TE



WAKA  MAORI i AHURIRI.

       "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 49. ]        NEPIA, HATAREI, APERIRA  29, 1865. [VOL. II

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHl

                   MAI.

TENEI ano te reta a Heremia o te Wairoa. Otira

ki ta matou whakaaro kaore e tau ena korero mo

te purimu o nga tangata hei korero mo te nuipepa.

Engari ma nga tohunga karakia tena wahi. Ma

koutou ra e mahi atu.

  Hei te meera i muri tonu i tenei ka tukua atu

tetahi nuipepa nui ki a koutou. He nui nga

korero e takoto nei mo roto.

         WAIROA.



KUA  tae mai nga rongo o te Wairoa. No

 te 19 o nga ra o Aperira ka tae mai te

 Hau Hau  ki te Uhi, te pa o Ngatikuru-

 pakiaka. E  kiia ana e 300 ratou, tae ki

 400, taua ope. No  te kitenga o nga pa-

 keha i tenei taha o te awa, me o ratou

 hoa maori, e whakaara ana te Hau Hau i

 ta ratou pou, katahi ka mau ki a ratou pu

 hei tiaki mo ratou. Ka mutu, i te aonga

 ake o te ra ka turakina e te Hau Hau te

 pou ra, ka whakaarahia tetahi, he mea tei-

 tei ake; ka whakamana  te kurapae ki

 runga, ka  whakairia nga kara maha  ki

 runga, E  pehea ana ranei ana ritenga o

 aua kura?  He  kore tona ano pea. I

 whakahuatia tetahi o aua kara ko Henare

 te Apatari, hei patipati pea mo tona iwi

 kia tahuri kia a ratou. Muri iho ka whai

 korero. Ko Taiapa, ko Maihe, ko Pitiera

 Kopu  nga kai korero. Utua ana mai a

 ratou korero e Paora  Korori raua ko te

 Waru, ratou ko etahi atu. Ina ano aua

 korero kua  tae mai ki a matou, hei tetahi

 nuipepa i tua i te Wiki nei ka taia—he

 roa hoki, ekore e o ki. tenei. Ko Ponipata

 te poropiti o te Hau Hau. Na, he ranga-

 tira kaha, no Wi Wi tena tangata a Poni-

 pata, te hoa riri o Weretana i mua; a, mate

 ana, riro ana i a matou i te herehere. Ko

 tona wairua pea tenei kua whakatangatatia

 inaianei e te atua o te Hau Hau  hei tiu

 mana. E pouri ana matou ki te koroheke

 nei ki a te Matenga Tukareaha e korerotia

 ana kua rere ki te Hau Hau. Hua noa be

  pono tona reta i taia ki te nuipepa nei, i

 ki ai ia ekore ia e pai ki aua mahi kohuru

 a te Hau Hau. Rongo rawa atu kua pe-

  peke tonu te rere ki roto i a ratou i te tae-

  nga mai ki tona kainga.

    Kanui te whakapai a nga pakeha katoa

  o te Wairoa, o konei hoki, ki a Kopu ra-

  tou ko  Paora te Apatu, ko Taiapa, ko

  Maihe, me nga  tangata katoa e piri ana

  ki te taha Kuini. Na ratou te tino mahi

  whakakotahitanga mo te pakeha raua ko

  te maori. Ka  mohiotia kohi ratou inaianei

he hoa aroha no matou; hei pou whaka-

whirinaki tanga ratou mo nga wahine me

nga tamariki o te Wairoa.

  Heoi, he kupu tenei na matou ki nga

rangatira o te Wairoa. He pai rawa tena

mahi a koutou, te pana i nga iwi kohuru e

kawe  mai ana i ona  ritenga kino ki to

koutou kainga. Otira koi mahara koutou

ko te Hau Hau  anake kai te kohuru i te

tangata. Tena ano tetahi tangata kohuru

kino rawa; ko WAIPIRO    tona ingoa.

Engari ano ra te Hau Hau e kitea ana tona

mahi tapahi i te tangata, e mohiotia ana tona

ahua. Tena ko Waipiro e mahi puku tonu

ana ki te ngau i te ngakau o te tangata,

 pirau iho, mate iho. Koi titiro koutou ki

 te mahi a te pakeha ware ki te kai nui i

 tana kai, a, waiho ai hei tauira mo koutou.

 Ka  rangatira te ingoa o te Wairoa ki to

 koutou kaha ki te Hau Hau; akuanei, ki

 te kore koutou e tupato, ka kuare akuanei

 i te mahi a Waipiro. Kua  rongo hoki

 matou e nui ana te mahi kai waipiro a nga

 tangata o kona inaianei. Engari me kaha

 koutou ki te pehi i taua mahi.





 Ko  Waikato tena kua tae ki Rotorua, ko Wi

 Tamihana te rangatira i roto i a ratou. He reta

 na  Hakaraia o te Rawhiti  nana ratou  i tiki

 ake hei awhina  i a ia ki te riri ki te Arawa.

 Ko  taua iwi  ko te Arawa  kei tetahi mou-

 tere e  noho  ana i te moana  i Rotorua, ko

 Mokoia. te ingoa. E ki ana a Wi Tamihana te

 mea  i whakaaetia ai e ia taua reta a Hakaraia, mo

 te hopukanga i te ope Hau Hau e te Arawa i te

 taha ki Maketu i mua ra—i mau ra a Hori Tupaea.





 Ko  Piperiki, ko te pa nui o Pehi i Whanganui kua

  nohoia o te pakeha. E 300 nga  pakeha, e 80

  nga maori Kuini kai roto i taua pa  e noho

  ana inaianei. E ki ana a Pehi kaore ano kia taea

  noatia taua pa e nga iwi katoa i nga riri o mua.

  Kua kati tonu te awa i taua pa, me nga ara katoa;

  te ara ki uta ki Taupo, nga ara ki Waitotara, ki

  Taumatamahoe, me nga ara ki te taha tonga ki

  Rangitikei nei. Kei taua pa hoki te huinga o aua

  huarahi katoa.





  Ko nga maori Kuini o Taranaki kua pupuhi ki te

  iwi o Wiremu Kingi i roto i te pa ki Kaipikari.

  No te ata o te 21 o Maehe nei i huaki ai te pupuhi

  ki taua pa. Kotahi tonu te whakahokinga mai a

  tera i ro pa, muri iho ka tahuti. Ko etahi o ratou

  i tu a kiko; ko Kohituku te mea o ratou i mate

  rawa—ko tetahi ia o nga tangata nana i kohuru a

  Henare Ngakoti ratou ko tona wahine, ko tona

  tamaiti, i korerotia i tera nuipepa i mua ra. Heoi,

  kua kite tena i te utu o tona mahi. Ka pahure

  nga haora e toru ka hoki mai ano te iwi ra, ka

  pupuhi mai ki nga maori Kuini e noho ana i to

  parae. No te whanaatutanga o te kai pupuhi i a

  ia ka tahuti ano, ngaro tonu atu.

                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

            TURANGA.



No te Ratapu, te 23 o Aperira nei, ka tae

mai te tima a te Kawanatanga, i rere mai i

Turanga. Ko te Wiremu nei ano, ko Wi

Tako, ko Matene Whiwhi, me to raua ope

katoa nga tangata o runga. Ko  Hirini te

Kani  hoki  tetahi i runga, me etahi atu

rangatira o Turanga. Ko te Hau Hau kua

panaia i taua kainga, kua riro. Ko nga

 tangata kainga i tahuri ki taua mahi kua ri-

 peneta, kua hoki mai ki te whakapono nei

 ano. Kua  pai nga ritenga o reira inaianei

 i te mahi a te ope o Wi Tako ma i haere

 atu na—kua  paki a runga i te rangi, kua

 marino te moana ngaru. Tenei kua tae

 katoa mai nga korero ki a matou; ka taia

 katoatia ki tetahi nuipepa e whakaputaina

 ana i tua i te wiki nei, ekore hoki e taea te

 mahi  inaianei i te raruraru ki nga mahi.

 Ko tetahi o nga pane pakeha i te Hau Hau

 tenei kua riro mai i runga i taua tima;

 tetahi ko te taiaha me te pu tupara a Pa-

 tara kua riro mai hoki. Ko  te  taiaha he

 whati; he aitua hoki ki to mua ki. Ko

 Hirini te Kani nei katahi ano ia ka haere

 whenua, katahi ano ka haere ke i tona

 kainga; me tona papa, me tona tupuna

 hoki, he pena ano, kaore ano i haere whenua

 noa. Ko  tenei he kaha no te ngakau o

  Hirini kia uru ia ki roto ki te mahi a nga

 iwi  whakaaro rangatira ki te pehi i nga

 ritenga kohuru e whakaputa ana i to tatou

  moutere i tenei takiwa.

    He  reta tenei ki raro iho nei na nga

  pakeha o Turanga ki a Wi Tako, ki a Wa-

  tene Whiwhi, me o raua hoa; he mihi no

  ratou ki te mahi pai a taua ope i Turanga.

  E nui ana te pai o matou ki te ta i taua

  reta whakaputanga i te whakapai o nga

  pakeha ki taua ope; no te mea he kaha

  rawa no ratou i whakama ai te Hau Hau. i

  kore ai e mana ona ritenga i Turanga.

  Ki a WI TAKO, ki a MATENE TE WHIWHI, me o

         raua hoa.

     E hoa ma. He mihi atu tenei na matou ki a

  koutou mo  te pai o ta koutou mahi ki tenei wahi

   o te motu nei i roto i enei wiki e toru i noho ai

   koutou ki konei.

     Puaki noa te ki hatepe a te tangata mo koutou,

   uaua tonu koutou ko o koutou hoa mahi ki te

   whakahoki atu i nga raruraru e huri a waipuke

   mai ana ki tenei whenua. Kua oti hoki ta koutou

   mahi te whakamana e te Atua, ina hoki i to kou-

   tou taenga mai e nui ana te kaha o te iwi Hauhau

   nei, inaianei ia kua hoki haere. Ko Patara raua

   ko Kereopa me o raua hoa kua riro atu; he wha-

   kama  ki te matenga o ratou me a ratou korero

   whakawai e patupatua tonutia ra e koutou.

     Ma  te Atua e tiaki o koutou wahi kei taea e nga

   raruraru e whawhaitia nei e koutou i konei.

     Turanganui, Aperira 22, 1865.

     [Ko nga ingoa o nga pakeha katoa o Turanga i

    tuhia ki raro iho o tenei reta. ]





  PATARA TE TOHUNGA O TE HAU

                 HAU.

   Ko nga korero i raro iho nei he mea homai

   na Wi  Tako ki a matou. Na, ka taia e

   matou kia kite nga iwi katoa i te ahua o

   te tangata e arahi ana i te Hau Hau ki te

   mate, e whakarangatira ana hoki e ratou

    hei rangatira mo ratou.

  Ko  te ahua o tona kanohi tenei kei a te

Kupa. He  pakeha hanga ahua tangata i

haere atu i Nepia nei nana i mahi ki te

pukapuka. Kua kite matou i taua ahua;

a, e tu a whakarihariha noaiho ana, me te

mea  he ngarara. Katahi ano ta matou

tangata ahua kino i kite ai matou.

  He whakamaramatanga  tenei i ngu mahi tini-

hanga a Patara Ngonge ki ana hoa noho tata.

  Kua  nui noa at u te pakeha ki Poneke me te

whakapono  ka tae mai a Patara Ngonge i Waika-

 to. Ka  noho ia ki Pipitea ki tona whaea; ka

 kite ia i tona tuahine i a Mata Pekamu, i moe i te

 pakeha i a Teoti Aitaone, kei Te Aro tona kainga.

 He mahi Toakipa (Storekeeper) ta taua pakeha i

 taua taima; he taokete tenei no Patara. Toko

 whitu a Teoti Aitaone tamariki awhekaihe. Ko

 te mahi a Patara i taua taima he tiaki hapu, (tiaki

 toa nei. )  Tona  tahuritanga iho he tahae i te

 pouaka moni a tona taokete a Teoti Aitaone. Ao

 ake i te ata ka kimi taua pakeha i aua moni; na

 kua ngaro, ko te pouaka i whiua e Patara ki te

 Kuini Wapu  i Poneke. No te aonga o re ra ka

 kitea e nga maori e tako! o ana i roto i te wai. Ko

 taua poaka i waohia a roto ki te kohatu, takaia a

 waho  ki te pake, a, whiua ki te wai. Ko te tini-

 hanga  tuatahi tenei a Patara, ki tona taokete pu i

 te 1815 o nga tau o te Ariki. Kaore i whaka-

  wakia taua hara; pai tonu tona taokete ki a ia.

    Te tuarua o ona he, ko te hoiho o Ihaia Porutu.

  I arahina e ia ki Waikanae mate tonu atu, kaore

  i utua e ia. Haere tonu atu ia ki Whanganui, ka

  mauria atu e ra ko te hoiho o Wiremu Tamihana

  te Neke. Ka tae ia ki reira hiahia tunu atu ia ki

  tetahi wahine rangatira no Whanganui. Katahi

  ra ka tahuri ka tuhituhi i tetahi reta tinihanga

  mana  ka kiia e ra taua reta na Ihaia Porutu.

  Ku nga kupu tenei o taua reta; —

                                  " Poneke 1818.

    " Haere ra e taku reta ki toku tuakana ki a

  Patara Ngonge. E hoa, tenarakoe. Ka nui toku

  aroha atu ki a koe. Tena tau rota kua tao mai

  kei au. he tono mai nau kia hoatu o au nga tupu-

  tupu  nei, nga paepaeroa, nga puahi, me te hoiho,

  me te. E tiakina ana e au enei mea  hei

  taonga mo korua ko tou hoa. Engari ma koutou

  ko ou taokete e tika mai, kia rongo hoki au i te ra

  e korua ko  hoa. "

     Na ko te tinihanga tua toru tenei a Patara.

   Ehara i a Ihaia Poruru tenei reta. Na to Patara

   ringa ano i tuhi taua rera, he tinihanga nana ki

   ona  raokete kia kiia ai he tika, kia  riro ai te

  wahine  mana, a Makere  te Kopakore. No  te

   taenga atu o Wiremu Tamihana  ki io riki atu i

   tona katahi a Patara ka hoki ki Taranaki.

     Muri  iho ka haere ia ki akarana ka kite ia i

   tetahi wahine pai i reira, ko Taraaha te ingoa, he

   tuahine no te Mutu—he   wahine pai rawa. Ka

   mea atua Patara ki nga tungane, —" homai te wa-

   hine na maku. '' Ka mea mai nga tungane, —"he

   Mere Pounamu  koia tau?''  Ka mea  a Patara,

   "ae. " Ka mea nga taokete, —''kowai nga ingoa?"

   Ka mea atu a Patara. —''ko Kiwi tetahi, ko Uru

   tetahi. " Whakaaetia mai ana e nga tungane taua

i  wahine mana, a ka moe i a ia. Muri iho ka tatari

I  nga tungane kia puta mai nga Patu Pounamu, e

   rua tau e tiaki ana; no te korenga, heoiano, ka

  tangohia te wahine. Ko  te tinihanga rua wha

    tenei a Patara.

     Ka  tuhonoa atu tenei mahi a Patara ki nga

    hanga a Wi Tako. I tinihangatia e ia ki nga ra-

   ngatira o Tauranga. Ko nga taonga o Wi Tako

   he papa  Pounamu, he kaho tupeka, he pouaka

   paipa, e rua kohunga—ko nga taonga enei o Wi

   Tuko. Ka utua e Pene Kaiawha, e rua hoiho, e

   wha  nga mako, hei utu mo aua taonga. Muri

    iho ka mate ia i te tangata nona nga taonga.

   Katahi ka ki atu a Patara no muri tonu iho ia i a

   Wi  Tako, kotahi ano to raua papa me to raua

    whaea. No  reira ka whakaaetia aua taonga kia

    riro i a ia. Ka hokoa tetahi ki a Ngatiporou ki

    te waka, hoatu ana mo tana pakuha; ka riro mai

    i a ia ki Waiapu ko tetahi o nga hoiho me nga

    mako e wha. Ka hokoa e ia ki a Ngatiporou e

    toru nga mako; ko te mako kotahi i puritia e te

                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

Meti Kai Whakaako. Ko  te hoiho kotahi, i a

Rota minita: i puritia o ia hei utu mo nga moni

o una witi i whanakotia e Patara. Muri iho  ka  •

haere a Kota ki Poneke, ka kite i a Wi Tako ka

korero mo te ritenga o taua hoiho me aua taonga;

whakaaetia atu ana mo Rota  te hoiho  e Wi

Tako.

  Ko  te tinihanga tua rima tenei o Patara. Ka

rongo a Patara kua  tae mai te reta a Rewi ki

 Mataitawa, ka tonoa e ia kia kite ia i taua reta.

Ka  riri a Hoani Kainoki raua ko Hoani 

ka mea  kaua o hoatu ki a Patara. Te whakaaro

 o era tangata kia huna noatia iho, kia kawa e ho-

 atu ki Taranaki kei kitea nga korero o taua reta,

 ka he. Katahi ka mamingatia  e Patara, ku mea,

 —"kia  kite kau au ka waiho ai. '' No te  whi-

 whinga ki tona ringa kaiahi ano ka whakatika ki

 runga; —"Na   ekore e hoki atu i au tenei puka-

 puka; ka riro i a au ki Taranaki. " Ka whaka-

 huatia mai tana tau; —

      Kokewau, kokewau. Huruhuru potete—

      Kai a te kurikuri; ki a au e! ki a au e!

        E paiti i!

   Ka  whakahuatia, te tau a Patara, haere tonu

 atu ki  Taranaki, whakatakototia iho te kotikoti

 hei patu i nga pakeha i Wairau, i Tataraimaka.

   Ka mutu  i konei nga mahi tinihanga o te tua-

 tahi. Kitea ake nei ko Patara ano tenei e haere

 nei ki to ako i nga tangata noho pai o te motu

 nei. Hei titiro ma koutou a mua ake nei; kiu

 kaua  koutou  e titiro ki nga arahi penei a Patara,

 kei  arahina koutou  ki te  huarahi.

 Engari  kia maro te haere ki te 

 ana e te whakaaro. Heoiano.

            Na te hoa aroha

                     Na WI TAKO NGATA.

                                                    V

                  HE     RETA

    NA TE KAWANA  KI A WI TAKO. 



           Te Whare o te Kawana,

                  Nowema 21, 1864.

  E hoa, e Wi Tako.

    Tena koe. Kua  tae mai te pukapuka

  i tuhituhia mai e koe i Waikanae o te 29 o

  nga ra o Oketopa. E tino hari  hau

  no te mea e hoki mai ana koe ki te ara

  tika. Kaore ano  au kia wareware noa ki

  nga ra o mua, ki o mahi pai hoki i tera

  nohoanga oku i konei. Ku koa rawa au

  ki taku hoa o mua ka tahuri ano ka mahi i

  nga mahi pai.

    Kua  rongo au ki nga mea i whakaaetia e

  te Pokiha ki a koe; ara, nga korero i wha-

  kapuakina e ia ki a koe. Ka mana katoa

  era kupu ana. Taria atu ka tuhituhi puka-

  puka  ano au. ki a koe kia roa.

               Na to hoa

                      G. GREY,

                           Kawana.

  Ki a Wi Tako

    Kei Waikanae.



  HE WHARANGI  TUWHERA  MA NGA

            HOA  TUHI MAI.

             Patangata, Aperira 12, 1865.

  KI A TE KUPA.

     E hoa, tena koe. E kore e mutu taku

   whakaatu ki a koe mo nga tangata kua uru

   ki te Hau Hau. Ka whakaatu tonu au ki

   a koe i roto i nga marama katoa o te tau e

   haere ake nei. Kua tu te haki o te Hau

   Hau  kei Patangata nei; he mea wahi mai

   i roto i a Potatau e tu ana ki te Hauke.

   A  keiwhea ianei au kia rongo i te riri a te

Hapuku  mo  taua haki i riro mai nei ki

Patangata, kia mohio  ai au ki te henga o

taku reta i tukua atu na ki a koe—i ki atu

ra ki a koe i Waipaoa he parau naku ? Na,

titiro mai; kua riro mai tetahi o ana haki

ki Patangata nei i a Hemi Waiparera, i a

Rota Porehua, i a Henare Pungarehu. Ko

nga  tangata tena o Patangata i uru ki te

Hauke. Kaore au e mohio ki a Paraone

ki tona mahara, taihoa pea. Ko matou kei

te riri ki taua mahi porangi, ko Renata, ko

Wi  Tupuna, ko  Maika, ko Tamati, ko

matou katoa; e rua te kau ma rima matou

 e riri nei ki te Hauke kia hoki, kaore e

 rongo. Na matou  pea i kore ai e rongo.

 Mehemea pea ko te ringa kaha o te Tianara

 e tono nei e kore pea e whai mined. E

 hoa, kanui te ongaonga o tenei mahi e

 mahia atu nei; me te mea tonu e rere ana

 ki te patu tangata mana.

             Na RENATA PUKUTUTU.





          Patangata, Aperira 21, 1865.

 KI A TE KUPA.

   E  hoa, tena koe. No  te Taitei au i tae

 mai ai ki konei ki Patangata nei ki te Hau

 Hau, ki te korero ki a ratou ki a Hemi

 Waiparera, ki a Rota Porehua, ki Waikato

 hoki, kia hoki me tona atua ki tona kainga;

 kaore kia whakaae mai ki taku korero. No

 te 8 o nga haora  o te ahiahi ka mate te

 putake o te Hau Hau nana i mau mai ki

 tenei kainga ki Patangata. Hei koka ano

 ki a matou. Ko Rawinia te Wango taua

 kuia i mate nei. Heoi tena kupu aku; he

 kupu  ke tenei naku ki a korua ko te Ma-

  karini. Mo  taku rongo ki te ritenga o te

  hui a Karaitiana ma kia riro ma te pu e

  whakahoki nga Hau Hau e noho ana ki

  Heretaunga nei; he kupu tenei naku, kaua

  ma te pu engari ma  te kupu. Kia riro

  mana te pu ki mua. hei kona ka utu ai ki

  te pu.

          No to hoa aroha

                  Na MORENA,

             Kai Whakawa o te Kawana.





 KARANGATIA! KARANGATIA!

  TENEI TE HAERE   NEI nga kaipuke taonga

   I   a te HUTANA raua ko te EAWINI i roto

  i nga marama katoa. Heoti nei ano te whare e

   uta tika tonu mai ana i Ingarani i te hanga nei i

   te Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu.

    Nga kahu huruhuru o tenei whare mo te hotoke

  he mea uta tonu mai i Kotarani; nga hate, no

  Marikena tonu mai hoko. Ko te Tupeka o tenei

   whare he hira ke noa ake i to etahi whare te pai

   —ki te tangohia i te pauna kotahi ka hoatu noa

   he paipa hei puranga.

    Ko nga  piwhi e iwa pene, tae ki te 11 pene, mo

   te iari; he kara mau—ki te mea ka whakama-

   tauria tera e hoki tonu mai te tangata ki te hoko.

     Ko nga kai katoa hoki kei konei e takoto ana;

   ko te huka kaore he kirikiri i roro.

     No mua  noa atu ano tenei whare, ehara inaia-

   nei; ehara i te mea tupu ake i te po kotahi me te

   harori te ahua. No konei hoki i ngaware ai te

   hoko; he mohio hoki no ona tangata ki ana mahi,

   ki te tango mai i te kahu pai, i te kahu iti te utu

   o rawahi.

        Na te HUTANA raua ko te EAWANI.

                TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

    TOA HANGA HOU.

 TENEI kua hangaia houtia taku Toa hanga i

 1    te Heekipiri Rori i Nepia; kua whakanuia

tenei kia o ai aku hanga hou ki roto. Hou te

whare, hou hoki nga hanga. Ekore ano e taea e

au te tatau i nga hanga; ko nga hanga katoa ia

kei au, kaore he mea i mahue. Ko  te utu kei

 tona ritenga tonu, he ngaware tonu.

   Ma koutou e haere mai ki te matakitaki. Kia

mohio koutou kite whare, kei tona turanga ra

 ano i tetahi taha o te rori i te whare Kawanata-

 nga nei i Nepia. E rua nga matapihi o te whare

 inaianei hei matauranga ma koutou; kotahi tonu

 ia te matapihi i mua ai.

       KIA MOHIO KOUTOU,

                  KO TE

    WHARE    O  NOIHU.









 Whare Hoko i Waipureku

                I HUAINA KO

       TE AKA O NOA.

 NO    te mea kua tae hou mai he nui nga hanga

       ki a te NOIHU  o Nepia nei, no konei ka

 mea ia me kawe atu ki Waipureku etahi hei hoko

 ma  nga tangata o reira, pakeha, Maori hoki.



    Ko  etahi enei ara; he Tera, he Paraire, he

 Kipa, he Pata me nga mea rino katoa, he Puutu,

 he Kai, he Kahu, he aha noa atu.



   He  mea kaiwhiri anake ano enei hanga nana.

  Ko  te utu, rite tonu ki to te Taone—kaore he

 whakakakenga.



            KIA  KIA MOHIO

 Ko ERUERA     PATITANA



               TE KAI  HOKO.

   He   Whare takotoranga Meera  ia.









    E RIMA PAUNA HEI UTU

  NO  TE MEA  kua riro i te tangata etahi o aku

    rakau i te taha o Tutaekuri e putu ana, i

  te ngutu awa puta noa ki te Arawhata i runga ra,

  ka hoatu e au ena moni i runga ake nei ki te ta

  ngata mana e whakaatu mai te hunga whanako.

                        Na MEINI,

                                  o Tutaekuri.





     WHAKARONGO!!

  E MEA   ana a WIREMU RAETEPONE, o

        Waipawa, ki ona hoa Maori kia rongo mai

   ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te Poaka,

   te aha noa atu hoki a te tangata maori.

     Rupeke katoa nga taonga, me nga kai pakehai

   kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei hoko.





       PANUITANGA.

   KO    KAHIKOROWI     e mea atu ana ki nga

         Maori o Heretaunga kia rongo ratou kua

   timati ia tona mahi hanga tera hoiho nei, paraire

   hoiho, kara hoiho, me nga mea mo te hoiho to

   kaata, me nga mea hoiho katoa. Ko tona whare

   kei te Heekipiri Rori, i te ritenga o te whare pa-

   rakimeti, i raro mai nei o te Peeke.

     E mea ana taua pakeha kia whakamatau nga

   tangata ki tona mahi. Akuanei hei te kitenga i

   te pai o te mahi, i te iti o te utu, ka hokihoki

   tonu mai  nga tangata kia mahia e ia o ratou

    tera

     PANUITANGA.

KUA     whakatu TOA HOKO  i te Wairoa e au,

      e te tangata e mau nei tona ingoa ki raro

iho nei. Na he mea atu tenei kia rongo mai nga

tangata o taua kainga ko nga hanga katoa kei a

au  e tu ana i enei takiwa e takoto ake nei, ko

etahi enei; —

  He Huka, be Ti, he Paramu, he Maati, he aha

       atu

  Nga Kahu  tane katoa

  Nga Kahu  wahine katoa

  Nga Kahu tamariki katoa

   He Puutu, tu ke, tu ke

  He  Hapara, he Toki, he Paata, me nga mea rino

       katoa

   He Tera, he Paraire, me nga mea hoiho katoa

   He Hinu popo mahunga, he Winika, he Pikara

       kai nei, he aha noa atu

   He Rari—he kai porotaka, huka nei

 Me etahi atu taonga e kore e taea te whakahua.

 Heoi nga taonga e mauria ana e au ki taku whare

 ko nga  taonga papai anake. Ko  taku ritenga

 tenei, ara; —

 KO TE HOKO  KIA NGAWARE, KIA WE TE HOKI MAI

           NGA MONI O NGA TAONGA.

   Ko te mahi tui Hu hoki kei taua whare aku.

 Ko  te tangata e hiahia puutu ana, ka hohoro te

 oti pai i a matou.

           Ka PIRIKETI PERENITIHI

                       me ona hoa.





  TURANGA  TERA HOIHO.

  E MEA  ana a HOURA, kai hanga  tera nei, ki

    nga tangata Maori o Heretaunga kia rongo

  mm ratou e haere tonu mai ana ki a ia nga uta-

  utanga tera pai o Ingarani mai. He mea whakarite

  marire e ia kia hangaia mai ano; ehara i te mea

  hanga noa. Ko te ritenga o te utu e ngaware ana.

    Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

  mai ki a ia.

    Heekipiri rori.





        PANUITANGA.

  KO    aku hanga i taia atu nei au na runga mai i

        te kaipuke i a te NEPIA kua pau tenei te

  hoko—ekore  hoki e toe i te papai o aua hanga.

  Ko tenei he taonga hou enei koi au i tenei takiwa

  na runga mai i etahi kaipuke maha; ekore e taea

  te tatau. Ko taku karanga ano i mua ra, koia ano

  tena; ka kore te moni i a koutou, ahakoa tena,

  me haeremai ano koutou ki te matakitaki—tena te

  rangi e kite ai koutou i te moni ka hoki mai ki te

  hoko.

    E  hiahia ana au ki te hoko taewa; ma te tanga-

  ta e whai taewa ana e haere mai ki taku whare,

  maku e hoko.

                      Na te HATANA.





     WHAKARONGO   MAI.

   ME    haere mai nga maori, me nga manuhiri

         puta mai ki Nepia nei, ki taku whare ma-

   taku aki ai ki aku hanga hou. Ara ko nga TERA

  WAHINE; ko nga TERA TANE; nga PA-

   RAIRE; he papai anake, he iti ano hoki te utu.

     Tenei hoki nga Hate, nga Tarautete, nga Koti,

   nga Ringi, nga Piwhi, me nga aha noa atu. Kei

   tuku whare enei hanga e tu ana, ko te whare e tu

   aua i tetahi taha o te rori i te toa hou o te Hutana.

                      Na RAWHE.

        HAERE MAI KI TE MATAKITAKI.





        PANUITANGA.

   HE     pakeha hoko i nga kai maori nga tangata

          kua tuhia nei nga ingoa kiraro iho—ara,

   i te witi, i te aha noa.

           Ko te WATA ratou ko KENERE

             ko WATA  ano.