TE









                             O    AH     U   RI   RI.

     "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 12. 1     NEPIA, TAITEI, HEPETEMA   26, 1867. [VoL. IV.

  E mea ana nga pakeha o te Ru-

nanga o te Kawanatanga o Niu Ti-

rani i tenei takiwa kia tukua etahi

tangata maori ki roto ki taua Runa-

          O

nga hei waha mo nga iwi maori o te

     

motu  nei kia puta tona whakaaro

mo  runga i nga tikanga me nga

ture e  whakatakototia ana e taua

Runanga. E  korerotia ana taua ri-

                  o

tenga i roto i te Runanga inaianei.

      

E  whakaaro ananga tangata o taua

hui he mea tika kia puta te reo o te

maori i roto i o ratou hurihurihanga,

                                                                                                

 no te mea ehara i te ritenga mo te

 taha pakeha anake nga ritenga e ki-



 mihia aua e ratou, engari mo te motu

 katoa, te taha pakeha me te taha

 maori—a, e tika ana hoki kia uru

 nga maori ki roto ki te kimihanga i

                                                                                          •

 aua ritenga me aua ture e waiho

 ana hei tikanga mo te katoa. Kata-

 hi ano te ara tika a te Kawanatanga

 ki ta matou whakaaro. E kitea ana

 i roto i tenei tikanga te ngakau pai

 a te pakeha ki ona hoa maori o te

 motu nei. Kaore rawa he tikanga

                                                                                o

 ke atu i tenei e tau ai te marietanga

 ki runga ki nga  iwi o Niu Tirani.

                         O                         O

 Ki te puta he kino o te motu i muri

 iho i tenei ritenga ehara hoki i te

 pakeha te he, na te maori ano ana

 kino. Inahoki  e tangohia ana e te

                                                     

 pakeha nga maori hei hoa mo ratou

 ki te mahi tahi i nga tikanga mo te

                                                                  

 katoa. Ko te tino putake tenei o te

 whakakotahitanga. Ko  te Makarini

                                          o

 te tangata nana i whakapuaki tenei

 whakaaro i roto i te Runanga o te

                                                             

 Kawanatanga, a whakapaingia ana e

 nga pakeha katoa o taua Runanga.

  E mea  ana  matou kia taia etahi o

 nga  kupu a nga pakeha i roto i te

  komiti i komiti ai i runga i tenei ri-

  tenga hei korero ma koutou. E

 kore ano e marama  i a matou te

 whakamaoritanga i nga kapu katoa

  o nga tangata o te Runanga—engari

  ko etahi kupu me tango mai e ma-

  tou.

70                  TE WAKA   MAORI O AHURIRI.
he kimi i tetahi ritenga e marama ai enei he
kua hua mai i roto i nga tau kua hori nei— 
he mahi uaua ia, ehara i te mahi takoto noa.
Ekore  e ahei te ki kei konei anake tenei
ahua o te whakaaro o te tangata whenua.  
Tera hoki kei etahi atu iwi o te ao e kore 
ana tona reo e puta i runga i te whakarite- i
nga i nga ture e waiho ana hei ture whaka-
    O              
haere tikanga. mo ratou. No konei i rapu
ai tona ngakau  kia whakaturia tenei ture
tuku i te tangata maori ki roto ki te Runa-
nga o te Kawanatanga. Me whakaaro hoki
ratou e wha  te kau mano, haere ake ki te
rima to kau mano, nga tangata maori enoho
ana 5 enei motu i tenei takiwa. Ko nga
moni e huri una ki te Kawanatanga i runga



(Paora Tuhaere.)


 Ngaitahu.

  
 Akarana, 
 TAWHATA (Stafford)



Meiha Hiri (Heaphy)





  PERE (Dillon B
 Ngaitahu.
 

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.             7I
   ATEKINIHANA (A. S. Atkinson)
Taranaki


 HARIHANA  (Harrison)


Paora Tuhaere

Akarana


 KEREHAMA (R. Graham)


 HAORA (Mr. Hall)
   Poti Kupa
   
     Ko  te TIORI (.Mr Jollie) 


 TEIRA (Taylor) Po Neke


WATA (Mr. Watt) 

TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

             NGA  MAHI A  TE HAU  HAU.



                     Ko  tenei reta kua taia ake i raro nei

                  he mea tuhi mai i Kohaonui i Waikato,

                   he kainga no te Kingi e tata ana ki

                  Hangatiki, na Tamati Manuhiri, otira

                  ko  te ingoa e ata mohiotia ana o taua

                  tangata ko Tamati Ngapora. He teina

                  tupu ia no te Kingi Wherowhero Pora-

                  tau. He mea  tuhi taua reta ki nga

                 Hau  Hau katoa o te motu nei; he ka-

                  rere no te Kingi nana i kawe kaore kia

                  kite nga iwi. No te taenga ki Taura-

                 nga ki nga kainga Hau Hau ki uta ka

                 tangohia e te Moananui te Manako, he

                                                              

                  rangatira no Ngatimaru (te iwi e noho

                  ana i Hauraki), ka kawea ki a te Kara-

                 ka pakeha Tumuaki  kei Tauranga,

                  nana i hoatu ki a te Arawa. Muri mai

                 ka mauria mai i Maketu e Hoani Here-

                 taunga ka kawea ki Taupo ka hoatu ki

                  a Paora Matenga te tangata nana i ka-

                 we mai ki Nepia. Na Karauria Pupu

                 i homai ki a te kai Tuhi o te Waka

                  Maori. Ko taua tangata ko Karamea.

                   kua patua nei e te Poti a Mohi he ra-

                    ngatira no Waikato. I Orakau ia i te

                  matenga  o nga tangata Kingi i reira i

                   te pakeha—no  muri  mai ka tahuri ia

                  ki te taha Kuini. I konei ano i Nepia

                    taua tangata, i haere mai kia kite i a

                   Karaitiana. No te hokinga atu ki Wai-

                   kato ka puhia i runga i te ki a te Kingi

                   mo tona tahuritanga ki te taha Kuini:

                   raua ko tona hoa ko Netipi. Hei ture

                  te puhanga i taua tangata mo  nga

                    Hau  Hau  katoa, kia peratia katoatia

                   nga  tangata o ratou e tahuri ana ki te

                  Kawanatanga.

             TE WAKA  MAORI O AHURIRI,

                          WHARANGI PANUITANGA.

WHAKARONGO  TE TANGATA

         HAERE!

MEA     ake, hei te tuatahi o nga ra o

     Hurae, ka tu tetahi whare Papari-

kauta maku  i tua mai o te arawhata i

Tutaekuri. Ue ingoa mo taua whare

ko te POROWINIHERA HOTERA.

Ko  nga patiti o aku pataka (ara nga tai-

epa kai ma te hoiho) kua oti te tiri ina-

ianei—no   Ingarangi mai nga kakano.

                                      

Ko  nga kai o taku whare mo te tangata

haere  ekore au  e pai kia kino, kia iti

ranei—taku  e pai ai kia ora rawa te ta-

ngata koi ngau tuara ki au. Tetahi ko

te WAKA  MAORI  nuipepa ka puta tonu

 mai ki taku whare hei korero ma koutou.

   Na e mea ana au kia haere mai kou-

 mu ki taku whare whakamatau ai me ka

 haereere koutou ki te taone.



  Haere mai e whai i te waewae o

         Uenuku  kia kai kue i te kai.



         Na HEMI AHUONE.

KUA   TAHAETIA, kua haere ke

     ranei, i te taiepa a Tareha tetahi

hoiho pango he uwha, he ma kei te rae,

me nga waewae o muri he ma ano, ko

te parani kei te pakihiwi maui he penei

 B. Ko te wha tenei o nga marama i

ngaro ai, raua tahi ko tona punuka—

he whero te punuka. Kotahi pauna te

kau herengi te utu ki te tangata maua

e whakaatu maua ranei e kawe mai ki a

Rihari Meketoara  (Richard M'Doall)

kei Miani.

  Miani, Akuhata 14, 1867.





   TENEI TE TAONGA!

 TENEI  te taonga kei au e tu ana, ara

 !   ko aku tera hoiho, ko aku paraire,

 ko te tini noa atu o nga hanga mo te

 hoiho, mo te kaata. He  mea kawe

 hou mai no Ingarani, naku ano i kara-

 nga atu kia tuia mai mo toku whare

 hei hoko ki nga rangatira o Heretaunga.

   E tuia ana nga tera, me nga mea ka-

 toa o te hoiho i tenei whare.

               Na HOURA.