TE WAKA MAORI O AHURIRI

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 6. ]       NEPIA, HATAREI, AKUHATA   22, 1863. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

                MAI.



TENEI te pukapuka a te Retimana raua ko Niko-

ra te Harivvhitau o Tangoio kua tae mai. E ki

ana era kia tupato matou ki te Urewera, me raua

hoki e tupato ana, e tiaki aua i te taha o te hua-

 rahi.

  Ko  te reta a hoki Ihakara te Haeata, o te Wai-

roa, tenei ano kua tae mai—mo te raruraru i te

"Wairoa. E ki ana ia nana ano tana kino, nana

 ano i korero kirunga ki te aroha, ki te rangima-

 rietanga. Ehara i a Toha nana i korero: kaore

 hoki ia e mohio ana he tangata tika ia (a Toha);

 tana mahi he mahi i nga mahi tamariki, i te ti-

 nihanga.

   Ko ta Hirini Kararupe reta whakamihi ki nga

 ritenga o te hui ki te Pawhakairo, whaka-

 kino hoki ki te Urewera, tenei ano kua kitea—

 otira e kore e o ki te nupepa nei.

   Ko nga reta a Pera Tipoki raua ko te Tuatini

 Huruhuru, a Hori Nia Nia, a Morena ano, a Ni-

 kora o Purimu, tenei anake kua tae mai—hei

 tera nupepa puta ai; ara ia, ki te watea.

   Kai te he matou ki nga kainga o etahi o kou-

 tou, nga maori. Engari rae whakaatu mai e te

 tangata ekore ana e tika te haere o tana nupepa.

 Me whakahua marire mai te ingoa o tu Mera ma-

 na e mau, kia tika ai.

   Tenei nga moni te kau hereni a Toha o te Wai-

 roa kua tae mai. Ko nga hereni a te Waka Re-

 wharewha kua tae noa mai i mua ra ano. Nana

 te tauira kua takoto.





 KAORE tahi he rongo hou mai o Akarana

 inaianei; me Heretaunga hoki, kore rawa

 ana he tikanga korero o enei rangi.

   Ko  etahi tangata maori o Wairarapa,

 torutoru nei, kua tae mai ki konei; ki nga

 tangata o konei korero ai ki nga ritenga

 o tenei takiwa—he ui hoki ki te whakaaro

 o nga tangata o konei.

   Ko  nga tangata o Heretaunga e mahi

  tonu aua ki  te parau, ki te whakapai

  whenua hei tupuranga kai. He mira pai

  rawa atu ta ratou; ko te paraoa hoki e

  hurihia aua i taua mira ekore e hoki iho

  te pai i ta nga mira pai rawa o Akarana.

    Na te mahi, ua te tupato ki ona taonga

  nga iwi whai rawa i whai rawa ai—i puta

  ai toua ingoa. Ko nga tangata o Heretau-

  nga kai te pena ano, kai te piki marire.

  Kai te whai kaata ratou, hoiho, parau, mi-

  ra, moni, whenua, me etahi, taonga atu i

  runga noa ake o a etahi iwi maori o Niu

  Tireni. Ko etahi iwi kuare waiho i kona tutu

  ai, whakararuraru ai i nga tangata o te

  motu nei. Ekore ano ratou e kite tikanga

  i tena huarahi. Tena ko Ngatikahungunu,

  e mahi tonu, e kohikohi tonu ana i te rawa

  mona  a, muri rawa atu, ka tahuri mai

  aua iwi kuare ka ki: —" Aue ! te porangi

  i a tatou; koia ano kei a Ngatikahungunu,

  kei a ratou te tikanga. "

    He  pono ano ra, ma Waikato te ki, kua

  mate i a ia a Ngatikahungunu, kua herehe-

retia ona tangata, ekore hoki e whakarongo-

na te kupu a te taurereka. He ahakoa, e pai

ana. Waiho  kia pena ana. Ma Waikato

e mahi  i tana ritenga; otira, tana hoki-

ngaiho, tera e kitea e ratou te mautauranga

a Ngatikahungunu ki te whakatakoto tauira

hei painga mo ratou, mo Waikato, me-

hemea ka tahuritia mai, ka manaakitia.



HE  WHARANGI  TUWHERA MA NGA

         HOA  TUHI MAI.



 Ko  te tangata e hiahia ana mana anake e

  tango i tana nupepa, kaua, ia e hui tona wha-

  kaaro Tei ta nga pa, e pai ana; me homai e ia

   Ma kotahi te kau, hereni, ka, rite ai te nupepa

   ki a ia mo te tau kotahi.

 Ka tuhi mai te tangata tuhi mai, kia marama

   rawa nga reta, me nga ingoa o nga kainga, o

   nga tangata kia mohiotia ai.

                Wairoa, Hurae, 1863.

 KIA HEMI WURU —

   E hoa. No te 10 o nga ra o Hurae ka

 tae mai nga tangata 40 o te Kingi ki konei.

 Ko taua iwi, ko te Urewera; ko Piripi te

 Heuheu  te Rangatira o taua ope; ko te

 kainga i tae mai ai taua ope, ko Maugaru-

 he—he kainga ano no te Wairoa nei. Ko

 te iwi o taua kainga, ko Raromanuhiri—

 he iwi ano no konei e pai ana ki te Kingi

 maori. Ko  nga korero tenei a taua ope, -

 ara, ko nga tangata o konei e pai ana ki

 te Kingi maori me whakaeke ki Ahuriri

 whawhai ai; ko Waikato ka whakaeke ki

 te ka whawhai ai; ko nga iwi Kingi o

 tera taha me whakaeke ki Akarana wha-

 whai ai. Ki te ki a taua ope na te Hapu-

 ku raua ko Paora Toki te kupu ki a Wai-

 kato kia whakaeketia a Ahuriri ua. Heoi

 e tatari ana ratou ki te Pohimana a te Ha-

 puku raua ko Paora. Ko ta ratou ki hei

 te Pahou he pa, ka haere ai ki nga pakeha

 o te tuawhenua patu ai— ma te hoia tonu

  a whai ki te puihi, katahi ano ka tahuri

  ake; na ! tere aua i te wai! Ka mato

 nga kohanga o te pakeha, Akarana, Ahu-

  riri; heoiano kakore he kohanga mona i

  uta nei—kia noho tonu mai  i te moana.

  Tena iana, Whakarongomai ki nga wha-

  kaaro kuare o te tangata. E ki ana toku

  tipuna, a Hikairo: —" He wawata, te koura

  i kore ai. "

    Ko ta matou raruraru (mo Miti Para)

  kai te ahua tipu ano; ma koutou e wha-

  karongo i roto i enei ra. E tika aua te ki

  a Toha na te Hemara i ora ai nga tangata

  o konei; otira, na Tamihana minita maori

  i mau ai te rongo.

    Ko nga tangata o tenei awa, o te Waiau,

  he tangata anake no te Kawanatanga. Ko-

  tahi rau matou nga tane. Ko Ngatimate-

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

wai te ingoa hapu. Ko ona rangatira, ko

Matana  Kiripai, ko Taka, ko Matene Puhi,

ko Hirini Mouru, ko Ihaka Papatu.

  Heoiano.

       Na  te HAPIMANA TUNUPAURA

              raua ko te RUAHORU.

   [Ko nga kupu timatanga o tenei reta

kua  mahue e matou, ekore hoki e o i te

huhua  o te reta. he kupu whakaae iti ki

nga moai mo te nupepa nei. ]



 Ki TE KAI TUHI o TE " WAKA MAORI. ''

 KUA  kite au i te reta a Kohea: he reta

 whakahe mo taku whakaaturanga i to ra-

 tou he. Huatu  hoki kia totika o ana ko-

 rero—kaore  ia. Katahi  te  tino korero

 parau rawa ko a tana kaumatua, ko a

 Kohea. Otira ehara pea i a ia; na etahi

 atu o te waha ki uta. Tenei te utu mo

 ana korero. E kore hoki te waha ka ki i

 te toto e hoki ake ki te ora; kore rawa.

 Engari na te Hemara. na matou i whakaae.

 katahi ka mutu. Whakarongomai ! e

 runga, e raro, e nga pakeha ! Kaore ano

 i mutu noa to ratou tupoupou; e mahi nei

 ano ki te pana i a Miti Para. E kore ho-

 ki e rere i a ia, no te mea ehara tena ta-

 ngata i konei—no  te Reinga ko: kore

 rawa e rere i a ia a Miti Para.

   Engari, ko  te pihareinga kei te noho

 marire, mo te raumati ka tangi ai: tena

 ko ratou ki hai i whakarongo ki to ratou

 hoa, ki te pihareinga. Tenei ano tetahi. E

 rua nga tangata, he maki tetahi, he poti

 tetahi—tinihangatia iho te poti e te waki,

 pau  ana tona ringa i te ahi.

    Otira e tika ana to ratou pouri, to ratou

 whakama, mo te panuitanga ki te nupepa

 i to ratou he. Mo  aha hoki e nga wha-

 naunga! ehara i te he paku, he he nui—kana

 e pouritia.

   Me  hoatu e koe tenei korero ki te nu-

 pepa.

            Na TOHA o te WAIROA.

   Akuhata 12, 1863.



          Pawhakairo, Akuhata, 1863.

 KIA TE MAKARINI. —

    E hoa tenakoe. Tenei ta matou kupu

 ki a koe. Ka maha haere nga korero kino

 o enei ra e tuhituhia mai nei e nga tangata

 o te Wairoa. Ka  mea matou e pai ana kia

 tupato koutou; inana noa te kore e puta

 mai. Ko  te ritenga hoki o ta matou kore-

  ro ki a koutou, kia pai tatou—mo  tatou

  ano o konei, mo koutou, mo matou o ko-

  nei; o to tatou whenua nei.

    Ki te mea hoki ka poka mai i era iwi

  he kino mo tatou, ka mahi tahi tatou: a

  koutou me matou hoki—puta noa i nga rohe

  o to tatou korere i tukua nei nga panuita-

  nga.

               Na matou, ua RENATA,

              Na NOA, na PAORA,

             Na ANARU MATETE.



            Pourerere, Akuhata, 1863.

  KIA HEMI WURU, —

    E hoa he kupu atu tenei naku ki a koe.

  Maku  tetahi nupepa; ara, ko te " Waka

  Maori o Ahuriri. "  He  hiahia noku kia

  rongo i nga  korero o tetahi wahi atu o

tenei moutere, i nga korero hoki o Here-

taunga. Maku e hoatu ki a koe tona utu

mo roto i te tau, ki te pai mai koe ki taku

pukapuka.

  Ina te kore he noho noa. kaore e rongo

korero. Kaore hoki e pai te ui atu ki te

tangata.

       Na HOANI te RANGIKANGAIHO.





        Pourerere, Hurae 26th, 1863.

KIA TE MAKARINI, —

   E hoa, tenakoe. I te po i haeremai ai

au i te Pawhakairo ka tu te Runanga mo

 nga pirihi: mahia iho ana e nga Runanga

 nga pirihi, oti ana ko nga  pirihi tahito.

 Mehemea  ka tu he pirihi hou, ehara tena

 i te pirihi, he hoia tonu tena—kai roto nga

 paraki i ena pirihi. Ko te otinga tenei o

 tana Runanga. Ko  taku kupu i haere

 mai tonu i roto i au: ma tetahi huihuinga

 ra ano ka whakapuaki ai. Tae rawa mai

 au ki te kainga nei, ka rongo au i te otinga

 o ta te Hapuku Runanga—to Runanga o

 Kingi maori. No reira ka puta taku kupu

 i te takiwa noa; —" Kaore he tangata hei

 whakarongo; kahore e kaha  te Kingi

 maori ki te takahi i a te Kuini Ture. "

 Tona iana, titiro mai ana e tatou maori;

 ma te ai kapehu, ma te ai haramu, ka tika

 ai te kaipuke. Ma te hoe kotahi i te kei

 o ta tatou waka, hei rukauta, ka tika ai.

 Na, ma te ai tote ka ora ai te poaka ranei, te

 kau ranei, te ika ranei; ki te mea kaore he

 tote ka ninia e te rango, e te naonao, e te

 iro—a, pirau  noaiho. Waihoki, he aha

 koe. e te Kingi maori, i ki ai kia kere he

 kai tiaki mo nga taone o te Kuini ? Me-

 hemea  tou nei ko koe e ki ana kia waiho

 noaiho kia pirau, kia muia e te rango, e te

 iro, e te naonao. Heoi, kia rongo mai

 tatou maori i taku whakaaetanga i aku

 pirihi, maua e whitu te kau  hei noho i

 tenei taone i Waipaoa. Heoiano, ko taku

 utu tenei mo nga korero a te Hapuku kia

 kauaka he pirihi mo enei taone.

   Mau  e hoatu enei korero ki te " Waka

 Maori"  kia kite o taua hoa maori; kia

 whakahengia ranei, kia whakatikaia ranei.

                    Na MOKENA.



          Patangata, Akuhata o, 1863.

 KIA HEMI WURU, —

   E  ta. Me  whakamutu e koe te tuhi

  mai i te Aute i te kopaki o te nupepa ki

  au. Engari me tuhi e koe ko Patangata;

  ko toku kainga hoki tena.

                              

    E hoa; mau e tuku atu ki te " Waka

  Maori " tenei korero, ki te nupepa pakeha

  hoki—kia kite nga maori, me nga pakeha.

  Kotahi te hoiho kei toku kainga nei e tu

  ana; i haere kuao mai taua hoiho—he

  tariana. Kua  pokaia e au ona raho, he

  ngau i a matou hoiho. Kua rairitia e au;

  kua mau hoki taku parani kei runga i tona

  kaki. Kei Patangata e tu ana.

    •Me haere mai nga maori, nga pakeha

  ranei, ki te titiro i tenei hoiho.

             Na RENATA PUKUTUTU.

                            TE WAKA MAORI O AHURIRI

HE KOREKO PUIA NO NGA MOUTERE I 

  HUAINA KO NGA  MARAKA (Moluccas. )



Ko  enei moutere kei te moana ki Inia

e tu  ana. Hui katoa erua, tae ki te

toru rau  aua  moutere—otira, e  ono

tonu ia nga mea ahua rarahi. Kaore

                            O

e tupu te kaanga, me te raihi i reira—

kaore  hoki he kau  o reira, engari he

naninani. Ko  nga kai e tupu  ana, i

reira he orani, he remana, me etahi

-kai atu. Otira, ko nga kai e tino hu-

hua ana ki reira he paihi—ara, ko nga

karowi, nga natimeke, me nga kai pera

tonu—e  hokona ana ki Nepia nei ano,

hei whakakakara mo  roto i te paraoa

putini nei. He  ngarara nakahi nunui

kei reira; otira, kaore e mate te tangata

i to reira nakahi e kiia ana. Engari te

 karakotaera (he ngarara no uta, pera

me  te taniwha maori nei ano), ko te

 mea rawa tena e horo ana i te tangata.

 Ko te karakia o nga tangata maori o

 reira (ara, nga tangata nona ake  te

 whenua) he karakia whakapakoko. He

 pahau roroa to nga tane; engari, ko

 nga kauae moremore kau ana. Ko te

 kahu, kei te hope anake e takai ana.

 Ko te huru o nga wahine, putikitiki ai

 i runga i te tumuaki. He mea utu na

 nga tane ki nga matua to reira wahine

 i te tamarikitanga ano—a, ki te kore e 

 whai tamariki ka mahuetia. Ko ona

 ritenga enei i te wa o te kuaretanga;

                                                                                     

 tena pea  na te karakia tetahi wahi i

 whakatika—uaa ano. He iwi mangere

 ratou, he iwi rore, he iwi kohuru hoki.

 Ko ona waka me ka haere ki te riri, he

 mea pakupaku marire—tere rawa. Ko

 te iho he mea whakarite ki te upoko

 taniwha; me te kei, e rite ana ki te

 hiku taniwha. Ko nga wharo he mea

 hanga ki te keni—he mea pena me te

 pukakaho  te rite, na te kaha rawa ia.

 Ko nga whariki moenga, he mea pena

 ano me to te tangata maori. Ko ona

 rakau patu, he  kopere, he taiaha, he

 hoari, he puapua.

   Na nga tangata o Poutukura (Portu-

  gal) i kite tuatahi i aua moutere i te

 tau  1511; a, noho iho aua ratou i

  reira: otira, no muri iho ka panaia ra-

  tou e nga tangata o Harana (Holland)

  a, e mau nei ano ki nga tangata o Ha-

  rana aua moutere inaianei. He pakeha

  enei iwi o muri, taua rua nei, a Poutu-

  kara me Harana—te   iwi nana i kite

  tuatahi, me te iwi nana ratou i pana i

  muri iho. Heoi tena.

    No te rua te kua ma waru 28 o nga

  ra o Tihema, 1861, ka ana tetahi mau-

  nga puia i aua moutere. Tana pakaru-

  tanga mai o te ahi, rere ana te whaka-

  mataku ! Ka  taha te ra i taua rangi,

  ka whero mai a runga te rangi i te taha

  tonga o Teaneti (Ternate); taea noatia

  tetahi ra e whero ana. Ko tetahi hoki

  tenei o aua moutere, ko Teaneti. Te

taenga ki te tina o taua ra, te 29, ka-

tahi i era ka pouri rawa a runga i te rangi

whaka te tonga. Ko te putanga, mai o

te hau i puia mai ai, aue ra! Katahi

ka whakaaro  nga tangata tera e ua;

otira, ki hai i takitaro, ko te tukunga

mai o tu pungarehu, o te onepu, anana!

ka ngaro te whenua i taua moutere ano,

i etahi atu hoki i te taha. Ahiahi rawa,

atu titiwha ana  te pouri i raro i to

whenua!  Ngahoro tonu mai te punga-

rehu me  te onepu, a, taea noatia te ata.

Katahi  ka kitea e rua, e toru inihi, te

matotoru o te pungarehu me te onepu

i raro i te whenua, irunga hoki i nga

whare, i nga rakau. I etahi wahi atu,

i waho atu o te taone, e ono, tae ki te

 waru inihi, te matotoru. Katahi  ka

mohiotia kua pakaru mai te puia i Ma-

kiana  (Makian); he  moutere ano  i

 reira, e whitu macro te pamamao atu i

 Teaneti. Ko nga tau o taua puia i poko

 ai te ahi 82. Anana ! etoru rawa wha-

 katupuranga tangata! Mea  ananga  

 tangata tena e tanuku iho a runga o

 nga whare i te taumaha, o te onepu, o

 te pungarehu; otira, puta ana mai to

 ua, na reira i tahi.

   I te ata o te toru te kau o nga ra o

 Tihema ki hai nga tangata o roto o nga

 whare i kitekite i a ratou i te matotoru

 o te pouri; katahi ka tahutahu i nga

 rai te hei marama mo ratou. Ko te mea

 puta ki waho, mau rama ai ano, me te

 hamuperera hei whakamarumaru mona

 i te pungarehu e horo tonu ana. Te

 taenga ki te rua o nga haora, o taua

 rangi ano, e kiia ana kaore ano kia ki-

 tea noatia he pouritanga i pena—aha-

 koa weheruatanga, kaore ano. Kino

  kau nga mea katoa i te pungarehu, i te

 onepu. Nga  rakau nunui, whati iho;

 nga kai tanumia rawatia. Whakaaro

 ana nga tangata ka mate ratou i te kai

 kore. Tauia rawatia te moutere nei, u

 Makiana. He maha  nga  tangata o

 reira i mate rawa; ko nga morehu i

 rere ki Teaneti, ko etahi i rere ki etahi

 atu motu o reira. He tokomaha nga

 mea i mate rawa i nga kohatu wera i

 te ahi e taka ana ki runga ki o ratou

  waka i te tahutitanga mai—ko etahi i

 maru  noaiho. Kotahi  te tangata  i

  whakamanawanui ki te hoki atu ki te

 kimi i tona wahine me ona tamariki;

  a, ki ana e ia kahore i rokohanga ata e

  ia tetahi mea e ora ana, kore rawa atu

  —nga  ngarara, nga aha, mate katoa.

  Kua ngaro katoa i raro i te pungarehu.





    No te 19 o nga ra o tenei marama ka whaka-

 wakia, i te "Whare Whakawa i Nepia, nga tangata

  maori, a Pita, a Nirai. a Tiki, a Hamuera, mo te

  pakarutanga a tetahi o ratou i nga matapihi o to

  whare paparikauta o Rihari Meeni—he pakeha

  no Tutaekuri.

    He Haurangitanga no ratou ko etahi pakeha

  ki reira, a ngangare iho. Hau ana tetahi ki to

  rakau, whiua ana ki te pakeha: pa ke ki te ma-

  la piki o te whare. Whakaritea  iho ana  e to

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

whakawa kia utua te hanga a te tangata i paka-

ru—a, utua ana kotahi pauna e rima hereni.

  E ki ana no Nepia atu ano ta ratou kainga i te

"waipiro. Ki te kitea te tangata nana i whangai

ka whakawakia ano ia. Ko etahi o nga rangatira

o Ngatikahungunu  i roto ano i te whakawa,

ratou ko nga Kai Whakawa pakeha.

  Heoi. E whakatika  ana matou  ki tenei ri-

tenga. E haere ana hoki i runga i te panuitanga

a Ngatikahungunu kia whakawa nga he ki te

Ture, kia tau te rangimarietanga ki tenei whenua.









NGA KAIPUKE    U MAI KI NEPIA

Akuhata  O—Te  Erihata (Effort, ) 32 tana. Na

  Kopu. No te Wairoa. Nga utanga, he rakau,

  111 kete me nga peke kaanga 45, he taewa 74

  kete me nga  peke 2, he witi, he hinu poaka.

  Nga tangata eke mai 17 nga maori.

Akuhata 9—Te  Tipi (Gipsey. ) 12 tana. No te

  Wairoa. Tomo  tonu i te kaanga, i te witi, i te

  poaka iri whare, i te hamana.

Akuhata 10—Te Akarana  (Auckland. ) he tima,

  532 tana. No Akarana mai. Kotahi te tanga-

  ta eke mai mo Nepia, 44 nga tangata mo nga

  kainga ki te taha tonga.

Akuhata 11—Te Hiro (Hero. ) 15 tana. No Mo-

  haka. He huruhuru hipi, he taewa, he poaka

  nga utanga. Nga tangata eke mai tokorua nga

  wahine, tokowha nga tamariki, kotahi te tane.

Akuhata  11—Te  Hi Pirihi (Sea Breeze, ) 70 tana.

  No  Akarana. Nga  utanga he waipiro, he

  waina, he paraoa, he aba noa.

Akuhata  17—Te  Wonga  Wonga. he tima. 104

  tana. No Weretana. Ko nga taonga o runga

  he tini noaiho. Tokorima nga tane eke mai,

  tokorua nga wahine.

Akuhata  17—Te  Mita  (Esther, ) 34 tana. No

  Weretana. Nui noa nga taonga o runga. Ko-

  tahi te tane, kotahi te wahine oke mai.

    NGA KAIPUKE RERE ATU I NEPIA.

Akuhata  1—Te  Reeri Paata. (Lady Bird, ) 20

  tona, Tararua. Kua rere, ki te Wairoa.

Akuhata 6—Te  Hira, 12 tana. Kua rere ki Mo-

  haka. Nga  utanga, he rakau, he rino, he rai-

  whara, pu  nei, be paura, he kai, he aha atu.

  Ko nga tangata eke atu ko Kapene Arana, me

   etahi atu tokorua.

Akuhata  11—Te  Akarana, he tima.; "32 tana.

  Kua  rere ki Weretana, ki ko atu hoki. 650 hipi

  i uta atu i konei. Tokowhitu nga tangata i

  eke atu i konei. Ko te Kai Whakawa  o te

  Hupirimi Kooti tetahi o ratou.

Akuhata 12—Te  Haneti (Janet, ) 22 tana, Paora.

  Kua rere ki Tauranga. Nga utanga 100 peke

  paraoa, 2 tana huka, "2 pouaka ti. 100 tangata

  maori i eke atu.

Akuhata 12—Te  Kauri, 37 tana. Kua rere ki

  Akarana. He kau i runga 19, ko nga peke

   witi 10.

Akuhata  18—Te  Wonga- Wonga, he tima. 104

  tana. Kua  rere ki Akarana. \_ 15 nga kau i

  utaina atu i konei, me etahi kai atu. Nga ta-

  ngata eke atu kotahi te tane, tokorua nga wa-

   hine.





KO TE TOA HANGA O WAIPUKU-

           RAU.

         MO  TE HOKO INAIANEI.

 50 PEA PARAKETE pai rawa; he mea wha-

 nui ia, he mea taumaha

  He  huhua noa atu nga kakahu katoa, mo te ho-

 toke nei, kei reira e tu ana; he mea kaiwhiri ma-

 rire mai

    50 pihi o te PIWHI puru nei—he mea tino pai.

    12 pihi o te PIWHI taua nei.

   24 POKE   whai kakau ano; he mea hanga

           na Karingi.

   48 PATITI; he mea hanga ano na Karingi.

  100 KA KAU poke papai rawa.

           NA WETARIKI TAROUA.

       HE   TAONGA.



      Katahi ano ka  tae mai i Ingarani.

TENA, kei te Toa a te Hutana, raua ko  te

 Eawini, i Nepia nei, nga parakete whanui,

matotoru rawa—he mea hou tonu mai no rawahi

mo te hotoke nei



                                                 I  6. d.

Nga parakete whero, mo te mea Kotahi... 100

Nga mea ma, mo te mea kotahi...... 15 O

Nga mea puru, mo te mea kotahi...... 14  O

Nga taawhe, he mea pai rawa—huruhuru

          anake—mo te mea kotahi... 1 00

  Tenei ano hoki etahi taonga katahi ano ka tae

mai i Ingarani, ara; —

    He Hate Marikena

    He Puru Hate—huruhuru kau

    He  Tarautete Mohikena

    He Piwi huhua noaiho—he mea tino pai, he

         mea iti hoki te utu

    He kahu wahine—he huruhuru anake. Ko te

         utu, rite tonu ki te katene

    He Kariko, he Huka, he Tupeka momona ra

         wa, he aha noa atu.

  Ma  te korero e aha ai enei taonga; engari me

kite rawa ano, katahi ka mohiotia te painga.



      Na te HUTANA raua ko te EAWINI.

  Nepia, Akuhata 20, 1863.





Kia rongo mai nga tangata Maori,

E    HOKO  tonu ana au i nga kai Maori katoa, i

      nga Witi, i nga Haniana, i te Taewa, i te

aha atu, me ka kawea mai ki te taone nei.

  He huhua noa iho nga taonga, me nga kai Pa-

keha, koi taku whare e tu ana hei hoko.

  Ko  etahi enei o nga taonga, ara: —

    He Parakete ma—he mea nunui, he mea pai

    He Potae—he  mea  rere ke te ahua o etahi, o

         etahi

    He  Tiakete matotoru

    He Kaawhe huruhuru

    He  Hate ma, he mea rere ke te kara o etahi

    He  Tarautete mohikena

    He  Tarautete pango

    He  Tarautete huruhuru, rere ke nga kara

    He  peke Huka

    He Hopi, he Tupeka, he Maati, he Paipa, he

          Ti.

  Ma  te tangata e haere mai ki te matakitaki i

enei taonga kia kite ai te ahua pai.



                 Na TE HATANA.

  

TURANGA TERA HOIHO.

E   MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki

      nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

mariri e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

  Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

mai ki a ia.

   Heekipiri rori,

    Nepia, Hune 23, 1863.



     PANUITANGA.

HE     pakeha hoto i nga kai maori nga tangata

       kua  tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara,

i te witi, i te aha noa.

         Ko te WATA ratou ko KENERE

              ko WATA ano.

  Nepia, 13 Hune, 1863.



        WHAKARONGO!

E MEA    ana a WIREMU RAETEPONE, o

     Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai

ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te Poaka,

i te aha noa atu hoki a te tangata maori.

  Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakeha

kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko.