TE

WAKA MAORI O AHURIRI

     "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 7. ]        NEPIA, TAITEI, HURAE  18, 1867. [VoL. IV.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA  HOA

           TUHI MAI.

TENEI kua tae mai te pauna a Pamariki

Raumoa. Kua tukuna atu nga nuipepa ki a

ia. E whakapai ana matou kia tuhia mai e

ia nga korero o te ekenga o Ngatiawa  ki

Wharekauri, kaore he utu mo te tanga o aua

korero ki te Waka Maori. Heoi te mea e

utua ana ko te nuipepa—kua   rite nei i a ia.

Ka  ai he korero o Wharekauri i nga takiwa e

takoto ake nei me tuhi mai e ia.





      HE MAHI  TIKA.

 NA, i tetahi ake Waka  Maori ka

puta ta matou whakaaro mo te kino

 o tenei hanga o te " rongo taima "

 mo te ngaro roa ngaro tonu o nga

 hanga pakeha i nga hoa Maori, hore

 rawa kia mahara ki te whakautu.

 Tenei ka rongo matou ki te mahi

 tika a tetahi tangata no Ngaitekura,

                                                     O                             O

 ko Te Kookoo hoki te ingoa o taua

 tangata, naana i utu ki a Neho nga

 hanga i riro noa atu i mua i a Te

 Paratene raua ko taana wahine ko

 Mere. Na, he mahi tika tenei, he

 mahi pai, he mahi whakahonore i nga

 tupapaku kua ngaro atu nei, ae, he

 whakaputanga aroha ki a  ratou. —

 I penei tonu nga Maori pai i mua,

 ahakoa iti ona taonga i reira, hohoro

 tonu ana te whakarite i nga hanga

 pakeha kua  riro i tona tupapaku;

 ahakoa matua, ahakoa tamaiti, teina

 ranei, mokopuna  ranei te tangata

 kua  ngaro, ae, hohoro tonu ana te

 hunga  ora te whakarite. I rongo

 matou  ki a Neho, e ki ana, i penei

 tonu a Te Hapuku i runga i te nga-

 ronga a tana tama o Karanema, o

 tana tama hoki o te Wakatomo. He

 mea pai, e hoa ma, ki te pena koutou

 katoa  te  mahara  te  hohoro  te

 whakarite i nga hanga pakeha kua

                                    

 riro i o koutou tupapaku; ina ho-

 ki e whai  moni ana koutou, a ko

 te wahi  tena e hoatu ana e kou-

  tou ki a ratou, ara ki te hunga kua

  mate.

    Otira e rongo aua matou ki etahi

                                               O

  kupu e korerotia ana—ua te manu

  ranei na te kihikihi ranei, —e mea

  ana e, Ko nga kupu poroporoaki a o

  koutou hoa tupapaku ekore e tirohia

  e koutou; —inahoki ra te korero a

  Aperahama Te Powhaa i tona he-

  monga mo nga hanga o Neho i a ia.

  I ki ano ia kia hokono ona hoiho ona

  tera ku utua; heoti, ka ngaro ia, ka

  hokona ano nga hoiho me nga tera,

  a kainga ana e te hunga ora nga

                    o                                          o                     

  utu ! He mahi tika ianei tena?

    Ki ta matou titiro ka nui rawa te

  manawanui o tenei tangata o Neho

  ki a koutou, ara ki ona hanga i riro

  atu i a koutou i mua i to koutou

  rawakoretanga, a kore rawa nei kia

  utua  nei e koutou, ahakoa ka nga-

  huru nga tau kua pahure. Ehara i

  te hanga te tatari roa, whakateteka

                              '.

  noa o tenei tangata, te tamana ia i

  a koutou !



           OPOTIKI.

   TOKORUA nga tangata kaa kohurutia i

   te taha ki Opotiki—he pakeha tetahi, he

   maori no te Arawa tetahi. He Parairei

   to ra i kohurutia ai, i to 28 o nga ra o

   Hune, i te awa i Waiotahi i ko mai o

   Ohiwa i te ara mai ki Opotiki. Ko te

   Waiti te ingoa o te pakeha, ko Wi Po-

   pata te ingoa o te maori, he kai kawe i

   te meera i Tauranga ka kawe mai ki

I

   Opotiki—he whanaunga  ia no nga ta-

   ngata o Maketu. Ko tetahi pakeha hoki

   no Opotiki, ko Hahana te ingoa (Law-

   son), kai tu ngaro ana —e mahara ana

   nga pakeha kua ano hoki ia.

   Na  te tima na le Tate (Sturt) i kawe te

    rongo ki Akarana—i rere atu i Tauranga

                TE WAKA MAORI O AHURIRI.

tane. Na te heke o nga pu i ora ai te

Waiti i reira ai. E  ki ana he kimi utu

na te Hau   Hau  tenei kohurutanga

i a te Waiti mo o ratou whanaunga i

whakatarewatia e te pakeha mo  taua

kohurutanga i a te Parunu raua ko te

Wakana. Ka he rawa to ratou tikanga.

I mate  tika ena tangata mo to ratou

mahi kohuru; tena ko te Waiti raua ko

Wi  Popata i mate i runga i te he noaiho.

Apopo  ka tarewa ano etahi o ratou mo

tenei mahi. He one tau rawa hei wha-

kanohoanga pehipehi te one i ko atu o

Opotiki haere atu  ki Ohiwa—he  one

whaiti rawa hoki, he pari katoa a tatahi.

He  maha hoki nga awaawa i roto i te

pari hei nohoanga mo te hunga kohuru,

 hei omanga hoki ki uta ki te ngahere-

 here. Ka  mutu nga korero i rongo ai

                                    

matou  o taua kohuru i tenei takiwa;

 engari kia tae mui ano he rongo ka taia

 atu ano e matou.



TE KOOTI WHAKAWA  KI WAI-

           PAWA.



  TE TAITEI TE 11 o NGA RA o HURAE.

 (I te aroaro o te Kupa, Kai Whakawa raua

      ko Pawihi Rata, Kai Whakawa. )

   Ko Ri raua ko Paora Nikahere.

 HE tono tenei na Ri kia homai e Paora

 Nikahere ki a ia kia kotahi tekau pauna

 moni. Ko te tikanga tenei o tana tono.

 He roia ia, a Ri. Tana  korero, no te

 whakawakanga a Henere Rata i a Pao-

 ra Nikahere i mua atu na, ka karanga-

 tia ko ia hei roia mo Paora. Ka  he

 tono tenei kia utua ia e Paora. Kaore

 ia i whakaatu kia Paora i te tuatahi nga

 moni hei homaitanga mana, no te mea

 kua oti noa atu i roto i te Ture te rite-

 nga  o te utu mo  te roia i roto i nga

 Kooti ki  runga ake—ara  te Kooti  i

 whakawakia ai a Paora e Henere Rata.

 Tona  ritenga kia rima pauna ki runga

 ki te rau kotahi; ka rua rau pauna, ka

 kotahi te kau e homai  ki te roia e te

 tangata nana ia i karanga. Koia tenei

 e rua rau te tononga a Henere Rata ki

 a Paora no reira i ki ai kia kotahi te kau

 pauna hei utu mona mo  te roia—ara e

 rima pauna ki te rau kotahi.

   Ka  ki i konei a Paora kaore ia i ka-

 ranga ki taua roia, na te pakeha na Nei-

 hana i karanga. Engari i tuhituhi ano

 e ia tona ingoa ki te pukapuka whakaae

  ki taua roia.

    Katahi ka korero a Neihana ki tona

 kitenga i nga maori i Patangata, me to

  ratou korerotanga mui ki a ia kia tikina

 he  roia mo ratou i taua whakawaka-

  nga, a tiki tonu ia i a Ri.

    Katahi ka titiro nga Kai Whakawa ki

  roto ki te Ture o taua Kooti ki runga

  ra, a kitea iho ana e raua i reira he tika

  ki taua Ture te rima pauna ki runga i

  te rau kotahi. Heoi  whakaotia ana e

  te Kooti me utu  e Paora ki a Ri kia

  kotahi te kau pauna, me nga utu hoki

  o te whakawakanga kotahi pauna e toru

  herengi.

    Ko Ri raua ko Hoani Waikato,

 He tono tenei na Ri kia toru pauna te kau

herengi me te hikipene e homai e Hoani

ki a ia. He pena ano me tera i a Pao-

ra—he whakawakanga na Henere Rata

i a Hoani, tangohia ana e Hoani ko Ri

hei roia mona. Whakaotia  ana e te

Kooti kia hoatu e Hoani kia £3 10s 6d

ki a Ri, me nga utu hoki o te whaka-

wakanga te kau ma ono herengi.

                 O                                                           O



 Wakana, o te Wairoa raua ho Aporo.

  Kaore a Wakana i tae mai ki te wha-

kawakanga, engari tona roia a Ri. He

hanga na Wakana i a Aporo, nga utu te

kau ma rima pauna te kau ma waru he-

rengi me nga pene e iwa. Ka whaka-

atu e Ri ki te Kooti te pukapuka wha-

kaae a Aporo kia utua e ia aua hanga.

Katahi ka whakaaturia taua pukapuka

ki a  Aporo. Ka ata titiro marire taua

koroke muri iho ka ki mai ehara i a ia i

 tuhi i tona ingoa i roto i taua pukapuka.

 Katahi ka ki atu te Kooti kia tuhia e ia

 tona ingoa ki tetahi pukapuka e takoto

 ana i reira. No  te otinga ka tirohia e

 rite tonu ana nga reta o tona ingoa te

 ahua, a ka mohio tonu nana ano taua

 pukapuka i tuhi. Ka ki mai ia, " Ae

 pea—Kua  wareware pea au. " Heoi ka

 mohiotia he tangata ware rawa taua ko-

 roke—he  tangata teka. Whakaotia ana

 e te Kooti kia utua e ia nga mea a Teoti

 Wakana rae nga utu hoki o te whaka-

 wakanga te kau ma rima herengi.

 HE KORERO  TENEI  MO  TE MATENGA  O

  ARAMA KARAKA  PI, HE RANGATIRA NO

  NGAPUHI. HE MEA TUHI MAI NA TE

  KORENEHO.

 Ko ARAMA KARAKA  PI te ingoa o taua

 rangatira o ratou; ko te Mahurehure tona

 hapu, he iwi nui no Ngapuhi. Kei te tai-

 uru kei  Waima kei Hokianga  to  ratou

 kaainga. Na, i mate tenei tangata, a Arama

 Karaka  Pi, ki O kura, i te taitei, 21 o nga

 ra o Maehe, 1867. I haere atu ano ia ra-

 tou ko  tona iwi ki Kaipara, ki te hui nui

 o nga iwi maori i karangatia ki reira; i hui

        

 hoki ratou mo  te pai. Tae rawa, atu a

 Arama Karaka ki Kaipara i te 15 o Maehe,

 i te 16 kua pa te mate ki a ia, a ka nui

 haere tona mate; katahi ka mea kia hoki

 ano ki tona kaainga ki Waima, heoi kihai

 i tae ora ki reira, hemo ana ki te huarahi

 ki O tara, i te 17 o nga ra; rahi rawa atu te

 tangi nui tangi kino a  toua iwi mona.

 He tangata pai ia, he mana nui tona, he

 atawhai ki te pakeha ki te maori; he ta-

 ngata hapai ia i nga ture o te Kuini; na-

 ana hoki tona iwi i whiwhi ai i u ai ki te

 pai ki  te marietanga. I rile tona tu  ki

 to mua rangatira maori atawhai pai rawa

 nei, e ngarongaro haere ana taua tu tangata

 pai ki ta matou titiro; erangi ko te mahara-

 tanga a te ngakau o te tangata mohio e mau

 tonu ana ki a ratou, ae e mihimihi ana.

   Na, i hui nui nga pakeha me nga maori

 ki tona tanumanga, a i te 5 o nga ra o

                                               

 Aperira ka ngaro ia, he mea hanga ki te

  whare pai. A, i te ?1 o nga ra, ka hoki-

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

hoki nga tangata ki tona kaainga, ia iwi,

ia iwi, —poroporoaki ana, " Hei konei ra e

Arama Karaka pi, ka haere ahau ko Ra-

kaumangamanga, ko nga kaainga whakanui

a o taua tupuna a o taua matua: " a ko Umu e

Hongi i mea, "Haere ra, e Arama Karaka

ki te mate, te Kai-puru o te ao; —kia ata-

whai ki te pakeha, kia u ki te ture, kia u ki

te whakapono. '" Heoi ano.

  Na, ko tana wahine ka mahue pouaru

nei, he tamahine ake na taua tangata rongo

nui na Hongi Ika; i riro ano hoki taua wa-

hine i mua hei wahine ma Hoani Heke;

heoi ka mate a Hoani Heke ka whakaritea

nuitia e Ngapuhi hui wahine ma Arama Ka-

raka; na ko te tua rua tenei o ona mahue-

tanga iho hei pouaru.

   Ki etahi o Ngapuhi, he makutu na Nga-

tiwhatua i mate ai a Arama Karaka; —ki ta

matou  whakaaro erangi me whakarere rawa

 atu tena kupu, he kupu he hoki tena, he

kupu whakaputa ke i nga mahara tika a te

tangata. Kia marama  koutou, e Ngapuhi

 ei, ki to koutou mate, ahakoa mate nui, kia

 manawanui, kia whakatupu tangata, tenei

 hoki kei runga nei aua mate ano.

 HE WHARANGI TUWHERA MA NGA 

           HOA TUHI MAI



 KI TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI.

   E hoa, ki te pai koe, tukua taku kupu

 kia taia ki te Waka Maori, hei utu atu i

 te ui mui a Hapi Kinihi. No  te mea

 hoki ka uka, taana ui me taana tuhi ka-

 toa. E  pai, mehemea ka pena te tini o

 te tangata maori te titiro me te rapu me

 te ui marire, kia piki haere ai tona ma-

 tauranga ki nga mahi huhua a te Kai-

 hanga  nui, naana katoa i hanga te iti

 me  te rahi.

   Na, ko taua manu paku raka, he ma-

 nu maori ano, otira no tera moutere ki

 runga, no te whenua waipounamu; ko

 tona kainga tuturu tena. Ko  Kanohi-

  tona ingoa ki nga maori  o

 runga, ko Tauhou hoki tetahi o ono in-

 goa, ko Poporohe tetahi. Hei nga rau-

 mau  ka noho atu ia ki te ngaherehere ki

 runga hiwi whakawhanau  ai, hei te ta-

 kurua ka rere mai ki te tahataha moana

 kimi kai ai i te wahi mahana. I oroko

 kitea taua manu ki konei ki Ahuriri nei

 i te tau 1862, i toku haerenga ki te

 Wairoa  i kitea e ahau ki Aropauanui,

 ko nga pi e wha tahi i roto i te kowha-

 nga, kua nunui nga pi, a i riro ano i nga

 maori o taua kainga, na ratou i tango

 te kowhanga. Kiia ana mui e ratou, he

 manu  hou  ki a ratou, no tauhounga

  tona kitenga  tuatahi ki reira, ara no te

 tau 1801.

    E kiia ana e nga tangata o Poneke, i

  kitea tuatahitia taua manu ki reira i te

  tau 1856, he mea rere mai no tera mou-

 tere, no Whakatu  no Waimea, no Kai-

 koora. Puta whakarere mai  ana ki

  kona ki Poneke, a, kihai i taro, ka

  ngaro whakarere atu. Ka toru nga tau

  i ngaro atu ai, a ka kitea ano ki Poneke;

 a, muri mai, ka noho tonu ia ki kona ki

  konei me te nui haere. Ko tana kai

ko te ngarara tu-a-pukupuku e piri kino

ana ki te rakau pititi, ki te ngaio hold

me  etahi atu o nga rakau maori, ko

tana tino kai ano tena. Kuia ano tona

rere tahi me tona noho  tahi, pera me

ta Hapi tuhi ai, ka  kotahi rau pea,

tera atu ranei, i nga rakau o taku nei

maara  inaianei, i to hui kotahi. Ka tau

ratou ki te kai  ka  noho ke  tetahi ki

runga  rawa i tetahi rakau hei tutei, ka

kite ia i te kaahu i te karearea ranei e

rere ana, ka puta tana tangi ke, katahi

ka  rere katoa ki ro kokomiko piri ai;

heoi, ka  ngaro atu te hoa riri, ka puta

ano tetahi tangi, ke a taua tutei ra, ka-

tahi ka rere katoa ki waho i nga piringa,

ka hoki ano ki te kai.

   Tena ano etahi atu o aua manu, ara o

 taua tu manu ano ahakoa rere ke ana

 tetahi wahi ona, kei nga motu ririki o te

 moana nei, anga atu whaka te ra puta;

 ko nga ingoa o aua motu ki te reo pake-

 ha, ko Norfolk Island, ko Lord Howe's

 Island. Heoi ano, ka mutu, Naaku.

             NA TE KORENEHO.



   Ehara i konei anake te mate i te wai-

 puke. Kua tar mai te rongo kua nui te

 mate o nga pakeha i Merepana i Po Ha-

 kene hoki i te wai. I ngaro rawa etahi o

 nga whare, nga taiepa. nga pataka witi,

  

 

 taua arawhata—heoi riro ana hei kai ma te

 

 kapi katoa te awa i le rakau tere mai i te

 

 haere  ai ki tena whare ki tena whare.

 Hua noa ko tatou anake e mate ana, kaore,

 tera te mate mai hoki ena whenua.



 Kohihi te poti kua u mai ki uta i ko atu

 o Uawa i te rawhiti nei. Te kau ma waru

 putu te roa o taua poti. Ko te rewa me te

 heera, 

              TE WAKA MAORI O AHURIRI.

                         (WHARANGI  PANUITANGA. )

   PANUITANGA.



 KI  NGA RANGATIRA  o NGATIKA-

            HUNGUNU.

KO   MIRA  raua ko RINITE tenei

    kei Nepia nga tino tohunga hanga

whare, me  te mano atu o nga mahi

Kamura—nga   Whatitoka, nga Mata-

pihi, nga Keeti, nga aha noa atu. He

mea uta mai na maua i Ingarangi ra ano

 nga Raka, nga Inihi, nga Titi, me nga

 mea rino katoa, mo nga whare e hanga-

 ia aua e maua—no reira i kaha ai, he

 mea whiriwhiri mai hoki.

   Ko te whare o Karaitiana ma i Tau-

 pata, i te rori putanga mai ki to taone

 nei, na maua i hanga. Ka hiahia te

 tangata kia  hangaia e  maua  tetahi

 whare mona, ka kore ona moni e pai

 tonu ana maua ki te whenua hei utu.

 Ko ta maua mahi he mahi hohoro, ke mahi

                   pai.



   WHAKARONGO  MAI.

  TENEI au to koutou hoa tawhito te

   noho nei maua ko WIREMU kei te

  WHATAAPUKA. Kai  te hoko  tonu

  maua i nga hanga me nga kai e hiahiatia

  ana e te tangata maori; —ara, he huka,

  he ti, he tupeka, he raihi, he paraoa, me

  te mano kai atu.

    Ko  nga kahu; —he koti, he paraikete,

  he tarau, me nga kakahu  tane katoa,

  me nga kakahu wahine katoa.

    E  tangohia ana hoki e maua nga kai

  e whakatupuria ana e nga maori; ara,

  he kaanga, he witi, he taewa, he aha

   noa atu.

        Haeremai  ki te tangata tawhito.

         Na WIREMU  raua ko KENERE.

     Nepia, Pepuere 26, 1867.

    WHAKARONGO   MAI!



   £0   au ra ano tenei ko NOIHU  kei

        Nepia nei ano e noho ana, e hoko-

   hoko tonu ana i te taonga. Kua  tao

   mai koutou ki toku whare, kua hoko

   koutou i aku hanga, kua mohio koutou

   ki te ahua. Engari tenei nga mea hou

   kaore ano koutou  kia kite.

     Ko nga tupeka o taku whare he mea

    kua oti te tapahi, kua oti te mirimiri—

    he huri nana i tapatapahi, e tu nei kei

    roto i taku whare. He tupeka pai rawa.

    he reka; te tapahi, te aha—ko te

    puru tonu, kai tonu.

    Kei  tetahi taha o te rori te Whare

                o te  Kawanatanga i Nepia

                Na ERUETI NOIHU.



   TENEI TO TOHUNGA KI TE

          HANGA  WAATI!



     KO    au, ko te tangata e tuhi atu nei

          ki a koutou nga rangatira me nga

     tangata o Heretaunga, ko au tenei ka-

     tahi ano ka tae mai i Ingarani ki tenei

     kainga mahi ai  i taku mahi hanga

      Waati, hanga Tieni, me te tini atu o

 nga mahi whakapai tangata. No Ra-

 nana ra ano toku tohungatanga, no te

 Taone nui o Ingarani, te Taone e noho

 mai nei te Kuini. Kei reira te huinga

 o nga mahi pai, me nga tangata mohio.

 Koia hoki tenei, haere mai tirohia taku

 mahi.

    E nui  ana te Waati, te Tieni, te

 Ringi, te aha noa atu, kei au e tu ana

 hei hoko. Ko  taku whare kei tetahi

  taha o te rori i te Peeke o Niu Tirani i

 Nepia.

 \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_Na   PERUA.



  TENEI   te puranga o te hanga kei te

                Whare  o te

 HUTANA   RAUA KO TE EAWINI,

            KEI NEPIA.

    Kua ki tonu te whare nui o te HU-

  TANA  raua ko te EAWINI inaianei i te

  hanga hou mai no Uropi na runga mai

  i nga kaipuke nui nana i utaina atu nga

  huruhuru  hipi o Heretaunga. He aha

  kia whakahuatia nga ingoa o nga taonga.

  Engari ko nga taonga katoa kei a maua,

   te mea paku, te mea rahi, kaore etahi i

  mahue atu.

     Kua  kite ano nga tangata maori i

   tenei whare me te ahua o nga taonga e

   hokona ana e maua.

       Haere mai  tangohia nga taonga hou.

        Na te HUTANA raua ko te EAWINI.



       PANUITANGA.

                          



  TENEI   au te tangata tawhito kei te

     whare hoko  i ko mate te Papari-

   kauta o te Kemara i te huarahi putanga

   mai ki te taone. Ko te



      WHARE O RANANA

   te ingoa o taua whare. Tenei  nga

   TERA, nga PARAIREI, nga WIPU,

    me nga aha noa  atu, mo te tane mo te

                                                                

    wahine. Katahi tonu ka tae mai enei

    hanga i Ingarangi, He hanga pai rawa

    aua hanga, e iti ana hoki te utu. Engari

    ma koutou  ano e haere mai kia kite, kit

    mohio koutou.

 !                 Na RAWHE.



   WHAKARONGO  MAI TE TA

          NGATA  HAERE HOIHO !

  

    TENEI au to koutou tangata tohunga

       ki te hanga hu mo nga hoiho! 

     hiahia te tangata kia haianatia nga wae

     wae o tana hoiho me haere mai ki au i

     te tangata hou whakamatau ai kia kit

     koutou i te mahi  pai. Tetahi o ake

     mahi he hanga parau whenua. 

     mahia e au te parau pakaru, anana ! 

     te mea he parau hou tonu !

       Ko taku whare ko te whare 

     mete i runga mai o PUKEMOKEMOKE

     Kua  riro hoki i au taua whare.

       Haere mai whakamatauria te tanga

                                hou.

          Na WIREMU ROPITINI.

  !     Nepia, Pepuere 22, 1867.

             TE WAKA MAORI O AHURIRI.

                          (WHARANGI PANUITANGA. )

E NGATIKAHUNGUNU!   TI-

         TIRO MAI!



TENEI  nga  keihi hanga kei au, he

  mea  tae hou mai. Ko  te tangata

e hiahia ana ki te kai reka, ki te hanga

pai, me haere mai ki au hoko ai. Kaore

he mea i kore i toku whare, kua kitera

ano hoki koutou. Kua rongo hoki kou-

tou  ki te whakatauki na; —" Haere

mai e whai i te waewae o Uenuku kia

kai koe i te kai. " Koia hoki  tenei, e

rite ana au ki a Uenuku  o te Rangi.

Ekore e taea te tatau i nga hanga o toku

whare. E  taea ranei te tatau i te kiri-

kiri  o tatahi ?   Ko  te rite hoki ia.

Engari me haere mai kia ki te.

 Me haere mai me "te whakapuru ki tahi

         ringa, me te putu ki tahi ringa

              Na TATANA.

    TENEI TE HANGA!



 TENEI RAWA ANO TE HANGA!

 HAERE      mai  te tane, haere mai te

       wahine, haere mai te tamariki,

 haere mai te katoa, ki te ora mo o kou-

 tou waewae !  Kei au nga PUUTU

 KAHA, te mea roa, te mea poto; to

 mea  matotoru, le mea rahirahi; te mea

 utu nui, te mea utu iti: te mea tane, te

 mea  wahine. Haere mai tirohia.

    Ko taku  whare kei  tetahi taha o te

 rori i te ritenga ki te whare hoko rongoa

 i Nepia, i ko mai o te Peeke.

       Tikina mai, patua !

              Na te WURU,

                     Kai tui puutu,



 TENEI!  TENEI!! TENEI!!!

  TENEI  te take o te tohungatanga kei a

    maua !  Ko te tangata e hiahia ana

  kia hangaia paitia tona tera me anga

 mai  ki a maua. Ka tukua mai e te

  tangata tana tera pakaru, tana aha ranei.

  kia tuia e maua ekore e taro ka oti, to-

  na otinga me te mea hou tonu te kaha.

    Tenei kei a maua nga Tora hei hoko,

  nga Paraire, nga Kipa, nga Wipu, nga

  aha atu. Ko  to maua whare kei te taha

  o te Peeke o Nui Tirani i Nepia nei.

      Haere mai whakamatauria.

        Na KAHIKOROWI raua ko POIHI.

   TENEI TE TAONGA!



TENEI te taonga kei au e tu ana, ara

 ko  aku tera hoiho, ko aku paraire,

ko te tini noa atu o nga hanga mo te

hoiho, mo te kaata. He  mea kawe

hou mai no Ingarani, naku ano i kara-

nga atu kia tuia mai mo toku whare

hei hoko ki nga rangatira o Heretaunga.

  E  tuia ana nga tera, me nga mea ka-

toa o te hoiho i tenei whare.

              Na HOURA.

       PANUITANGA.



   Tari o te Kooti Whakawa Whenua Maori.

             Akarana, Mei 8, 1867.

 HE   Panuitanga  tenei kia mohiotia ai,

      Kei te n nohoanga o tenei Kooti,

Ka   turia ki Greytown, Wairarapa a te

 7 o Akuhata e haere ake nei, te whaka-

 wakia ai te take, a Anaru Tuhokairangi,

 e ki ana Kia riro atu i a ia te whenua,

 tona ingoa Ko  Tupurupuru, Kei te

 takina o Wairarapa, i te Porowini o

 Poneke he whenua na Te Kaninamu,

 Kua male noi.

               NA Tiki,

               Tino Kai Tuhituhi.





 WHAKARONGO TE  TANGATA

          HAERE!

 MEA     ake, hei  to tuatahi o nga ra o

      Hurae, ka tu tetahi whare Papari-

 kauta maku  i tua mai o te arawhata i

 Tutaekuri. Ue  ingoa mo tana whare

 ko te POROWINIHERA HOTERA.

 Ko  nga patiti o aku pataka (ara nga tai-

 epa  kai ma te hoiho) kua oti te tiri ina-

 ianei—no  Ingarangi mai  nga kakano.

 Ko  nga kai o taku whare mo te tangata

 haere  ekore  au e pai  kia kino, kia iti

 ranei—taku  e pai ai kia ora rawa te ta-

 ngata koi ngau tuara ki au. Tetahi ko

 te WAKA  MAORI nuipepa ka puta tonu

 mai ki taku whare hei korero ma koutou.

    Na e mea ana au kia haere mai kou-

 tou ki taku whare whakamatau ai me ka

  haereere koutou ki te taone.



  Haere mai e whai i te waewae 

           Uenuku  kia kai koe i te kai.



          Na HEMI AHITONE.