TE











       " KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 62. ]       NEPIA, HATAREI, OKETOPA   21, 1865. [VoL. III.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI 

                   MAI. I

                                                             

TENA  te nuipepa ka riro atu na ki a Taituha Pi-

pimoho. Mana e homai kia te kau herengi; ko

te utu hoki ia mo te tau kotahi. Ki te homai

 wawe nga moni ka haere tonu te nuipepa ki a ia,

 ki te kore ka whakamutua.

            OPOTIKI.





      KUA HORO NGA PA !

    KUA HINGA TE HAU HAU!

 HE  korero hou tenei no Opotiki; na te

 tima na te Ahuriri i kawe mai. I u mai

 ki Nepia nei taua tima i te 15 o nga ra o

 tenei marama.

   No te 5 o Oketopa nei ano, i te mea kua

 taha te ra, ka kitea nga Hau Hau o taua

 kainga e noho ana i runga i nga hiwi e

 titiro iho ana ki te pa o te pakeha. Ko

 Makitanara  ratou ko te nuinga o ana hoia

 maori i te parae e ngaro ana i taua takiwa

 e a mai ana i nga kau, i nga hoiho hoki, a

 te Hau Hau, e hopu ana hoki i nga poaka

 hei kai ma ratou. Katahi ka whakatika ko

 nga turupa pakeha ka ahu ki uta whaka-

  te-taha o nga hiwi, mei kore e tupono ki

  tetahi ope o te hoa riri. Ka rua, ka toru

  ranei nga maero e haere ana, ka eke pu ki

 runga ki te ope Hau Hau e kimi kai ana

  ma ratou. No  te kitenga mai i te pakeha

  ka whati kino ki roto ki tetahi pa i te pu o

  te pikitanga e tu ana. Katahi ka tuku nga

  turupa ki raro ki te whenua, ko  etahi o

  ratou i noho i tahaki ki te pupuri i nga

  hoiho, ko etahi i haere atu ki te pa. Ka-

  tahi ka tu te ngarahutaua o te Hau Hau i

  te take o ta ratou niu; no te mutunga ka

  titiro mai ki te tokoiti o te pakeha ka rere

  mai ki te patu, me te hamama nga waha

  me te kuri e tau ana. Kaore, hei hunu-

  hunu tenei i haere atu ai aua pakeha toko-

  iti nei. Katahi ka whati  mai te hanga

  pakeha nei; no te taenga mai ki nga mea

  i mahue i tahaki ki te pupuri i nga hoiho

  ka  eke katoa ratou ki runga ki o ratou

  hoiho. Katahi ka  pa te karanga a  te

  pakeha, " Huakina, Huakina. " ' Katahi

  ka paoro i runga maunga te umere a te

  Ingarihi hei whakahau i a ratou, ko te re-

   renga atu i rere atu ai ki runga ki te hoa

  riri. Whati rawa atu te Hau Hau ka mau

   i nga turupa, katahi ka tukua te mahi a te

   hoari. Ki hai i takitaro kua tokowaru o

   te Hau Hau kei raro i te whenua e ngaora-

ora ana i raro i nga waewae o nga hoiho—

ko te nuinga o te Hau Hau i whati ki roto

ki nga wahi ururua, ngaro atu ana. Kaore

o te pakeha i mate; engari i tu etahi—he

tatata hoki no te puhanga mai. Kotahi te

Hau  Hau i hopungia e ratou, ko ona roro

e whakaputa ana i tona motu i te upoko—

na te hoari. Heoi, kua tae ake  tenei a

Makitanara ratou ko  ona hoia maori, me

etahi hoia pakeha  hoki e rua  rangapu.

Katahi ka awhitia te pa, kaha tonu te pu-

puhi  a tetahi, a tetahi—te pamamao o te

 takiwa e pupuhi ana 180 iari. Tae rawa

 ki te 6 o nga haora i te ahiahi kua kotahi

 te pakeha kua mate rawa, tokotoru nga mea

 tu a kiko—kotahi hoki te hoia maori o te

 Kuini kua  tu a kiko. Katahi ka tae ake

 etahi o nga pakeha o te tima o te Hane-

 tereihi; ko te tima iti ia i noho i Ahuriri i

 mua ra, i mahi ki te koko i te paru o te

 whanga kia hohonu—kei Opotiki hoki taua

 tima inaianei. Haere ake aua pakeha me

 ta ratou pu repo. Ki hai i taro kua oti te

 parepare kua whakanohoia taua pu ki runga

 ki te tuparipari. I konei ka karanga mai

 tetahi o nga rangatira o te Hau Hau kia

 korero ratou ko te pakeha, he mea kia uia

 te ritenga o te pakeha mo ratou. Katahi

 ka whakamutua  rawatia te pupuhi, po !

 mutu pu ana te waha o te pu—ko te aoahi

 anake o te pu e mangi ana i runga i te pa

 me te mamaoa wai wera nei te ahua. Ma-

 rino ana tena te po i te marama e whiti iho

 ana i runga i te rangi. Katahi ka ki atu

 te pakeha kore rawa he ritenga e hoatu e

 ratou, heoi ano te ritenga ko te Hau Hau me

 whakamutu  te pupuhi me tuku mai i o

  ratou tinana kia hereheretia, katahi ka tika

  ai te korero. Heoi, kotahi te haora e noho

 ana te Hau Hau e hurihuri ana i te wha-

 kaaro; muri iho ka karanga mai e pai ana,

  me  whakaae ratou. Ka  kitea i konei te

  tawaretanga o te iwi kuri nei. Hua noa

  he pono ta ratou whakaaetanga, haere kuare

  atu ana te pakeha ki te herehere; ko etahi

  kua tomo ki ro pa, ko etahi e haere atu

  ana i te huarahi. No te kitenga o te Hau

  Hau kua watea te kuwaha o te pa, ka ha-

  mama nga waha (ano he poaka puihi), ka

  rere tahanga mai, me te pupuhi i o ratou

  pu ki te pakeha. Ka  mohiotia i konei,

  aue ! he kohuru tenei! Katahi ka tukua

  te mahi a te pu  nui, a te pu pitara, a te

  koikoi hoki. Anana!  ki hai i taro kua te

  kau ma tahi nga tupapaku o te Hau Hau

  e putu ana i te kuwaha o te pa. Nawai

  hoki ? Nana ano ra. Ko te utu tena mo

  te kohuru. Kotahi te pakeha i mate  i

  konei i roto i te pa, i tu i te upoko—ko

  tetahi no muri i mate ai i ona tunga. Toko-

  ono o te pakeha i tu a kiko, kotahi hoki te

  hoia maori o te Kuini. Tokorua nga here-

38              TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

here i mau  i te aonga ake o te ra nana i

korero mai tokorima tonu o te Hau Hau i

puta ora, i kore ai he tunga; ko te nuinga

i tu katoa—he tokomaha hoki i ngaro rawa

atu kaore hoki i kitea. Tokotoru nga tu-

papaku o te Hau Hau kua kitea i roto i te

pa, he mea whakauwhi ki te rarauhe. Ko

 tetahi o ratou te tangata nana i whitiki te

 taura ki te kaki o te Wakana—i mohiotia

 taua tangata ki tona ingoa kua taia ki te

 peke o tona ringa.

   Katahi ka tanumia e te pakeha nga mea

 mate o te Hau Hau, ka tahuna hoki te pa

 ki te ahi. Ko nga mea mate o te pakeha

 me nga mea  tu a kiko ka amohia ki te

 kainga—mutu rawa atu te mahi kua wehe-

 rua. I te ata ka puta mai nga Hau Hau

 tokorua me ta raua kara ma, he korero mai

 ki te waiho ratou kia noho ana ka tukua

 paitia te pakeha ki roto ki tetahi o a ratou

 pa ki te kimi i a Kereopa. Otira ki hai i

 whakarongo te pakeha; —"  Motu hoki te

 weka  i te mahanga, hoki atu  hoki ? "

 Puritia iho ana e te pakeha taua tokorua,

 he  whakatakariri mo te kohurutanga  i

 te po.

   Tera atu etahi pa e rua o te Hau Hau i

 runga hiwi e tu iho ana, ko tetahi ki runga

 ata i te mea kua horo i te po, ko tetahi ki

 runga atu—he  mea tuwatawata katoa i te

               O

 pu  o te pikitanga. Ko te ata o te 6 o nga

 ra o Oketopa ka whakatika katoa te taha

 Kuini ki te whawhai ki aua pa—ko nga

 tiaki kainga anake i mahue. No te taenga

 atu o te pakeha ka whati katoa te Hau Hau

 ki roto ki nga  pa o runga. Katahi ka

  whakanohoia e te pakeha tana pu repo hei

  wahi i te taiepa; ko tetahi ope i whaka-

  taka haere i te taha o te taiepa, he mea kia

  huaki  te riri i tetahi taha, i tetahi taha, o

  te pa. Titiro rawa mai te Hau Hau akua-

  nei katia ai te huanui mo ratou, katahi ka

  whati ka oma—parati atu aua ki tua o nga

  hiwi. Ko  nga pa i tahuna ki te ahi e te

  pakeha—pau  ake. Ka whai atu etahi o

  nga pakeha, tupono rawa atu ki tetahi pa

  ki uta atu o enei kua horo nei, ka tahuna

  taua pa ki te ahi me nga kai o roto—nga

  taewa, nga aha atu. Hoki rawa mai ki te

  kainga i waho nei kua tu tetahi kaipuke no

  te Arawa  ki roto ki te awa. Na reira i

  korero mai kua  horo a  Whakatane i te

  Arawa. Ko  tetahi o nga tangata nana

  i kohuru nga  pakeha i te Kaipuke (a te

  Purunu ma, awhekaihe kai whakamaori),

  kua  mau i a ratou, kua mauria mai ki

  Opotiki i runga i ta ratou kaipuke. Tera

  e whakamatea taua tangata.

    Tena ano tetahi pa o te Hau Hau i Opo-

  tiki kua wera i te pakeha i te 2 o Oketopa

  nei. He  nui nga poaka, me nga taewa i

  roto i taua pa—he kau ano etahi. Ko nga

  tangata i oma ki roto ki nga pa i korerotia

  i runga ake nei te matenga.



            WAIKARI.

  TOKORUA  nga pakeha o Waikari ka whano

  ka  mate i te tangata Hau Hau  o taua

   kainga inanoa nei. He haerenga no te he-

   para o te Hatinga ki runga ki nga hiwi ki

   uta ki  te tirotiro haere i nga hipi a tona

   rangatira; kitea ana  e taua  pakeha  te

naninani puihi i runga  hiwi e haere ana,

patua iho ana—he  whakaaro hoki nona

 kaore he naninani a nga  maori o taua

 kainga. Muri  iho Ia puta mai te tangata

 Hau Hau ki to raua kainga, ko Wata Ko-

 hikohi te inaoa, ka tono kia hoatu e  te

 Hatinga kia toru pauna hei utu mo  te

 naninani. Ki atu ana te Haringa kia ko-

 tahi pauna e hoatu e ia; kaore i whakaae

 taua tangata, rere ana ki te waka  a te

 Hatinga tango ai hei utu. Katahi ka rere

 te Hatinga ki runga ki te waka kia hoea

 atu ki tetahi taha, puritia iho ana e taua

 tangata. Ki  atu ana te Hatinga kia hoki

 taua tangata ki tona kainga noho ai, ka

 tau te marietanga o tona ngakau ka hoki

 mai ai ka korero ano  rawa; tetahi me

 waiho ma  te Taitene Kai-whakawa e ko-

 rero. Karangu  tonu mai te tangata ra,

 kaore he ritenga i a te Taitene mo te Hau

 Hau. Katahi ka mau  ki te hoe ka rere

 mai ki te patu i o te Hatinaa; ka rere mai

 te Hepara ki te wawao. Katahi ka wha-

 karukea te upoko  o te Hepara ki te hae,

 hinga atu  ana taua pakeha  ki roto ki te

 wai; i roto ano  i te wai  ka toru ano

 whiunga o te hoe ki runga ki te apoko, pa-

 kara rawa te upoko, maringi kino ana te

 toto. No  muri ka parea ko te kakau o te

 hoe ka werohia ki te kanohi. I roto tonu

 te pakeha nei i te wai e patua ana. Me-

 hemea he manuka te hee kua mate. Ka-

  tahi ka rere ki runga ki te waka ka whaka-

  takaia te Hatinga ki roto te wai, ka mauria

  te waka ki tetahi taha o te awa. Katahi

  ku rere mai tetahi tangata, ko Pirika te

  ingoa, ki runga ki taua waka ki te tiki i a

  te Hatinga; e totohu ana hoki he rapa

  hold ia, he peke kore. Tae rawa mai ka

  tata te mate, katahi ka toea ki uta. Kaore

  i pai nga tangata o Waikari ki te mahi a

  taua tangata. Kua  riro atu i Nepia nei te

  kai tiki kia mauria mai ki te taone wha-

  kawa ai.





    Ko enei tangata o Ngatikahungunu i raro

  iho nei kua oati hei tangata pono mo te

  Kuini  o Ingarangi. I oatitia i te aroaro o

  te Kupa i te 10 e nga ra o Oketopa 1865.

  Ko te oati tenei na; —

    " E  oati pono ana ahau kia noho tonu

  ahau i raro i te mana me  nga ture o te

  Kuini o Ingarangi, me o nga Kingi, Kuini

  ranei, o muri iho i a ia ake tonu atu. A

  ka whakarongo hoki ahau ki nga whakahau

  tika katoa o ana Kaiwhakawa me o nga

  tangata katoa ano hoki ka whakaturia hei

  whakahaere i ana ture.

    A  kia tohungia ahau e te Atua. "

    Kereti Matai, Ihaka te Tenepu,

    Komene Ngamutu, Hona Hikurangi,

    Renata te Pahou, Tahana Pukoro,

    Retemana Kuhukuhu, Hanita te Kitea,

    Epiha te Pahi, Tanatiu te Rona,

   Mohi te Ahiko, Irietera te Rangamanga

    Te Hapimana, Ruka Reitamarakai,

    Timoti te Towhare, Rangiahoa,

    Ngakahika, Karanama  Whareirei,

    Whatu, Hoeta Pango,

     Te Whetu, Ihaka Rerekau,

    Rawiri te Rakato, Hiriona Reweti,

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI. 39

  Te Roera Karauria, Tuta te Ruruku,

  Karauria Pupu, Te Muera Mateaitu,

  Wi Karere, Potaka,

  Raniera, Wiremu,

  Panapa, Manuera,

  Wiremu te Ota, Hoani Huarere,

  Rahara, Emi Nui,

  Teketeke, Hone Hikano,

  A  Rapata Haki  Wai, Winiata te Wha-

      kawai,

  Rimana Ngahou, Anaru te Wanikau,

  Manahi Pukerua, Ihaia te Ngira,

  Nikora Ngarangi, Matia Kopare,

  Heta Aniwaniwa, Hotene  Rangi To-

      kotoko,

  Heremaia te Mora, Te Iritokitoki,

  Nopera Konohi, Himi Tukate,

  Eru te Karaha, Wata Tari,

  Pirika, Reihana te Matapihi,

  Hemi  te Matatohikura, Nirai te Ne,

  Hona te Hoeroa, Hirini te Namunamu,

  Muapoko, Hamahona Tarawai,

  Paikea, Werahiko Puni,

  Tamati te Ngahue, Hohaia te Hoata,

  Kauae, Manihera te Raukai,

  Hemi Taka Taina, Waka Takahari,

  Heoi  ra, kua oati enei tangata ki a te

Kuini; me  mahara ratou ki to ratou oati-

tanga. Kua  noho uhi tenei i raro i te

mana o te Kuini, me whakarongo tahi hoki

ki ana Ture, koi kiia he waha kau te oati-

tanga. Me whakamana anake nga tamana,

nga aha atu, kia rite ai ki te pakeha, kia

tika ai hoki te manaaki  o te Kuini  i a

ratou. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_



  No  te 3 o Oketopa nei ka rere mai i

Akarana  tetahi kaipuke rewa tahi ko te

Ani  te ingoa; e rere ana ki Okitiki, te

whenua  koura nei i tera moutere. No te

8  o nga ra ka rokohanga e te tonga i ko

mai  o Waiapu. Katahi ka riwhitia nga

heera ka hoki ki te Kawakawa ki te wahi

ruru  tu ai. No  te taenga ki reira ka kite

atu i nga maori ki uta e mahi ana ki te to

i nga poti ki te wai. Katahi ka matakitaki

nga  pakeha i runga kaipuke; ka rua nga

 poti patu weera ka  riro mai ki te wai, e

hoe  ana mai ki te kaipuke; te kau nga

 tangata i runga i tetahi, tokoiwa i runga i

 tetahi—he mau  pu anake. Nawai ra i

 matakitaki kau aua pakeha  ka oho  te

 ngakau, ka mohiotia he kohuru te mahi

 na. Heoi, ko te wetekanga o nga heera i

 wetekia ai, ka rere ano whaka te moana.

 Katahi ra ano ka whakakaha te hoe a nga

 tangata i runga i nga  poti—whakawiri

 ana tena! He  whai kia mau te kaipuke.

 Nawai ra i kaha te hau ka matemate hoki,

 ka tere hoki nga poti. Otira ki hai ano i

 mau te kaipuke ra ka pa kaha ano te hau,

 ka tere hoki te kaipuke ka mahue nga

 poti. No  te kitenga ka mahue ratou ka

 whakarere te hoe ka  tu ki runga  nga

 tangata i nga poti pupuhi ai ki te kaipuke.

 Ka rima pakunga  o te pu. Wheo haere

 ana tena te rere o te mata i te taha o te ke

 o te kaipuke. Kaore he tangata i tu, puta

 ora ana te kaipuke ki te moana rere tonu

 mai ana ki Nepia nei. Mei ai pu repo i

 runga i taua kaipuke penei kua mate ena

 Hau Hau ki te wai.

  No te Wenerei te 4 o Oketopa ka huaki

te Hau Hau  ki te Mawhai he kainga no

Henare Potae. Ko  ia, ko Henare, ratou

ko ona  tangata kua riro ke mai ki Tu-

ranga; he wahine anake i mahue hei tiaki

mo  te kainga. Ma te aha koa tena hanga

te wahine; tana tahuritanga mai ki te Hau

Hau  anana! rere ana te weta! Tokoiwa

rawa o  te Hau Hau  ka mate i a ratou.

Ko  te ata o te Taitei ka haere nga tamariki

hawhekaihe tokorua ki te kimi hoiho;

hopukia ana  e te Hau Hau patua iho ana

tetahi, mauria atu ana tetahi—kua  patua

pea i muri nei, kua whakaorangia  ranei.

Kitea ana e nga maori Kuini te mea i patua

i te taha o tetahi awa e takoto ana, mauria

ana mui ki Tokomaru. Ko te upoko me '

te mea i kurua ki te kohatu; ko nga roro

me nga karu kua kore.

   Kotahi te pakeha i rere atu hei piki mo

nga wahine me nga tamariki i te huakanga

o te Hau Hau i te Mawhai i te 4 o nga ra.

                                                                                         o

 I tu taua pakeha i te paparinga, puta ana te

 mata i te taha o te ihu.





   Kua oma atu o, te Hura ratou ko ona tangata

 I te Awa-o-te-Atua i Maketu. No te po o te 10

 o Oketopa i oma ai. E mea ana kia whaia e te

 Aniwa ina tonu nei ano, koi hanga ano ratou i

 tetahi pu riri mo ratou. Hui nga mea mate o te

 Hau Hau i roto i ona riringa ki a te Arawa te

 kau ma rima; ko nga mea mate o te Arawa

 tokorua tonu. Katahi te atua whakapehapeha

 ku Rura.

   Kua tae mai a Ngatipukeho ki Opotiki oati ai

 ki a te Kuini. Na, reira i ora ai i te pakeha, —he

 iwi Hau Hau hoki ia i mua ai.

   Ko te iwi e noho ana i Ohope, nga uri o Apa-

 nui, kua rere mai ki roto ki te Kawanatanga,

 kua tae mai ki Opotiki.





   Ko Ngatiterangiita i konei i Nepia nei e mea

 ana kia hokona ki te Kawanatanga tetahi wahi

 o to ratou whenua i tua i te Kaweka, E 75, 000

 eka te rahi o taua wahi; otira he maunga huka

 anake, be tawai te rakau. Ki ana mai taua iwi

 kia £7000 te utu mo taua wahi: mea atu aua te

 Petitone kia £1000, Kaore i whakaae mai taua

 iwi, mutu pu ana te korero. Kua hoatu e te

 Makarini etahi moni i mua hei taunaha mo

 runga i taua whenua. Me pehea ra e rite ai ena

 moni o te Kawanatanga apopo?   Inahoki e

 pakeke aua te ritenga o taua iwi.

   He tokomaha hoki nga tangata o konei i tono

 moni i a te Petitone mo nga whenua kua hokona

 e ia, i Whanganui, i Waitotara, i hea atu. Kaore

 tonu i whakaae te Petitone. Ki atu ana me tono

 ki nga tangata nana i hoko aua whenua, kua pau

 atu hoki nga moni i a ratou; nana i kore e haere

 atu o konei tangata i te takiwa i hokona ai ki

  reira kai tahi ui.

    Ko tetahi korero a te Petitone raua ko te Ma-

 karini mo  te rori kia mahia ma roto i te nga-

  herehere ki Tamaki puta atu ki Wairarapa ki

  Manawatu. Otira ki hai i rite taua korero, he

 uaua  no Rangitane ki te tono kia nui he utu mo

  te whenua e takoto ai te rori. Te whakaaro

  ratou ki tenei hanga ki te rori ehara i te hanga

  mo te pakeha anake, mo te katoa ano ia, Ma

  kona hoki ma te rori ka nui ai tona whenua, ka

  tuwhera hoki. Ko tenei e rite ana tona whenua

  ki te kahu e waiho ana e te tangata kia takoto

  ana ki ro pouaka, kaore e kitea te mahanatanga

  —rae kakahu ra ano ka kite ai te mahanatanga.

  He ritenga atua po rawa tenei; na enei tu ritenga

  i kore ai e kake tenei moutere. Otira he iwi

  kuare a Rangitane, he iwi mohoao no ro ngahere;

  kaore e mohio ki nga tikanga u a ratou. E ngaro

  ianei a Ngatikahungunu, tana whakaaetanga ki

  nga rori o Ahuriri. Hohoro tonu ia te whakaae

  kia mahia nga rori o tona kainga—he iwi mohio

  hoki.

40             TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

HE PANUITANGA TENEI MO TE MAHI

          KAWE  MEERA.

 KA   tangohia nga pukapuka hiri katoa mo te

      mahi kawe  Meera ki tenei whare, a. tae

noa ki waenganui ra o te 2 o nga ra o Tihema

 1865, mo te kawenga i nga Meera ki nga wahi ka

whakaatutia i raro iho nei. Timata atu i te 1 o

nga ra o Hanuere 1866, mutu mai i te 31 onga ra

 o Tihema 1866.

   Na, ko enei Meera e haere atu e hoki mai ki

 Nepia nei i roto i te wika kotahi, hono tonu, ara, —

   1. No Nepia ki Waipaoa

   2. No Waipaoa ki Porangahau

   3. No Waipureku atu ki Pourerere

   4. No te Waipukurau haere atu ki te Ruatani-

      wha, ki Taumahapu, ki Tikokino taone,

      hoki rawa mai ki Waipaoa.

   5. No Nepia ki te Puketapu haere atu ki te

      Waipuna

   6. No Awheraka ki Maraekakaho haere rawa

       atu ki te Kereru

   7. No te Aute ki Patangata

   S. No Nepia haere atu ki te Wairoa.

 Na, tenei ano hoki etahi Meera e haere atu e hoki

 mai ki tona kainga i whakatika atu ai i roto i

 nga wiki e rua.

   2. No te Wairoa haere atu ki Turanga

  10. No Porangahau ki Rangiwhakaoma a hoki

       rawa mai ki Porangahau ano

   Ko  etahi tikanga atu o tenei mahi me tiki mai

 me  ui ki te tino Rangatira o te whare pukapuka i

 Nepia. Me tuhi ki waho o te whare o nga puka-

 puka tono mahi Meera enei kupu; —" He puka-

 puka  tono Meera. "

   Ko nga pukapuka katoa me tuhi atu. " Ki te

  tino Rangatira o nga whare  Meera  katoa ki

  Poneke. "

            Na  te tino Rangatira o nga Meera,

               Na PITA PAAKA.

        (PETER  BOURKE, chief Postmaster. )

  No Nepia, no te tino Whare Meera

    no te 17 o nga ra o Oketopa,

    1865.





 He  hanga hoko enei kei Tutaekuri,

  HE     Paraikete—Nga  utu  12s tae ki te 18s.

         He Tarautete hiwakawaka... 21s

       He Tarautete haere hoiho... 20s

      He  Hate Karaimiana...... 5s  tae

           ki te 12s

      He  Hate Puru...... 8s

       He Puutu roroa nei...... 15s

      He  Puutu ano...... 11s

       He Kariko, te 10 pene mo te iari

      He Katene Kaone, 8 pene me te hawhe mo

             te iari

       He Hate Katene...... 4s 6d

      He Piwhi Puru...... 1s mo

             te iari

   Ko  enei hanga katoa kei Tutaekuri kei te whare o

                          TARE.





        PANUITANGA.

   KO     aku hanga  i taia atu nei au na ru nga

         mai i te kaipuke i a te NEPIA kua pau

   tenei te hoko—ekore   hoki e toe i te papai o

   aua hanga. Ko  tenei be taonga hou enei kei au

   i tenei takiwa na runga mai i etahi kaipuke

   maha; ekore e taea te tatau. Ko taku karanga

   ano i mua ra, koia ano tena; ka kore te moni i a

   koutou, ahakoa tena, me haeremai ano koutou ki

   te matakitaki—tena  te rangi e kite ai koutou i te

   moni ka hoki mai ki te hoko.

     E  hiahia ana au ki te hoko taewa; ma te tangata

   e whai  taewa ana e haere mai ki taku whare,

   maku e hoko.

                     Na te HATANA.

  HE HANGA HOU MO TE

         HOKO.

TENEI   kei au nga Tera wahine, nga Tera tane,

   o wha nga pouaka. Ko te utu e iti ana, ko

nga tera e pai rawa ana.

  Tena hoki nga  Paraikete, nga Koti, nga We-

koti, nga Tarautete, nga Potae, nga Hate, nga

Raka, nga Kete hanga, nga aha noa atu. Haere

mai koutou ki te matakitaki i te whare o

            RAWHE,

                                  i Nepia nei.

  Nepia, Oketopa 19, 1865.



  TENEI TE HANGA! 

 ERIMA     nga pouaka TERA TANE, me nga

     TERA  WAHINE   katahi tou ka tae mai ki

 au—e wahia  ana e au inaianei ano.

    Te utu o te Tera Tane kotahi pauna, te

 kau ma rima herengi—haere atu etahi ki runga

 ake.

                         Na RAWHE.



       PANUITANGA.

 HE     pakeha hoto i nga kai maori  nga ta-

       ngata  kua tuhia nei  nga  ingoa kiraro

 iho—ara, i te witi, i te aha noa.

          Ko te WATA ratou ko KENERE

                  ko WATA ano.



    WHAKARONGO!!

 E MEA    ana a WIREMU RAETEPONE,

      o Waipawa, ki ona hoa Maori  kia rongo

 mai ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te

 Poaka, te aha noa atu hoki a te tangata maori.

   Rupeke  katoa nga taonga, me nga kai pake-

  ha i kei tona whare hanga i Waipawa e tu ana hei

 hoko.



      KARANGATIA!

          KARANGATIA!!

  TENEI  TE HAERE  NEI nga kaipuke taonga

     a te HUTANA raua ko te EAWINI i

  roto i nga marama  katoa. Heoti nei ano te

  whare e uta te tika tonu mai ana i Ingarani i te

  hanga nei i Paraikete, na reira hoki i iti ai te utu.

    Te kau enei takai Paraikete kua tae mai i tenei

  takiwa tonu; he whero te ahua, he ma etahi, he

  pura etahi—he  mahana katoa.

    Tenei hoki nga kahu huruhuru, nga  kahu

  mahana katoa ano hoki, kua tae hou mai hei kahu

  HOTOKE. Otira hei mote aha i korerotia ai

  tenei whare, te whare kua mohiotia e nga tangata

  katoa o Heretaunga.



    Haere mai, tirohia nga paraikete.

         Na te HUTANA raua ko te EAWINI



    TITIRO MAI!  TITIRO MAI!

  Koutou  nga tangata e, hiahia ana ki te taonga

               ngaware te utu.

  KO    au tenei, ko PERENITIHI, e whaka-

         whetai atu ana ki nga maori o te Wairoa,

   o etahi atu hoki kainga i tenei pito, mo to ratou

   manaaki i au i nga takiwa kua hori nei ki te hoko

   i aku taonga. Na, ho mea atu tenei kia rongo

   mai ratou e tukuna katoatia atu ana e au oku

   taonga inaianei; ko nga utu ka whakaititia rawa-

   tia e au, he mea kia we te pau atu, kia watea au

   te hanga i tetahi toa nui atu i te hokonga o nga

   whenua o te Kawanatanga i konei a muri ake nei.

   Hei reira ka tango mai e au  etahi taonga hou

   katoa. Ka  pai hoki au ki reira ai kia waiho au

   hei kai hoko ma nga tangata i a ratou kaanga,

   witi, aha atu, i runga i te ritenga o te pakeha—

   ara, he koha ano ma te kai hoko.

                    Na PERENITIHI.

     Te Wairoa, Akuhata 1, 1865.