TE HOKIOI. E RERE ATU NA.

      kia mahara ra pea e nga   Kingi kia akona e nga  kaiwhakawa o te whenua,





 Mam  8. )       NGARUAWAHIA  MEI 21, 1863..

               He  rongo tuku mai no Tataranaki; i marunga mai i te Tima.

   •No  te 26 o Maehe 1 te 4 o nga ra o Maehe ka oti te mahi kohuru a Poutaka, I te ata

 o taua ra i haere mai i te poutoko nga hoia tokorima me nga kaata hari kai ma nga hoia i Tatara-

 imaka, i taua taima ano ka haere mai ano tetahi hunga i Tataraimaka i te atatu, e haere ana ko

 te Poutoko, no te tatanga o tenei hunga ki o Akura karengo ratou i te tangihanga o nga pu o

 te tahapa, kaore ia, ko te ohonga tera o te wakapapa ki te pupuhi i te hunga e haere mai ra

 i Tataraimaka, i te mea e haere mai ana i tutahi, hinga ana i te kohuru, nga Apiha tokorua

 ne nga Hoia tokoono, ko te tokoiwa i tu kai a kiko, ora aua, hoki aua ki Tataraimaka, toko-

rua nga Apiha  tokorua nga haihana o nei tangata 1 kohurutia nei, kawea mai ana aua tupap-

aku  ki te Taone, nehua ana  i te ra nei, no te hinganga  o  aua tangata i te Pa, katahi ka

tapatapahia ki te patiti, murua iho nga kakahu o nga Apiha, riro ana nga kaata, me nga

kai ki te Pa o Purenga Kingi, i te maunga, Hongo kau  ano a tu Kawana, ka  tonoa atu

e  ia nga Hoia 200  ki o Akura, whaka  tutonu atu i te pa oneone ki reira.

   "Ko  te nei e  hoa ma, ata whakaarohia  e koutou tenei kohuru, i nga tangata hara k-

ore, kaore  kau nei he take, Imuringa iho,

   •O  te karangatanga maioha  a te Kawana, i a ia i haere marire atu ra ki tona whenua

ake whakaarohia hoki, e ki ana i mahia tenei i runga i te ingoa o Matutaera, whakaaroh-

ia hoki, kahore he pakanga a te Kawana ki tetahi iwi kia kotahi; a i whakapuakina e ia te k-

upu  ki nga tangata o runga, kahore ana hiahia kia pa atu ki o ratou whenua whakaaro, ka

nga mai nga  kanohi o te ao katoa, ka whakapairua ki tenei hara, ko te tuarua ia o nga ha-

hara  penei o taua iwi. Na, ko te wapu  ano  tenei hei whakaute   i te pono o  a kerei

kupu mo  te pai hei whakaaturanga ma koutou  ki te ao katoa kahore koutou e whakauru

ki tenei mahi patu konihi, K  mohio ana te kawana  i whakapuakina ta koutou kaha kia k-

aua he kino  ki te Awamutu, a e mohio aua  hoki i takaha a koutou kupu i te tuatahi, na-

uri nga iho ka whakakorokoroa  atu  e koutou kia puta te he, hara whakapouri, he ko-

huru  nanakia rawa  kua meatia  i roto i tenei ra, ko tenei e karanga nui atu ana a te k-

•wana  kia koutou ki ona  hoa tawhito, ki nga tamariki a tona hoa tawhito o Potatau, kia

mawahe  atu ki tahaki aianei a muri ake nei, i nga tangata ratou i mahi a me tuku a

tu ratou  kia rongo  i nga  mamae ka Whakapangia  kia  ratou, te utu tika, mo ta ratou m-

ahi ko nga tangata katoa e whakahoa  ana ki ana kai kohuru ka Kiia e te Kawana he kohuru

tahi ratou, me   ata hurihuri marire  te  tangata, ku  tehea 

 

                                  Ha  to koutou hoa

                                        Na te Pere

                            TE HOKIOI

                    "Mataitawa, Mei 12,

   "Kia   Wiremu  Kingi, kia Rewi, E  hoa ma, tena korua i raro i te mana o to tatou kingi,

 i te ma-ru hoki o  te Atua, heoi tena.

   "He kupu ano  tenei: whakarongo mai e hoa ma, i te haerenga o te Kawana ki Tata-

 ramaka; me  ana Hoia, ka tu te Paraki, ka waiho atu nga Hoia ka hoki mai ia ki te Taone

 ka tae atu a Tamehana, ka tono nui a te Kawana kia Tamihana, kia keria te rori, i timata atu i

 Waiwhakaiho, o Tuahiwa puta atu ki runga ki te Maunga, ko Mataitawa kua mahue ki muri.

 kei te wahi i riro mai i te rau o taku patu: ka timata i o Kurukuru, tataraimaka, Warea, e w-

haiana i te haerenga o kawana  Paraone, ka tahi ka ki atu a tamihana:

    'E  hoa e te kawana ka ati mai i tou wahi, kaua e poka; atu ki toku, he matemo taua kei

reira, kaore a te kawana i hamumu mai, ka hoki mai a Tamihana, ka haere a te kawana ki T-

apuaeruru, ka tu te pa, tahi tonu ihu i te rori, ka tae mai ta korua reta, me ta te Herewini ki

Mataitawa nei, ka tae mai hoki a Patara ki konei, i haere mai ko Tapuaeru, kua tu te para-

ki kei tenei taha ko te pou o te rohe, ko kurukuru, kua unuhia e te kawana, ka tahi matou ka

ki atu ko te mate tena o te mutu nei, tenei te kupu a rewi, raua ko herewini: E! kowai tera e

kotikoti maira i te ika Ahiaroa? K! te urunga o kea ka taka E! karea nui! ka ngau i taku manawa

Puhikura puhikura puhi ka ka kawhaka tautapa ki kawhia huakina huakini; puhia Na Herewini

ko  nga ngeri a nake ka hoki a Patarana ka tae ka huihu a Ngatiawa, a Taranaki, ka tahi ka

haere ki Wairau e 60  nga tangata nana i patu takoto ake nga pehipehi e toru i te 4 o ngara

o Mei, Ka haere mai nga  pakeha i kaipopo e  haere ana ki tataraimaka he kawe kai e t-

oru  nga kata he  Waipiro he rohi he kau ka haere, ka tae ki tapuae ka mahuetia nga kai k-

a haere, ka tae ki O Akura ka whiti, ka haere i te one Okahu, ka kitea ka haere ka tae ki te p-

ehipehi o mua ka tahi ka Puta ake te whakaaro o Taituha, kia haere ia kite whakahoki atu

inga pakeha, katae kite Apiha ka ki atu haere e hoki, ka mate koutou, ka ki mai kahore: e-

kore au e rongo  ia koe, tohe atu tohe mai tohe atu tohe mai kaputa le pouri o te Apiha, ka

maunu  nga kariri ka puru i tetahi waha i tetahi waha, ka tahi a taituha ka mahara E! ka ma

te au, ko te rakau a taituha he patiti kakau roa, takoto te pu kua paku haere katoa nga ma ng-

ai e rua, ka tomokia atu e taituha kua tu ki te taha o te hoiho, katahi ka whiua te patiti ki

te  piha kua mate ka tahi ka patua, mate iho nga pakeha 13  e 3 kata, heoi tena,

   "No te ma te nga o nga Pakeha katahi ka oho te mauri o te kawana ikonei, ka tahi ka w-

hakahokia mai a  Waitara kia Horiana, raua ko tamihana, ki te iwi hoki; ki te ringaringa oia iwi

oia iwi o te motu nei; e ki ana a te kawana e kore ia e hoki ki tona hamuti, ko nga Pakeha &

Waitara, o Ngapuketurua, kua hoki ki te taone.

   "E tama ko iwi ko taranaki, ko Ngatiruanui, ko Ngarauru, ko Whanganui, kei tataraima-

ka e noho ana, e kai ana i tana kai i te pu Repo.

   "K tauia e pewhea ana koe ki o iwi e tunua mai nei ki te Ahi, ka pa he Waka rakau e

taea te tarai te waka tangata e kore e taea, e hoa hoki mai kia kite koe i te iwi kia kite hoki

te iwi ia koe. heoi koa ka huri  Na   Hare te paea. Na Ihaie te  Wharepa, Na  Hoani

          Koinaki, Na   Wikitoa, Na te  Hapimana  tohoroa,

               Na   tamihana   te  Arohi, na te   Runanga   katoa.



                    Waikanae Maehe 3, 1863.

   "Kia  Patara E tama tena koe, e te kai rapu tikanga mo tatou, kia marama ai nga iwi o 







au ano, tenei tau Nupepa kua tae mai kia au, kua kite nga Runanga ka pai; kua timata to u-

tu mo nga nupepa i tenei taki wa. kia kaha koe te mahi kia puta mai kia matou, kaua e wehea

kei au te ritenga mo te poutaweta, hei whare takotoranga mo nga nupepa; ma nga tangata e ti

ki mai kia au     ko taku he kuhi kau  atu i te moni; kia tika ai tau mahi ka huri ka tu ano

   tenei tau reta kua tae mai kia au me te whakaaro nui a to tuakana ka pai ka marama ka

       kei kona ra noho mai ai me o Matua; me o tuakana he oti ka huri

                  Na  tou Matua No Witako ngatata.

                         He  Moe.



      I nga whakaaroaronga he mea na nga kitenga o te po, i te mea

ka au iho te moe o nga tangata.

      1 au e moe ana, na, e noho ana te Runanga Maori.

      Whakatika ake tetahi tangata ki te korero pukapuka.

      Korerotia atu ko te pukapuka a Renata (Ngatikahungunu) kia

Kawana  Paraone.

           Na. ko te kupu tenei.

"E  kawana, mehemea he hoa riri taku, kahore nei ana pu, ka kokiritia

atu tetahi pu mana, kia rite ai ta maua whawhai,



        E TE KAWANA, EKORE RANEI KOE E WHAKAMA

E! TAKU RINGARINGA KAU?'



Whakamoemititia te kupu e te Runanga katoa. "Katahi ano te kupu

totika. " "Kei te tika. "Tika rawa ta Renata.

           Na ! tika atu he wairua i to ratou aroaro. He ahua pakeha,

taitamariki. He puruhate tona, he mea poke ki te toto, Ko tona mate

ma  tonu me te hukarere o Taranaki.

           Pa mai te wehi ki te runanga, a wiri ana o ratou wheua

katoa, tutututu ana nga huruhuru o ratou mahunga. Tu puku ana te

wairua, a, te toronga atu o ratou ringaringa. Na, te hamumutanga o

tona waha, he reo ngawari, he mea ririki,



    "E TARANAKI, EKORE KOE  E WHAKAMA  KI  TAKU

RINGARINGA KAU.

                     Na ngaro whakarere atu.

                    Akuhata 22. 1862.

             He  mea Perehi, ki te Hokioi, o Nui Tireu'

                     He Moe Konewha.

                      He rekanga Kanohi.

           Koia  tenei.

     Moe  iho ahau. Ka  kite atu ahau i te tangata nei, he kaumatua,

no tua iho. He Hini tona uru, e noho ana i runga i te hoiho ma, ka

kite ano au i te whariki o tona tera he ma, e 4 nga  pure whero,

e whakapau  ina i te wahi ma o te whariki, kaha tonu te rere o tona

hoiho, e pokaikaha noa  iho te rere, ka rongo ahau i tetahi reo i te

rangi e mea  mai  ana kia ia e te kaumatua  nei, he tamariki koe ?

ko ta te kaumatua he ata haere marie, he aha koe  i whakahaere

kino ai S te hoiho kia mate, ko te ahua ou he kaumatua, ko to rerere

U me te tamariki.

                    Ekore koe e whakama.

                      A ka ara ake ahau.

                             

     Moe  iho ahau, ku puta mai tenei hau te ingoa ko. 

hau mihi kainga, i reira tata ano, ka puta mai he tangata kaumatua he

hina te mahunga, ko taua awhetiki e pakawe ana i tona kaki ko nga

kai o roto, ko ngu whetu o te ata, ko Tawera, ko te Ra, e whakaatu

ana i te awatea te taenga mai o taua kaumatua mahunga hina i kawe

mai nei i aua whetu, ka kite atu tetahi tamaiti ko te Nuirapaki te ingoa

e  noho ana i tona whare, ka hiahia atu ki taua aweteki me nga

taonga o  roto.



     Ka  ki atu taua Tamaiti ka pai o mea, kahore hoki ia I mohio ki

te ingoa  o aua mea, ka  rongo  taua tangata ka mohio  ia ki  te

whakaako, kaore ano  taua tamaiti i mohio, ka  mea mai  tona kui

whakaako, taua ka reihi, ka mea mai taua tamaiti kaore au e pai he

he au ki te eke hoiho tohe tonu taua kaumatua, katahi a te Nuirapaki

ka  eke ki tana hoiho ka rere tokorua raua rokohanga atu ko nga

tamariki e  haere ana i te ara takahia ana e te hoiho o  Nuirapaki

katahi ka mea mai te kaumatua kua takahia te tamaiti e te hoiho, ka

Id atu taua tamaiti nau  hoki i ki me  reihi taua koia i mate ai te

tamaiti.



                     Na ki ara ia i tana Moe