TE WAKA MAORI O AHURIRI

       KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 9. ]       NEPIA, HATAREI, OKETOPA  3, 1863. [VOL. I.

 HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

                    MAI.



  Tenei nga moni kua tae mai a Hoani te Rangi-

kangaiho, raua ko  Paora Ropiha. mo a raua

nupepa.

  Ko  te reta a Paora Ropiha mo te mahi katikati

hipi, me te reta hoki o te Runanga o te "Wairoa

mo   Miti Para, hei tera nupepa puia ai taua

rua.

  Ko  nga rongoa mo te takuta, i tuhi mai noi a

 Teiwi Hori, tena kua riro atu—na te Whitimoa i

 hoatu. Mau  ra e titiro ki te nupepa o te 19 o

 Hua ra o Hepetema, kei reira te reta e ki na, koe,

 mo te matenga o Henare te Apatari.

   Ko te reta a Renata Pukututu mo te pouaka i

 makere ki Matangata kua tukuna atu e matau ki

 a Kere—te tangata nana te pouaka.

   Ko te panuitanga, a nga tangata o te Wairoa,

 hei tera nupepa.

   Ko te reta a Kohea ekore e taia e matau, no te

 mea he whakapae whanako ki te tangata. Enga-

 ri ki te mea he whanako ta te tangata he mea

 tika kia whakawakia ki te Ture kia marama ai—

 muri iho ka tika ai te ia ki te nupepa.





 Ko te iwa tenei o nga nupepa kua taia nei

 e matau. Hua  noa matau, i tahuri ai

 matau ki tenei hanga hei painga mo te ta-

 ngata maori, tera e manaakitia e ratau,

 tera ratau e manawareka ki te nupepa nei

 hei waha mo te iwi—kia pena hoki me te

 pakeha. Ko tenei, eruarua nei nga tangata i

 whakaaro  ki te utu i ona nupepa—ko

 te nuinga e homai ana ko te whakaae

 anake. Engari, kaore he kore o te reta e

 tukua mai nei kia taia e matau. Ko nga

 tangata kore utu marire hoki nga mea e

 hihiri tonu ana ki te tuhi mai i ona reta

 kia taia—e takoto nei. huhua noaiho. E

 mea  ana era kia takahia noatia te huarahi

 i hangaia e te tangata ke. Kaore hoki he

 painga kia matau o tenei nupepa maori—

 tera ano  a matau  nupepa, hei titiro ma

 matau, hei whakaputanga kupu ma matau.

 No  konei ka whakaaro matau ekore e pai

 kia waiho ma te pakeha e whakarite nga

 kai  ta—engari ma  te tangata mana  te

  taonga. I mua ai he maha nga tangata e

 ki tonu mai aua ki a matau; —" He aha i

  kore ai e taia he nupepa ma te tangata

 maori?"   Ka mea matau, "koia ano kei

  i a koe; " katahi ka mahia. Ko tenei he

  tamariki anake ka whangaitia e te matua;

  ko te tangata pakeke mana ano e mahi he

  kai mana. Ki te kore he purapura i te

  whenua, ekore e tupu ake te kai; me te

  mahi hoki, ka kore he oranga mo te kai

  mahi, ka hoha.

    Heoi, ki te mea e paingia ana e koutou

  tenei nupepa, utua; ki te kore, e pai aua,

  na koutou ano.

           W A  I K A T O.

KAORE  tahi he tikanga korero o Waikato

inaianei. Ko  te riri, e riritonu ana, engari

nga parekura ehara i te mea tikanga. He

mea tupono noa ki ro ngahere—ko  nga

mea  mate o tetahi, o tetahi, tokorua, toko-

toru

  I te 8 o nga ra o Hepetema ka rokoha-

nga atu e nga pakeha maori, i whakaturia

hei Mirihia, 100 nga maori i te taha ki

Mauku  e patu ana i nga kau a nga pakeha.

Ko  aua Mirihia i 50, tae ki te 60. Katahi

ka pupuhi—pupuhi  ana, pupuhi ana; ki

hai i whai taro ka whati kino te hoa riri

 —mahue  ana nga kau, riro aua i aua pa-

 keha, he po i kore ai e whaia rawatia e

 te Mirihia, engari ko te toto o nga mea e

 amohia atu aua kitea ana i te whenua e ta-

 koto haere atu aua.

   I te 14 o nga ra o Hepetema e taka kai

 aua etahi pakeha  Mirihia, ruarua nei, i

 waho o to ratau paraki i Pukekohe. lna-

 noa ka puhia ratou e te tohu o te hoa riri.

 Katahi ka whati ki roto ki te paraki pu-

 puhi ai. E rua nga haora e pupuhi ana,

 katahi ka tae ake te pahi hei awhina i a

 ratau—i rongo ki te pakutanga  o te pu.

 Katahi ka riri—130 nga pakeha, 250 nga

 maori e ki ana. Nawai  ra i riri, i riri, a,

 ka whati kino a Waikato; mahue aua a

 ratau tupapaku tokoiwa ki te whenua ta-

 koto ai—ko nga  mea i tu i amohia atu,

 me etahi ano hoki pea o nga mea i mate.

 Ko nga mea  mate o te pakeha tokotoru,

 toko whitu i tu noaiho.

   I te rerenga mai o te tima, a te Ranga-

 tira, 1200 o nga pakeha mo te riri kua u

 mai ki Akarana, no Po Hakene, no Mere-

 pana, no hea atu—i tenei takiwa kua 2000

  pea.

   Ko te tima i hangaia ki Po Hakene, mo

  Waikato, kua oti—ka  tata te reremai.

   Ko  tetahi o nga tino tima nunui rawa

 o Ingarani kua rere mai i reira i Hurae

  nei, he kawe hoia mai ki tenei moutere.

  E ki ana, nui noa ake tenei tima te tere,

  me te rahi ano, i nga tinia katoa kua kitea

  ki konei.



              T   A   I  T   A   P   U.

  KOTAHI te kaipuke nui o Ingarani, e rere

  mai ana ki Nepia nei, kua pae ki uta ki te

  Taitapu, i Wakapuaka, i te 4 o nga ra o

  Hepetema nei. Tomo tonu taua kaipuke i

  te hanga; no  te pakarutanga, kei uta

  katoa e pae ana. Ko  te Meeti anake i

  mate. No te paenga ki uta ka kitea atu e

  rere ana mai  nga maori ki tatahi; rere

                 TE WAKA MAORI O AHURIRI.

tonu mai  ki roto ki te tai, ka mau ki

tetahi pito o te aho i whiua atu e nga

pakeha o runga o taua kaipuke, ka whiti-

kina e nga pakeha taua aho ki te taura

rarahi, katahi ka kumea  ki uta e nga

maori, ka whakamana ki te toka ki uta.

Heoi, puta ana nga pakeha  ki uta ma

runga  i taua taura; he hanga whaka-

momori  ia i te tahurihuritanga o te kai-

puke i te ngaru—he mea ano ka tukua te

tangata e haere ana i te taura ki ro te wai

i te takorokorotanga o te taura, muri iho

ka takiri kinotia ake i te marotanga—mau

kita te tangata.

  E  nui aua te whakamihi ki nga maori o

reira mo to ratau atawhai ki aua pakeha—

ki te rere mai ki ro te wai ki nga tangata

 e haere atu ana i runga i te taura, ki te

tahu ahi hei mamanga, ki te homai kai,

 ki te whakarite whare i to ratau kainga

mo  nga morehu. Ko Matene, ko Ropata,

 ko Huria (he wahine) nga mea e kiia aua

 i tino kaha ki te whakaora i nga pakeha.

 E korerotia ana kia whakaritea te aroha o

 aua tangata. Ko te Teraweera te ingoa o

 taua kaipuke.

   Tokotoru nga tangata maori, he karere

 no Waikato, kua hopokina i reira (i Nere-

 hana i te Taitapu) e te pakeha. E whaka-

 hauhau ana aua tangata i nga maori o

 reira kia tahuri ki te Kawanatanga. Ko

 o ratou ingoa, ko Wiremu te Rekereke, ko

 Tamihana, ko Poharama Tohe Kore. E

 meatia aua kia mauria ki Akarana whaka-

 wakia ai.





 HE  WHARANGI TUWHERA  MA NGA

          HOA TUHI MAI.

 Ko te tangata e hiahia, ana mana anahe e

  tango i tana nupepa, kaua, ia e hui tona wha-

  kaaro ki ta nga pa, e pai, ana; me homai e ia

   kia kotahi te kau hereni, ka rite ai te nupepa

   ki a ia mo te tau kotahi.

Ka  tuhi mai te tangata tuhi mai, kia marama

  rawa  nga reta, me nga ingoa o nga kainga, o

  nga  tangata, kia mohiotia ai.





    KIA TE KAI TUHI o TE ' WAKA MAORI. '

                        Hepetema 14, 1863.

   E  hoa mau e hoatu tenei reta ki te perehi kia

  kite ai oku hoa pakeha, maori hoki. Koia tenei

 ka timata i raro nei te whakahoki mo te whara-

 ngi timatanga o te nupepa i taia i te 5 o Hepe-

 tema. E whakahe ana au ki aua, korero. Kaore

 he tika, kore rawa atu; no te mea e amuamu ana

 tenei korero. He aha te ki mai e, i he parau te ki

 kia tangohia nga pu a nga maori: mehemea ra-

 nei he pono, me ki mai he pono. Katahi koutou

 ka  korero mai i a koutou atawhaitanga i nga

 whare  turoro. Taku  whakahoki  mo  tenei

  he ki Karaipiture, kei te 6 o Matiu: —• Kia atea

  kei meatia ta koutou atawhainga ki te aroaro o

 nga tangata. ' A, e tahuri ana koutou e amuamu

  ana, hua atu waiho tena hei painga mou ki te

  aroaro o te Atua.

    Te tuarua o aku kupu: ka tika to ki nou nga

  kakahu. Engari e hara i te mea homai noa nau,

  e rite ana; riro mai ana nga kakahu o te pakeha,

  riro atu ana te utu—heoi, kua nakutia te kakahu,

  kua nautia te utu. I pera hoki nga kai e riro

  mai ana i te maori: e utua ana ano e te maori

  —ora  ana te maori i te kai, ora ana hoki te pa-

  keha i te utu.

    Te tuatoru o aku kupu, mo tenei ki nau i wha-

  kaako te tangata maori ki te Whakapono. E tika

  ana, engari ehara te Whakapono i te mea whai-

  hanga  nau. Kaore!   Whakarongo mai  ki te

  kupu a te Karaiti. I a ia ka kake ki te rangi ka

  ki ia ki ana akonga: —'Haere koutou, akona nga

   tauiwi katoa, iriria ratou ki te ingoa o te Matua,

  o te Tamaiti, o te Wairua Tapu. ' Taua kupu,

  tono a te Karaiti ki ana, akonga, mo nga tauiwi

katoa; ahakoa pakeha, maori, mangumangu ra-

nei—kiri ma, kiri whero, kiri mangu, kiri rereke

ranei. Heoi, whakaritea tonutia iho taua tono

a te Karaiti e ana akonga; kawea mai nei ki a

koutou, ki etahi wahi o te ao, a tae noa mai nei

ki te tangata maori. Ko te whakapono ehara i

te tangata taua taonga kia waiho hei mea wha-

kapehapeha mai kia matau. Kahore ! No te

Atua tenei taonga, he mea tuku noa mai mo te

tangata—a, tae atu ana ki nga mutunga mai o

te ao. Heoi o aku kupu—ma  te kai tuhi o te

' Waka Maori' tenei reta e hoatu kia taia mai.

Kei hoha koe.

                    NA PAORA ROPIHA.



  [Eta, e Paora, tae rawa mai tau reta kua oti te

nupepa o tera takiwa; na reira i kore ai e puta

wawe. Ko  tenei kia rongo mai koe, ehara ta

matau i te whakapehapeha i puta ai a matou

korero ki te Whakapono. E titiro he ana koe ki

te ritenga o aua korero. Heoi ta matau ko te

whakakite atu ki a koutou nga mahi a te pakeha

o mua, kia mohio ai koutou ekore matau e tahu-

ri oho noa. take kore noaiho, ki a koutou. Hei

tauiratanga hoki ia. Ko koe e ki mai nei na te

Atua te Whakapono, e tika ana; engari na ma-

tau i kawe  mai—ko  matau  kua waiho hei

huarahi mo te putanga o te pai. He mea kohi-

kohi na te pakeha i tona kainga mai ano i tae

mai ai te whakapono ki a koe. Ko te tangata i

whai rawa, ko ana koura; ko te mea i rawa kore,

 ko  ana hiriwa; ko   te tamaiti ko   ana

kapa—heoi, ka rite ai he kaipuke hei kawe mai i

 te Rongo Pai: ka rite ai he oranga mo nga minita

 hei kauhou. Ehara  ranei tenei i te aroha, i te

 atawhai no te tangata ? E ki ana hoki te Karaiti;

 —" Ma  ana hua hoki te rakau ka kitea ai. " Te-

 tahi, —" Ma o ratou hua ka kitea ai ratau e kou-

 tou. E wakiia ana ranei te karepe i te tataramoa,

 te piki ranei i te puha ?"

   Na mo te ki a Nepera—na korua tahi hoki a

 korua reta—mo  te ki a Nopera. tera matau e

 tonu utu mehemea na matou te Whakapono; ko

 te whakahoki tenei, (i a Matiu nei ano), —" Ka

 ea i te kai mahi tana kai. ''

   Na, ko nga kai, ko nga kahu, e ki mai na koe

 na tau i riro atu ai. E tika ana ra, he mea rite

 etahi, ko etahi kaore.

   He mea takoto noa te whakahoki i nga kupu

 katoa o tau reta mehemea e aro pera ana; otira,

 kati. Ehara i te mea pai ki a matau tenei hanga

 te tautohe. Te mea i puta ai enei kupu a matou,

 na tau—na  reira i puta ai. Heoi, ekore matau e

 tahuri ki te korero i enei korero amuri ake nei

 —me   kati taua i konei. Ekore hoki e tika kia

 waiho te nupepa nei hei tautohetanga ma taua;

 kei tupu te pouri i a taua.

   Heoi ra, kia ata mahara marire koe. Kaua e

 tirohia hetia etahi korero o te nupepa me  ka

 puta a tetahi takiwa ake nei. Nau na i ki he

 amuamu—tena, ki ta matau whakaaro, be korero

 whakarite ia mo runga i nga ki a etahi pakeha

 ware tera e tangohia nga pu a nga maori—i ko-

 rerotia ki te Pawhakairo. He  patu ta matua

 i taua  korero—he  whakakite  i te  ahua  o

 te rakau o mua atu, kia mohiotia ai te ahua o

 nga  hua mo  muri iho. Ko te reta a Nopera

 kaore i taia; no te mea kotahi te rite o a korua

 reta, ko aua kupu nei ano. ]



             Pawhakairo, Hepetema 28. 1863.

    Ki TE KAI TUHI o TE " WAKA MAORI. "



 HE  pukapuka whakaatu tenei na matau mo nga

  korero a nga tangata katikati hipi. E ki ana

  ratau e rua pauna te kau herengi mo te rau hipi.

  Ko te toru tenei o nga tau e whakaatu ana i ta

  ratau utu ki a matau, katahi ano matau ka wha-

  kaae—e pai ana kia pena nga utu me ta ratau i

  pai ai. Ki te takahi te tangata ka tonoa ia kia

  homai te rima pauna ma te tangata kotahi; ki te

  mea ka riro ma nga kainga nana i hanga tenei

  korero e takahi, ka tonoa ia ki te te kau pauna.

  Ko  tetahi atu, mo te whakaaetanga, taihoa e

  e whakaatu, mo muri  atu. No  te  taenga-

  mai   o  nga  reta tuatahi  o   Porangahau,

  o   Eparaima. ki  konei   katahi  ka   ui

  atu ki etahi kainga, ka whakahokia mai e ratou,

  'e pai ana'—na  konei i waiho ai tenei korero

  hei mahi.

    Ko nga kainga nana i timata ko Porangahau,

  ko Eparaima ko te Kairakau—he whakaae ta

                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

nga kainga katoa, puta noa ki nga rohe o Here-

taunga.

       Na te RUNANGA o te PAWHAKAIRO.

[Ki te tohe nga tamariki katikati hipi ki enei utu

e korerotia nei; heoi, kaore he mahi ma ratau—

he pakeha mana  e mahi. Kaore ano kia pera

noa he utu ma te pakeha, ekore ano hoki e pena

ma te maori. Engari kia rite te utu mo te mahi

ki to te mahi utu nei ano—kawa e tohea ki to te

whenua rawa. ]



         Te Pawhakairo Hepetema 17, 1863.

  Kia Hemi  Wuru. Tenakoe. Tenei kua kite

au i te whakamaoritanga i te panuitanga a RE-

NATA PUKUTUTU  i tetahi hoiho kei a ia. Na,

kia rongo mai koe, no te hawhe o te tau 1859 i

whanau ai taku hoiho—e ono marama ka ngaro.

Taku mahi  he kimi kia paranitia. kaore e kitea i

nga nohoanga hoiho o waho nei. Te ahua o taku,

ena e tu a pouri nei te pakaka me ka matua taua

hoiho. He tariana ano, kaore he tohu ke; no

reira au i ki ai naku tera.

  E toru hoki aku hoiho e ngaro nei, erua nga

uha, kotahi te tariana. He  whakaatu  tenei

naku kia tukua atu e koe ki te " Waka Maori.

  Ka  haere hoki  au ki reira ki te kainga i a

Renata Pukututu a etahi ra e takoto ake nei.

  Te mea i roa ai he whakaatu maku, he kore

kaore i hohoro te nupepa ki au—i te Pereti tonu

e takoto ana i Tutaekuri, inanoa nei katahi ka

kitea.

                  Na KARAURIA PUPU.





  HE RETA NA MATENE TE WHIWHI

     KIA TAMIHANA RAUPARAHA.

                  Aharana. Hurae 30, 1863.

Kia Tamihana. Tenakoe. Kua  tae mai to reta

o te 10 o Hurae. Ka ora koki toku ngakau ki to

reta ka tae mai ki a au.

  Ki rongo mai koutou, katahi pea te whawhai

nui ko tenei. Ko te take i nui tenei whawhai he

konihi no te riri a Waikato.

                Te tuatahi 2

                Te tuarua 5

                Te tuatoru 1

              Te tuawha 2

  Ko te take tenei i pouri ai te ngakau o nga

pakeha: no reira ka raruraru ki nga maori e no-

ho ana i Akarana, i nga wahi o te taha ki raro,

me etehi atu maori. Ko nga maori katoa o te

taha ki Waikato kua whati katoa, me Ngatima-

huta ki Mangere kua whati: ko Toha anake

raua ko tona kotiro i mahue, ko Honana—ko

te take i noho ai a Honana he kore ara putanga.

Tae rawa mai i Oahu, i Rarotonga, kua whati

katoa, kaore e marama te whakaaro.

  Katahi ano te iwi kuare ko Waikato. Ko te

kuare tenei, kaore e marama nga tikanga. Ko-

tahi korero no te ra i tuhia atu ai tenei reta, he

konihi ano—i patua ki te Wairoa, i mua atu o

Maraetai, i mua mai i to Ngatipaoa i Taupo.

Heoti, kaore ano i ata marama tana korero, no

reira te ata marama atu i an: otira, ka mau tonu

te konihi, te kohuru, a Waikato.

  Na, ko te whawhai tuatahi, i te puau o Wha-

ngamarino, i te Koheroa—te mea i mate ai a te

Huirama. No muri iho ka whakaekea e te maori

ki tenei whaitua ki Papakura, ka mate ko Horo-

mona, ko  Hohaia, ko Reihana; no Ngatiteata

enei rangatira. Ko te tima kua tapoko ki Wai-

kato: ko te iwi nana i whakatapoko, ko Ngatiti-

pa. Ko nga hapu o Waikato kei a te Kawana.

ko te Ngaungau, ko Ngatitipa, ko Ngati tahinga,

ko Ngatimahanga—kua   tu katoa ki te hoia enei

hapu, Kua  tae atu aku reta ki Hauraki, ki

Tauranga, ki Rotorua, ki Whakatane; ko aku

kupu  kia ratou kia ata noho—ekore  e tika kia

tono ki te he kaore te take i marama. Engari

kia hoki mai te meera katahi au ka hoki atu,

"aetera. "  Heoti ano aku korero ki a koutou.

Kaore rawa pea te maori e noho i Akarana i

tenei takiwa. Ko te take, he pouri no nga pakeha

ki  te patu konihi a Waikato: koia i mea ai kia

hoki atu nga maori kia marama ai ratou mo te

patu konihi, kei pohehe hoki ratou ki te mahi a

"Waikato. Heoti ano.

               Na MATENE TE WHIWHI.

  HE KORERO TENEI MO NGA PAKEHA

                MAORI,



  He whakamutunga  no te korero i tera nupepa o

                te hui ki Turanga.



    Ko ANARU MATETE KA MEA. —Whakarongo

  mai  e te Pihopa, e nga pakeha  ano hoki i

  roto  i tenei whare. Ka   whakatakotoria he

  tikanga ma   nga Runanga  o  Ahuriri mai

  a puta noa ki Wharekahika, ki era atu Runanga

  ano hoki, kia whakaturia he Runanga ma enei

  wahi. Taua Runanga he Runanga mo aku pakeha

  maori kia atawhaitia i Ahuriri a tae noa mai ki

  enei wahi—ka   atawhaitia e au aku pakeha.

  Engari ka  kino ahau ki te kai hari mai i te

  rama; ara ka murua e au, mona i whakanoa i te

  ture. He whakaatu tenei naku kia kaua e mauria

  mai te rama, kei whakaoioia te ture, ka ngengere

   ia ano he kuri; ara, kei murua e te ture,

     Na, he kupu tenei naku ki tenei taha o to tatou

  motu. He rongo hoki noku kotahi ano to tatou

  waka ko  Horouta anake; koia au ka mea atu

  nei, kati tonu ta tatou hoe i te kukume anake;

  me  waiho ki etahi o tatou waka tana hoe, tana

   hoe; ara, kati mai i te taone raua ko Waikato ta

   raua riri. Ko te hanga hoki tenei a te hoe kai

  auau, be maku no te tangata; u rawa atu ki uta

  whekuwheku ana nga tangata me nga kakahu.

   Ara, horohoro tonu etahi o tatou waka, na kei te

  kohuru i nga pakeha. Koia ahau ka mea nei;

   kati tonu ta tatou noho i te penei anake, kia u

   pai ai to tatou waka ki uta. To tatou waka i

   tenei taima ko te Whakapono. Te ahua o tenei

  waka he waka tupato i te maku; te moana e hoe

   nei tatou, ko te ao. Koia i tupato ai te hoe o

   tenei waka kei maku nga kai noho o runga i te

   tini o nga raru raru o te ao. Tena koa kia tere

   te whakatu he Runanga ma tatou, kia wawe te

   kitea he ahua mo to tatou waka. I korero penei

   ai ahau, e hara i te mea na tatou te waka e hoea

   nei e tatou, engari he kai eke tatou no tenei

   waka; kei te ngaro te tangata nana nei tenei

   waka, ara kei te tua-whenua ia e noho ana; kei

   u rawa atu tatou ki uta ka riria tatou e ia. Ara,

   ko te ra whakawa te awa e u atu ai tatou. Koia

   nei te take i tika ai te pupuri i a koe, i te kai

   whakatere! o tenei waka, ara, o te whakapono.

   He wehi no matou kei eke ki te Huripureiata;

   ara, ki te ao maori. Ka huri.

     Ko nga kai whakarongo o tenei Runanga, ko

 nga rangatira, ko te Pihopa, ko nga minita Pa-

   keha, me o matou minita Maori.

             NA TE RUNANGA o TURANGA.









  NGA KAIPUKE U MAI ki NEPIA,

   Hepetema 16—Reeri  Paata, he tima 220 tana.

    No Po Neke mai. He tangata mo te whawhai

     i runga, e rere ana ki Akarana.

   Hepetema 16—Te  Tira, (Zillah), 68 tana. I rere

    mai i Akarana.

   Hepetema 24—Te  Akarana, he tima 532 tana.

    No Po Neke mai.

   Hepetema 25—Te Reeri Paata, he tima. I hoki

     mai i Akarana.

   Hepetema 26—Te Korio, he tima 116 tana. No

     O tako.

   Hepetema 28—Te Rangatira., he tima 174 tana.

    No Akarana mai.

      NGA KAIPUKE RERE ATU I NEPIA.



   Hepetema 17—Te  Reeri Paata, tima. I rere ki

     Akarana.

   Hepetema I8—Te  Korio, he tima. I rere ki

     Otako.

   Hepetema 18— Waera Paea. (Wild Fire) 38 tana.

     Kua rere ki Akarana.

   Hepetema 25—Te Akarana, tima. Kua rere ki

     Akarana—135 nga tangata no Otako ki runga,

    mo te whawhai ki Waikato.

   Hepetema 25- Te Reeri Paata, he tima. Kua

     rere ki Po Neke.

   Hepetema 29—Te Korio, he tima. Kua rere ki

     Akarana.

   Hepetema 29—Te Tira. Kua rere ki Akarana.

                TE WAKA MAORI O AHURIRI.

Kia rongo mai nga tangata Maori.

   E   HOKO   tonu ana au i nga kai Maori katoa, i

   nga Witi, i nga Haniana, i te Taewa, i te

   aha atu, me ka kawea mai ki te taone nei.

    He huhua noa iho nga taonga, me nga kai Pa-

   keha, kei taku whare e tu ana hei hoko.

 Ko  etahi enei o nga taonga, ara: —•

   He Parakete ma—he mea nunui, he mea pai

   He Potae—he  mea rere ke te ahua o etahi, o

         etahi

    He Tiakete matotoru

   He Kaawhe huruhuru

    He Hate ma, he mea rere ke te kara o etahi

    He Tarautete mohikena

    He Tarautete pango

    He Tarautete huruhuru, rere ke nga kara

    He peke Huka

    He Hopi, he Tupeka, he Maati, he Paipa, he

          Ti.

  Ma  te tangata e haere mai ki te matakitaki i

enei taonga kia kite ai te ahua pai.

                 Na TE HATANA.







           HE   TAONGA.

      Katahi ano ka tae mai i Ingarani,



TENA, kei te Toa a te Hutana, raua ko te

      Eawini, i Nepia nei, nga parakete whanui,

matotoru rawa—he mea hou tonu mai no rawahi

mo  te hotoke nei



                                                £   s. d.

Nga parakete whero, mo te mea Katahi... 100

Nga mea ma, mo te mea kotahi...... 15  O

Nga  mea puru, mo te mea kotahi...... 14  O

Nga kaawhe, he mea pai rawa—huruhuru

          anake—mo  te mea kotahi... 1 00

   Tenei ano hoki etahi taonga katahi ano ka tae

 ruai i Ingarani, ara; —

    He  Hate Marikena

    He Puru Hate—huruhuru kau

     He  Tarautete Mohikena

     He Piwi huhua noaiho—he  mea tino pai, he

         mea iti hoki te utu

     He kahu wahine—he huruhuru anake. Ko te

          utu, rite tonu ki te katene

    He Kariko, he Huka, he Tupeka momona ra-

           wa, he aha noa atu.

   Ma  te korero e aha ai enei taonga; engari me

 kite rawa ano, katahi ka mohiotia te painga.

         Na te HUTANA   raua ko te E A W I N I.

   Nepia, Akuhata 20, 1863.

  KO TE TOA HANGA O WAIPUKU-

            RAU.

           MO TE HOKO  INAIANEI.

  50 PEA PARAKETE  pai rawa; he mea wha-

  nui ia, ho mea taumaha

    He huhua noa atu nga kakahu katoa, mo te ho-

  toke nei, kei reira o tu ana; he mea kaiwhiri ma-

  rire mai

     50 pihi o te PIWHI puru nei—he mea tino pai.

     12 pihi o te PIWHI taua nei.

     24 POKE  whai kakau ano 5 he mea hanga

             na Karingi.

     48 PATITI; he mea hanga ano na Karingi.

    100 KAKAU  poke papai rawa.

            NA WETARIKI TAROUA.



     PANUITANGA.

  TENEI   katahi nei ano ka tae mai i Ingarani mo

  te raumati.



      2 nga pouaka Potae Tane.

  Ko te ahua he Panama, (rae te kiekie nei ano); ko

  te kara he pouri, he ma, he aha atu; ko te utu 2s

  6d tae ki te 15s mo te mea kotahi. He pai rawa

  enei potae, ko nga mea i te kau ma rima hereni

  (15s) he tino pai rawa atu.

                    Na te HATANA.

    Hepetema 2, 1863.

  Ko te toa hanga o Waipukurau.





HE     karanga atu tenei na WETARIKI TAROUA

      tena nga hanga  kei i a ia inaianei mo te

hoko, ara; —

  He Katikati hipi; he mea hanga na Hoapi

  He Hinu popo mahunga; he putara paku etahi,

       rarahi etahi

  He  Kohatu oro katikati, oka, aha atu

  He  Tarau taaka, he kanavvati etahi, mo te hunga

        katikati hipi

   He Tarau mohikena, 100 pea. He mea  tino

       pai ia

   He Tarau mohikena—he mea tarapu—50 pea

   He Tarau peretihi—huruhuru—haere  hoiho nei,

       30 pea. He  mea whakatawakawaka

   He Paraikete maha noa—erua  nga takai. He

       mea pai rawa

   He Hate  katene, whakahaehae nei, e rua nga

        keeihi

   He Hate Karaimiana—huruhuru nei ano



 Me  etahi hanga maha noa atu. Ma te MONI

     whakatakoto  tonu, ka iti rawa ai te utu o

      enei taonga,

            Na WETARIKI TAROUA.



   Oketopa 3, Waipukurau;



      Erua  pauna hei Utu.

 KOTAHI     te hoiho uwha, he whero te kara,

       kua haere ke atu i te parae ki Pakowhai.

 Tena pea  kei Ruataniwha e noho ana inaianei

 raua tohi ko te kuao. E toru nga tau o taua hoiho.

 Ko te parani kei ta pakihiwi katau he penei T E,

 na te mea i huia te T me te E. Kei te Pakihiwi

 maui he penei T S—i whakaporotakatia te taha

 kirunga.

   Ko nga moni kua whakahuatia ki runga ake ka

hoatu ki te tangata mana e mau mai ki a

                    PAKA,

                              Puiha kei Nepia.

   Nepia,

      Hepetema 17, 1863.

        WHAKARONGO!

  E MEA   ana a WIREMU RAETEPONE, o

  Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai

  ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te Poaka,

  i te aha noa atu hoki a te tangata maori.

  Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakeha,

  kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko.





TURANGA TERA HOIHO.

E   MEA ana a HOURA, kai hanga tera nei, ki

nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

mariri e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

mai ki a ia.

   Heekipiri rori,

    Nepia, Hune 23, 1863.





      PANUITANGA.

  TENEI   katahi nei ano ka tae mai i Ingarani mo

  te raumati.

  2 nga pouaka Potae Tane.

  Ko te ahua he Panama, (rae te kiekie nei ano); ko

  te kara he pouri, he ma, he aha atu; ko te utu 2s

  6d tae ki te 15s mo te mea kotahi. He pai rawa

  enei potae, ko nga mea i te kau ma rima hereni

  (15s) he tino pai rawa atu.

                    Na te HATANA.

  Nepia, 13 June, 1863.





HE mea ta na HEMI WURU, i te whare ta o te

  Haaki Pei Herara, ki Nepia, i te Hatarei i

  nga rua wiki katoa—tena  rua wiki, tenei rua

  wiki.