TE



WAKA MAORI O AHURIRI

       "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 70. ]        NEPIA, HATAREI   MAEHE   10, 1866. [VOL. IU.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

                  MAI.

TENEI nga reta no Otakou a Teone Ropitini Taia-

roa raua ko tona tuakana ko Hone Wetere Ko-

rako Taiaroa kua tae mai me te pauna (£1) he

utu mo  a raua nuipepa. He kapi no tenei nui-

pepa  i kore ai e taia a raua korero—engari hei

tera nuipepa. Kanui ta matou whakapai ki nga

tangata tuhi mai i tawhiti. E pai ana kia wha-

kaatu tonu mai  korua nga korero o to korua

 kainga.



  Tena te pounamu, whakakai taringa nei. kua

 ngaro i te Whataapuka. Ka  kitea e te tangata

 me kawe mai ki te rangatira o nga pirihi i Nepia

 nei—a mana  e whakautua te tangata nanu i

 kite.





TE KAWANA  RAUA  KO TE  UA.

 No  te Ratapu, te 24 o nga ra o Pepuere,

 ka tae mai ki Ahuriri nei a te Kawana, na

 runga mai i te Ikiripi he tima manuwao no

 te Kuini. I rere mai i Po Neke e rere ana

 ki Akarana. Ko  ona hoa maori i haere

 mai ai ko Hori Kingi te Anana, ko te Ua

 hoki te tino Poropiti o te Hau Hau. No

 te ata o te Manei ka eke mai ratou ki uta.

 Haruru  ana  tera te tangi o te pu repo i te

 paraki o nga hoia, i runga hoki i te tima i

 te Ikiripi—hei whakahonoretanga  mo  te

 Kawana. I mauria mai te Ua e te Kawana

 kia kite ia i nga iwi e rere ana ki runga ki

 tenei mahi porangi ki te Hau Hau. kia ko-

 rero hoki ia ki aua iwi ki te he o taua rite-

 nga, kia rongo ratou ki te waha ano o te

 Ua  ki te porangi o taua mahi—no te mea

 kai te kuare nga tangata, kai te hapai tonu

 te ingoa o te Ua  hei upoko mo to ratou

 karakia. Ko  te Ua hoki he tangata e po-

 rangi ana; ko te ritenga Hau Pai Marire

 he  putanga no te porewarewatanga o ona

 mahara; koia hoki me te tangata e tango

 ana i tana mahi ka rite tonu ki a ia, ka po-

 rewarewa. Inaianei kua ahua marama ake

 nga whakaaro o te Ua, kua hoki mai te

 matauranga o tona ngakau, kua kite ia i te

 kino  o nga hua  o tona porangitanga, na

  reira ka pirangi ia ki te kaere ki nga iwi

 whakaatu ai te teka o te ritenga Hau Hau

 —e  mea  ana kia whakapaitia te moenga o

 nga  tangata kua kino i a ia te hurahura.

 Ka  mutu, ka huihui nga hapu o Ngatika-

 hungunu ki te taone; ko nga iwi Hau Hau

 na  Tareha, na te Hapuku, i karanga—he

 mea  whakahau  na te Makarini kia haere

  mai ratou kia kite i te Kawana raua ko te

  Ua. Ka po toru e huihui ana i te taone,

  whai korero ana i te Whare Kawanatanga;

  mawai rawa e tuhi tuhi nga whai ki i te

 huhua  o te korero ?—he tohunga mana e

  mahi. Ko nga iwi Hau Hau i hui mai ki

  te taone nei ko Ngatitu, ko Ngaiterangi-

  koianake, ko Ngaitewhatiapiti, ko Ngaite-

  kura, ko Ngatiporo, ko Ngatimatepu, ko

  Ngaitekurumokihi. Ko  Paora  Toki, te

  tangata nana i kawe mai tenei mahi porangi

  ki Heretaunga i reira ano; na Karauria

  Pupu  i tiki ki Petane i  haere mai ai.

  Heoi, katahi ka korero; korero atu, korero

  mai. korere atu, korero  mai —  a, no

  te Wenerei, te 2S  o  Pepuere, ka  oati

  katoa hei tangata pono ratou mo te Kuini,

  kua whakakotahi ki te pakeha. Kua wha-

  kaae kia homai nga haki ki te Kawanata-

  nga. Ko te Hapuku kua  whakaae kia

  turakina te Niu i tona kainga. E ki ana te

  Ua ko tona ritenga mona anake, he hua no

  tona porangitanga; na te tangata i mau hei

  ritenga mona. Ko etahi enei o nga kupu

  a te te Kawana; — '



    E nga hoa o Ngatikahungunu. E koa ana au

  ki taku kitenga i a koutou i tenei rangi i runga i

  te rangimarietanga: a. he pai ki au kia mau to-

  nu tenei ritenga o te pai. E nui ana toku wha-

  kapai ki nga hoa maori o Waiapu, puta noa ki te

  Wairoa, mo to ratou kaha ki runga i te pai, ki te

  pehi i te kino. A. e mea ana hoki au, mehemea

  i tupono he riri ki konei, tera ano hoki koutou e

  pera me ratou—tera ano e pehia e koutou. Ehara

  hoki i nga maori o Waiapu, o to Wairoa, anake e

  awhina ana i te Kawanatanga; e pena ana hoki

  a Whanganui, me re Arawa hoki. Heoi ra. e hia

   bin ana au kia penei tonu he ritenga a taea, noatia

  tu tino rangimarietanga o te motu katoa.



    Tera atu nga kupu a te Kawana—ekore

  e taea te korero. Tera hoki  nga ki a te

   Makarini.



    Heoi, kua hoki tenei nga Hau Hau o

  Ngatikahungunu ki nga ritenga o mua, kua

  mahue  te karakia kohuru nei; engari kia

  kaha ratou ki te pupuri i te pai kia noho

  tonu ratou i runga i te oranga tonutanga.

  Koi  rite ki runga i a ratou nga ki o te Ka-

   raipiture, inana; —



     Ko reira ia mea ai. Ka hoki atu au ki taku

   whare i haere mai ai a hau; ano ka tae, ka kite

   ia e takoto kau ana, oti rawa te tahi, te whakapai.

     Me i reira ka haere ia. ka tango ki a ia era

I  wairua atu tokowhitu, kino noa atu i a ia ano,

   ka tomo ratou ki roto noho ai: a ko nga hanga o

   muri a tera tangata kino rawa i o mua.



     Ina hoki tetahi; —

     Ki te mea hoki ka whakangakau tatou kia hara

   i muri iho i a tatou kua whiwhi ki te matauranga

   o te pono, kaore atu tetahi patunga tapu i waiho

   mo nga hara.



    Otira ia he awangawanga mataku o te whaka-

   wakanga, me te riri o te ahi, e kainga ai nga hoa

    riri.

74                   TE WAKA   MAORI  O  AHURIRI.

NGA  MAHI  A  TE TIENARA   I 

          TERA TAI.



                      ————                            

EHARA  i tenei taha anake, i te Rawhiti nei,

e kitea ana te kaha o te tahu Kuini, te ma-

tenga hoki o te iwi kohuru—o te Hau Hau.

Tena hoki te Tienara me ona hoia me nga

maori Kuini o Whanganui kai te mahi tonu

i te taha ki a ratou. Kai te nui te mate o

te Hau Hau  ki reira; kai te horo nga pa,

kai te oma nga tangata ki ro ngahere, kai

te riro i te pakeha nga taonga—ara, nga

hoiho nga kau  nga poaka, nga aha atu.

Koia hoki me nga hoia Kuini maori he nui

te kaha; kaore he parekura i kore ai e

mate te Hau Hau i a ratou. Ko Okotuku,

ko Putahi, ko Otapawa. ko Ketemarae, ko

hea atu, ena pa kua reia e te Tienara ratou

ko  ana hoia, riro tonu tukituki iho. No

te horonga o aua pa whai tonu te Tienara

i nga  tangata ki ro ngahere. Hui katoa

nga  hoia i haere i a ia ka rima tau—e 72

nga  hoia  maori, he pakeha  etahi. I te

taha ki uta o Ketemarae ka mate o te Hau

 Hau i nga hoia maori te pupuhi e 24. Ka

 horo hoki i a  te Tienara a te Weriweri, a

 Mawhitiwhiti, a Ahipaipa, a hea atu, a hea

 atu—he pa anake no re Hau Hau, E ko-

 rerotia ana he mano te poaka o taua whe-

 nua, i patua katoatia e te hoia; nga mara

 kai hoki i hangakinotia katoatia kia kore

 ai he kai ma te Hau Kau.

   Katahi ka tomo te Tienara ki ro ngahere

 ratou ko nga hoia katoa—pakeha, maori

 hoki. Ko te kai mo ratou i whakawaha i

 runga nga i hoiho. Haere tonu te tana nei

 ka tika i te taha ki uta o te maunga teitei nei

 o Taranaki, He huanui apiapi tonu taua

 huanui  i te pirita, i to tataramoa, i te uru-

 rua noa iho. Ka  paraia haeretia e te hoia

 ta ratou huanui. E toru nga pa i kitea ki

 rote i taua ngaherehere—ki hai i noho nga

 tangata, i oma katoa. Kotahi te ope Hau

 Hau  i kitea, puhia ana ka mate tokotoru.

 Kotahi te kotiro o taua ope i hopungia e

 nga hoia maori. Korero  ana taua kotiro

 i tutaki ano to ratou ope i etahi o nga mo-

 rehu i oma mai i Ketemarae. Tohe ana

 aua koroke kia hoki te ope ra koi mate i te

 hoia e haere mai ana i muri. Kaore i

 whakarongo  te ope ra, e mahara ana he

 parau, ekore rawa e puta te hoia ma kona;

 a, haere tonu mai ratou—me te mate hoki.

 Heoi, haere tonu nga hoia puta tonu atu

 ki Taranaki.

   I mahara te Hau Hau ekore ia e taea te

 whai ki ona kainga i ro ngahere. Na kua

 kite ratou inaianei kaore he ngaromanga

 mo  ratou—haere ki ro ngahere ka mau ano,

 piki ki runga hiwi ka mau ano. Engari

  me whakamutu te mahi tutu ka rere mai

  ki roto ki nga Ture o te pakeha kia ora ai.





    Kua panuitia e te Kawana te ritenga mo

  te whenua o nga Hau Hau o Opotiki. He

  rahi te wahi e tangohia ana hei nohoanga

  pakeha. Kei te ngutu awa o te Waitaha-

  nui te timatanga o te rohe, haere whaka te

  tonga tae ki te awa ki Tarawera, tika tonu

  atu ki te tihi o te maunga, o Putanaki, rere

 tonu ki te taha rawhiti tae ki te huinga o

 nga awa o Tauwhare raua ko Ohiwa, tika

 tonu te rere ka rua te kau ma rima maero

 te pamamao atu i aua awa katahi ka rere ki

 te ngutu awa  o Aparapara, ka mutu i

 kona.





   Etoru te kau ma tahi nga Kau Hau he-

 rehere no Opotiki kua kawea ki Akarana

 i runga tima, ki reira whakawakia ai mo te

 kohurutanga i a te Purunu me etahi pakeha

 atu i runga kaipuke i Whakatane i te 22 o

 nga ra o Hurae  1865. Ko  nga  tangata

 nana i kohuru e kiia ana ko Mikaere Kiri-

 mangu, ko Hekara, ko Himone te Auru, ko

 Paraharaha, ko Hoani Poururu, ko Hoani

 Hupe, ko Utuku  te Rangi, te Aka-o-

 Tau, te Hura, te  Meihana, te Tawa,

 Hunia Marupu. Haki  Waihou, Haki Tu-

 kino, Tamati o Ngatihoko, Tio Wahu, Ha-

 wera te Hihira, Wiremu Kepa te Amopu,

 Panapa Rangiriwai, Heahea te Pakihiwi,

 me  Raniera te Werotokotoko—ko nga kai

 kohuru ena i eke ki runga ki te kaipuke

 (ki te Keeti) kohuru ai Ko nga mea nana

 i whakaae, i whakahau hoki, i noho ki uta;

 ko te Hura te Tai, ko te Pitoiwi, ko Hepe-

  ta, ko Horomona  Poropiti. ko Moihi te

  Paohi, te Hemara. Eria te Hakono, Hoha-

  pata Wharera, Hakaraia Tuhoro, te Uwhi

  te Haraki, Kereama Toitoi, me te Turi te

  Matutarewa. Ko enei katoa, nga mea ko-

  huru me nga mea whakahau, e whakawakia

  ana inaianei ki Akarana.





   HE HEREHERENGA HAU HAU.

  No te Ratapu, te 4 o nga ra, ka tae mai te

  Kira he tima no te Kawanatanga—i hoki

  mai i Turanga, i te Wairoa hoki. I haere

a u i konei i Nepia nei ki te kawe i u tu

  Makarini ki ena kainga he tuku atu i a te

  Kawana ma ki Akarana. Te rerenga atu i

  Nepia i te tahi o nga ra o Maehe tae tonu

  atu ki te Wairoa  i taua rangi ano. Te

  aonga ake o te ra ka haere te Kawana raua

  ko te Makarini ki uta, ratou ko te Ua po-

  hopiti Hau Hau, ko Hoani Hori Kingi hoki

  o Whanganui. Te taenga ki uta ka tu te

  waewae o te taha   Kuini o  te Wairoa—he

  whakanui i a te Kawana raua ko te Maka-

  rini. Muri  iho ka whai korero, ana tika,

  ana he—kowai  ka  mohio ki te tuhituhi.

  Na Kopu  te korero i roa; ka takitakina e

  ia te timatanga o te riri i te takiwa o te

  Kingi ra ano a tae noatia mai te takiwa o

  te Hau Hau. Ka korero ia ki tona kaha

  tonu ki te pehi i nga kino o tona kainga i

  te timatatanga ra ano; me tona hiahia ina-

  ianei hoki ki te patu i nga iwi tutu. I ki

  ia meake pea ia tahuri ki te Urewera ka

  kore e hohoro te hoki mai o tona karere, a

  Minarapa.

     No te otinga O te korero ka hoki te Ka-

  wana raua ko te Makarini ki runga ki nga

  tima. No  te haerenga ka karanga a Kopu

  ki a te Makarini; —"Haere ra e ta; tango-

  hia to mokai—akuanei ka tukuna ka kainga

  to manawa e ia. " Mo te Ua te kupu nei

i a Kopu.

                 TE WAKA  MAORI  O AHURIRI. 75

  Heoi, ka rere nga tima ki Turanga. Te

taenga ki reira ka whaikorero, no te otinga

o te korero ka utaina mai ki runga ki te

Kira e 50 nga Hau Hau, he mea hopuhopu

i Waerengaahika, i etahi atu pa horo, na te

pakeha raua ko te Kuini maori. Ku nga

ingoa enei o nga rangatira; —ko Pehimana

Taikuku no  Ngatikohuru, ko Horomona

Tutaki raua ko  Ihaia te Noti no te Wha-

nau-a-Mahaki  raua tahi. Tera  atu te

tokomaha kowai ka mohio atu—engari kua

tae katoa mai ki Nepia nei. E kawea ana

aua herehere ki Whare Kauri noho ai, ratou

ko era herehere o Waikato kei Po Neke e

noho ana.





HE  KORERO   NO NGA  TIAINA-

            MANA.

 TENEI te korero hei korero ma koutou.

 No te tau 1837 ka rere mai tetahi kaipuke

 i tera whenua i Tiaina (China); te whenua

 e tupu  mai te kai nei te ti. E rere mai

 ana taua kaipuke i Po  Hakene; nga

 tangata o Tiaina, ara nga Tiainamana, i eke

 mai ki runga e  toru rau e rua to kau

 ma whitu. Heoi, ka rere mai taua puke i

 te moana; pai tonu te rere, a no te tatanga

 rawatanga ki Po Hakene ka pa te marangai,

 ka pae hoki taua kaipuke ki runga ki te

 toka ki waho  mai o tetahi moutere i te

 taha o te tu whenua o Po Hakene—a pota-

 pota noa ana. Oraiti nga Tiainamana

 te Kapene o  te kaipuke. Uaua tonu to

 ratou ekenga ki uta ki taua moutere—ko

 Roihera (Rossel) te ingoa o te moutere.

 No  te ekenga ki uta ka tirotiro ratou ki te

 ahua o te whenua he pai. He kai anake i

 runga i te rakau i raro i te whenua, puta

 noa ki tetahi taha ki tetahi tahu—he koko-

 naiti, he panana, he taro, he aha noa atu.

 Ko  te moana ki tonu i te ika; kei uta he

 poaka, he manu. Ka  koa ratou i te nui

 o  te kai, ki to ratou tuponotanga ki te

 wahi  on  i a ratou. Kaore i kitea  he

 tangata whenua. Ka  po toru e noho ana

 ka puta te whakaaro o te Kapene kia haere

 ia me nga heramana i runga i to ratou poti

 kotahi me kore e tupono ki tetahi kaipuke

 i taua moana. Ko  etahi o nga  poti o

 to ratou kaipuke  i pakaru i te ekenga ki

 uta, kotahi tonu te poti i ora. Katahi ka

 eke te kapene me nga heramana ki runga

 ki taua poti ka rere ki te moana—te kau

 ratou i rere. Roa  noa atu e paea haeretia

  ana e te hau e te ngaru ka tupono ki tetahi

 kaipuke no Wiwi, ka mauria ratou i runga

  i taua kaipuke ki Niu Karetonia—he mou-

  tere no Wiwi kei taua moana—heoi ka ora

  ena. Katahi ka  tukua e nga  rangatira

  o Wiwi tetahi tima manuwao ki  te tiki

  i era i mahue ki te moutere—e  toru rau

  kotahi te kau ma whitu. No te taenga atu

  o taua tima kua kore nga Tiainamana, ko-

  tahi tonu re mea  i kitea he tai tamariki.

  Korero ana taua tamaiti no muri i te re-

  renga o te Kapene ratou ko nga heramana

  i runga i te poti ka tae mai nga mangu-

  mangu no etahi moutere he mano tini, ka

  patu i a ratou ka kainga; heoi ano nga

  morehu ko  ia ko etahi tokorua hoki kua

 kawea  ki  tetahi moutere — he tamariki

 ano. Ka   whakatakariri nga heramana

 o  te tima ra, katahi ka puhia, ka patua,

 ngu mangumangu ka tokomaha ka mate

 hei utu mo nga  Tiainamana i kainga e

 ratou. Kimi noa te tima ra ki era tokorua

 kaore  i kitea, katahi ka hoki mai me te

  mea kotahi i runga—te mea tuatahi nei

   Heoi, ka noho  nei ka whitu nga tau

 ka pahore tae mai ki tenei takiwa. Na no

  tetahi marama kua hori nei ka tae ano

  tetahi kaipuke no te Ingarihi ki taua moana

  ki te hokohoko haere. No te tunga o taua

  puke ki tetahi o aua moutere ka rere mai

  nga mangumangu ki runga ki te hokohoko.

  No te rironga o nga kai i te hoko ka hoe

  ki uta nga waka. Hoe  ana, ka tatata ki

  uta; katahi ka titiro atu nga pakeha o te

  kaipuke kotahi te waka nui e hoki ana mai. e

  hoc mai ana ki te kaipuke ra. No te taenga

  mai ka eke mai nga mangumangu ki runga

  ki te kaipuke tirotiro haere ai, rapu haere ai,

  me te mea he mea ngaro na ratou i reira.

  Katahi ka tukuna e te Kapene kia kimihia

  e ratou i runga i raro o te Kaipuke  ta

  ratou  mea i hoki mai ai. Ki hai i roa e

  kimi  anu ka  kitea e ratou tetahi tangata

  i tua o nga kaho e kupapa ana. No  te

  toanga mai ki waho ka rere mai taua ta-

  ngata ki te awhi i nga waewae o te Kapene

  mu te hamama te waha ki te tangi. Wha-

  karongo iho ana te Kapene ki te reo me te

  mea  no Tiaina; engari ko te kiri kua pango

  i te ngaunga  a te ra raua ko te paru—ko

   te kanohi ano  i rite ki to nga tangata o

   Tiaina. Katahi ka  puta te whakaaro o te

  Kapene akuanei  ko tetahi tenei o  nga

   morehu o te kaipuke i pae ki uta i te tau

 1857, i ngaro ra nga tamariki Tiainamana

 tokorua i te mangumangu  te huna—a,

 mahue  tonu iho. Ka mea i konei te Ka-

  pene kia hokona e ia taua tangata; wha-

 kaae tonu te mangumangu; katahi ka

   hoatu nga toki e rua me te pu tawhito, me

   tetahi pouaka tawhito nei hoki; whakaae

   tonu te mangumangu, mau ana i o ratou

   taonga, hoe ana ki uta ka hoki mai ano te

   waka  ki te hoe mai i tetahi Tiainamana.

   Te taenga mai ki te kaipuke ka hokona

   ano hoki tera e te Kapene, ka tokorua ai

   ona mokaikai  ka riro i a ia. Muri tonu

   iho ka puta mai nga wahine me nga tama-

   riki ki tatahi hamama ai nga waha ki te

   tangi ki o ratou mokaikai Tiainamana ka

   riro i te pakeha. Korero ana aua tangata

   no te pakarutanga o to ratou kaipuke ka

   rua o ratou wiki e noho ana ki uta katahi

   ka puta mai nga mangumangu  i tetahi

   moutere he  mano  tini, ka hereherea ratou

   katoa, ka kawea ki runga ki tetahi moutere

   noho  ai. Kaore  he kai i taua moutere

   he wai maori anake; ko nga mangumangu

   ki te hoehoe kai ma  ratou—he  whangai

   hoki koi hemo ta ratou rahui poaka. Heoi

   ki hai i roa e noho ana ku puta te rongo ki

   era atu iwi mangumangu kei etahi moutere

   e noho ana. Katahi ka rewa mai te taua

   ki te whawhai ki te iwi i a ia nga herehere

   e noho ana—  na te rongo o te kai i takimai,

   ara na nga Tiainamana. Katahi ka wha-

   whai, kotahi wiki e whawhai ana ka mate

   te taua ka whati ki tona kainga i haere mai

76                TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

ai—ka noho tonu nga Tiainamana i o ratou 

rangatira. No  te matenga  o te taua ka

karangatia e tenei he hakari ma ratou. Ka

mauria te kau ma rua o nga Tiainamana

ka werohia, ka mate ka tuakiri a nga puku

ka taona ki te hangi ka kainga—ko te matu

 waiho ki ro taha hei kinaki taro ma ratou.

Ko  nga tane anake ki te kai ko nga wahine

 ki tahaki matakitaki ai. Heoi penei tonu

 te mahi i nga rangi katoa a whakahemo

 noa nga Tiainamana—tokotoru tonu nga

 mea i mahue, he hauaitu hoki i waiho ai.

 Tokorua o  enei i mahue nei ka kai tao-

 ngatia ki tetahi iwi; kotahi i waiho tonu—

 ko te mea ia i riro i te tima o Wiwi i te

 tuatahi. Ko era tokorua i whakarauoratia

 a riro noa i te Kapene o te kaipuke nei te

 hoko i tenei takiwa tonu. E whitu o raua

 tau i noho ai i roto i nga mangumangu hei

 taurereka, a tupono noa atu te kaipuke nei

 ka ora raua.





         PANUITANGA.

 KUA  noho ki roto i te PAUNA i KAI-

 KORA    kotahi hoiho raho poka he ahua

 pouri. Ko   te parani he Karauna kei te

 pakihiwi maui. Ka  kore e  tae ake te

 tangata nana i tenei takiwa e takoto ake

 nei tae atu ki te 11 o nga ra o Maehe ka

 hokona i Kaikora i waenganui o taua ra, ara

 o te 11 o nga ra.

                 Na te KEMARA,

                 Kai tiaki o te Pauna.

   KAIKOKA, PEPUERE 15, 1866.





         PANUITANGA.

 KUA  noho ki roto i te PAUNA i KAI-

  KORA   kotahi hoiho uwha; he whero te

  kara; he penei CD te parani kei te nohoa-

  nga o te tera i te taha katau; nga waewae

  o muri he ma.

    Kotahi hoki te uwha, he pango te kara;

  ko te parani kei te pakihiwi maui, kaore i

 marama.

    Ka kore e tikina mai e nga tangata nana

  i tenei takiwa e takoto ake nei tae noa ki

  te 16 o nga ra o Maehe ka hokona i Kai-

  kora i waenganui o taua ra, ara o te 16 o

  nga ra.

               Na te KEMARA,

                 Kai tiaki o te Pauna.

    KAIKORA, PEPUERE 20, 1866.





     WHAKARONGO!!

  E  MEA  ana a WIREMU RAETEPONE,

       o Waipawa, ki ona hoa Maori  kia rongo

  mai ratou e hokohoko tonu ana ia i te Witi, i te

  Poaka, te aha noa atu hoki a te tangata maori.

    Rupeke  katoa nga taonga, me nga kai pake-

  ha i kei tona whare hanga i Waipawa o tu ana hei

  hoko.

   TURANGA TERA HOIHO.

  E   MEA  ana a HOURA, kai hanga  tera nei,

       ki  nga tangata Maori o  Heretaunga kia

  rongo ruai ratou e haere tonu mai ana ki a ia

  nga utautanga tera pai o Ingarani mai. He mea

  whakarite  marire e ia kia  hangaia  mai ano;

  ehara i te mea hanga noa. Ko  te ritenga o te

  utu e ngaware ana.

    Tuitui tonu ia i te moa pakaru, me ka mauria

  mai ki a ia.

     Heekipiri rori.



   E RUA PAUNA  HEI UTU

  KUA     HAERE    KE  atu i Waipureku  i te

          taha ki  te Pakiaka   tetahi HOIHO

  UWHA.; te ahua he tu a whero, he mea wha-

   kauru ki te pouri o roto; te parani he penei TS

   kei te pakihiwi maui. Ka riro enei moni i runga

   ake nei ki te tangata mana e kawe mai taua hoiho

   ki a te MAHE     (Massey) i Waipureku, ki a

   PENETI  ranei (Bennett) i te Puketapu.

     Tihema 11, 1865.





   TENEI TE HANGA! 

   ERIMA     nga pouaka TERA TANE, me nga

        TERA  WAHINE katahi tou ka tae mai ki

   au—e  wahia ana e au inaianei ano.

      Te utu o te Tera Tane kotahi pauna, te

   kau ma rima herengi —haere atu, etahi ki runga

   ake.

                       Na RAWHE.



       K   A   R  A   N  G   A  T   I A   !

           KARANGATIA! !

   TENEI     TE  HAERE   NEI nga kaipuke taonga

   a te HUTANA  raua ko to EAWINI i

I  roto i nga marama  katoa. Heoti nei ano to

   whare e ma te tika tonu mai ana i Ingarani i te

   

      

 puru  etahi—he mahana katoa.

    Tenei hoki  nga kuini huruhuru, nga kahu

I  mahana katoa ano hoki, kua tae hou mai hei kahu

    HOTOKE. Otira hei mate aha i korerotia ai

   tenei whare, te whare kua mohiotia e nga tangata

    katoa o Heretaunga.





     Haere mai, tirohia nga paraikete.

           Na te HUTANA raua ko te EAWINI

        PANUITANGA

    HE    pakeha  hoko i nga kai maori nga ta-

          ngata kua  tuhia nei  nga  ingoa kiraro

 I  iho—ara, i te witi, i te aha noa.

           Ko te WATA ratou ko KENERE

                     ko WATA  ano.



   He hanga  hoko enei kei Tutaekuri.

    HE     Paraikete—Nga  utu 12s tae ki te 18s.

          He Tarautete hiwakawaka... 21s

        He  Tarautete haere hoiho,.. 20s

        He Hate Karaimiana...... 5s tae

             ki te 12s

        He Hate Puru...... 8s

        He  Puutu roroa nei...... 15s

        He Puutu ano...... 11s

        He Kariko, te 10 pene mo te iari

       He Katene Kaone, 8 pene me te hawhe mo

               te iari

        He Hate Katene...... 4s 6d

       He  Piwhi Puru...... 1s  mo

               te tari

    Ko  enei hanga katoa kei Tutaekuri kei te whare o

                           TARE.