TE









       "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 64. ]         NEPIA, HATAREI, NOEMA   18, 1860. [VOL. III.

HE KUPU ATU ENEI EI NGA HOA TUHI

                   MAI.

TENEI te reta a Wi Tako kua tae mai; he wha-

kaputa i tona kupu mo te hari o tona ngakau ki

nga nuipepa e tukua atu ana ki a ia. E ui ana

mai koe ki te utu mo te nuipepa. Na ko tona

utu  tenei te 10s. mo roto i te tau kotahi. Ekore

e tika te hiriwa ki te homai i roto i te reta, engari

mau  e tirotiro tetahi tangata o to kainga e hiahia

ana ki te tango nuipepa mana kia pauna ai to

homaitanga moni. Me homai e koe te ingoa o te

tangata mana te nuipepa, me te noti hoki, ko te

mea  mania, mo tuku mai ki roto ki te reta.

   Tenei te reta a Paora Torotoro mo nga hipi a

 Paaka e puta ana ki roto ki tona paamu. Engari

me  korero a Paora ki te tangata nana nga hipi.

  Ko  te nuipepa ki a Taituha Pipimoho kua riro

 atu i tona reta tuatahi—mana e tiki i te Whare

 Meera. Ko te 10s. me homai e ia.



                         —      

    Ko te Teira te Paea te rangatira o Nga-

    tipa-hauwera kua mate. I mate ki Mo-

    haka i te 30 o Oketopa. Ka nui te tangi

    o tona iwi ki a ia, he whakahemonga hoki

    no ona rangatira.

     



 TENEI kua korerotia i tenei nuipepa nga

 korero o Turanga. Kua mate tena te Hau

 Hau i Opotiki, kua mate ki Waiapu. Kua

 kitea te whakaaro pai o te pakeha i enei

 kainga, Ko  ta matou ki tonu tenei i roto

 i te " Waka Maori; "—"E   kore e  ora te

 Hau Hau apopo ake nei. " Na kua pono.

 Kua ki hoki matou kaore he hiahia o te

 pakeha kia mate nga tangata maori. Kua

 pono hoki tenei ki a matou—inahoki nga

 herehere o Waiapu kua tukua noatia e te

 pakeha; a, ki te noho pai i tona kainga

 amuri ake nei ka manaakitia ano e te pa-

 keha hei tangata. Ekore e penei he rite-

 nga ma te Hau Hau mehemea ko au i mate

 i a ia. Penei pea kai te kai tangata-inahoki

 te ahua na. Ko te Atua o te pakeha e

 kore rawa e pai ki te ritenga whakangaro

 tangata, he aroha tona ritenga ki nga ta

 ngata katoa; ko  te atua teka o te Hau

 Hau  he kohuru, he kai tangata, he aha noa-

 atu. Nana ra i ki be atua tona. He pa-

 rau; me he atua tona kua  kitea pea te

 putanga o tona kaha. Engari na te tanga-

 ta noa ake enei ritenga kino. Kotahi tonu

 ano  te Atua o  te ao katoa, ko te ATUA

 AROHA  NUI o te rangi.

   Mehemea i whakarongo ki ta matou ako

 ena tangata kua riro nei ona whenua, me

 ena  tangata kua rere ona  wairua ki te

 Reinga, penei e noho  ora ana inaianei i

 runga i tona rangatiratanga.





          TURANGA.

 HUA  noa ki nga Hau Hau o Turanga tera

  ratou e titiro ki te matenga o era i Opotiki,

 i Waiapu hoki, ka ata noho pea koi mate

  ano hoki ko  ratou. Otira kai te porangi

tonu ratou, kai te pura nga kanohi, kai te

rere tonu ki runga  ki te mate whaka-

momori ai. No  te Hatarei, te 11 o nga ra

ka tae mai ki Nepia nei tetahi o nga tima i

rere atu i konei i a te Makarini raua ko te

Kupa. E Korerotia ana kua 700 nga Hau

Hau  kua hui ki Turanga i tenei takiwa.

Mea  ake pea  riri ai taua, kainga; kua riri

ano  ranei tenei i muri nei, he nui hoki te

hianga  o taua iwi. Ko  te ngarara, ko

Kereopa, e korerotia ana kei roto i a ratou.

Ko  nga pakeha o Waiapu, me te Mokena

me ona tangata, kua kawea mai e te Maka-

rini ki taua kainga ki Turanga, na runga

mai i te tima manuwao o te Kawanatanga.

Hui  katoa  te taha Kuini o reira inaianei e

400, e noho  hihiri katoa ana  ki te riri.

Kua  tukua atu e te Makarini ki te Hau

Hau   nga ritenga e whakaae  ai te taha

Kuini ki te hohou  i te rongo; ka kore e

whakaaetia mai e te Hau Hau katahi ka

riri. Ko  te whenua i Waiapu o te Hau

Hau  kua tukua mai ki te Kawanatanga;

ko nga herehere katoa kua tukua kia haere

        

ana  i runga i to ratou oati hei tangata

ratou mo te Kuini. Ko  etahi o ratou kua

riro mai i a te Mokena ki Turanga—ko

 nga mea marire enei e tino kaha ana te

 whakaaro kia mate i a ratou nga poropiti

 teka o Taranaki nana ratou i whakawai.

 Ko tenei tima kua tae mai nei ki Nepia

inaianei he tiki paura, pu, me nga mea ka-

 toa mo  te riri kia rahi. Hoki tonu atu

 taua tima me te Kupa ano i runga i te

 rangi tonu ano i tae mai ai.

   Ko  etahi enei o nga korero i rongo ai

 matou  o te haerenga o  te Makarini ki

 Waiapu, ki Turanga, ara; —

   No te 4 o nga ra o Noema nei ka rere

 atu i Nepia te tima manuwao o te Kawa-

 natanga—ko  te Makarini raua ko te Kupa

 i runga. No te 5 o nga ra (te Ratapu) ka

 tae taua tima ki Waiapu; ka hoe mai te

 poti ki runga, oraiti te putanga mai o taua

 poti i te nui o te ngara—kaore hoki i puta

 ki uta nga pakeha. I te ata o te Manei ka

 titiro atu e nui tonu ana te tai, katahi ka

 rere mai taua tima ki Awanui. I konei ka

 eke ki uta a te Makarini raua ko te ranga-

 tira o te tima ka tika ra uta ki Waiapu i

 runga hoiho. Ka  hui nga tangata o reira

 ki te karanga ki a te Makarini; ka whai

 korero, ka tu te ngarahutaua, he haringa

 no te ngakau ki a te Makarini. Tera nga

 Hau  Hau  herehere i te wahi tairanga e

 noho ana, e 300 ratou, ko etahi kua tukua

 ketia atu ki Tuparoa; ko te Mokena ratou

 ko  ona tangata i te raorao ki raro iho e

 rarangi ana; ko te Makarini, ko te ranga-

 tira o te manuwao, me nga rangatira pakeha

 katoa, i waenganui e tu ana. Katahi ka

 tukua mai e nga rangatira maori o te taha

50              TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

Kuini nga herehere me nga whenua ki a te

Makarini. Katahi  ka ki atu a Ma  ki a

ratou ko o ratou whenua me o ratou taonga

ka riro i a te Kuini; ko o ratou tinana ka

 tukua me ka oati ratou kia whakarongo pu

 ratou ki nga ritenga o te Ture o te Kuini—

 otira ki te tahuri mai ano ratou i muri iho

 katahi ka kore ratou e whakaorangia. I

 konei ka  oati katoa ratou, tuhituhi rawa

 nga ingoa me te ahua o nga tangata kia

 mohiotia ai mo muri iho. Whakawhetai

 atu ana te Makarini i konei ki te taha Kuini

 mo to ratou toanga, katahi ka umere nga

 hoia pakeha—heoi, ka mutu.

    No  te Turei, te 7 o nga ra, ka tae atu

 tetahi tima i rere atu i Turanga—ko te tima

  ia i tae mai ki Nepia i muri nei ki te tiki

 paura mai. Na taua tima i kawe atu te

 rongo o te Hau Hau i Turanga kua 700 to

  ratou huinga, kua timata e ratou te muru i

  nga whare o nga pakeha, kua ki hoki kia

  tahuri ratou ki te patu tangata. Katahi ka

  whakaritea e te Makarini kia kawea nga

  hoia o Waiapu ki Turanga. I taua rangi

  ano ka rere atu te tima manuwao ki Tupa-

  roa ki te uta mai i nga maori o te taha Kuini.

  Ko  te tiini paku, ko te Tiata (Start) te

  ingoa, i noho ki to uta i nga hoia pakeha i

  Waiapu. Ko  te Makarini, ratou ko te

  Kupa, ko te Kapene o te tima manuwao i

  haere atu ki Tuparoa ma uta. Tika ana

  ratou ma Pukemaire; tirotiro ana ratou ki

  taua pa he pa kaha  rawa, mehemea he

  pakeha i roto ekore rawa e taea; tena he

  Hau  Hau ona tangata, ma te aha e kaha ai

  te iwi teka, kohuru? Muri tonu i a ratou

  ka haere atu ko te Mokena mo ona tangata

  e GO. Te taenga atu ki Tuparoa kaore he

  putanga  ki te kaipuke i te tai. moe tonu

  iho ki reira ratou ko te Makarini ma. Ko

  te tima i rere ki waho ki te moana, be

   tonga te hau. No te ata o te Wenerei ka

   tu mai ano te tima, ka timata te whakauta

  i nga tangata. He mahi roa taua mahi, he

  mahi unua i te nui o te tai. Kaore hoki e

   pai nga poti o te tima i roto i te tai; engari

   nga poti patu weera o uta me nga waka.

   Ko te tima i tu mai i waho e wha maero te

  pamamao  atu; ko ona poti i kawea mai ki

   waho atu o te tai tu mai ai; ko nga waka

   me  nga poti o uta ki te hoehoe atu i nga

   tangata ki aua poti o te kaipuke ra—ka

   tomo he poti ka rere ki te kaipuke, ka tomo

   he poti ka  hoe. Kotahi te weera poti o

   uta i tahuri, pakaru atu; kotahi hoki te

   waka  i tahuri, e toru nga pu raiwhara i

   ngaro ki ro te wai. Ahiahi rawa atu kua

   rua rau e rima te kau ma wha nga tangata

   kua eke ki runga ki te tima ra. E uta ana

    tenei i nga maori, e uta ana hoki tera tima

   (a te Tiata) i nga hoia pakeha i Awanui.

   Ka  mutu, ka rupeke nga tangata ki runga

    ka rere te tima. I te aonga ake o te ra i

    te Taitei tu ana i te ngutu awa o Turanga-

    nui, a ki hai i roa ka rupeke katoa nga

    tangata ki uta. Ahiahi rawa  atu ka tae

    mai hoki tera tima ki te kawe mai i nga

    pakeha hoia o Waiapu—kotahi rau ratou i

    eke mai i runga i taua tima. Rokohanga

    mai ratou kaore ano kia riri; engari kua

    whati mai nga pakeha katoa o nga kainga

    i uta ki te taha o te paraki o nga hoia noho

ai i roto i  te whare  karakia me  nga

whare ke atu o te Wiremu minita nei. Ko

o ratou taonga kua murua, me  o ratou

whare kua wera i te Hau Hau te tahu ki te

ahi. Te mahi a te Hau Hau he patu i nga

poaka a te pakeha; he wawahi i nga taiepa;

he takatakahi i nga mara witi, taewa, me

nga kai katoa atu a te pakeha. Ko nga

pikaokao o te pakeha hopuhopukia ana e

ratou whatia ana nga waewae ka maka ki

 te whenua okeoke ai. He ahatanga na te

 pikaokao i pena ai ? Ma ena tu mahi ka

 kino rawa ai te ngakau o te pakeha apopo;

 kowai hua ai e tohungia i roto i te riri me

 ka riri. Ko Tamati  Tokorangi raua ko

 Maka Poaka nga tangata tino kino i runga

 i enei mahi e  korerotia ana. Ko   nga

 tangata enei i atawhaitia nuitia e te pakeha

 i mua, i whangaitia ki te rongoa i o raua

 matenga, i hoatu nga kai pai ma raua, tana

 whakahokinga mai he kohuru, he muru.

 He  tangata hoki raua no te Pihopa i mua,

 he tangata tino karakia—ko   te putanga

 tenei o to raua whakaponotanga, he whai

 ki te kohuru, ki te kai tangata. Ko Ta-

 reha o Ahuriri nei i haere atu ki te kainga

 o te Hau Hau ki te korero atu kia whaka-

 mutua  ta ratou mahi tutu; no te hokinga

 mai ka ki mai e uaua tonu ana te Hau Hau,

 kaore i whakarongona ana korero.

    No te Parairei te 10 o nga ra ka hui nga

 rangatira maori o te taha Kuini me te Ma-

  karini ki te rapu whakaaro hei hoatutanga

  ki te Hau Hau, me kore e pai mai, a ka

  taha pea te kino. Na, oti ana i taua Ru-

  nanga: —

    I. Me tuku katoatia mai a ratou pu.

    II. Me  tuku katoatia mai nga tangata

  kohuru i oma ki roto ki a ratou—a Ke-

  reopa ma pea, a wai atu.

    III. Me  pana kia haere atu katoa nga

  poropiti Hau Hau, me nga  kai poti, kia

  hoki  atu ki ona  kainga  kia  watea  te

  whenua.

    IV. Me  utu e ratou nga taonga a nga

  pakeha kua murua e ratou.

    V. Me oati katoa ratou kia whakarongo

  pu  ratou ki nga Ture o  te Kuini—hei

  tangata pumau ratou ki a te Kuini ake

   tonu atu.

     Ko Tareha te tangata i haere ki te kawe

  i ana ritenga ki te Hau Hau. Ka kore

   ratou e whakaae ki enei ritenga heoi ano

   ka riri. I te rerenga mai  o te tima ki

   Nepia nei ki te tiki paura mai kaore ano a

   Tareha kia hoki mai. Kua  riri pea tenei

  ki muri nei. Ma  te mea ka  whakaae

   te Hau Hau ki nga ritenga kua korerotia

   nei ka kore  te riri.



     No muri iho i te tuhinga o nga korero e

   runga ake nei ka tae mai te tima i a te

   Makarini raua ko te Kupa i Turanga. Na

   reira i korero mai kai te tohe tonu te Hau

   Hau ki te kino. Kaore i whakaae mai ki

   nga tikanga i hoatu e te Makarini ki a ratou.

   Kotahi tonu te tangata i haere mai ki roto

   ki te taha Kuini me tana pu me tana hama-

   nu. Ka  mutu, i te 3 o nga haora o te

   Taitei ka whakatika te taua o te taha Kui-

   ni, hui nga maori me nga pakeha e ono rau

   ratou, haere ana whakawhiu ana i te awa i

               TE WAKA  MAORI  O AHURIRI. 51

Turanganui. E anga  ana ki tetahi o nga

pa o  te Hau  Hau  ki uta riri ai. E rere

ana mai  te tima e haere atu ana te taua.

Pupuhi ana nga pu o te tima hei tangi atu,

whakahokia ana mai ki te umere a te taua.

Ko  te ata o te ra inanahi (te Parairei) hei

huakanga  ki taua pa. Tenei ma tatou e

rongo a muri ake nei.





   Ko WAATA KOHIKOHI, te tangata i patu

 i te pakeha o Waikari, tenei kua riro mai ki

 Nepia nei i a Paora Rerepu ratou ko ona

 pirihi I mau mai i Maungaharuru i te

 Ratapu. E haere ana raua ko te wahine

 ki Waikato, e oma ana. Tera te taua a

 Paora kua tae ki te huarahi tauwhanga mai

 ai. No te maunga ka whakana nga kanohi

 o raua ko tona wahine. Ka  mea  atu a

 Paora; —"Hua   noa koe i oma ai e kore

 koe e mau. Ana ! ka mau koe !"



              Moiki, Wairarapa,

                    Oketopa 30, 1865.

 KI  TE  KAI TUHI  O TE WAKA   MAORI, —

    E hoa tenakoe. Tenei kua tae mai te

 nuipepa tono i nga moni mo te nuipepa o

  te tau hou nei. He tono ki nga tangata

  katoa kei a ratou nga nuipepa. E hoa kua

  tae mai te reta a Henare Matua o Poranga-

  hau ki au, kua hoata e ia ki a koe te 10s.

  mo  taku nuipepa o te tau hou nei. Ko

  taku mahi he titiro i roto i nga nuipepa i

  taua moni nei, kaore i taia e koe ki te nui-

  pepa. Ko aku tau i tango ai i taua nuipepa

  nei ka rua. Ko te tau tuatahi naku ano te

  moni; hoatu ki roto i te meera; te tau

  tuarua na te Kupa i hoatu; ko tenei tau e

  haere nei e ki ana a Henare kua hoatu e ia.

  E  ta ehara a hau i te tangata wareware ki

  tena taonga. Ki te mea kua tae atu taua

  te kau herengi nei tuhia mai ki te reta. Na

  to hoa.

                  Na PIRIPI P. APATU

    [Kaore ano ra he moni a Henare Matua

  kia tae noa mai ki a matou mo te nuipepa

  ki a koe. Me  te nuipepa hoki ki a ia ake

  ano kaore noa ano kia kitea ona moni. He

  aha ra i pena ai ona korero ki a koe ?]





            Turanga, Oketopa 28, 1865.

   KI  TE KAI TUHI  O TE WAKA    MAORI, —

     E hoa tenakoe. E  patai atu ana au ki a

  koe mo nga nuipepa e tukua mai ana e koe

   ki au i tenei tau; kua tae atu ranei te moni

   ki a koe, pehea ranei. Otira mau e wha-

   kamarama ki au.

     E hoa tenei hoki aku kupu, mau e tuku

   ki te " Waka Maori"—Ko te ahua o nga

   tangata o Turanga  o te taha Kuini, o te

   Hau Hau, kia rongo ai o taua hoa maori.

     E hoa ma e noho pai ana nga tangata o

   Turanga, otira ehara i te tino pai rawa.

   Kua  matou hoki tatou ki te atua o te Hau

   Hau; ehara tana i te whakatipu i tana

   rakau kia pai nga hua, engari kia puta mai

   ko nga hua kino. E mohiotia nei e tatou.

   Ko  te mahi a nga Hau Hau o konei he

   hanga pa ta ratou mahi. Nga wahi i tu ai

   nga pa ko Rakaiapu; he pa nui tenei, 150

    iari te roa, 50 iari te nui. Kei Kohanga-

karearea tetahi o ana pa, i tata taua pa ki

te taha o te hiwi. Erua nga pa kei Patu-

tahi—kotahi  kei te taha o te awa, kotahi

kei runga o te taha puke i waenga parae.

Kotahi  kei Waerengaahika, i tata ki te

kainga o te Pihopa. Kaore he tangata hei

noho  i enei pa; hui katoa pea nga Hau

Hau  o konei tae ki 350. Engari na nga

heke mai o Waiapu, o Tokomaru, i toko-

maha  ai. Ko matou ko te taha Kuini kei

 te noho takitahi noa atu, otira kei te hanga

 pa ano ma matou, Na te tokomaha o nga

 rangatira o tenei kainga hei pehi i nga hapu

 e hiahia ana kia whawhai. Heoti ano te

 tangata e kaha ana  tana kupu pehi kia

 kawa he riri ki konei ko Raharuhi Rukupo

 —he  kaha rawa o ana kupu i roto i ana

 runanga Hau Hau. Kei te huri mai te

 Hau Hau ma te Kawanatanga e timata te

 whawhai. Ki ana matou; —" Kao, mau

 ano ma  te Hau Hau  e timata he riri ma

 taua; inahoki e mau tonu ana koe i tau pu

 i nga ra katoa, Ko tau mahi he poti anake

 mo  te riri, he Whakaporewarewa. I puta

 tonu mai  hoki tou atua i roto o te riri, o te

 kohuru, o te kai tangata. " Ko wai o nga

 tangata mohio hei whakarapopoto  i enei

 mahi kino a te Hau Hau ? Kaore noaiho,

 ko ia anake ko te porangi. He autaia te

  Hau Hau. Ka he tenei tikanga ana, puta

 ke, puta ke. E rite ana hoki nga tikanga

  a te Hau Hau ki te kahu tawhito; e pakaru

  nei tetahi wahi o te kahu ka tapihia, pa-

  karu ke i tetahi wahi. Heoi nei aku kupu.

  Tera atu ano te maha o nga korero o konei.

             Na to hoa

                        Na HAPE.

    [E patai ana mai koe e Hape kua tae

  mai ranei he moni mo te nuipepa ki a koe

  i tenei tau. Kaore ra he moni kia tae mai.

  Heoi nei ano nga moni ko nga mea o te

  tau tuatahi. Engari mau e homai. ]



            Mohaka, Oketopa 23, 1865.

  KI A TE MAKARINI, —

    E  hoa tenarakoe, koutou ko o tatou hoa

  pakeha i tena wahi o tatou.

    Kia rongo mai koe, tenei matou te rapu

  nei i tenei wahi ki tetahi huarahi mo mato

   e puta atu ai ki waho i tenei raruraru, 

  i te Hau Hau. Na kia rongo mai koe i

  matou  nei korero.

     I. Ka kati i a matou te huarahi. Ekore

  ano te Hau Hau  e haere i konei aianei ake

  tonu atu, kore kore rawa.

     II. Ko te Hau  Kau  kotahi, tokorua

   ranei, ehara nei i te Poropiti, ka puta tena.

   Mehemea  he Poropiti kotahi, tokorua, ka

  mau ano.

    III. Ko nga Hau Hau tokorima, te kau,

   rima te kau, kotahi rau ranei, e haere ana

   ki te kauhau i nga ritenga o tona atua, ki

   te poti ranei i nga kainga katoa, ki te wha-

   kaako ranei, ki  te whakahaere tikanga

I  ranei, ka mau ano te hopu.

     IV. Ki te tahuri mai te Hau Hau ki te

   riri ka mahia tonutia atu tera taha e matou.

   Koiana ta matou  tikanga kia rongo mai

   koe.

     1. Te wahi i penei ai matou he kore no

   matou kaore e pai ki te Hau Hau, ara ki

   tona atua.

52              TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

  2. Tetahi he mamae ake no te hinengaro

ki te ture o te Atua ka takahia nei e ratou

—pena   hoki te ture tangata,.

  Na, e hoa kaore a matou nei whiriwhiri-

nga i te pai. Kua pau  te pai te kui e te

kino, ko te kino  anake tenei te tu nei.

Kati ko ta matou i hiahia ai ko te kino kia

mate  i te pai. Ka  tohe ki te kino kei

 tena ano he mahinga atu.

   He haka tenei.

  Ka  tohe au, ka tohe au, ka tohe au ki te Hau Hau,

     Ki taku atua ai whakamate i te Waru e tu nei.

  Kati Kawana, kia kuutia au, au;

       Kia wherahia au, au.

  Kia hoki atu te Hau Hau ki tona kainga

      Ki runga  o Taranaki, ki roto o Waikato, titiro

         mai ai. Ae! Ae! A! A!

   E hoa tukua atu tenei reta a matou ki te

 "Waka Maori"  kia kite mai o tatou hoa

 pakeha, maori Hau Hau, i tera wahi, i tera

 wahi.

   Ko nga tangata nana tenei kati: —

      Ko  Hone te Wai Nohu,

       Ko Winiata Noanoa,

       Ko Paora Rerepu,

       Ko Hohepa Tura,

      Ko Hopa te Tau,

       Ko Kereopa te Arawa,

        Ko te Hira te Whakapinga,

       Ko  te Tipene te Aho,

   Ara na te Hunanga katoa.

                Na REWI TARARUA.













 HE PANUITANGA TENEI MO TE MAHI

            KAWE MEERA.

  KA    tangohia nga pukapuka hiri katoa mo te

       mahi kawe  Meera ki tenei whare, a. tae

 noa ki waenganui ra o te i o nga ra o Tihema

  1865, mo te kawenga i nga Meera ki nga wahi ka

  whakaatutia i raro iho nei. Timata atu i te 1 o

  nga ra o Hanuere 1866, mutu mai i te 31 o nga ra

  o Tihema 1866.

   Na. ko enei Meera e haere atu e hoki mai ki

  Nepia nei i roto i te wiki kotahi, hono tonu, ara, —

    1. No Nepia ki Waipaoa

   2. No Waipaoa ki Porangahau

    0. No Waipureku atu ki Pourerere

    i. No te Waipukurau haere atu ki te Ruatani-

       wha, ki Taumahapu, ki Tikokino taone,

       hoki rawa mai ki Waipaoa.

    5. No Nepia ki te Puketapu haere atu ki te

       Waipuna

    G. No Awheraka ki Maraekakaho haere rawa

        atu ki te Kereru

    7. No te Aute ki Patangata

    8. No Nepia haere atu ki te Wairoa.

  Na. tenei ano hoki etahi Meera e haere atu e hoki

  mai ki tona kainga i whakatika atu ai i roto i

  nga  wiki e rua.

    9. No te Wairoa haere atu ki te Mahia

   10. No Porangahau ki Wainui a hoki rawa mai

        ki Porangahau ano

    Ko etahi tikanga atu o tenei mahi me tiki mai

  me ui ki te tino Rangatira o te whare pukapuka i

  Nepia. Me tuhi ki waho o te whare o nga puka-

  puka tono mahi Meera enei kupu; —" He puka-

  puka tono Meera. "

    Ko nga pukapuka katoa me tuhi mai, " Ki te

  tino Rangatira o nga  whare  Meera katoa ki

   Poneke. "

             Na te tino Rangatira o nga Meera,



               Na PITA PAAKA.

         (PETER BOURKE. chief Postmaster. )

  No Nepia, no te tino Whare Meera

    no te 17 o nga ra o Oketopa,

     1865.

  TURANGA TEKA HOIHO.

E MEA. ana a HOURA, kai hanga tera nei,

 ki  nga tangata Maori o  Heretaunga kia

rongo mai ratou e haere tonu mai ana ki a ia

nga utautanga tera pai o Ingarani mai. He mea

whakarite marire e ia  kia hangaia mai  ano;

ehara i te mea hanga noa. Ko  te ritenga o te

utu e ngaware ana.

  Tuitui tonu ia i te mea pakaru, me ka mauria

mai ki a ia.

   Heekipiri rori.





He hanga  hoko enei kei Tutaekuri.

HE     Paraikete—Nga   utu  12s tae ki te 18s.

       He Tarautete hiwakawaka... 21s

     He Tarautete haere hoiho... 20s

    He  Hate Karaimiana...... 5s  tae

         ki te 12s

    He  Hate Puni...... 8s

     He Puutu roroa nei...... 15s

     He Puutu ano...... 11s

     He Kariko, te 10 pene mo te iari

    He Katene Kaone, 8 pene me te hawhe mo

           te iari

     He Hate Katene...... 4s 6d

     He Piwhi Puru...... 1s  mo

           te iari

 Ko  enei hanga katoa kei Tutaekuri kei te whare o

                        TARE.



   TITIRO MAI! TITIRO MAI!

 Koutou nga tangata e hiahia ana ki te taonga,

               ngaware te utu.

 KO    au tenei, ko PERENITIHI, e whaka-

       whetai atu ana ki nga maori o te Wairoa,

 o etahi atu hoki kainga i tenei pito, mo to ratou

 manaaki i au i nga takiwa kua hori nei ki te hoko

 i aku taonga. Na, he mea atu tenei kia rongo

 mai ratou e tukuna katoatia atu ana e au oku

 taonga inaianei; ko nga utu ka whakaititia rawa-

 tia e au, he mea kia we te pau atu, kia watea au

 te hanga i tetahi toa nui atu i te hokonga o nga

 whenua o te Kawanatanga i konei a muri ake nei.

 Hei  reira ka tango mai e au etahi taonga hou

 katoa. Ka pai hoki au ki reira ai kia waiho au

 hei kai hoko ma nga  tangata i a ratou kaanga,

 witi, aha atu, i runga i te ritenga o te pakeha—

 ara, he koha ano ma te kai hoko.

                  Na PERENITIHI

   Te Wairoa, Akuhata 1, 1865.





  HE HANGA HOU MO TE

         HOKO.

 TENEI  kei au nga Tera wahine, nga Tera tane,

   o wha nga pouaka. Ko te utu e iti ana, ko

 nga tera e pai rawa ana.

    Tena hoki nga Paraikete, nga Koti, nga We-

 koti, nga Tarautete, nga Potae, nga Hate, nga

 Raka, nga Kete hanga, nga aha noa atu. Haere

 mai koutou ki te matakitaki i te whare o

             RAWHE,

                                   i Nepia nei.

   Nepia, Oketopa 19, 1865.



  TENEI TE HANGA! 

 ERIMA     nga pouaka TERA TANE, me nga

      TERA WAHINE   katahi tou ka tae mai 

 au—e  wahia ana  e au inaianei ano.

     Te utu o te Tera Tane  kotahi pauna, 

 kau ma rima  herengi—haere atu etahi ki runga

  ake,

                          Na RAWHE.



       PANUITANGA.

  HE    pakeha  hoto i nga kai maori nga 

        ngata kua  tuhia nei  nga  ingoa 

  iho—ara, i te witi, i te aha noa.

          Ko te WATA ratou ko KENERE

                  ko WATA  ano.