TE WAKA MAORI O AHURIRI

       KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 22. ]      NEPIA, HATAREI, APEREIRA  2, 1864. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

                  MAI.





Kua tae mai te 2s 6d a te Mina o te Puketapu,

me a Apera Pahoro he pena ano 2s 6d.

  Ko Pona Tahuri e karanga ana ki tetahi nupepa

mana, Engari kia tae mai ona moni ka hoatu

ai; — "Noho inaha ana, haere maha ana. "

  Ko Hori Nia Nia e ki ana kua ngaro te kuao o

tana  hoiho i te purei i Waipukurau i te 16 o

nga ra o Maehe. E ono nga marama o taua kuao,

he uha; he kohinahina nga huruhuru. E mahara

ana ia i whai i nga hoiho a nga tangata i hui ki

te matakitaki purei. E mea ana kia hoatu e ia

kia kotahi pauna ki te tangata mana e whakahoki

mai ki a ia taua kuao.

   Hori Nia Nia desires to inform the pakehas that

he lost, on the race course at Waipukurau on the

16th  of March  last, a grey filly, aged about six

months. He imagines that it has followed the

horse of some one from the race course, and offers

 a reward of £1 to any person who will return it

 to him.

  Tenei te 10s. a Nguha kua tae mai.

" E PEHEA, aua te whakaaro o te pakeha e

 whawhai  nei ki te maori inaianei ?"—

 " Tera e pehea ona ritenga ki ngu iwi o te

 motu nei ki te riro i a ia te otinga o tenei

 whawhai ?" He tokomaha ana nga maori

 o Heretaunga e ui penei aua i tenei takiwa.

 Kai te kite ano matou i te tupato o ratou

 ki te pakeha; engari ko te take i tupato

 ai e ngaro ana i a matou. Ekore e tika te

 ki he wahi ano no te pakeha ki nga maori

 i mua ai. Ka titiro whakamuri matou ki

 te ahua o te pakeha ki ona hoa maori i

 tenei motu, i to ratou pito taenga mai ra

 ano, kaore ano e kitea e matou tetahi he

 nui o te pakeha ki a ratou—haunga ia te

 he a te tangata noa atu; ehara tena i te

 he no te nuinga. Inaianei hoki, kahore

 matou e mohio ana he kohuru te ritenga a

 te pakeha mo nga maori i nga takiwa e

 takoto ake nei; engari he aroha, he aroha

 anake—no  te mea e haere ana te whakaaro

 o nga rangatira o te Kawanatanga i runga

 i te Whakapono; ua, ko te ritenga o te

 Whakapono    he aroha, tetahi ki tetahi.

 Koia hoki me nga Ture o te Kuini, he mea

 whakatakoto i runga i te papa o te Wha-

 kapono; na reira i kaha ai, i pai ai, ki te

 whakaora  i te tangata tika, ki te whiu i te

 tangata  hara, ki te tiaki hoki i te katoa.

 Koia  tenei te whakaaro  o te pakeha e

 whawhai  nei inaianei; he mea kia tae atu

 te mana rae te ora o te Ture ki nga tangata

 katoa, ahakoa  pakeha, ahakoa  maori—

  tangata nui, tangata iti ranei; kia kore e

  noho wehi te tangata i te muru, i te kohuru;

  kia noho rangatira ake te tangata i roto i

  tona whare, i runga hoki i tona wahi

  whenua; kia kore e takahia noatia tetahi

tangata kotahi noa nei; kia noho hoki te

katoa i runga i te rangimarietanga, i te ora,

Koia tenei te whakaotinga e whai nei te

pakeha—ma   koutou e titiro he whakaotinga

pai ranei ia, he pehea ranei. Otira e kore

e kitea enei painga ki te kore e manaakitia

te Ture; me whakamana  te Ture i te

tuatahi, muri iho ka kitea ona hua. E rite

ana hoki ki te ara kua ururuatia, ekore e

haerea e te tangata; me para i te tuatahi,

muri iho ka tika te haere—me te wairenga

kai hoki, me tua i te ngahere, me tahu te

otaota, katahi ka tupu te kai hei oranga

mo  te tangata.



   Ki  ta matou titiro kotahi marire ia te

 mea nana i whakanui haere te tupato o nga

 maori o konei i tenei takiwa; ara, ko te

 mahi korero parau a nga tangata hoki mai

i te whawhai, a nga karere hoki o nga iwi

e whawhai ana ki te Kawanatanga. Ko

 te mahi a ena tangata he haereere i roto i

 nga iwi e noho pai ana whakakiki haere ai

 —ka  ki ko te pana te pakeha i nga iwi

 maori katoa, ka tango i te whenua inana;

 ko nga tangata hoki ka whakataurerekatia

 hei kai mahi ma te pakeha; no konei ka

 tohe ratou kia whakakotahitia te whakaaro

 o nga iwi maori, kia whakatika katoa ki te

 pupuri i te whenua, ki te hapai hoki i te mana

 o te Kingi maori hei oranga mo te motu. Koi

 noho o matou hoa maori ka whakarongo

 ki enei tu korero whakaohooho—he mea

 noa kia uru ratou ki te whawhai. Kowai

 hua ai hei oranga tena mo  te motu, te

 kakenga o Waikato ki runga—katahi ano

 ka kiia ka  taurerekatia te tangata, kua

 matauria hoki ona mahi o mua. Ehara i

 nga pakeha o Ingarani tena mahi te wha-

 kataurereka i te tangata. Miriona noa nga

 moni o  Ingarani kua pau i te pehanga i

 tena mahi herehere tangata i rawahi; tini

 noa ana heramana toa i mate i te riringa

 ki nga  kaipuke uta  mangumangu  ki

 Merikena hei herehere mahi kai. Inaianei

 ano hoki, i tenei takiwa tonu, e hoatu aua

 e Ingarani ki tetahi iwi (Denmark) e rua

 te kau mano o ana hoia hei awhina i taua

 iwi mo te pokanoatanga o etahi iwi. Heoi,

 tena ranei e pau ona moni, e mate  ona

 tangata, i te pehanga i te kino mehemea

 he  pai ki  a ia te kino ?  Kaore  pea!

 Mehemea   he  hiahia to te pakeha kia

 tangohia noatia nga whenua o tenei motu,

  penei kua riro noa ano i mua ra ano—no

  te mea ehara inaianei ona tangata i huhua

  ai, no mua ano; ehara hoki inaianei ona

  kaipuke i kite ai i tenei moana, no mua

  ano. Ko  tenei, hei te mutunga o tenei

  whawhai te kite ai koutou i te whakaaro o

2               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

te Kawanatanga mo  nga maori, he pai

anake, he whakarangatira i te tangata—

koia tenei, ko te Ture hei whakamarumaru,

hei whakaora. Hei reira hoki nga morehu

te pouri ai ki te maumau o ana huanga i

mate  papa  kore  noaiho i roto  i tenei

pakanga—me   i kore, e noho ora tonu ana

i tona ka nga, i tona kainga.

   Otira, he mea tika rawa ia kia rongo te

 tangata nona te he  i tetahi wahi o te

mamae. Ma te hunga nana i kukume iho

ki  runga ki  to tatou motu  tenei mate

taumaha, maua  e waha tetahi wahi o te

kawenga. No konei kua mea te Kawana-

tanga kia riro etahi wahi o te whenua o

 nga iwi e tutu ana. Otira he riro katoa i

kore; ehara ta te Kawanatanga i te patu

 rawa i aua iwi, engari he whiu noaiho mo

 ona hara—tera ano e rohea etahi wahi hei

nohoanga  mo ratou, hei mahinga kai ma

ratou. Ka hoatu hoki e te Kawanatanga

 he Ture pai mo ratou; ekore tetahi tangata

 e tukua kia takahi noa i tetahi; hei reira

 ka mohio ia tangata, ia tangata, he noho

 rangatira ake tana; ka titiro hoki te katoa

 ki te Kawanatanga hei matua mo ratou.

   Heoi, he karanga atu tenei ki o matou

 hoa maori i Heretaunga nei kia kaua ratou

 e whakarongo ki nga tangata e aratakina

 ana ratou ki te he—a, ki te whakarongoa

 ta matou karanga, tera ano ratou e whiwhi

 ki te pai.

      WAIKATO.



 HEOTI ano te kainga e toe ana ki Waikato

 inaianei ko Maungatautari. Kai reira pea

 te nuinga  o te hoa riri, kai hea ranei—

 kaore hoki he tangata e kitea ana e te hoia

 i Rangiaohia puta  noa ki Kihikihi, puta

 atu  ki te nuinga o  te whenua  o reira.

 Engari nga hoia haere hoiho, i te hanga e

 haere nei ratou ki tawhiti rangahau haere

 ai, e kitekite aua ano i te tohu maori, i te

 parae e haere ana ki te kimi kai inana;

 engari ka kite i te pakeha ka oma tonu,

 ka  ngaro atu ki roto ki nga repo, ki nga

  aha. Ko  Maungatautari e tikina ana e te

  pakeha inaianei, kua rite nga tangata hei

  haere; otira e mea aua nga pakeha hei te

  taenga ki reira pea kua oma nga tangata—

  ko te ahua tonu hoki  ia. Tena hei te

  taenga mai  o tetahi tima ka rongo pea

  tatou i te korero.

    Ko nga maori o te Waihou i Hauraki

  kua whakarerea ta ratou mahi Kingi, kua

  ki tuturu i te aroaro o nga Kai-whakawa

  hei tangata tuturu ratou mo te Kuini, me

  whakamana e ratou nga Ture o te Kuini,

  ake, ake. Te kau ma ono nga rangatira o

  ratou i tuku mai i a ratou pu ki te Kawa-

  natanga, me nga hamanu, menga aha—ko

  nga pu  o te nuinga kei muri, kua mea

   mai ki te pakeha kia tikina atu. E haere

  ana hoki to ratou whakaaro i runga i te

  panuitanga o te Kawanatanga i taia i tenei

  nupepa  i te 19 o nga ra o Maehe 1864.

  Engari ko o ratou hara kaore i murua i te

  tukunga  mai i o ratou pu—ko te tikanga

  mo  o ratou whenua kei a te Kawana ano.

     Heoi, ko enei tangata no te whenua

   whawhai  marire ano; e kite ana e ratou

   te. peheatanga o te whaiwhai, te kahanga,

   te iwingohetanga ranei o te pakeha. Me-

hemea  e mohio  ana he ritenga ora te

ritenga o te Kingi, penei kua kore e tukua

a ratou pu, me o ratou whenua. Tena ko

nga tangata o Ngatikahungunu kua hoki

mai i te whawhai e korero ana kua mate

te pakeha, kua hemo i te kai, kua aha noa

atu ! Te ki mai he mataku tona i oma

mai  ai, katahi ka tika. He  arataki ta

ratou i nga tangata o Heretaunga ki te he

—te  hokinga iho, kai runga kai i a ratou

ano.



  TE ARAWA RAUA KO NGATIPOROU.

KUA  whawhai te Arawa raua ko Ngatipo-

rou—e  kiia ana e rua nga parekura. Kua

tae noa ki Maketu te rongo o Ngati porou e

 haere ana ki Waikato, ko te huanui e tika

 ai, ma reira, ma Maketu—heoi, noho tatari

 tonu ana a te Arawa. Na te kaipuke nei, na

 te Korio, i kawe atu te rongo o te riri ki Aka-

 rana—i rere atu i Tauranga, engari kaore i

 ata marama te korero. No muri ka tae atu

 ano ki Akarana tetahi kaipuke, a te Tau-

 ranga, no Tauranga ano—na reira i wha-

 katika te  korero na. E  korerotia ana

 kotahi te tangata o te Arawa i mate rawa

 i te parekura tuatahi, kotahi hoki i tu a

 kiko; engari o Ngatiporou, hui nga mea

 mate rawa me nga mea tu noa iho, 8—tae

 ki te 10. I te riringa tuarua o, tae ki te

 6, o te Arawa i mate; ko o Ngatiporou,

 hui katoa nga mea mate me nga tu a kiko,

 50. Inaianei e ki ana kua riro 200 o te

 Arawa  ki te kokoti i a Ngatiporou; no te

 Kawanatanga  nga pu i a ratou—he tika

 ranei tenei (nga pu nei) he parau ranei.

 Kua  noho nga hoia kei Maketu inaianei,

 hei tiaki i taua kainga. Tenei ake  pea,

 hei etahi kaipuke te uta rongo ai tatou i te

 korero na.



                  TARANAKI.

  KAORE  he korero tikanga o  Taranaki mai.

  Kotahi tonu ia te paku korero o reira, ara: —

    No te 11 o nga ra o Maehe nei ka haere atu

  etahi o nga hoia, me ta ratou pu repo, ki Kai take

  pupuhi ai. Ehara i te tiki rawa i te pa i haere

  atu ai; engari he pupuhi noaiho, he whakaohooho

  noaiho i nga tangata e noho ana i roto. Nawai

  ra i pupuhi i tawhiti, a, ka neke tata tonu atu

  pupuhi ai; katahi ka tukua mai te pupuhi a tera

  i ro pa, ri tonu te rere mai o te mata i nga pare-

  pare i runga i te tau o te hiwi i te taha maui o te

  pa, rae te hiwi hoki i te taha katau o te pa. No

  te kitenga e hoki mai ana te hoia katahi ka rere

  iho nga  maori i nga hiwi, i tetahi taha i tetahi

  taha, ki te tuwatawata pupuhi ai—he tini noa

  ratou. Heoi, ata hoki marire mai ana te hoia,

  me te amo mai ona mea i tu.

    Tokorima o ratou i tu a kiko, kotahi i mate

  rawa. Kaore i mohiotia nga mea o te maori i

  mate. Engari no te po ki muri iho ka rongona

  te tangi o ro pa—he tangi ki nga huanga kua

  mate pea. E ki ana me i mohio aua tangata ki

   te pupuhi, penei kia tini te pakeha e mate—he

   tatata rawa hoki.



       NGA       MOUTERE                O    TE      PITI.

  TENA pea kua rongo o matou hoa Maori o

   Heretaunga ki nga moutere o te Piti. Kai

   te moana i te taha ki te hauauru o Raro-

   tonga aua moutere e takoto ana—ko  te

   ingoa o aua tangata he Piti. He tangata

   Maori aua tangata; ko te reo ka whano

   rite ki to konei reo. Ka haere atu ki reira

   te Pakeha reo Maori o konei e kore e nga-

   ro i a ia to reira reo—e kore e taro kamo-

               TE WAKA MAORI O AHURIRI. 3

hio ki te korero ki to reira tangata. Ko--

tahi tonu pea te putake o nga Maori o

konei, o Rarotonga, o reira, o etahi mou-

tere hoki i enei moana; inahoki, e ahua

rite ana te reo  me  te tu o te tangata.

Engari kaore ano kia whitingia nuitia etahi

o aua moutere e te maramatanga o te Wha-

kapono. Ko enei marire, nga moutere e

korero nei matou (ko nga Piti) nga mea e

noho tonu ana i roto i te pouritanga. Ko

nga mahi o reira he kohuru, he patunga

tapu, he karakia, whakapakoko, he aha noa

atu. Kotahi te ritenga whakarihariha ra-

wa  o reira; ara, he nonoti i nga wahine

me  ka mate o  ratou tane—he mea  kia

haere tahi atu te wairua o te wahine i to

te tane. Kaori hoki e waiho ma te tanga-

ta ke e mea; ma te wahine tonu ano e

tohe kia mate ia, kia whai atu tona wairua

 i muri i tona tane. He minita pakeha ano

kei reira e mahi ana ki te ako i taua iwi.

Na  tetahi o ratou, no te Weteriana, nga

korero nana, ara: —

   " Ko te patu i nga wahine te mea i tino pouri ra-

 wa ai matou. Ku o matou whakaaro i mene ka-

 toa ki runga ki taua aiahi, kia ora i a matou

'etahi—a, taea ana e matou te tango mai tokowa-

 ru, ka ora ena: he mea utu na matou i ora ai. Ko

 etahi atu na nga Piti ano i whakaora, he wha-

 kaaro mai ki a matou. Otira, he mea ano kaore

 e whakarongona a matou korero; mua noa atu

 matou, he taunu tonu mai tana hanga. Kotahi

 te tangata i mate inanoa nei i tetahi taone Piti i

 pahaki atu o to matou kainga. No to matou ro-

 ngonga ku whakatika matou ka haere atu ki taua

 kainga; tae rawa atu matou kua mate te wahine

 —i  rongo nga tangata tena, matou te haere atu

 na, katahi ka notia te kaki o te wahine kia we te

 mate, kui ora i a matou. Heoi, tomo atu ana ma-

 tou ki ro te whare, aue! tena te takoto na te wa-

 hine i te taha o tona tane—kua mate rawa taua

 rua. Ko to raua tama i reira ano e tu ana; ka

 karanga mai ki a matou na ona ringa ano i nono-

 ti i te kaki o tona whaea ! Ka ki atu matou: —

 'Aue ! ko te Atua kai te kite iho i tenei mahi;

 tena e utua e ia apopo. '

   Ka pahemo nga wiki e rua i muri mai ka haere

 ano matou ki te kimi i tetahi wahine i oma atu i

 a matou: na ona huanga i kawe mai ki a matou

 ki te wahi ora mona koi mate i nga tangata—he

 mea hoki kua mate tona tane i roto i te whawhai,

 a, e mea ana hoki taua wahine kia mate hoki ko

 ia. Heoi, tu ana matou i te taha o te rua hei

 tanumanga mo te tane; ka amohia ruai e nga

 tangata te tupapaku i roto i nga kahu e takai

 aua; ka tirohia e matou te kanohi, aue ! ko te

 tangata ia nana i patu i tona whaea I I tu tonu

 te mata ki te rae. Katahi ka karanga atu ma-

 tou: —'I ki atu ano matou tena e utua e te Atua. '

   No  tetahi rangi ka tu au i te taha o tetahi tu-

 papaku, he toa ia taua tangata i tona oranga.

 Ko  te tinana i pania rawatia ki te kokowai, ko

  ona rakau i whakatakotoria ki te taha. I reira ano

  hoki te tuakana e tu ana; ka ui atu au ki a ia ki

 te matenga o tona taina, ka ki mai: —' He mate

  ra nona—heoi, notia ana e au te kaki !'

    No tetahi rangi ka kite tonu iho au i te tangata e

 patu ana i tona tamahine; ka ki mai he mate

  hoki nona, ekore e ora ake, engari me patu kia

  we te mate! Ko tetahi he wahine, patua ana ta-

  na kotiro, tanumia aua i raro i te papa o tona

  whare!"

    He tini nga mahi penei e korerotia ana

  e taua minita, e kore e o i tenei nupepa.

  Hei mahatanga ia mo te ngakau te whiti-

  nga o te maramatanga ki runga ki tenei

  motu—te  pena tatou me to reira tangata.



            KUA   MATE,

   I te 28 o nga ra o Maehe i Waipukurau ka

     mate a tu KIKIRI HIRAKA, he tamaiti rawa

    —he  mokopuna na HORI NIA NIA. Na te

     Atua i homai, na te Atua hoki i tango.

HE  WHARANGI TUWHERA   MA NOA



         HOA  TUHI MAI.

                Tokomaru, Pepuere 24 1864.

Ki TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI, —



  E hoa, tenei nga korero—me hoatu e koe ki te

perehi.

  Kua  hoatu e au 10 herengi te moni mo te

nupepa ki au i tenei (au; ka pona tonu ahau i

nga tau katoa. Tenei rawa taku kupu atu ki te

kai ta. Kaore  au e pai ki nga korero katikati

hipi; kaore HU e pai ki nga korero hoiho ngaro;

kaore au e pai ki nga korero whare hoko taonga,

riwai, witi, kaanga, aha noa atu. Kaore au e pai

ki enei korero; kaore hoki; au e tae atu ki kona

rapu hoiho ngaro ai, hokohoko ai ranei. Tenei

 ke aku korero i pai ai; ko nga korero o Waikato;

 ko nga rongo pera me ta te Teira e takoto nei i

te nupepa. Ahakoa  o hea, o hea — ko aku korero

 tino pai ko nga korero pakeha; ko nga rongo

 mai o Ingarani; ko nga kaipuke u mai ki Nepia,

 ki Akarana: ko nga korero a nga Runanga maori

 o ia kainga, o ia kainga, kia kite ai au i te wha-

 kaaro o tera iwi, o tera iwi.

   E hara hoki te nupepa i te mea homai noa ki

 au. he mea hoko e au katahi ano ka tae mai ki

 au tenei mea. No konei au i ki utu ai kia kaua

 etahi o nga korero kua tae mui nui i roto i enei

 nupepa—enei  i kapea nei e au i runga ake nei.

                    Na HENARE POTAE.



   [E kore a taea e matou te kape i nga korero e

 ki nei a Henare  Potae. Kotahi  te rite o nga

 nupepa katoa, ki ia wahi, ki ia wahi. Ka oti te

 whakariterite i nga reta o (e perehi, heoiano—ko

 taua perehi ano hei ta i nga nupepa katoa; ko

 nga korero, rite tonu, tetahi me tetahi.. He mahi

 roa te whakariterite i nga reta o te perehi; ekore

 hoki e taea te mahi he korero ke i tetahi nupepa,

 he korero ke i tetahi, kia rite ai ki te whakaaro o

 ia tangata o ia tangata. Engari ka oti nga

 nupepa  katoa o te wiki e tain ana. katahi ka

 tangotangohia nga reta o te perehi; muri iho ka

 hoatu i etahi reta hou mo nga nupepa o tetahi

 wiki. Ko  te ahua tonu tenei o tenei hanara o te

 nupepa—ahakoa   maori. pakeha ranei. Ko tetahi

  tangata e pai ana ki tenei korero: ko tetahi e pai

 anu ki tera korero. 

4                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

   ERUA PAUNA HEI UTU.

  KUA     haere ke kua tangohia ranei i te

taura i mau ai, i te taha ki muri o te Papa-

rikauta o te Kira i Nepia, i te 12 o nga ra Maehe

nei, kotahi te hoiho RAHO POKA, kua kauma-

tuatia, ko te parani kua ngaro noa te ahua; he

tongi ma kai te rae; ewha ano nga haiona; he

mate kei te pakihiwi i te ngaunga a te tera. Ka

hoatu nga pauna erua ki te tangata mana e mau

mai taua hoiho ki a te KIRA i te Paparikauta;

ka kore, ki a te MENI i te Paparikauta i te Periti

Tutaekuri.



E Rua Pauna, tae ki te rima Pauna,

             hei Utu,

 KUA     HAERE   KE, kua tahaetia ranei, i te

       taiepa i te taha o te Papari kauta i Waipu-

 kurau, kotahi te RAHO POKA KOHINAHINA.

 He penei te parani X i te pakihiwi katau. Ko

 te rua he hoiho UWHA WHERO—ko      te parani,

 he manawa kei te tuara.

   Ko te tangata mana e kawe mai ana hoiho ki te

 Paparakauta i te paraki o nga hoia i Wai paoa, ka

 riro i a ia nga pauna e rua. Otira ki te mea i

 whanakotia aua hoiho, kia rima pauna e hoatu ki

 te tangata mana e whaki e pono ai te he ki te kai-

 whanako.



     TURANGA  TERA HOIHO.

 " E MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki

 nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

 mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

 utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

 marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

 hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

   Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

 mai ki a ia.

    Heekipiri rori





KARANGATIA ! KARANGATIA!!

 TENEI  TE HAERE  NEI nga kaipuke taonga

  A   a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto

 i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e

 uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei

  i te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu.

    Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke,

  he mea uta tonu mai i Kotorani; nga hate, no Ma-

  rikena tonu mai hoki. Ko te Tupeka o tenei whare

  he hira ke noa ake i to etahi whare te pai—ki

  te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa he

  paipa hei puninga.

    Ko nga piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene,

  mo te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama-

  tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko.

    Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana;

  ko te huka kaore he kirikiri i roto.

    No mua noa atu ano tenei whare, ehara inaianei;

  ehara i te mea tupa ake i te po kotahi me te

  harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te

  hoko; he mohio hoki no  ona tangata ki ana

  mahi, ki te tango mat i te kahu pai, i te kahu iti

  te utu o rawahi.

        Na te HUTANA raua ko te EAWINI.



   HE HOKO! HE HOKO! HE HOKO!

KATAHI     ANO au ka ki atu ki aku hoa maori,

       e hoko nei matou, tenei nga taonga tini noa

iho kei au. Katahi ano aku hanga i ki ai au he

pai rawa. He mea tae hou mai hoki ia i runga i

te kaipuke i a te ' NEPIA. ' Ekore ano e taea te

tatau. He aha kia korerotia ai; engari ma kou-

tou e haere mai ki te matakitaki—ahakoa, kore te

moni i a koutou me haeremai ki te matakitaki;

tena te rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki-

mai ai ki te hoko. He utu iti te utu. Ko te pa-

 raikete ma, he mea ano 12s. mo te mea kotahi;

 he mea ano 15s.; he mea ano I8s.

                   Na te HATANA.



   WAIPUKURAU.

 E   KARANGA atu ana a WETARIKI

      TAROUA   ki ona hoa kua tae mai ki a ia

 nga hanga i raro iho nei—he mea haere tonu mai

 i Ingarani. Ma  te MONI TONU ka whakaititia ra-

 wai ia e ia nga utu.



      2000 iari pivvhi—he miraka te kara

     '2000 " piwai puru nei

     1000  " kariko whanui nei

      500 " paranene pai rawa—huruhuru anake

      400 pea tarautete mohikena

      200  " tarautete huruhuru

        50   tarautete mohikena—he mea tarapu

        12  " tarautete mohikena, peretiti nei—

             mo  te haere hoiho

        50 pea tarautete peretiti—whakatawaka-

               waka nei.

          He hate Kuraimiana, huruhuru whero

             nei; he katene etahi; he Merikena

                etahi.



          He puutu! he puutu!! he puutu!!!

       100 pea watataita—he mea kaore e puta te

               wai.

        50 pea tu ke atu

          Etahi no Ingarani tonu mai, no naianei

             ano

        50 pea Weretana Puutu, kei nga turi te

              hokinga

        50 pea rere ke te ahua, he pai noa atu—he

             mea tapi nga matamata.

       100 pea puutu wahine—he moa tapi ano

       100 pea puutu tamariki—he mea tapi ano

       300 pea paraikete ma.

    Ko nga paraire, ko nga kara, ko nga aha noa atu

  mo te hoiho to kaata, tena ano te takoto na mo te

  hoko.



            Na WETARIKI TAROUA.

    Pepuere 1864.





    TAHUTI  MAI! TAHUTI MAI! !

 TENEI   nga hanga e makaia noatia ana e au;

  ehara i te tikanga utu ona utu. Ko nga

 hanga katoa o te pakeha, ina anake kei au—nga

 paraikete, nga hate, nga tarau, nga kahu raumati,

 nga kahu hotoke, nga kai, nga tupeka, nga aha

 noa atu. Ko te ahua he pai anake; ko te utu he

 iti noaiho—he mea  hoki naku  kia we te riro, i

 whakaititia ai. Ma koutou e haere mai ki te ti-

 tiro; ahakoa hoko, kore ranei, me haere tonu mai.

                   Na  te NOURE

                           Kei Hekipiri Rori.





       PANUITANGA.



 TENEI    te pakeha e hiahia ana ki te hoko i te-

       tahi Waka Maori hei hoehoe mana—hei te

  waka tiwai. Ko te roa o taua waka kia rima pa-

  kihiwi maro, mana ranei e poto iho; ko te rakau

  me totara. Ki te ai tangata e whai waka penei ana,

  e hiahia ana kia hokona, me tuhi mai ia ki te kai

  tuhi o te Waka Maori, me whakahua mai nga utu

  e pai ai ia, me re kainga e noho mai ia, me tona

  ingoa hoki. Engari kia ngaware tona karanga utu.





            PANUITANGA.

 HE     pakeha hoko i nga kai maori nga tangata

        kua  tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara,

  i te witi, i te aha noa.

         Ko te WATA ratou ko KENERE

               ko WATA ano.





     HE mea ta na HEMI WURU, i te whare ta o te

  Haaki Pei Herara, ki Nepia, i te Hatarei i

  nga rua wiki katoa—tena  rua wiki, tenei rua

  wiki.