te West  Indies. Kua  taia
etahi korere no reira i te Haeata i mua.
Tenei etahi kupu hou katahi ka tae mai.
 Na tetahi Minita o reira tenei korero, ko
nga mea  i kite ai ona kanohi, i rongo ai
ona  taringa, be mea korero nana ki roto
ki te Runanga nui o nga Minita Weteriana
 e Ingarangi. I mea ia: —
   " Rokohanga mai e te mahi nei e noho
 wareware ana nga tangata, kua matoke
 haere ta ratou aroha, kua mangere noa
 iho ki te mahi, kua male hoki nga mahi.
 Ka puta mai, oho ana nga tangata, ara
 ana i te moe, huri nui ana te iwi ki te
 karakia, ki te whakarongo ki nga kupu o
 te oranga. Kaiahi ka pa te karanga, kua
 ara etahi i te moe,  Tena whiwhi  i te
 ripeneta, kua mamae rawa te ngakau mo
 te be, kua tangi nui mo nga hara, nui noa
 atu te pouri, pouri kerekere, te ai he mea
 hei whakamarie.   Heoi, inoi ana ki te
 Atua mo ratou, me te ako ano nga Minita,
 kite ana ratou i te marama, i te murunga
 hara, me te rangimarie. Katahi ka toro
 te ahi, ka tupu haere te mahi, whiwhi
 ana ko tetahi, toro atu ana ki tetahi, ano
 he ahi e toro ana. Na, tu katoa ana nga
 ra, ra tapu, ra noa, i te mahi nei, nui noa
 atu te tangata i whiwhi. Ko  etahi i tino
 mamae  rawa, ka nui te pouri, le taimaha,
 te tangi, e aue ana, e karanga ana ki te
 Atua  ki te reo nui kia tohungia ratou e
 ia, rangona ana te reo ki tawhiti noa atu,
 heke ana te werawera  o te tinana i te
 koingotanga o te ngakau, hinga ana  te
 tangata ki te whenua, takoto ana, ano he
 tupapaku kua hinga i te patu—po  tahi,
 po rua, po toru etahi e takoto pera ana,
 kihai maranga ki runga, kahore  i kai,
 kahore he whakaaro mo tenei ao, pau ana
 nga whakaaro i nga mea o tera ao, titiro
 tonu ana ki reira, te puta ai he marama-
 tanga, te tatu ai te ngakau, rere ke ana
 te ahua o te tangata, he karu tupapaku
 ona karu, me te mea kua hemo te wairua.
 te ahua o etahi mau ana te wehi. Inoi
 tonu ana mo ratou e nga kaumatua, me
 nga tangata o te Hahi, inoi nui ana, kaha
 noa atu, roa noa atu. po noa, ao ake, po
 noa, ao ake e mahi ana, ka maranga nga
 tangata  i roto  i te  pouritanga, i  te
 mamae  ; ka rongo ratou ki te reo o
 te Kai-whakamarie, ara  o te  Wairua,
 kei roto  kei te ngakau  e  mea  ana,
 ' Kua oti au hara te muru; maranga
 tonu ake i runga i te ngakau marama' —
 koa ana ratou, puta ana te marama i nga
 kanohi, ahua  hari una  te mata, kua
 whitingia hoki ratou e te maramatanga o
 te matao Ihowa—ka  nui le hari. Katahi
 ka korero nui nga mea  kua kite i tenei
 mahi whakamiharo a te Atua, haere ana
 ratou ki nga kainga tutata, tomo ana ki
 roto ki nga whare, whakakite ana i nga
 mahi a te Atua ki nga tangata katoa, tohe
 ana ki nga tangata kia tahuri ki te Atua
 kia rapu i tenei oranga kua kitea nei, kua
 whiwhi nei ratou. Na, toro rawa ana te
 ahi. kake haere ana te mahi, i tenei ra. i
 tenei ra.
   "Na  mohio tonu nga tangata na te Ama
 te mahi nei. i kite hoki ratou i nga hua.
 E ki ana te Karaiti, ' Ma nga hua ka kitea
 ai.' Kihai ngaro  nga  hua.  Nga  hua
 enei: kii anu nga  whare  karakia i te
 tangata, puru rawa, huri nui ana nga mea
 ripeneta ki nga  huihuinga, ara ki nga
 karaihi, ki te korero i te mahi aroha a te
 Atua ki a ratou, nui haere ana te toko-
 maha  mo te Hahi, 6,500 te tangata i hui-
 huia ki roto ki nga karaihe. Nga mahi
 he o mua ka ngaro, ngaro ana nga kara-
 kia maori, nga takaro maori, nga mahi
 makutu,  pukana, kanikani, kai waipiro,
 puremu, me  era atu mahi a te kikokiko i
 manawareka  ai taua iwi i mua ; kua
 whakarerea   katoatia le kitea inaianei -
 nga  hua enei.  Tenei ano etahi : ko te
 kaha o  te Wairua Tapu i runga 5 nga
 tangata  ina huihui ratou  ki te karakia.
 E  ki ana te Minita nana tenei korero, ka
 nui te mahi i tetahi Ratapu nana ki tetahi
 wahi o taua motu — ki rawa ana te whare,
 puru  rawa,  noho piri ana  te tangata
  tetahi ki tetahi, kaha ana te Wairua  i
  runga i te whakaminenga katoa ; kihai
 ! roa te karakia, kua pa te mamae ki tetahi,
  hinga ana tera ki te whenua, tangi rawa,
 I karanga nui ana ki te Atua kia tohungia;
  heoi, taiapongia ana ki waho e ona hoa,
  otiia toro ana te ahi, kihai taro ko tetahi
  kua peratia, ko tetahi atu, na wai a ka
 tokomaha kua patua e te kupu, kua hinga
 i te kaha o te Wairua. He  ahakoa he
 tokomaha i hinga, kahore i raruraru,
 hinga ana, taiapongia mariretia ana ki
 waho, me te kauwhau tonu ano te Minita
 i te kupu, me te mahi tonu te Wairua
 Tapu i roto i le tangata. E  toru tekau
| ma rima nga tangata i hinga i taua kara-
 kiatanga kotahi.
  "Tenei   tetahi tohu o iaua mahi, te
 kaha o nga tangata ki te inoi. Ka whiwhi
 i te Wairua, timatangia  tonutia iho e
 ratou te inoi, miharo ana nga tangata ki
 ta ratou inoi, te kaha, te marama, te tika,
 he ahakoa he kuare i mua, he poauau noa
 iho, he he noa ake, inoi ana ki te Atua,
 ki nga kupu tika, pai, marama, kaha noa
 atu.  Mohio  tonu iho nga tangata na te
 Wairua  o le Atua tenei mahi.
   " Tetahi tohu, ko te meatanga o  te
 tokomaha kia marenatia ratou ki o ratou
 wahine. He  iwi moe puku noa iho taua
 iwi, otiia kitea rawatia ake, te he o tenei
 mahi; mea  tonu ake ratou ki nga Minita,
 me marena, kia tika ai te noho.
   "Tetahi  tohu, ko te aroha o nga mea
 tapoko hou ki nga Minita, ki te kupu hoki
 o te Atua.  To ratou aroha tenei, hoatu
I ana ratou i o ratou hereni mo te rongo
i pai. E taea ranei le kaiponu i tana hereni
 e te tangata kua whiwhi kite Wairua?
 Na le ngakau aroha kore tera mahi, na te
 ngakau kihai kite i te aroha o Ihu. Tena
 ko te mea kua kite i tona aroha, kua kii i
 tona Wairua, ekore tera e kaiponu i tona
 hereni, he marere noa hoki nana i runga
 i te aroha, kahore ana meatanga  Ui le
 rawakore.  Mahara ana matou, ki te pa
 mai taua mahi a le Wairua ki runga ki
nga Hahi o Niu Tireni, katahi ka kore te
amuamu  a te tangata ki nga kohikohinga,
 ka hua he moni mo  te rongo pai.
   "Tetahi tohu, he kaha ki te mahi i nga
 mahi a te ringa. He mangumangu  no
 Awhirika te tokomaha  o nga tangata o
 taua wahi, he kai mahi huka, kawhi, aha.
 I iti te mahi i mua, katahi Ua kaha, ka
nui—nui haere ana he taonga mo ratou,
 koa ana  nga rangatira ki te kaha o nga
 kui mahi.  Ta te rongo pai hanga tenei,
 he whakanui i te pai mo te tangata, mo
i te tinana, mo te wairua ; ka nui te whaka-
I pono a tetahi iwi, ka nui ano he taonga
mo  ratou; ka  tika te mahi a te; tangata
 ki te Atua, ka tika ano ana whakaaro ki
 nga mea o tenei ao, ekore e noho noa iho
i i te roa o te ra. ekore e waiho noa iho
ana oneone hei kari koromiko, engari ka
 parautia, ka whakaungia,  Kia  hua ai;
 ekore  hoki e waiho i tenei taranata kia
 takoto noa, engari ka mahia. Na  konei
 i nui haere ai he taonga mo te hunga
 whakapono, na te uaua ki te mahi ; ekore
 hoki e pai kia maumau ratou i nga taima.
 Nga  tohu enei i mohio ai tatou ki taua
 mahi na te Atua.

                                      TE  HAEATA.
    "Tenei tetahi korero mo  tetahi kotiro
 no taua iwi, he mangumangu taua kotiro,
 he Pikopo hoki.  Kei  te korero ia i te
 kupu  o te Atua, he korero tahae tana i
 taua kupu, ekore hoki te Pikopo e homai
 te kupu  a te Atua ki nga akonga  kia
 korerotia ; tetahi ona he tenei, o taua
 Hahi, he huna i nga kupu o te Atua.
 Otiia kua  kite taua kotiro i te Paipera,
 korero tonu iho ia i nga kupu i roto, na
 ka marama ana whakaaro.  I tetahi ra e
 haere ana taua kotiro ki te Maunga, tutaki
 pu te Wairua i a ia ki te huarahi, pa ana
 te mamae ki a ia ki reira, nui whakahara-
 hara tona mamae, puta tonu ake tana
 tangi, timata tonu tana inoi ki to Ama ki
 te reo nui; rangona ana tona tangi e nga
 kainga  tutata katoa,  haere  aua  nga
 tangata ki te kimi, rokohanga atu kei
 waenga huanui e takoto ana, e tangi ana.
 Kaiahi ka amohia ki te whare  o tona
 rangatira; titiro aua tona rangatira, ara-
 takina tonutia atu ki te whare o tona
 Minita; ka tomo ki roto, koropiko tonu
 iho te kotiro, puta ana tona reo ki te inoi,
 me te whakarongo ano te Minita. Maere
 ana ratou ki te whare karakia, he po inoi
 hoki taua po; kihai taro, kua puta ano
 tana inoi, kaha tonu, kihai mutumutu ;
otiia kihai marama i taua po, hoki pouri
ana ia ki te kainga, moe ana, no ako te ra,
waha  tonu ana ia i tona kawenga taimaha
rawa.   Ka ahiahi ka hoki ano ki te whare
 karakia, katahi nei tona  pikaunga ka
marere, wewete ana tona kawenga e te
Atua, hoki mama ana, hoki marama ana
ki te kainga; heoiti, uru ana ia ki roto
ki nga akonga hou me  te hari ano ki te
Atua."
   Nga mahi enei o tawahi i tenei takiwa.
Ahea  puta mai ui ki konei? ahea ano? A
te ra e puta nui ai, e puta kaha ai. e 
whakapono   ai te inoinga a nga Hahi o
Niu  Tirani ki te aroaro  o te Ama.    K
tatari  ana  te  Wairua   ki a  tatou kia
karanga  atu ki a ia. Tena,  kia kaha te
inoi, kia kite ai tatou i nga mahi nunui o
te Atua  ki to tatou nei motu.

         TE HAHI PONO.



 taonga he, engari kia ngakau ngawari,
 kia kaua e whawhai, kia kaua e matenui
 ki te moni." —1 Timoti 3. 2-4. Ka whai
 tonu te Hahi pono  kia rite ai ana Winita
 me  a ratou mahi ki enei kupu ; ka kite
 tatou i tetahi Mahi e whakatu ana i te
 tangata tutu, kohuru, haurangi, makutu,
, aha ranei hei Minita, ka  mohio  tatou
! ehara tera i te Hahi pono, ka rere ke nei
• hoki te mahi o ana tumuaki.
   Na, mea ana te Hahi o Roma ko ia te
i Hahi pono, he teka katoa era atu Hahi ;
i ko te Popi o Roma tona Upoko, tona tino
 Minita, kei a ia anake te tikanga, kei taua
! Popi, e ai tana mo nga Pihopa, mo nga
 Minita, mo   nga tangata katoa o  taua
 Hahi.  E  ki ana hoki na nga Apotoro
 mai  ki a  ia. Tena  me  titiro tatou ki
 etahi o ana Popi, ki te he hoki o a ratou
 mahi, kia mohio  ai tatou, ehara tera i te
 Hahi pono.
   Kei nga pukapuka te korero, ara kei a
 ratou pukapuka  ano, kei a te Pikopo.
 Kua  tuhituhia hoki nga mahi he a nga
 Popi e etahi tangata o taua Hahi, ara a
 Baronius. Herman,  Barclay, Binius, Bel-
 larmine, Du Piu, me etahi atu. E mea
 ana a Baronius i tona pukapuka mo nga
 mahi o te Hahi o Roma, i te tau 
 " He nanakia rawa  nga Popi, he kai
 muru, he kai kohuru,  he haurangi, he
 kai kore: o teka, he nui rawa te kino i
 aua ra."  Ekore hoki e taea te korero te
 mahi kino o ana tino Minita o taua Hahi;
 me  titiro ki etahi.
   Ko Hone  te XlI. te tangata tuatahi ka
 korerotia.  I noho tera ki runga  ki te
 torona i te tau 955. Tekau ma waru ona
 tau ka noho ia he Popi. Tona taitama-
 rikitanga kino rawa. 1 whakawakia tana
 tangata ki te aroaro o te runanga nui o
 "oma. ka tika te korero mo ana tini mahi
 ne, mahi kanga ki te  Atua, oati teka,
 puremu, kohuru,  aha, aha. Kotahi te
 


 nga o te Vatican, nga oko koura, nga mea
 utu nui, hokona atu e ia i Constantinople
 ki te moni mana.   Kaiahi ka  hoki ki
 Roma, me ana moni hei whakapati i nga
 tangata kia whakahokia ano ia ki runga
 ki tona torona. Heoi toia ana a Hone te
 Popi ki te whare herehere, waiho iho ana ia
 i reira, a ngaro noa i te hemo kai, ka
 mate ka toia te tupapaku ki waho, whaka-
 nohoia ki te kuwaha hei takarohanga mo
 te tangata. Ana mahi enei, a te Upoko o
 te Hahi pono!
   Sixtus IV. I ara tenei tangata hei Popi
 i te tau 1471, haere ana i te huarahi o
 nga Popi i mua i a ia. He tangata ko-
 huru; nana a Julius raua ko Laurentius i
 kiia kia patua. A patua ana raua ki roto
 ki te whare karakia i a raua e karakia
 ana. He  tangata mahi kino hoki, wha-
katuhera ana e ia nga whare puremu i
 Roma, he mea  hoki kia hua ai he moni
 mona, riro ana i a ia tetahi wahi o te utu
 puremu  a nga wahine  o aua whare,
 10,000 paana moni te utu i te tau kotahi.
   Alexander  VI. E  ki ana i tino mai ra-
 wa nga kino o tenei, nui utu i nga kino o
 era kua korerotia. E ki ana a Kamera i
 puta te piro o ana  puremu,  tinihanga,
 whakapehapeha, mauahara, numi nanakia,
 ki nga wahi katoa o Oropi. Kii rawa a
 Roma i te kino i a ia e noho ana he Popi,
 he tauira mo te iwi. Tangohia ana e ia te-
 tahi pouaru me ona tamahine tokorua hei
 wahine mana, ku mutu, ko tona ake ta-
 mahine hei wahine mana.
   He tangata hohoko tenei i nga mea ta-
 pu. He mea   hoko nana tonu popitanga ;
 hokona ana mana taua mahi, ka mutu, ka
 hokona atu ki te moni: kokurutia ana e ia
 ona hoa Minita nga Karinara, nana ia i
 whakatu hei Popi, a tangohia ana o ratou
 kainga. He tokomaha ona poriro. 1 mate
 kino tenei tangata. 

 Alexander ko Julius

                          TE HAEATA.
kau, kauwhau  tona atu, riria iho ana e ia,
ka  timata te mahi nui, te Reformation,
ara te whakahoutanga  o nga mahi o te
Hahi kua he noa atu.
   Otiia me kati i konei tenei: tirohia nga
mahi  o enei Popi, he Minita pono ranei
«nei no te Atua? He Hahi pono ranei te
Hahi nana i whakaara i nga tangata pera
hei Upoko mo nga mahi a te Atua ? Ka-
hore, kaua e mea ko te Hahi o Roma te
Hahi pono. Nohea te pono a tuna mahi ?

          Oruawharo, Oketopa 9, 1861.
E boa e Te Patara,—
        Kua hoki mai ahau i te Wairoa,
kua tukua mai ki a au toku whenua e Te
Tirarau, me te pene o nga kapia, o nga
rakau, o nga kau a nga Pakeha e noho
ana  i reira. Kei au  anake  te ritenga
inaianei o taua whenua e tohea nei e maua
ko te ture a te Atua.  Heoi, ko a ratou
nei korero mai tenei i toku taenga atu ki
reira ki roto o te Wairoa  : —
  Haere  mai, e mara, e Paikea, ki runga
ki to whenua; no te mea hoki kua tukua
atu e  to teina e Te Tirarau ki a koe to
whenua, ka  tuhera te Wairoa ki a koe,
ka kapi te wahi ki taku hoa ki a Matiu
Te  Aranui.  Tena ko  tenei, e mara, e
Paikea, haere mai ki runga ki to whenua,
e te Kawana, e te ture o te Kuini o te
Atua hoki: haere mai ki to whenua ki
Tangihua, ki te Wairoa, ka tukua atu nei
e Te  Tirarau ki a  koe. Heoi  ano ta
Hamiora Piopio.
  Ka whakatika atu ko maua ki te korero
atu : Karangatia mai, e kuru ma, tenei te
haere nei ki te aroha o koutou, o matou
hoki; kotahi hoki te kai wawao  o  te
tangata, ko  te ture o te Atua  anake.
Karangatia  mai ahau ki te Wairoa, ae,
tenei te haere nei e hoa ma. Heoi ano
a Te Kaha.
  Ku whakatika mai ano tera ki te whaka-
puaki mai i ana korero: Haere mai e te
whanau !  E koro ma, haere mai ki te
Wairoa, koia tenei e noho nei koutou.
Haere mai ki te kainga i waiho iho e koe
i nga  ra o mua ; tena ko tenei, ki te
Wairoa, haere mai.  No  Kapopae  te
kotaretare, he kupu whakarite nei. Heoi
ano ta Ngatokowitu.
  Ka  whakatika a Paikea ki te korero atu
ki a ratou katou ; kaiahi ka puaki, kara-
ngatia, tenei te haere nei: Kahore aku
kupu atu ki a koutou, ekore ahau e mo-
hio ; ko taku tenei e mohio nei, kia tare-
parepa ngatahi te Wairoa me Mangakahia
katoa, a tae noa ki tona mutunga mai kia
tarepa ngatahi e rua e rua. Heoi ano ta
Paikea.
  Ka whakatika mai ko tera ki te korero :
Haere mai i te whakaaro a to teina a Te
Tirarau, i runga i to korua turu kotahi, i
ta korua paro kotahi. Na  korua i mea
kia aroha  korua  i roto i tenei wahi,
 kahore he tangata hei wahi i tenei korero
 a korua, tena ko  tenei, haere mai ki to
 korua  turu ; tena ko tenei, e inara, he
 kai raho tenei naku, he puremu; tena ko
 tenei, kotahi taha o toku kakahu e tare-
 parepa, kotahi taha e takaia e ahau; tena
 ko  tenei, haere mai ki to korua  turu
 kotahi. Heoi aku kupu ki a koutou. Na
 Hori Tahua.
   Kei runga  ko Manukau:  Karangatia
 tenei te haere nei. Ka pai ano koa nga
 korero o tenei ra. Kia rongo mai kou-
 tou. Kati te korero pai; kahore o matou
 nei korero, no te mea kua  kaha hoki
 matou  i te taenga o Te Tirarau ma ki
 waho ; tena ko tenei, ko te putanga tenei
 o nga uri o Te Hekena raua ko Kukupa
 ki waho, he  kotiu te hau i kohia ia ki
 roto ki te mea kotahi;  koia tenei, ka pai
 nei tenei ra. ekore e ua a po noa tenei ra.
 Heoi ano ta Manukau.
   Ka  whakatika mai ano  tera : Haere
 mai, haere mai ki te Wairoa, ki to whe-
 nua, haere mai e mara, haere mai e te
| iwi. haere mai e te marama, haere mai ki
 to whenua, ko te wahi ki a koe, ka oti
I tenei ka makere atu nei i to teina ki a
< koe. Heoi ano ta Hamiora Piopio.
   Ka  whakatika atu a Matikikuha : Kia
 kaha iana te karanga i to koutou whanau-
 nga i a Paikea. Kihai ia i haere mai ki
 nga mea katoa, erangi ko raua ka noho
 nei, koia tenei ka kitea mai to  koutou
 whanaunga  kia kite i a koutou. Ko to
 kupu, e kara e Hamiora, ko  roto o te
 Wairoa, e Uka  ana ; koia tenei e noho
 nei to whanaunga, o tamariki, na tona
 teina te kupu kiu kite i a raua, koia tenei
 e noho nei. Heoi ano ta Matikikuha.
   I te po ka whakaturia te runanga a Nga-
 puhi kia maua mo te kupu atu a Paikea
 ki nga rangatira o Ngapuhi. Me hoki te
 tangata ki te ture ora, tena ki te pai, ki
 te ora, ki te noho marie, koia ahau i mea
 ai kia tarepa ngatahi e rua e rua.
   Katahi ka korero nga rangatira o Nga-
 puhi, a Hori Tahua, a Hamiora Piopio, a
 Paora Kaitangata. Ko Henare Rawiti to
 maua  i whakaritea am ai nga korero a
 Ngapuhi.  Ka mutu, kaiahi a Te Tirarau
 ka whakapuaki mai i tana kupu whaka-
 rite : Hoatu ki a Hiha nga mea a Hiha,
 hoatu ki te Atua  nga mea a te Atua;
 tukua atu ki a Paikea tona nei whenua
 te Wairoa.  Ko  te mutunga tenei o nga
 korero.  Heoi ano.
   Na te runanga o Paikea.
           Na  HENARE RAWITI,
            Na HONE HIKI i tuhituhi atu.

 HE TOHU RANGI KINO, RANGI PAI.
 KA rere whero te ra, he tohu rangi pai;
 ka ngangana te rangi i te aonga ake, he
 kino : ka hina i te ata, he pai.
    Ka ahua ngawari mai le ao kapua, he
  pai: ka iti te hau, ka ahua pakeke mai
 he hau. Ka  whakaporuru mai te rangi
 puru, he hau; ka marama mai,  he pai.
 Ka  kanapa ka pungapunga te ahua i te
 ahiahi, he hau ; ka ahua ma le punga-
 punga, he ua. He  ahua mangu mai te
 no kapua, rererere tonu, he ua, he hau.
 He rua nga ara kapua, kei runga rawa
  tetahi, kei raro iho tetahi, he takanga hau.
    Ka ahua riporipo mai te rangi i roto i
 te pai, muri iho ka matotoru te kohu, he
 tupuhi e haere ake ana. Ka  taupokina
 nga keokeonga o nga maunga e te kohu,
 he hau, he na ; ka rere te kohu, he pai.
   Ka  rere whaka-te-moana nga manu o
 te moana, i te ata tu, he tohu pai, e kore
 e  nui te hau, te ua ranei; otiia ka rere-
 rere ki uta, he tohu hau, he tupuhi.
   Ka  kite tatou i nga kararehe e rapu
 ana i te wahi ruru, e kore e haereere ki
 te kimi kai i ona wahi kai, he tohu ano
 tera.  Ka takataka te paoa ahi, e kore e
 rere tonu ki runga i te rangi hau kore,
 he kino.
   Ka  marama  rawa te rangi, ka tino
 marama  te tirohanga atu ki nga maunga
 me  nga wahi kei tawhiti atu, he tohu ua,
 hau hoki. Ka  nui te kotamutamu o nga
 whetu, ka pakoro ranei te marama, he
 tohu hau ua ano era.
   He   mea  tika ta  te tangata haere,
 tangata rere kaipuke titiro ki enei tohu.
 ki era atu tohu hoki, kia tupato ai tana
 haere.

      HE KUPU  WHAKARITE.
   He ngeru e hopu ana i te kiore i te po
 atarau; heoi, te maunga o  te kiore ra,
 ngaua ake e te ngeru ra ki tona waha;
 haere anu;  kihai matara  te haerenga,
 inamata, kua kite i tana ata me te ahua
 ano o te kiore i te waha o tera, hua noa
 he ngeru  ano tera me  (ana kiore ano,
 kaore i mohio ko tana uta tera ; whaka-
 rere ake tana kiore, peke atu ana ki te
 hopu i tera ru. Anana ! hopu kau ana ki
 te ata. Tahuri noa mai ki tana kiore:
 anana ! kua ngaro; tirotiro kau ana, to
 whiriwhiri kau ana te kiore.
   Ka hari te tuinga e kai ana e inu ana i
 nga mea o tenei moana.  Î rite hoki le
i ngeru i hopu ra i tana kiore ki te tapapa?
 langa o matou  ki ta koutou pai, e nga
 Minita.  Kihai nei i roa to matou tuohu
i tanga, inamata kua rangona, kua ngaehe
 te papaki, kua mutu ake nei; hua noa
 kei reira he tika, tino pekenga ki reira :
 anana ! kua ngaro etahi. Huri noa mai,
 ka huri whea, no te mea kua toro haere
 te hara. Heoi ano.
                       Na WAATA.

   AKARANA:—I     taia e W.  C. WILSON, ki to
 Whare  Perehi  o te " New Zealander," Hoterana-
  Tiriti.