TE WAKA MAORI O AHURIRI

KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

 No. 17. ]     NEPIA, HATAREI, PEPUERE  6, 1864. [VOL. I

     HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

                          MAI.

      E KI ana a Hori Nia Nia kua ngaro tana hoiho

      ki Taumahapu, te kainga o Kapene Karaiana.

      Ko  te ahua he pango kohinahina, he tariana to-

      nu; kei te pakihiwi maui te parani, he penei

      KR. me te parani tapawha i runga ake. Ko te

 ake i ngaro ai ki Taumahapu, no te rironga ki

       te pikau i te meera kireira ka waiho atu ki reira,

      tangohia mai ko tetahi hoiho. Ki tana mahara

       kei te haere atu ki Maraekakaho. E mea ana ki

       te kitea e te tangata me whakaatu ki a ia.

         Tena te reta a Wi Ropira Matua te Koropu; e

       whakahe  ana ki te ture kati hipi; engari kaore

       e taia e matou, he nui noa hoki nga reta mo taua

       ture—kati pea i ena kua oti te ta. E ki ana mai

       e rua nga nupepa kua tae atu ki a ia. Kei tehe

       matou; kaore he nupepa e hoatu ana e matou ki

       tena ingoa. He ingoa ke pea tona i tuhia ki wa-

       ho ki te takai. Me tuhi mai ano ia tetahi reta

       hei whakaatu mai i te ingoa i tuhia ki nga takai

       o nga nupepa e tae atu ana ki a ia; me tona

       kainga hoki e noho mai nei ia. Kaua e turi.

         E ki mai ana a Karauria o Tuoho o te Wairoa

       kaore i tae atu tona nupepa i tena meera; e mea

       aua no matou te he i kore ai. He ki atu tenei

        ehara i a matou te he. He aha koia kia puritia

       e matou tona nupepa ? Kua hoatu ano nga nu-

       pepa katoa ki te whare punga pukapuka mo nga

       meera—nana   i mahue ki reira tetahi ehara i a

        matou te he, engari no te tangata nona te whare.

        Otira me ui ano e matou.

         Tenei nga moni a Renata Hoekai, a Paraone

       Kuare, a Kipa hoki, kua tae mai mo a ratou nu-

        pepa.

          Tenei hoki te 10s a Nikora Ngarangi kua tae

       ma:. E mea ana ia ki mohio nga tangata katoa

        ki ona parani mo ana hoiho, he penei N I na te

         me i ripekatia te 1.

       KORE rawa ana he korero ma matou i tenei

       takiwa. Kaore he korero hou mai o Aka-

       rana. Ko  Heretaunga kei te noho pai ma-

       rire; kei te mahi nga tangata i ana mahi

       maori, mahi pakeha hoki. I te timatanga

        o te wa katikati hipi kaore e tahuritia taua

       mahi e nga tamariki maori, he wehi ki te

       ritenga pohehe o nga runanga. Ko tenei

        kei te mahi katoa; ka tata tenei te oti

       taua mahi katikati i Heretaunga. Kei te

       puta tonu mai nga  terei huruhuru ki te

        taone i nga takiwa katoa; a, e utauta to-

       nu aua ki runga ki nga kaipuke.

          E meatia aua e te Kawanatanga  kia

       whakanohoia he kainga pakeha ki te hua-

        rahi ki Taupo a muri ake nei, ana wahine

        tonu, aua tamariki tonu. E mahia ana nga

        rori o reira inaianei e nga tangata maori o

        ia whenua.



              WAIRARAPA.

        KUA  kite matou  i roto i etahi o nga

        nupepa o Po Neke etahi korero whakahe

        mo Ngatuere—he  tangata maori no taua

        kainga.

  E  ki ana tokorua nga tangata totahi ka

mate, i enei rangi ka pahure atu nei, i

taua koroke  te patu; otira, te kohuru

marire.

  Ina  ia te korero na. Tokorua nga

wahine  o taua tangata nei, o Ngatuere.

Ko  te mea tamariki nei, (erua te kau pea

ona tau) no enei tau nei ano ka riro i a ia

te tango, te aha ranei, hei wahine mana;

a, waiho tonu iho hei tino taurereka inana

a taea noatia tenei takiwa—ko Aue Patene

te ingoa. Ko tetahi o aua wahine kua

kaumatuatia. No  naianei ka  mea  te

wahine tamariki nei ki a " Hoani te kai

whakaraite  hoiho"; he tangata  maori

 ano no  reira—he  mahara  pea no  tera

 tokorua nga wahine a Ngatuere, e pai aua

 hoki kia rite tahi raua, kia tokorua hoki

 he tane mana. Engari ko Ngatuere, ki

 hai  i pai  ki  tenei ritenga; ki  taua

 whakaaro ko ia anake ano kia punarua.

 Heoi, katahi ka hopungia e ia taua wahine,

 ka tapahia atu nga makawe, herea rawatia

 te kaki ki te taura, whakatarewatia ake ki

 te rakau; me kore i peke atu te wahine

 matua a Ngatuere  ki te tapahi i te taura

 penei kua mate rawa—ua  taua wahine i

 ora ai. Kua maru noa te kanohi o taua

 wahine, o Aue Patene, me  te tinana, a e

 noho  mate nei ano. Katahi ka  kimi a

 Ngatuere  i a Hoani kia patua ano. I te

  kainga pakeha taua tangata, a Hoani, e

  whakaraite hoiho aua; katahi ka haere atu

  a Ngatuere me ona  hoa ki reira ki atu ai

  i haere mai ratou ki te patu i a Hoani kia

  mate. Ki atu aua nga pakeha tiaki o te

  kainga kia kaua e patua i koua. Katahi

  ka herea taua tangata e Ngatuere, ratou

  ko ona  hoa, ka mauria  atu ki tahaki;

  katahi ka tapahia e Ngatuere ki te patiti,

  motu rawa te upoko, me etahi atu wahi

  o te tinana—ko te waihotanga iho me te

  mea e mate rawa ana, otira tena ano e ora

  ake. E mea aua nga pakeha o reira ekore

  rawa e tika tenei mahi a Ngatuere i roto

  i tenei takiwa. No mua tena hanga te

  patu kohuru i te tangata, ko tenei ekore e

  tika. Ko  Ngatuere e ki ana he purimu

  no Aue Patene; te whakaaro ia he puri-

  mu hoki tana i a ia e moe nei i nga wahine

  tokorua; ko tona wahine tumau tena ko

  te wahine kaumatua; ko Aue Patene he

  mea purimu  noa nana—ekore  ia e tika i

  te ture. Ahakoa he wahine marena i pu-

   rimu, ekore e tika mana ano e patu; e-

   ngari ma te ture e titiro, ma te ture e

   whiu.

     No muri nei ka tuhia, e nga pakeha o

   Wairarapa, tetahi pukapuka ki a Kawana

2                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

Kerei, he inoi atu kia whakaritea he wha-

kawa mo Ngatuere kia whiua ia mo tona

he—ara, kei te Kawana te whakaaro apopo.

Ewha  te kau nga  pakeha i tuhituhi i o

ratou ingoa ki taua pukapuka.

  No  muri iho i to matou kitenga i enei

korero kua taia nei e matou, kua tae mai

te pukapuka a Ngatuere ki Nepia nei, ki a

Karaitiana ma. E ki mai aua kua oma

mai a Hoani me nga wahine tokotoru, me

etahi hoa hoki pea o ratou. E mea aua

 ma Karaitiana e hopu, ki te kitea ki konei,

 ka kawe ki runga ki tetahi o nga tima o

 te pakeha hei whakahoki atu ki a ia, maua

 e utu te tima ! ! Katahi te tikanga ! Ma

 te pakeha rawa e mau atu i toua kai! E

 ki aua a Karaitiana ekore rawa ia e mohio

 ki te tikanga a tera tangata; he tikanga

 punarua hoki—engari mana ano e hopu i

 ona tangata. Ka tika ta Karaitiana.



        M  A N A W A  T U.

 No  te 8 o nga ra o Tihema i hemo ai a

 Hokepera te hoa a Ihakara Tokumaru,

 Kai Whakawa  maori o Manawatu, tetahi

 o nga rangatira o Ngatiraukawa. I hemo

 ki Tawhirihoe, he pa no Ngatiraukawa

 kei Rangatikei. E mate aua ano ka haere

 ai te takuta kia kite i a ia, otira kaore ia i

 mahara e mate nui te mate o taua wahine

 ra. I te ra i mate ai i haere ano te takuta

 ki Tawhirihoe  kia kite i a ia; otira kaore

 i ahua nui toua mate i reira ai—no muri

  i te takuta ka pa, i te ahiahi, te mate rori,

 a hemo  tonu atu. No te 14 o nga ra i

  nehua ai ia ki te urupa i te Awahou, kei

  Manawatu. He tokomaha nga pakeha,

  me nga maori, i reira i te tanumanga—he

  tangi ki taua wahine. Na te Takana, te

  minita o te hahi o Kotorani, i nehu.

    E te mate ! au raweke, te mohiotia.



     HE KORERO NEHERA NO INIA.

  TENA te wai rakau e inumia aua e nga

  tangata o Inia, he " tati" te ingoa—me te

  waipiro nei ano te kaha. Ko  taua wai,

  no te rakau, no te kokonaiti. He  mea

  noaiho te mahinga; ara, kia to te ra ka

  haere atu te kai mahi ki te ngaherehere

  kokonaiti; ka tae ki ro ngahere ka pikitia

  nga rakau, ka pokapoka haere i te tangai;

  katahi ka whakairia te taha ki raro iho i

  te pokanga hei heketanga mo te wai rakau

  ki roto; ko te pokanga, ko te taha; ko te

  pokanga, ko te taha—i tena rakau, i tena

  rakau. Ki te mea ka inu i te heketanga

  mai  ano i te rakau e reka noaiho aua;

   tena, ki te waiho kia po toru e tu aua i

   roto i te ipu kia toroi i te ra, katahi ka

   rite tonu ki te waipiro.

     Kotahi te tangata, he kai mahi i taua

   wai ra, i haere atu i tona whare, i te ahiahi

   o tetahi rangi, ki te mahi " tati—ko tona

  wahine i mahue ki te whare. Ko te kainga

   i noho ai ko Hirana (Ceylon), he moutere

   kei tera moana. Ki hai i takitaro e ngaro

   ana ka puta mai tetahi tangata ki te whare,

   he kai hoko ringi, whakakai taringa, me

   etahi mea whakapai  tangata, me te tiki

   maori nei te ahua o etahi. Mea ana taua

   tangata kia moe ia i reira i taua po; he

   koa anake te wahine o te whare ki nga

hanga  o  te  tangata ra, na reira ka

whakaaetia kia tomo ia ki ro whare, kia

noho  i reira i taua po. Ka kino iho te

ngakau  o te  wahine ra  ki ona  mea

whakapaipai i paingia e ia i mua ai; ka

titiro ki nga taonga o te kai hoko ka pai

ke noa atu i aua—me te mura o te ra te

rite, kei runga ke noa ake i to te whetu.

 Otira kaore e taea tona aro ki te hoko i

aua mea i tona tane e ngaro aua; na reira

ka tukuna te tangata ra kia takoto i runga

 i te nohoanga i roto i te whakamahau, me

 kore e tae mai  toua tane i te ata—kia

 hokona pea etahi o nga taonga o te kai

 hoko ra.

   Heoi, katahi ka urungatia e te tangata

 ra te takai o aua hanga hei urunga moua

 —a, ka moe. Ki hai i takitaro e moe aua

 ka aho ake i te tatau e keke aua. Titiro

 rawa atu ko  te upoko o te wahine e

 wakaputa aua maiki waho, e titiro makutu

 aua ki a ia e moe aua. No te kitenga mai

 i te tangata ra e kori aua, ka ki; —" Aue !

 ka oho ra koe i au I"—a, ka hoki ki ro

 whare. Katahi ka mahara te tangata ra

 he mate  pea  tena  moua; katahi ka

 whakakeke, ka moe  toropuku. Kotahi

 pea haora e takoto aua ka kite atu i te ata

 o te tangata, i te marama e titi ana, e ahu

 aua mai ki a ia i te taha ki waho. Mahara

 noa ia ko te tane pea tenei e hoki mai ana

 i te ngahere; no te ata tirohanga atu, aue

 ra ! ko te wahine e konihi haere mai ana

 me  te naihi kokonaiti i te ringa e mau

 aua, (he tu naihi ano te naihi ua; ko to

 reira naihi  e waiho  ana hei wawahi

  kokonaiti). Inanoa kua maranga te tangata

  ra, i te aroaro o te wahine e tu aua. He

  oho anake te wahine i te tuatahi, muri iho

 ka ki mai i ro ngahere ia e kimi aua i toua

  tane, ko te naihi i toua ringa i mauria e

  ia hei naihi kokoti i nga tau o nga taha i

  whakairia ki runga i nga rakau hei hekenga

  mo te wai nei, mo te " tati. " Mahara ana

  te tangata ra he parau na  te wahine;

  otira ki hai i whakapuaki i toua whakaaro

  —a, hoki aua te wahine ra ki ro whare.

  No te ngaronga tonutanga atu ki ro whare

  ka whakatika te tangata ra ka piki i tetahi

  rakau  teitei e tu tata ana ki reira, ka noho

  iho i roto i nga manga. Noho nei, a ka

  takitaro e noho aua ka kite iho i te tane e

  ata hoki marire mai ana i te ngahere, me

  te peeke i runga i te pakihiwi e tihei haere

  aua. No  te taenga ki te whakamahau o

  te whare ka tau iho ki runga ki te nohoa-

  nga i moe ai te kai hoko ra—me te mea e

  ngenge aua i tona mahinga ki ro ngahere.

  Ka  takitaro e noho aua, katahi ka uru-

  ngatia tona peeke ki raro i tona upoko;

  ka porekutia te kanohi ki tona kahu, ka

  moe—he   po pai hoki te po.

     Ki hai i whai haora hoki, titiro atu ana

  te tangata i te rakau nei, ka ata whaka-

  tuwheratia mariritia ano te whakatitoka o

  te whare e te wahine ra; ka puta mai ki

  waho, ka anga atu ki toua tane e moe ra.

  No  te tatanga atu ka tu ka whakarongo, kia

   mohiotia ai he moe ranei, he aha ranei;

   kaore i takitaro e tu ana ka neke whaka-

  muri tetahi o nga waewae, katahi ka ma-

   ranga te ringa, ko te akinga iho, ngange-

   ngangenoa te manawa  o tona tane i te-

   naihi e mau ana i tona ringa. Pawera

                 TE WAKA  MAORI O AHURIRI. 3

ana te wahine i te tuatahi ki toua mahi,

otira ki hai i whai miniti ka tuhuri ki te

unu i te naihi; kukume noa, kukume noa,

te taea te unu; kua puta rawa hoki ki roto

ki te rakau i takoto ai te tangata ra mau

kita ai—i te kaha o te akinga iho.

                                                                     

 [Ko te roanga o te korero nei hei tera nupepa

                     puta  ai. ]





           WAIKATO.

 No te 28 o nga ra o Hanuere ka haere atu

 te Tienara me ona hoia i te Mamaku tae

 tonu atu ki te Rore i taua rangi ano. I roa

 ratou i te huarahi (ki Pikopiko) ki te ha-

 nga i te arawhata i Mangoatama hei haere-

 nga mo nga pu nui, me nga kaata. Ko te-

 tahi awa hoki i reira i arawhatatia ano i te

 taha ki runga o Waipa. He  tini noa nga

 tangata maori i kitea ki Pikopiko e huihui

 aua, he mahara pea he huaki ta te pakeha

 —otira  i tawhiti ke noa atu nga hoia, kaore

 i huaki. Ko etahi hoia kua tae ki Nga-

 hinapouri noho ai.

   Ko  te Tienara me ona hoia kua riro ki

 runga  atu o Waipa—ko  te tima ko te

 Awana   hoki e anga whakarunga aua o

 taua awa. Noho iho nga hoia o te Tienara

  i runga i tetahi pukepuke i te taha katau

  o te Waipa, tata tonu atu ki te kainga o

  te hoa riri ki Patuangi. Ko tetahi pahi o

  te hoia i noho iho ki Whata-whata. Me

  ake pea riri ai.

        TE    WAIROA.



  NA nga tangata o te Wairoa i tuku mai ki

  a matou  nga korero nei ua kia taia ki te

  nupepa.

    Whakarongo  mai !  He ritenga no te

  hakari a Ngatikurupakiaka; te take, mo

  te Whare  karakia. Huihui aua nga  iwi

  o te Wairoa ki taua hakari; karangatia ana

  kia hoatu he moni mo te whakaotinga o te

  whare  ma  nga kamura  mahi. Heoi,

  whakaae  ana matou nga iwi katoa, puta

  noa ki te Mahia—me   nga pakeha hoki.

  Puta ana nga moni o taua hakari £50 18s.

   —ko aua moni ki hai i puta i taua iwi ki

   nga kamura, pau noa iho i a ratou ano.

   Ki ana ratou ma te Hemara e utua te

   Kupa, te kamura. Katahi ano te ritenga

   he rawa ko te ritenga a taua iwi. Nona

   ano toua whare  karakia, ki aua ma te

   Hemara e utu. He nui ra a te Hemara

   kei runga o tenei whare; nga wini, peita,

   hinu, etahi nera; i te hakari kotahi peke

   huka. Kai  te pouri nga iwi uaua aua

   moni  mo  te  tinihanga o taua  iwi, o

   Ngatikurupakiaka mo aua moni. Kaore

   ia, hei whakarite nama—tetahi he ko te

   whakakake  ki te minita. Heoi.





       PANUITANGA.

   KOTAHI  hoiho kei Waihua e noho aua, he

   uwha—kua   whanau te kuao. Nga tohu,

    he whero te huruhuru; he taika ma te

    rae; erua parani, kei tetahi pakihiwi te-

    tahi, kei tetahi pakihiwi tetahi, he penei

    tetahi parani M; ko tetahi kaore e mara-

    ma  i au te reta. Ki te kitea te tangata

    nana, me haere mai ki au, ki te Wairoa

    nei. Ki te kore me tuhi mai ki  te reta.

Tenei ano tetahi tohu, he haeana kei nga

waewae e mau aua.

                     Na TOHA.





           WAIAPU.

Ko  nga tangata o Waikato kua tae mai ki

Waiapu whakataka taua ai mo Tauranga

hei riri ki te pakeha. Nga mea kua riro

o Ngatiporou i Uawa, i Wharekahika ho-

ki, hui atu ki Tokakuku, Tunapahore, kua

mene anake—kua  riro ki te kai mata maua.





HE  WHARANGI  TUWHERA  MA NGA

          HOA TUHI MAI.

                Tarawera, Hanuere 20, 1804.

 Ki TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI, —

   E ta, tenei aku herengi 10s. kei roto i tenei

 reta mo te nupepa; mo  tau mahi hoki ki te

 homai i nga korero o nga whenua nei kia kite au

 —koia ka tukua atu e au te utu o tau mahi. Kua

 mea noa au kia, homai nga moni na, he ngaro

 noku i oku raruraru. Ko au e mea ana ki nga

 tangata kaore e whakarite i nga nupepa ki a

 ratou, ho whakaaro kuare, kaore e mohio aua ki

 nga tikanga pai mo matou, mo nga maori—

 kia rite ai hoki ki nga pakeha. Ko tenei me

 mahi tonu koe i to mahi me kore ratou e wha-

 kaaro marire apopo.

                               Na KIPA.











 NGA  KAIPUKE U MAI    ki NEPIA.

  Hanuere 22—Te   Ta  o te Houta, (Star of the

    South), he tima, 117 tana. No Po Neke mai.

    He kohatu anake nga utanga, hei whakatau-

    maha.

  Hanuere 2. —Te Ruihi me te Miriama, (Louis

    and Miriam), l26 tana. No Po Neke mai. He

    koura, wahine nei, i runga me etahi taonga

     tini noa iho.

  Hanuere 24—Te  Rangatira, he tima, 174. taua.

    He paraoa, he aha noa atu i runga. Tokowha

    nga tangata eke mai i runga.

  Hanuere  24—Te Ha neti, 28 tana. No te Wairoa.

    Nga  utanga he wahie, he aporo, he pititi, he

    hamana, he taewa. Te kau nga tangata maori

    eke mai ki runga.

  Hanuere 29—Te Koari Ahere, he tima, 2% tana.

    No Otakou, no Po Neke mai. Ko te Kai Wha-

    kawa tumuaki i runga; tokotoru nga tane.

   Hanuere: 29—Te Wewari, (Waverly), 1)1 tana. No

    Omaru mai. He kohatu nga utanga.

   Pepuere 2—Te He Tapena. No Mangakuri mai.

     He huruhuru hipi nga utanga.

   Pepuere 4—Te Ta o te Houta. No Akarana mai.

     Kotahi tonu te tangata eke mai i runga.

      NGA KAIPUKE RERE ATU I NEPIA.

   Hanuere 22—Te  Hakiheihi, 58 tana. Kua  rere

     ki Po Neke. Kotahi te tangata eke atu.

   Hanuere 23—Te  Tira, (Zillah). 68 taua—ki Aka-

     rana. He kaanga, he witi, he poaka i runga.

   Hanuere 23—Te Kuini, 32 tana. Ki Turanga.

     Tokowaru nga tangata maori i runga.

   Hanuere  23—Te  Pai rato, (Pilot), 9 tana—ki

     Hopa Taone. He huruhuru hipi i runga.

   Hanuere 25—Te Ui Tapena, 6O tana—ki Mau-

     ngakurai. He huka, be aha noa i runga.

   Hanuere 25—Te  Rangatira, 174 tana—ki Po

     Neke. He huruhuru hipi nga utanga.

    Hanuere 27—Te Ta o te Houta, 147 tana—ki Po

     Neke, Otakou atu. Kotahi mano  hipi na te

     Omana i runga.

    Hanuere 29—Te Hoari Ahere, he tima, 296 tana

     —ki  Akarana. Kotahi te tane, kotahi te

      wahine i eke atu.

    Pepuere 3—Te Hi Tapena, ki Po Neke. He pa-

      raoa, he huka, he hipi he aha noa i runga.

    Pepuere 4—Te Ruihi me te Miriama, 126 tana—

      ki Po Hakene. Nga utanga he huruhuru hipi,

      he kiri kau.

4               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

HE HOKO! HE HOKO! HE HOKO!





KATAHI     ANO au ka ki atu ki aku hoa maori,

       e hoko nei matou, tenei nga taonga tini noa

iho kei au. Katahi ano aku hanga i ki ai au he

pai rawa. He mea tae hou mai hoki ia i runga i

te kaipuke i a te ' NEPIA. ' Ekore ano e taea te

tatau. He aha kia korerotia ai; engari ma kou-

tou e haere mai ki te matakitaki—ahakoa, kore te

moni i a koutou me haeremai ki te matakitaki;

tena te rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki-

mai ai ki te hoko. He utu iti te utu. Ko te pa-

 raikete ma, he mea ano 12s. mo te mea kotahi;

 he mea ano 15s.; he mea ano I8s.

                   Na te HATANA.





 TAHUTI  MAI! TAHUTI MAI! !

 TENEI   nga hanga e makaia noatia ana e au;

  ehara i te tikanga utu ona utu. Ko nga

 hanga katoa o te pakeha, ina anake kei au—nga

 paraikete, nga hate, nga tarau, nga kahu raumati,

 nga kahu hotoke, nga kai, nga tupeka, nga aha

 noa atu. Ko te ahua he pai anake; ko te utu he

 iti noaiho—he mea  hoki naku  kia we te riro, i

 whakaititia ai. Ma koutou e haere mai ki te ti-

 tiro; ahakoa hoko, kore ranei, me haere tonu mai.

                   Na  te NOURE

                           Kei Hekipiri Rori.





 KARANGATIA ! KARANGATIA!!

 TENEI  TE HAERE  NEI nga kaipuke taonga

  A   a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto

 i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e

 uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei

  i te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu.

    Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke,

  he mea uta tonu mai i Kotorani; nga hate, no Ma-

  rikena tonu mai hoki. Ko te Tupeka o tenei whare

  he hira ke noa ake i to etahi whare te pai—ki

  te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa he

  paipa hei puninga.

    Ko nga piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene,

  mo te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama-

  tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko.

    Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana;

  ko te huka kaore he kirikiri i roto.

    No mua noa atu ano tenei whare, ehara inaianei;

  ehara i te mea tupa ake i te po kotahi me te

  harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te

  hoko; he mohio hoki no  ona tangata ki ana

  mahi, ki te tango mat i te kahu pai, i te kahu iti

  te utu o rawahi.

        Na te HUTANA raua ko te EAWINI.





    ERUA PAUNA HEI UTU.

  KUA     haere ke atu, i te whakawhitianga i Wai-

         pureku, etoru nga KAU MAHI, ara; —

    Tetahi he whero, he ma 5 ko te parani kei nga

  rara o te taha katau, he  penei na  te

         mea i huia nga reta.

     Tetahi he whero, he ma; te parani kei te papa

         katau, he penei J W; tetahi parani kei nga

         rara katou, he penei I T.

     Tetahi he whero; ko te parani kei te papa maui

           (a shield. )

     Ko enei moni e riro i te tangata mana e wha-

   kaatu te nohoanga e riro mai ai.



                Na HEMI KARANI,

                                       Patangata.





       PANUITANGA.

 HE     pakeha hoko i nga kai maori nga tangata

        kua  tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara,

  i te witi, i te aha noa.

         Ko te WATA ratou ko KENERE

               ko WATA ano.



  TURANGA  TERA HOIHO.

 " E MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki

 nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

 mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

 utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

 marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

 hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

   Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

 mai ki a ia.

    Heekipiri rori





   Ko te toa hanga o Waipukurau,

  HE    karanga atu tenei na WETARIKI TAROUA

        tena nga hanga kei i a ia inaianei mo te

  hoko, ara; —

    He Katikati hipi; he mea hanga na Hoapi

   He  Hinu popo mahunga; he patara paku etahi,

         rarahi etahi

    He Kohatu  oro katikati, oka, aha atu

    He Tarau taaka, he kanawati etahi, mo te hunga

         katikati hipi

    He Tarau mohikena, 100 pea. He mea  tino

         pai ia

    He Tarau mohikena—he mea tarapu—50 pea

    He Tarau peretihi—huruhuru—haere  hoiho nei,

       30 pea. He mea whakatawakawaka

    He Paraikete maha noa—erua nga takai. He

       mea pai rawa

    He Hate katene, whakahaehae nei, e rua nga

         keeihi

    He Hate Karaimiana—huruhuru nei ano

  Me etahi hanga maha noa atu. Ma  te MONI

      whakatakoto tonu, ka iti rawa ai te utu o

      enei taonga.

            Na WETARIKI TAROUA.

    Oketopa 3, Waipukurau:



            WHAKARONGO!

 E MEA    ana a WIREMU RAETEPONE, o

      Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai

 ratou e hokohoko tonu ana ia i te "Witi, i te Poaka,

  i te aha noa atu hoki a te tangata maori.

   Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakeha

 kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko







KO TE TOA HANGA O WAIPUKU-

                RAU.

           MO TE HOKO  INAIANEI.

  50 PEA PARAKETE pai rawa; he mea wha-

     nui ia, he mea taumaha

    He huhua noa atu nga kakahu katoa, mo te ho-

  toke nei, kei reira e tu ana; he mea kaiwhiri ma-

  rire mai

     50 pihi o te PIWHI puru nei—he mea tino pai.

     12 pihi o te PIWHI taua nei,

     24 POKE whai kakau ano; he  mea hanga

             na Karingi.

     48 PATITI; he mea hanga ano na Karingi.

    100 KAKAU  poke papai rawa.

            NA WETARIKI TAROUA.





     KOTAHI PAUNA HEI UTU.

 KUA    NGARO   atu i Nepia nei kotahi te hoiho

       poni nei, he whero pouri nei te ahua; he

 pango te whiore, me nga huru o te kaki; ko nga

 waewae o muri he ma; he tongi ma kai te rae;

 ko te parani he penei V kai te kaki.

   Ko te moni i runga na ka hoatu ki te tangata

 mana e mau mai taua poni ki te whare paparikau-

 ta a Teone  Hipere, (John Sebley), i ko atu o te

 toa o te Hutana i Nepia nei.





  HE mea ta na HEMI WURU, i te whare ta o te

  Haaki Pei Herara, ki Nepia, i te Hatarei i

  nga rua wiki katoa—tena  rua wiki, tenei rua

  wiki.