TE

WAKA MAORI O AHURIRI

     "KO  TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 3. ]          NEPIA, TAITEI, MEI  23, 1867. [VoL. IV.

E MAU  pouri ana matou i te peni ki

te tuhituhi i te matenga  o tetahi

rangatira o te Wairoa, he  tangata

piri ki te pai, he tangata hapai i te

tika—ara ko Pitiera Kopu. No te

te kau ma tahi o nga ra o Aperira i

ngaro ai. No te ra whakamutunga

    O                                                                                   O

o te hui i pa ai te mate i roto i tona

poho. Ka mate te mano o te tanga-

ta he rangi kotahi e tangihia ana, ka

                                             

mutu ka hoki ake nga whakaaro ki

nga mahi o te ao. Ko te tangata

noi ko Kopu ekore e mutu wawe te

aroha o nga pakeha me nga maori ki

a ia, no te mea ko ia te whakawhiri-

nakitanga, ko ia te tuara o te katoa

—o  te tangata  mate, o te tangata

                 

ora. Ko te ingoa o Pitiera Kopu

kei roto i nga waha o nga pakeha

katoa o Nepia e whakahuatia ara i

tenei takiwa—te tamariki, te kauma-

tua, e pouri katoa aua ki toua ma-

tenga. Ehara i te mea he rangatira

ia i tangihia ai e te katoa—engari

                  

na  tona whakaaro • tika i roto i nga

wa  o te kohuru, o te kino, kua, hori

nei. Mehemea i rite nga rangatira

maori katoa o te motu ki a Kopu te

toa, te pono, te marama o te whaka-

 aro, penei kua kere e rongona te in-

goa o te Hau Hau, kua kore e heke

 te toto o te tangata, kua kore e taea

 tera whenua  a Wharekauri. I te

rerenga toutanga o tona wairua ka

           

 hoki ake te whakaaro ki te ao, Ka

 karanga ki a Ihaka ma, —" Kia ata-

 whai ki te pakeha, ki te iwi katoa i

muri nei! ! Riro pu tona whakaaro

 ki runga ki te pai, i tona oranga taea

noatia tona matenga. Ka  penei te

 ahua o  te tangata kia kore ienei e

 tangihia?   Me  titiro nga ranga-

 tira maori katoa o te motu ki a Ko-

 pu hei tauira mo ratou. Ekore  e

 korerotia e matou i konei toua toa ki

 te tiaki i ona pakeha i te Wairoa

 koi mate i nga iwi kohuru, he mea

 hoki kua mohiotia e te katoa.

   I te kawenga ki te tanumanga he

 rangatira pakeha etahi ki te amo i te

kawhena—nga   rangatira o nga hoia

 pakeha o te Wairoa. Ko to ratou

 upoko, ko te Pereiha, raua ko Tai-

tene te Kai Whakawa, ki te pupuri

haere i te kahu whakauhi i te ka-

whena. Te taenga ki te tanumanga

i te Hatepe ka hui nga hoia pakeha

ki reira pupuhi  ai—he  tangi ki to

ratou hoa riri ki te Hau Hau. E

korerotia ana kai te kohikohi moni

nga  pakeha o te Wairoa  hei  utu

urupa  mona — kei konei pea  kei

Nepia  etahi moni. Ko te urupa e

meatia aua  kia hangaia ehara i te

rakau, he kohatu ia. E kiia ana kia

pai rawa te hanganga i runga ano i

ta te pakeha tana tohungatanga—

te whakapakoko, te whakairoiro, te

aha  noa atu—tetahi, ka  tuhia nga

korero o te rongo pai o te tangata e

moe  ana ki raro, he mea kia mau

tona ingoa ki era whakatupuranga.

  Kua  riro koe e koro. Haere pai

marire; l: o to rongo ka mahue ki

muri ki te ao nei.

   Ko  te ki tenei a te Karaiti; —

" Ko au te aranga mai me te oranga;

ko  ia e whakapono ana ki a hau,

 ahakoa kua mate  ia, e ora ano ia;

 ko te tangata e ora ana, a e whaka-

pono ana ki a hau ekore rawa ia e

mate. "



    HE  TANGATA     MATE.

 No te Parairei, te 29 o nga ra o Maehe nei,

 ka mate a HERI ANI TAPUKE te wahine a

 Teo Kara pakeha no to Wairoa. E ono nga

 marama e ngau ana te mate ki taua wahine,

 a ka ngaro. Tona mate he Kohao (Dropsy).

 Ka rua te kau ma wha nga tau e moe ana i

 toua tane. Ko ana, tamariki tokiwa, kotahi

 i mate tokowaru e ora mai nei ano. He tama-

 hine taua wahine na Turuparera, hei tuahine

 ki a Ngarangimataeo o Ngatikapuamatotoru.

 Ko ana tau i tona matenga e wha te kau ma

 waru. He wahine ia e arohaina ana e wha-

 kapai tia ana e nga tangata katoa e tata ana

 ki tona taha. Ekore tona whare e mahue i a

 ia. Tana tikanga he noho tou—he wahine

 kakama ki te mahi. Ko tana tane he tangata

 tawhito—he  tirohanga kanohi no nga kau-

 matua o mua.

   Rere rawa tona Wairua ki te Reinga e ora

 ana ona hua hei tangata ki te Ao—hei oha-

 tanga mana ki toua tane. (Although she has

 gone to the abode  of spirits, she yet lives in

 her children, who remain as pledges of her

 enduring affection to her bereaved husband).



  TE HUI I TE WAIROA.

 Ko  ta matou i whakaaro ai kia pa-

 nuitia nga korero o te hui i te Wai-

 roa i to matou taenga toutanga mai

 ki Nepia nei kia we  te rongo nga

               TE WAKA  MAORI  O AHURIRI.

tangata. Otira kaore i taea ta ma-

tou i hiahia ai i te raruraru ki nga

mahi i hua mai i muri i a matou.

Ko  tenei kua oti aua mahi, katahi

ka mahia tonutia te " Waka Maori. "

Hei  enei wiki e toru e takoto ake

nei ka haere putuputu tonu te nui-

pepa hei whakarite mo te marama i

kore ai—ara  mo  Aperira kua hori

nei. Engari kua oti te panui i roto

i nga nuipepa pakeha, kua rongo

katoa  ratou.

   Na, ekore matou  e tahuri ki te

korero  ki nga kai, ki nga tangi, ki

nga mahi a nga hoia maori o Ahuriri

    

nei, ki nga aha atu. Ko ena mea

                                    

katoa  kua oti i roto i te nuipepa

pakeha—kua    kite hoki tatou tahi i a

 tatou ano i reira. Engari ko nga

 whai korero  me panui, ko etahi o

 nga haka hoki — ko nga tinihanga

    

me  whakarere  atu. i te  Hatarei,

 te 30 o nga ra o Maehe, ka tae ake

 te Ritimona  raua ko te Makarini.

 ratou ko nga pakeha me nga ranga-

                                     

 tira o Ahuriri, o Mohaka, o hea atu,

 ku tae ake ki te pa o Hamana Tai-

 epa—ara te pa o Ngatikurupakiaka

 i te Uhi. Hui nga tangata o Ahu-

 riri, o Mohaka hoki, ka taea pea te

 toru rau. Te  tatanga atu ki te pa

 ka mahia nga mahi maori, te pupuhi,

 te wero, te tuwaewae, te aha atu;

 muri iho ko te tangi, ko te kai. Ma-

 wai koa  e korero te atawai a te

 maori ki ona manuhiri. Mutu   te

 kai maua, katahi ka whakatakototia

 te tahua kai mata—-te roa e rima te

 kau putu, te teitei e wha putu—ko

 te  merengi  nei, me  te kirikiri o

 te taha moana. Ko  te kai ma te

 pakeha ma te aha e korero. Tu ana

 te papa i te whakamahau o te whare

 hanga hou o Hamana-—ko te Poho

             

 o te Rangituanui te ingoa. Whariki

 marire taua papa ki te kahu kariko

 a te pakeha, me te huka rere te ma.

 Nga  kai he paraoa, he poaka, he kau,

 he pikaokao, he puiki, he tuna, me

 te mano nou atu o te kai. Ka titiro

 te pakeha ka ki " he tino tohunga

 nga tangata nana i taka enei kai"—

 he mea ata hanga marire hoki i runga

  i nga ritenga pakeha te takanga.

 Ko  nga wai pakeha hei inu mo te

  tangata kaore hoki i ngaro.

         

    Heoi, ka mutu te kai ka timata

 te korero, ka tu ko HAMANA TAI-

  EPA, ka ki: —

    Haere mai e te Makarini! Haere mai

  ki to whenua ki te Wairoa!   Haere mai

  korerotia e koe tenei whenua. 1 mua ko

  te Kahu o te Rangi te tangata korero aio o

                                                    

  tenei kainga. Ka mate ko  ia ka puta ko

  Tiakiwai ki muri mai ki te korero aio ano.

  Ko  tenei katahi ano ka ne taua korero o

  mua  iho. Ka tupu ko  koe hei korero aio

   inaianei. Ko koe, ko te Kawana, hei ma-

 tua moku inaianei—ka mate toku matua

 ko  koe hei whakatupu   inaianei. Koia

 hoki tenei, haere mai hei whakatupu i nga

 tangata—ahakoa, Hau Hau, Kingi, Kawa-

 na, tamaititia katoatia e koe.

   Kai runga ko MAHIE KAIMO-

 ANA: —

   Haere  mai te Makarini!   Haere mai

 koutou ko  o tangata ki te Wairoa—ki   ti

 Wairoa  tapokorau! Haere mai ki te wha-

 kaora i nga tangata o te Wairoa  ki te ko-

 rero. I timata mai te mate i te Kingi, tae

 mai ki te Hau Hau; ana! ko te Wakana!—

 ka noho te he ki nga whenua o tenei tai.

   Ka korero ko HOETA KAIHUE: —

    Haere mai! Haere mai!  Haere mai e

 te  Makarini haere mai e te Hapuku;

  haere mai ki te korero ki nga tangata o te

  Wairoa. ki te mate hoki o to whenua. Ka

 

  Tohungia te kai, kawe rawa ka rokiroki,

  

  Tahuri rua ai i te taringa te urunga mai o

       te ra,

  To tonga atu ki te rua kui reira te pouri, kai

      reira te 

                                                                 O

  nga me mutu te korero o taua rangi;

  kia tae ki te kainga o Pitiera Kopu

  (ki te Hatepe) ka korero ai. Ko te

  whakatikanga o te  HAPUKU  ki

  runga, ka karanga: —

              

     E  ki be  ongi no te korero i ki ai kia

  muta ?  E tika ana ta te pakeha ki runga

  ki tona toa. Ko hea tenei whenua ? Ko

  Pakohai  uta nei; na me waiho i te pakeha,

  tona toa—haere noa ki Mangaaruhe, haere

   noa ki Matakuhia, kaore noa ki te Waiau,

  puta noa ki Waikare Moana. Ko tenei i

  waho nei me  waiho tenei ki te maori—ko

  tere me waiho mo nga tupapaku o te maori,

  o te pakeha. Kaore au e kaka ki te mau i

   tetahi tatara wani o te Wairoa—ko  te taha

   ki Waikare Moana ka riro i au.

    Kai runga ko KARAITIANA TA-

  KAMOANA: —

     Kaore he  korero. No  mua te korero.

   Inaianei s korerotia ana nga korero i roto i

   nga Kooti Whakawa. Heoi nei ano nga

   korero ko ena kua puta mai i a te Maka-

   rini. (Ta te Makarini korero he tuku  i

   nga kai ki ia hapu, ki ia hapu). Heoi ano

   taku korero kaore au e pai ki te kai mata i

   tapaetia mai e koutou. Mehemea he mea

   tao ka noho au, wiki atu—ko tenei ka haere

   au.

    Ka karanga mai a HAMANA. —

     He  wahine ano au hei tao, he wahie ano

   tenei e tu nei hei tunu ki te ahi.

     Heoi nga korero o taua rangi. I

                                      

   te Manei, te tuatahi o nga ra o Ape-

   rira, kua tae mai nga tangata o Nu-

   haka, o te Mahia, o Turanga, 

   Waiapu  atu. Na ka  hai ano nga

  tangata ki reira—nga  pakeha  me

               TE WAKA MAORI  O AHURIRI.            15
na maori. Kaore  he korero o taua
ra, heoi ano te mahi ko te tangi, ko
te kai, ko te haka, ko te tu waewae,
ko  te whakatu hoia, ko nga mahi
ahuareka noa atu. No  te Turei, te
2 o nga ra o Aperira, ka whakatika
katou nga tangata ka haere atu ki te
                       O                  O
 

Ngatiporou,
ko  te Hauiti, ku  Rongowhakaata,
 ko Ngaitahupo,  ko  Ngaitu, ko te
 Urikapana,   ko  Ngatikurupakiaka,
 ko Tamatea,  ko  Ngatimatewai, ko
 Ngatitamatonarangi,  ko  Ngatiko-
 whatu, ko Ngatipahauwera, ko Nga-
 tikurumokihi, ko Ngatihori o Here-
                                                     
 taunga  nei, ko Ngatimatetahutai, ko
 te Upokoiri, ko Ngatikurukuru. ko


 Hamana  Taiepa; 


                                                                             
 
    Waru
 Hau Hau
  Tami-
 hana Huata,  na Maraki Kohea, na
  Pitiera Kopu, i timata te korero—
  
  
    Ngatikahungunu, 
  

Heretaunga,
  
   RITIMONA
  


   Ngaitahu

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

ngata. Ekore ano e ngaro—kei nga wahi

ekore ana e haurangi nga rangatira, e whai

rawa ana ona kainga. Tenei ano tetahi he

nui e kitea ana i rou) i nga hapu; koia te-

nei, ko te he o te whakauru noa o nga tane

ki roto ki nga wahine, me nga wahine ki

roto ki nga tane—(ara, ko te mahi puremu).

E hopohopo  ana toku ngakau ki runga ki

enei tu korero. Otira ekore e penei rawa

taku kauhoutanga me i kore he whakaaro i

roto i au hei whakapuakanga maku ki a

koutou. Ko  nga tangata matua pea nga

 mea e tino kite ana i nga kino e puta mai

 ana i runga i taua ritenga, a ma ratou te

 whakaaro kia whakatupuria nga tamariki i

 runga i nga ritenga totika e kere ai e kitea

 enei kino—enei kino whakangaro  tangata.

 Erangi kaore au e mea ana e iti haere ana

 koe i tenei takiwa—inahoki te huhua o nga

 tamariki e kitea una e au. Ko te Kawa-

 natanga e   aua, e pai anu huki, ki te

 awhina i a koutou i runga i tenei mahi. E

 pai ana te Kawanatanga ki te hoatu moni

 hei whakatu kura, hei utu hoki i nga kai

 whakaako i a koutou tamariki. Na ko te

 Ture hei tiaki i a koutou, hei whakaranga-

 tira i a koutou, i runga i to koutou taonga

 nui—ara  i te whenua. Otira ma koutou

 ano tetahi wahi; rua koutou e  tango enei

 ritenga pai o te Ture hei taonga mo koutou

 —ma   koutou e wehewehe etahi wahi whe-

 nua mo nga kura. Ko au. akuanei au 

 ai ki te Kawanatanga kia wehea etahi moni

 hei hapai i enei ritenga tika. Na, he kupu

 whakamutunga  tenei muku. Kaore he

 pakeha e ahei te ki ekore ia e akona e te

 maori ki te atawhai—te atawhai ki te tan-

 gata  haere. Ko   au nei, e whakapai

 tonu atu ana ahau. Kai to mea au be nui

 nga moni kua pau i ranga i tenei hui nui—

  a, tera hoki e mate etahi u koutou i te rawa

 kore, i te kemo kai, i muri iho. Kua mea

  atu au ki a te Makarini kia uia tenei i te

  mutunga  o te hui nei. kia rapuhia e te Ka-

  wanatanga tatahi whakaaro ekore ai e mate

                                O

  te tangata i runga i tona atawhaitanga, Ma

                

  koutou te ki kia peneitia ano etahi hui mo

  tatou i etahi takiwa ake nei. Engari ki te

  tae mai au  a muri ake nei ki tetahi hui

  penei taku  e hiahia ana kia korero maori

  tou atu au ki a koutou—he waha, he waha;

  he kanohi, he kanohi. E  hari rawa ana

  toku ngakau ki tenei whakamenenga pai i te

  kainga e heke  ana te toto, e mate ana te

  tangata, i nga marama katahi ano ka hori

   atu na.

   Katahi a KOPU PITIERA ka tuki i

  runga, ka korero: —

     " Ko taku mate kia ora—aro ko te whe-

  nua. Tena ko te Ture ekore e roa te mahi-

  nga. Me  ahu tonu mai i te whenua te

   mate ka male nga rangatira i te kai. Kia

   tae au ki taku oranga katahi ka manaakitia

   ena mahi o  te Kura, o te Ture, o te Wai-

   piro, o te aha noa atu. Ko ena nga tangata

   hoki, ko te Waipiro  ko te Puremu, he ri-

   ngaringa ano ona, he waewae ano he kanohi

   ano; he tino tangata ano ia—ehara i te mea

   hanga mai naku na te maori; engari i ahu

   mai i a koe i te pakeha. He toenga paku

   noa ake e kuku nei i te korero, heoiano ka

   ora au. Kaore he  mate i Heretaunga—

kei konei anake te mate. Kati tou to tatou

rangatira ko tangata e ngau nei te waha

(ko te Ritimona). Kia kite rawa atu au i

a  ia i tetahi takiwa e pai ana kia korero

maua i toku reo—mana e ako kia mohio ia.

He  mate kopito taku mate kei roto i toku

ngakau. Ka kakari taua apopo i te ata—

ka mate  au e pai ana. Ina taku he ko

tenei kakari ko ta te pakeha. Ko  taku

kakari, ki ta te maori, i mua, he kakari nui

—muri   iho ka noho tahi. Ko ta te pakeha,

erua—ko  te whenua, ko te tangata. Koia

anake te mate ekore e kitea e au, e te koro,

ko te whenua. Ki te waiho te whenua ki

au, muri iho ka tuku atu ki a koe ano. He

poka no te Hau Hau i tenei rangi i kore.

 Nau katoa enei tangata—manaakitia e koe.

 Ko au ano kai te noho manawanui. Ekore

 e rongo te pakeha—riro atu ana te whenua

 i te reti i tera taha, i tera taha. "

  Kai runga ko te MAKARINI: -—

   " Kotahi  te korero mo tatou. Kaore

 mo to mate anake, engari mo te mate o Ta-

 kitimu katoa; i Wharekahika mai, a Here-

 taunga—kaore  au e ki mo  Wairarapa. I

 mua kotahi mai ano te ritenga o Wairarapa

 puta mai ki konei. Inaianei kai te Hau

 Hau  a Wairarapa. I mahara au ko Wai-

 rarapa tetahi rohe hei whiringa mo tatou a

 po noa  ao noa, i konei huri ai mo nga mate

 e takoto ana mai. "   Tera te roanga atu o

 ana korero.

   Kai runga ko KARAITIANA TA-

 KAMOANA: —

    Karangatia!  Kaore he  ki, no te mea

 hoki i bore ai te ki, kei ko atu te wahi o te

 korero. Kati ano he ki ku te ki a te pa-

 keha nei (a te Makarini).

 Taku  teina me taka matua taiamai ra i runga

      te matoru,

 E kino ana te kakahu na Kahu i whatu kino

 E pakaru ana a ko e Waka, na Kahu i whaka-

      pakaru

  No te putanga mai i te rae i runga o Ngata-

      tara.

  E kuri ana, e reia ana ki te toenga

    Na ko koutou hoki nga tangata ora i mua.

  ko matou he tangata mate. Ko ta koutou

  mahi hoki he taunu mai ki a matau (mo te

  hokonga o te whenua). Na katahi au ka

  haere ki te kimi tika moku i Turanga, i

  Waiapu. Kaore  au i kite i te ora moku i

  era kainga. Katahi au ka haere, Taranaki,

  Waikato—na  kaore au i kite. Ka hoki

  mai  au  ki taku kainga ki aku pakeha kia

  titiro marama au ki ana manaaki, ki ana

  kino, ki ana aha. Koia ano taku ora i ora

  ai au, me taku mate  e noho mate nei au.

  Na, kaore au i mahara iho, tuku toa au ki

  Wharekauri—e  noho  mai nei aku huanga

  kei reira. Ko koutou kaore kautou i tuku

  ki  Wharekauri  —  inahoki e noho  nei te

   Waru. Kaore he korero, kei te pakeha te

  korero e matua  mai ana. Mana e tika,

  mana e he—Hei  aha i te mea kua puta atu

   te kupu. "

     Heoi, mutu ana i konei nga korero o

   tenei ra, te 3 o Aperira. No te 4 o Ape-

   rira ka korero ano. Otira me kati i tenei

   nuipepa, hei tera nuipepa i tera wiki ina

   tonu nei taia ai te roanga. He mea hoki

   kia watea  tetahi wahi o  tenei mo etahi

   korero atu.

              TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

                        (WHARANGI PANUITANGA. )

   PANUITANGA.



KUA  PAUNATIA    i Kaikoura kotahi 

A    HOIHO  UWHA, he whero; ko

te parani kei te pakihiwi maui kaore i

marama te ahua. Ko  tona kuao tetahi,

he whero pouri nei. he mea whakauru

ki te huruhuru ma, he tongi ma kei te 

rae.

  Ka  kore e  tikina mai e te tangata

nana i tenei takiwa e takoto mai nei tae

atu ki te ono o nga ra o Hune penei ka

hokona i Kaikoura i waenganui o taua

ra—te ono o Hune.

          Na te KEMARA

               Kai tiaki o te Pauna.





     PANUITANGA.

 TENEI    au te tangata tawhito kei te

     whare hoko i ko mai o te Papari-

 kauta o te Kemara i te huarahi putanga

 mai ki te taone. Ko te



    WHARE O RANANA

 te ingoa o  taua  whare. Tenei nga

 TERA, nga PARAIREI, nga WIPU,

 me nga aha noa atu, mo te tane mo te

 wahine. Katahi  tonu ka tau mai enei

 hanga i huarangi. He hanga pai rawa

 aua hanga, e iti ana hoki te utu. Engari

 ma koutou ano e haere mai kia kite, kia

 mohio koutou.

                 Na RAWHE.



 WHAKARONGO  TE TANGATA

          HAERE!



  MEA    ake, hei te tuatahi o nga ra o

       Hurae, ka tu tetahi whare Papari-

 kauta maku  i tua mai o te arawhata i

  Tutaekuri. He  ingoa mo taua whare

 ko te POROWINIHERA HOTERA.

  Ko nga patiti o aku pataka (ara nga tai-

  epa kai ma te hoiho) kua oti te tiri ina-

  ianei—no  Ingarangi mai nga kakamo.

  Ko nga kai o taku whare mo te tangata

  haere  ekore au  e pai kia kino, kia iti

  ranei—taku  e pai ai kia ora rawa te ta-

  ngata koi ngau tuara ki au. Tetahi ko

  te WAKA MAORI  nuipepa ka puta tonu

  mai ki taku whare hei korero ma koutou.

    Na e mea ana au kia haere mai kou-

  tou ki taku hare whakamatau ai me ka

  haereere koutou ki te taone.



    Haere  mai  e whai i te waewae o

           Uenuku kia kai koe i te kai.

          Na HEMI AHUONE.





  TENEI! TENEI!! TENEI!!!

   TENEI te take o te tohungatanga kei a

    maua!   Ko te tangata e hiahia ana

   kia hangaia paitia tona tera me anga

  mai ki a maua. Ka  tukua mai e te

   tangata tana tera pakaru, tana aha ranei,

 kia  e maua ekore e taro ka oti, to-

 na otinga me te mua hou tonu te kaha.

   Tenei kei a maua nga Tera hei hoko,

 nga Paraire, nga Kipa, nga Wipu, nga

 aha atu. Ko  to maua whare kei te tuha

 o te Peeke o Nui Tireni i Nepia nei.

     Haere   mai whakamatauria.

       Na KAHIKOROWI raua ko POIHI.



 WHAKARONGO MAI TE TA-

      NGATA HAERE HOIHO !



 TENEI au to koutou tangata tohunga

. 1 ki te hanga hu mo nga hoiho! Ka

  hiahia te tangata kia haianatia nga wae-

  wae o tana hoiho me haere mai ki au ki

  te taumata hou whakamatau ai kia kite

  koutou i re mahi pai. Totahi o aku

  mahi he  hanga  whenua. Ka

  mahia e au te parau pakaru, anana ! me

  te mea he parau hou tonu !

    Ko taku whare ko te whare paraki-

  mete i runga mai o PUKEMOKEMOKE.

  Kua riro hoki i au taua whare.

     Haere  mai whakamatauria, te tangata

                        hou

        Na WIREMU  ROPITINI.

    Nepia, Pepuere 22, 1867.



  TENEI   te puranga o te hanga kei to

. Whare   o te

  HUTANA   UAUA  KO TE EAWINI,

              KEI NEPIA.

    Kua  ki tonu te whare nui o te HU-

  TANA  raua ko  te EAWINI inaianei i te

  hanga hou mai no Uropi na runga mai

   i nga kaipuke nui nana i utaina atu nga

  huruhuru  hipi o Heretaunga. He aha

   kia whakahuatia nga ingoa o nga taonga.

   Engari ko nga taonga katoa, kei a maua,

   te mea paku, te mea rahi, kaore etahi i

   mahue atu.

     Kua  kite ano nga tangata maori i

   tenei whare me te ahua o nga taonga e

   hokona ana e maua.

        Haere mai tangohia nga taonga hou.

       Na te HUTANA  raua ko te EAWINI.



  TENEI TO TOHUNGA KI TE

         HANGA  WAATI!



   KO    au, ko  te tangata e tuhi atu nei

         ki a koutou nua rangatira me nga

   tangata o Heretaunga, ko au tenei ka-

   tahi ano ka tae mai i Ingarani ki tenei

   kainga mahi  ai i taku mahi  hanga

    Waati, hanga Tieni, me  te tino atu o

   nga mahi  whakapai tangata. No Ra-

   nana ra ano toku tohungatanga, no te

   Taone nui o Ingarani te Taone e noho

    mai nei te Kuini. Kei  reira te huinga

I  o nga mahi pai, me nga tangata mohio.

  Koia  hoki tenei, haere mai tirohia taku

   mahi.

      E  nui ana  te Waati, te  Tieni, te

!   Ringi. te aha noa atu, kei au e tu ana

   hei hoko. Ko  taku  whare kei tetahi

    taha o te rori i te Peeke o Niu Tirani i

    Nepia.

                 Na PERUA.

             TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

                           (WHARANGI PANUITANGA )

   WHAKARONO  MAI!



KO   au ra ano tenei ko NOIHU  kei

     Nepia nei ano e noho ana, e hoko-

hoko tonu ana i te taonga. Kua tae

mai koutou ki toku whare, kua hoko

koutou i aku hanga, kua mohio koutou

ki te ahua. Engari tenei nga mea hou

kaore ano koutou kia kite.

  Ko nga tupeka o taku whare he mea

kua  oti te tapahi, kua oti te mirimiri—

he huri nana i tapatapahi, e tu nei kei

roto i taku whare. He tupeka pai rawa,

he reka; te mate tapahi, te aha—ko te

puru tonu, kai tonu.

 Kei tetahi taka o te rori i te Whare

        o te Kawanatanga  i Nepia.

             Na ERUETI NOIHU.



  WHAKARONGO  MAI

TENEI au to koutou hoa tawhito te

  noho nei maua ko WIREMU kei te

WHATAAPUKA. Kai  te hoko tonu

maua  i nga hanga me nga kai e hiahiatia

ana e te tangata maori; —ara, he huka,

he ti, he tupeka, he raihi, he paraoa, me

te mano kai atu.

   Ko nga kahu; —he koti, he paraikete,

he tarau, me nga kakahu  tane katoa,

me nga kakahu wahine katoa.

   E tangohia ana hoki e maua nga kai

e whakatupuria ana e nga maori; ara,

he kaanga, he witi, he taewa he aha

noa atu.

     Haere mai hi te tangata tawhito.

       Na WIREMU raua ko KENERE.

   Nepia, Pepuere 26, 1867.



TIKlNA  MAI TIROHIA  nga taonga

   i roto i to maua whare i Nepia i

 runga mai o Pukemokemoke—i te toa

 tawhito o Ropiteone.

   Ekore  e taea te tatau i nga hanga.

 He maha nga mea uta hou mai na runga

 i nga kaipuke kua hoki atu nei ki ra-

 wahi.

   Ko  etahi enei; —he Paraikete whero,

 he Paraikete puru, he mea ma  etahi;

 he piwhi katene puru nei, ko te hanga

 whakairo nunui nei; nga Tiakete hoto-

 ke; he kawhe; he haoro; he Hate hu-

 ruhuru; he Puutu; he Ti; he Huka;

 he tupeka, he aha.

      Na NIRI raua ko KOROHI

   Nepia, Pepuere 26, 1867.



    TENEI TE HANGA!

 TENEI RAWA ANO TE HANGA!

 HAERE      mai  te tane, haere mai te

       wahine, haere mai  te tamariki,

 haere mai te katoa, ki te ora mo o kou-

 tou waewae !  Kei au nga PUUTU

 KAHA, te me  roa, te mea poto; te

 mea  matotoru, te me rahirahi; te mea

 utu nui, te mea utu iti; te mea tane, te

 mea  wahine. Haere mai tirohia.

    Ko taku whare  kei tetahi taha o te

 rori i te ritenga ki te whare hoko rongoa

 i Nepia, i ko mai o te Peeke.

         Tikina mai, patua !

             Na te WURU,

                     Kai tui puutu.

   PANUITANGA.



 KI NGA  RANGATIRA o NGATIKA-

            HUNGUNU.

KO   MIRA  raua ko RINITE tenei

    kei Nepia nga tino tohunga hanga

whare, me  te mano atu o nga mahi

Kamura—nga   Whatitoka, nga Mata-

pihi, nga Keeti, nga aha noa atu. He

mea uta mai na maua i Ingarangi ra ano

nga Raka, nga Inihi, nga Titi, rae nga

mea rino katoa, mo nga whare e hanga-

ia ana e maua—no  reira i kaha ai, he

mea whiriwhiri mai hoki.

  Ko  te whare o Karaitiana ma i Tau-

pata, i te rori putanga mai ki te taone

nei, ua maua  i hanga. Ka  hiahia te

tangata kia  hangaia  e maua  tetahi

whare  moua, ka kore ona moni e pai

tonu ana maua ki te whenua hei utu.

Ko  ta maua mahi he mahi hohoro, ho mahi

                   pai.



  E RUA PAUNA MONI!

KUA    HAERE  KE  atu i Nepia, kua

     ahu  pea ki to tuha ki Maraeka-

kaho, —

   Kotahi hoiho tu a  pouri nei, kei te

pakihiwi maui te parani M. he tongi

ma  kei te rae, he ma hoki kai te ihu—

he paku  marire taua hoiho.

   Kotahi hoki Poni, he whero pouri

 nei; he poto te waero; te parani kei

 te pakihiwi maui P.

   Ka hoatu nga pauna e rua ki te ta-

 ngata kawe mai i aua hoiho ki te Whare

 Perehi o Hemi Wuru i Nepia; ka ko-

 tahi te mea e kawea mai ka kotahi te

 pauna e hoatu.



 E NGATIKAHUNGUNU!   TI-

           TIRO MAI!



 TENEI    nga keihi hanga kei au, he

     mea tae hou mai. Ko  te tangata

 e hiahia ana ki te kai reka, ki te hanga

 pai, me haere mai ki au hoko ai. Kaore

 he mea i kore i toku whare, kua kite ra

 ano hoki koutou. Kua rongo hoki kou-

 tou ki  te whakatauki na; —"  Haere

 mai e whai i te waewae o Uenuku kia

 kai koe i te kai. " Koia hoki tenei, e

 rite ana au ki a Uenuku  o te Rangi.

 Ekore e taea te tatau i nga hanga o toku

  whare. E taea ranei tuatau i te kiri-

  kiri o  tatahi ?  Ko  te rite hoki  ia.

 Engari me haere mai kia kite.

  Me haere mai me "te whakapuru ki tahi

         ringa, me te patu ki tahi ringa

               Na TATANA.



    TENEI TE TAONGA!

  TENEI te taonga kei au e tu ana, ara

    ko aku tera hoiho, ko aku paraire,

 ko te tini noa atu o nga hanga mo te

 hoiho, mo  te kaata. He  mea  kawe

 hou  mai no Ingarani, naku ano i kara-

  nga atu kia tuia mai mo toku whare

  hei hoko ki nga rangatira o Heretaunga,

    E tuia ana nga tera, me nga mea ka-

  toa o te hoiho i tenei whare.

               Na HOURA.