TE



WAKA      MAORI

               O  AHURIRI.

     "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

 No, 2      NEPIA, TAITEI, PEPUERE  9, 1871. [VoL. VII.

HE KUPU  ATU ENEI KI NGA HOA

            TUHI MAI.

 E MEA ana matou ki a Hemi, te hou, maori

 o te Rokena i te Kooti Whakawa Whenua

 Maori i Turanga i te 25 o Noema, kia tukua

 mai tona ingoa maori me te ingoa o tona

 kainga i Ngapuhi, ki a te Karini te Kai tuhi

 o te WAKA MAOEI ki Nepia nei kia tukuna

 atu be nupepa mana.



  NGA MAHI A WAIKATO.

      Te Kuiti, Hanuere 8, 1871.

 KI a te Poihipi.

   E  koro tenakoe. Whakarongo

 mai ki taku kupu ki a koe mo te

 rori. Me mutu, me mutu, me mutu.

 Whakarongo   mai. E  tatari atu ana

 i a korua ko to ariki mo taku. Me-

 hemea koia tena, e pai aua.

              Na MANGA.



    Puketarata, Hanuere 10, 1871.

   Ki a mangai Rewi Maniapoto.

    E hoa tena ra koe. Kua tae mai

 to pukapuka  ki a  au  e ki  nei

 kia whakamutua  ta matou  mahi

 i te rori ki Taupo, me to kupu

 hoki e  ki mai na kei te noho tatari

  mai koe ki a maua ko taku ariki ko

  te pakeha. Tenei ta matou kupu

  whakahoki atu mo o kupu.

    Kaore e pai kia mutu te mahi i

  nga rori o te Kuini ki nga wahi o

  Taupo  ahu atu ki nga taone katoa.

  Mo tau e ki mai na kei te noho ta-

  tari mai koe ki a matou ko to matou

  ariki ko te pakeha. E hoa kahore

  te pakeha e hohoro ki te riri, engari

  kei te ata tono marire i nga tangata

  kohuru kia homai kia ata whaka-

  whakia  ki te ritenga o te Ture.

  Heoi tena kupu. Tenei ta matou

  kupu. Kaua he ritenga mau ki te

  rohe o Taupo nei; engari ko te rohe

  atu ki a koe, ka timata atu i Aro-

  whenua, Wharepukunga, rere tonu

  Maraeroa, Tuhua  Te  Rongoroa,

  Taumarunui puta noa ki Whanga-

  nui. Ko tua na o tenei rohe kei a

  koe, ko tua nei o taua rohe kei au

  me  nga rangatira o Taupo e piri nei

ki te taha pakeha, e whakahaere ne

i nga tikanga mo  te pai ki tene

whenua ki Taupo.

  Ka mutu enei kupu a matou. He

tono atu tenei na matou  ki a koe.

Homai nga tangata nana i kohuru a

Manukau  ki Pirongia. Me homai

ki  te ringaringa o te pakeha kia

whakawakia  mariretia ki te ritenga

o te Ture kia marama ai tena mahi

kohuru. Ka mutu ena kupu.

  Ko  tenei e hoa kaore he kupu

mau  ki Taupo nei. Ta te mea he

tangata hara nui hoki koe. Nau a

te Kooti i kukume mai ka tae mai

 ki Taupo—koia  ka mate nga tan-

 gata o Taupo. Ko  tenei e hoa kei

 a matou ano  kei nga rangatira o

 Taupo he tikanga mo nga whaka-

 haere mo nga mahi ki tenei whenua

 —mo  te hoko  ranei ki te pakeha,

 mo te kore ranei; rao nga rori ranei

 kia kore  e  karia, kia karia ranei.

 Ko  ta matou kupu ki a koe, me

 waiho atu he ritenga mau ki to wahi

 ki Waikato. Kaore hoki koe i tata

 ki tenei wahi ki Taupo nei. Heoi

 ano a matou kupu ki a koe. Na te

 POIHIPI TUKAIRANGI, na HOHEPA

 TAMAMUTU, na REWETI TE KUME,

 na PAURINI TE RANGIMONEHU-

 NEHU, na TE HEU HEU TUKINO,

 na HARE TAUTEKA.

   [E pai ana nga kupu whakahoki

 a nga rangatira o Taupo. E  tika

 ana  kia waiho i a ratou te ritenga

 mo to ratou kainga. He poka noa

 mai te mahi a Rewi ki te kainga o

 te tangata. Ko  te rori e ki nei a

 Rewi  ko te rori e mahia atu ana i

 Tapuaeharuru  haere atu ko te Niho-

 o-te-Kiore  i te awa   o Waikato.

 Tera  atu nga rori e mahia ana ki

                                 

 taua kainga. Ko te huarahi atu i

  Nepia ka tata te oti; ekore e roa ka

 haere nga koti me nga terei—kai te

               

  haere ano te terei me te koti i tetahi

  wahi o Taupo inaianei ano. Tena

  ano tetahi rori ka mahia mai i Ta-

  puaeharuru haere mai ki Tokaanu.

  Hei te Rotoaire ka tutaki tenei rori

               TE WAKA MAORI  O AHURIRI.

ki te rori e mahia mai ana i Whanga-

nui ki Patea. Kia oti nga rori ka-

toa akuanei ka taka a Tapuaeharuru

ki waenganui pu; ko te tutukitanga

hoki tena mo  aua rori katoa—nga

rori e anga ana ki Akarana, ki Tau-

ranga, ki Whanganui, ki Nepia, ki

Po Neke  hoki. Tena, e taea ranei

e Rewi te whakakati ?]



         HE RETA.

       I tuhia mai 1d a te Omana.

            Taupo, Hanuere 16, 1871.

KI A TE OMANA NEPIA—

   E hoa  tena ra koe. Tenei matou a

n Ngatiraukawa  kei a te Poihipi raua ko

Hohepa. Kia  mohio koe kaore matou e

uru ki te mahi  kohuru a te  Kingi. Ko

matou ko tenei iwi ko Ngatiraukawa ka

piri ki te taha Kawanatanga me ana mahi.

Heoi ano. Na o hoa.

             Na NGATIO TE NGARU.

             Na  TIRENI.

             Na TE PAERATA.

             Na HAKOPA. TAUPIRI.

            Na TE ARANUI.

             Na NGATIRAUKAWA.

   [No  te rangi tonu i muri i te otinga o

 tera nupepa i tae mai  ai tenei reta ki a

 matou, na reira i kore ai a taea i taua nu-

 pepa. Te  iwi nana i tuhi mai ko Ngati-

 raukawa e noho ana i nga tahataha o Wai-

 kato i te taha ki raro o Taupo. Ko ona

 kainga kei Te Whakamaru  puta noa  ki

 Maungatautari. Ko  ona tino rangatira ko

 Hori Ngawhare o Te  Whaotu, ko Maihi

 Te Ngaru me  Te Paerata o Arowhenua.

 He  iwi tino piri ki te Kingi raua ko te Hau

 Hau  taua iwi i mua. Inaianei kua uru ki

 te Kawanatanga—he  kitenga hoki i te be

 me te aute i te taha Kingi raua ko te Hau

 Hau. No te kohurutanga o nga Hau Hau

 o Waikato  i te pakeha i Pirongia ia mea

 taua iwi kia whakarerea  e ratou te taha

 Kingi koi mea  te taha Kawanatanga  e

 whakapai  ana ratou ki taua kohurutanga.

 He iwi porangi marire te Hau Hau. Ekore

  e titiro ko te ahua tonu tenei mo ratou i

 runga i a ratou mahi kohuru—ka mahue

  ratou apopo e nga iwi whakaaro pai katoa

  o te motu. ]



 TE WHAKATURANGA  TANGATA

   MO TE TAKIWA POOTI MAORI

   WHAKA  TE RAWHITI.



  No  te tuatahi o nga ra o Pepuere ka tae

  mai nga tangata ki Nepia ki te karangata-

  nga tangata mo te Runanga. Ko Raka te

  Kai-whakahaere o  te Pootitanga. Ka

  whakaaturia e ia te ritenga o te hui, muri

  iho ka panuitia te pukapuka a te Kawana

  hei whakatu ko ia te Kai-whakahaere o te

  Pootitanga. Katahi ka  tu mai ko Paora

  Ropiha ka  karanga ko Karaitiana Taka-

  moana  tana tangata i pai ai hei tangata mo

  te Runanga; ka tu mai hoki a Maika Iwi-

  katea hei tuara mona. Katahi ka tu mai

  a Renata Pukututu ka karanga ko Henare

Matua  tana e pai ana, ka tu mai hoki ko

Hori Nia Nia hei tuara mona. Heoi nga

tangata i whakahuatia e te hui. Katahi ka

karangatia e Ruku kiu hapainga nga ringa

o te hunga e pai ana ki a Karaitiana, muri 

iho o te hunga e pai ana ki a Henara Mutua.

Kitea ana ko nga mea ki te taha ki a Ka-

raitiana i pahika, heni ki ana te Kai-wha-

kahaere kua  tu ko Karaitiana. Kaore i

tonoa  e te hui kia pootitia marire, ki ana

mai  kati tonu ko Karaitiana. Katahi a

Karaitiana ka korero ka ki kaore he nui te

korero mana. Mehemea   he hui na ratou

ake na nga maori ka marama ia ki te ko-

rero; ko tenei he whakaae anake tana, me

whakamana  e ia ta ratou pootitanga i a ia.

Ko  te korero, tena ano te wahi hei korero-

tanga, (ko te Parimata); me waiho te ko-

 rero mo reira. Hei reira ia ka mohio ki te

 korero i o ratou mate. Ka mutu ana ko-

 rero, haere ana marara ke atu ana te hut ki

 tana haere.

   Heoi, ko matou ko nga pakeha i hiahia

 kia whai ki nga tangata e pootitia ana. Ko

 ta te pakeha tikanga tena ki runga ki tenei

 mahi. He  mea hoki kia whakapuaki i ana

 whakaaro i te aroaro o te tokomaha i te ra

 e whiti ana, mo te tukuna rawatia atu ia

 ki te Runanga kua mohiotia ona whakaaro

 e nga tangata nana ia i tuku. E pai ana

 matou  ki a Karaitiana ku tu nei. E mea

 ana matou he tangata whai whakaaro ia;

 tena ia e kite i te ara o te whakaaro o te

 Kawanatanga  i roto i te Parimata ki nga

 iwi maori o te motu nei; tena ia e kite ko

 te tino hiahia o te Pakeha i runga i ana

 ture me ana ritenga e whakatakoto ana he

 pai he tika he ora mo te motu.



 HE MAHINGA HOU MO TE MUKA.

 I NGA takiwa kua hori nei kua nui te hia-

 hia  o te pakeha  kia kitea tetahi tikanga e

 pai ai te mahi muka. Kua riro pu te wha-

 kaaro o nga tohunga ki te kimi mahini e

 tika ai te mahi, e nui ai te muka hei utanga

 mo  nga kaipuke, kia nui ai hoki te moni e

 riro mai hei rawa mo to tatou motu. A,

  kua nui ano  hoki nga mahini, otira kaore

  ano kia ata tika noa te mahi—he kore ano

  kaore e ata riro te tae o te harakeke. Ko

  tenei no naianei katahi ano ka kitea e te

  pakeha i Akarana tetahi mahinga hou mo

  te muka—ko  te ingoa o te pakeha nana i

  kite ko Oriwia. Kua hui he Runanga pa-

  keha ki Akarana ki te titiro i nga muka i

  mahia e taua pakeha. E korerotia ana ka

  nui rawa te pai o ana muka—rite tonu ki

  ta te maori te pai o aua muka i mahia e ia.

  Ehara i te mea mahi  ki te mahini tana

  muka, he mea tuku ki te wai—he mea

  rongoa marire, muri iho pea ka  horoi ai.

  Engari ekore e whakaaturia noatia e taua

  pakeha tana mahi. E ki ana me utu ia ki

  te utu nui katahi ka whakaaturia e ia. E

  tika ana hoki kia utua tona tohungatanga

      

  ki te mea e pai ana te muka ki tana ma-

  hinga. Otira e hopuhopu ana te whakaaro

  o te pakeha koi kore e kaha te muka, koi

  pirau  te whitau i tana rongoa. Tirohia

  ana  te runanga ka nui te pai o te ahua o

              TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

taua muka; otira ekore e mohiotia te ka-

hanga—e  whakaaro ana akuanei pea kei te

roanga ka pirau. Engari kua tukuna atu

te whakaaro o taua runanga ki te Kawana-

tanga kia tirohia mai te mahi a taua pakeha,

a ka kitea e pai ana me homai nga moni e

paingia ana e ia kia whakaaturia noa mai e

ia taua mahi ki te motu katoa hei mahi ma

nga pakeha me  nga maori katoa. Ki te

pono  tenei mahi tena ano pea e whakaritea

e te Kawanatanga  tetahi tikanga mo taua

pakeha  e whakaaturia ai tuna mahi ki a

tatou. Katahi ka whai mahi nga tangata

katoa o te motu, nga tane me nga wahine,

nga kaumatua me nga tamariki—ka  nui

rawa  hoki te moni e puta  mai. Penei

ekore e roa ka tahuri katoa nga tangata ki

te whakatupu harakeke, no te mea e rahi

ana te utu o te muka pai ki Ingarani; ko

te muka  kino anake ekore e  manaakitia.

Kia rongo korero atu matou mo tenei mahi

ka panuitia atu ano kia rongo koutou.



HE  WHARANGI TUHERA MA NGA

        HOA TUHI MAHI.

               Nepia, Pepuere 2, 1871.

KI A TE KAI TUHI o TE WAKA MAORI.

   E hoa tena koe. He pakeha au. Aha-

koa tena, me tuku atu e koe taku reta ki

to nupepa. Tenei taku korero i rongo ai

 au. Tena  te tangata no Otaki; ko Here-

 mia Te Tihi Nui te ingoa, i haere ki Tara-

 naki inanoa nei. Te taenga o taua tangata

 ki reira ka tu te hui a Te Whiti no Nga-

 tiawa. Ka  ki a  te Whiti  ka  hinga te

 Kingi, ka hinga te Kawanatanga, ka hinga

 te Kuini, ka hinga te Hau Hau, ka hinga

 hoki nga Kingitanga o te ao katoa. Me

 whakarere katoa nga karakia me  tahuri

 nga tangata katoa ki tana karakia hou, ki

 tana Atua  tika, ki tana  Atua  pono.

 Ka  ki ia; —  "Taihoa  ra koutou ka

 kite i te mutunga o te ao. Me   noho

 koutou me tatari. Nga  mamma   mo

 te tatari ko Noema (kua taha nei) tae atu

 ki te timatanga o Maehe. " Ko nga ra ena

 hei whakamatenga mo te motu nei—ara,

 mo nga  pakeha me nga maori o te taha

 Kawanatanga. Ko te Te Kau ma Rua o

 te Kingi anake e ora; ara, ko nga Hau

 Hau  me te taha Kingi katoa—ko te Te

 Kau ma Rua  tena. Ka  mate katoa te

 pakeha me ona hoa maori, katahi ka wha-

 kaarahia ki te ao nei e te Atua hou a Te

 Whiti nga maori katoa i mate i tenei motu

 o te takiwa o nga tupuna o Hawaiki ra ano

 tae noa mai ki tenei takiwa—ko te pakeha

 me nga maori Kawanatanga anake e waiho

 kia  moe   ana. "   Heoi, ka  watea  te

 whenua i te pakeha  ka noho  ko nga

 maori i whakaorangia i te mate me nga

 mea i ora tonu hei tangata tuturu mo tenei

 moutere. Ki te kore e puta tenei mate i

 roto i aua mamma, heoi be kore ano—he

 whakapai marire na taua Atua hou. Ka-

 tahi te Atua i kore e tumau tona whakaaro.

 Ka rua ona kupu; ko te mate, ko te ora—

 ko tehea ranei e pono ?  Ki te kore  e

 hohoro taua Atua whakaaro rua akuanei te

 tana ni nga marama i whakarite ai—ina-

 hoki ko Pepuere tenei, te marama whaka-

mutunga. Te hokinga mai o Heremia ka

korero ki a Ngatiraukawa i Otaki kia ta-

huri ki te Karu kia o taua tangata. Ki

ana a Ngatiraukawa kaore e tika. Nana

hoki, na Heremia, i kawe a Ngatiraukawa

ki Waikato, ki Taranaki hoki, ki te kakari

ki te pakeha i runga i ana whakahaunga, a

 mate tonu atu. No  reira kaore ratou i

 whakarongo ki ana korero, mea ana me

mau  tonu ratou ki te Karakia  ki a te

 Karaiti. Te  mahi a Heremia he haere ki

 nga kainga o Ngatiraukawa katoa ki te

 korero, kaore i whakarongo a Ngatirau-

 kawa.

   Heoi ra, kua hoha nga iwi o te motu ki

 enei tu korero waowao; ko te kohuka o te

 tai te rite—puhia ana e te hau kua ngaro.

 Ko te ahua o mua hoki tenei; kua nui noa

 nga korero rupahu kua tukua e te Hau

 Hau ki to motu i mua mo ana Atua parau hei

 whakaoho i nga tangata kia tahuri ki ana

 tikanga; n, kei hea kia pono tetahi o aua

 tu korero?   Kaore pea, kore rawa—he

 pamu  anake. Koia hoki tenei, no te kite-

 nga kua  matau nga tangata kua kore e

 whakarongo ki a ratou korero whakawai,

 katahi ka kimi i tenei korero hou hei wha-

 kahe mo  nga tangata e porangi ana ki te

 whakarongo atu. Ki  taku whakaaro he

 mea tika kia whiua nga tangata pera; ara,

 nga tangata e haere tonu ana i roto i nga

 iwi ki te whakahau  i nga tangata kia ta-

 huri ki te kino—he whakakino hoki tana

 mahi i te motu katoa, he whakatu i nga

 tikanga kohuru, whakamate tangata. Me-

 hemea  he pakeha ia tera ano e whiua e te

 Ture. Ki  te tupono he riri akuanei ranei

 ratou kaha  ai—nga  tangata whakahau?

 E  mea ana au ko ratou nga mea tuatahi ki

 te oma, "ka waiho te mate mo Hapopo. "

   He  kupu tenei naku ki aku hoa maori

 kei  etahi pito o te motu. E hoa ma, koi

 porangi koutou ki te whakarongo ki te ta-

 ngata waowao. Ehara koutou i te tama-

 riki kia arahina haeretia koutou ki te mate

 e te hunga porangi. I homai e te Atua o

 koutou hinengaro hei kimihanga whakaaro

 rao koutou  kia tika ai koutou—koi  rite

 hoki koutou ki te kuri, ki te hoiho, ki te

 hipi ranei. Na, me whakaaro marire kou-

 tou; me tahurihuri koutou ka ata titiro ki

 nga mahi katoa e mahia ana. E haere ana,

 e oti ana, i runga ranei i nga mahi wairua

 a te Hau Hau ? Kaore ra, e mahia katoa-

 tia ana i runga i te whakaaro tika a te ta-

 ngata e whakakahangia ana e te Atua Nui

 o te Rangi, E kite ana ranei e koutou e

 ora ana te tangata tutu i roto i te riri ? E

 kapohia ana ranei e ona Atua te mata o te

 pu koi tu te tangata e whakapono ana ki a

 ia ? Ue noho rangatira ranei ki te whenua

 te noho a te Hau Hau—ara   te iwi e ki

 ana ko tona Atua parau mana e whaka-

 ngaro te pakeha ? Kaore e hoa ma. Heoi

 te oranga mo te tangata ko te tika ko te

 pono. E kite ana hoki tatou i nga rangi

 katoa  ko te tangata e whai ana ki te tika

 raua ko te pai, kai te noho ora kai te noho

 rangatira; ko te tangata hoki e whai ana

 ki te he raua ko te kino, kai te noho mate

 kai  te noho taurereka. Ko   tenei kaua

               TE WAKA  MAORI O AHURIRI.

koutou  e porangi. Ka  haere  koutou

i runga i  nga huarahi paru, ka  paru-

paru o koutou kahu. Me  whakarongo

koutou ki nga tikanga o te Kawanatanga.

Ko  etahi hoki o koutou kua  pootitia nei,

me  to koutou hoa pai a te Makarini, nga

kai whakatika i to koutou waka i roto i te

ngaru o tena moana o te Parimata.

   Tera atu aku korero, otira he mea naku

koi kapi i au to nupepa. Tera atu pea te

wa  e tuhituhia e au etahi korero.

               Na PAKEHA MAOBI.

   [E pai ana matou ki a Pakeha Maori kia

 tuhia mai ana korero e rongo ai ia, me ana

 whakaaro kia  panuitia ki te nupepa nei.

 Ka ngakau hari matou ki te tangata homai

 utanga mo runga i tenei waka kia tomo ai. ]



         WAIKATO.

 Ko  te korero tenei no Waikato—na  te

 waea mai o Tauranga. E ki ana kua tae a

 Tapihana ki a Whitiora i Houturu, i te

 Hatarei te 28 o Hanuere kua taha nei, he

 tono kia hui o raua iwi ki te patu i te taone

 pakeha ki Arekehanara. Ki ana a Whiti-

 ora ekore e whakaaetia e te Kingi. Katahi

 ka ki a Tapihana, ka pena te whakaaro o

 te Kingi mana anake e tiki e patu. E ko-

 rerotia ana tokowaru ona tangata kua tonoa

 e ia hei kai kohuru pakeha. Ko te korero

 tenei kua tae mai ki Nepia nei. Kia ata

 rongo matou i te korero ka panuitia atu ano.

 Heoi ra, ki te mea he pono akuanei tenei

 korero, nawai ra tenei he, na te pakeha

 ranei ? Na  Waikato  ano ra. Ekore  ano

  e ata noho taua iwi i runga i te pai i te ora.

  E  tohe tonu ana  kia toia kinotia ano te

  motu ki roto ki te mate. Heoi ta matou

  kupu inaianei mo tenei korero: — "Ko

  ratou katoa hoki e mau ana ki te hoari, ka

  maru ano i te hoari. "



        NGA MAKETE.

  KUA tono mai etahi tangata ki a matou kia

  taia atu nga utu o nga witi me etahi mea

  atu ki Nepia. Na, ko te ritenga o te hoko

  tenei. Ka hokona e nga kai hoko te witi

  me te aha atu he utu ano tona ki nga kai

  whakatupu nana i mau mai ki te taone, he

  utu ke ano me ka hokona takitahitia atu ki

  nga pakeha noa atu—he mea neke ake hoki

  mo te takotoranga i te whare o te kai hoko,

  mo  tana mahi hoki. Koia tenei te ritenga

  i tenei takiwa kei raro nei. Ko nga moni

  i te rarangi tuatahi nga mea e hoatu ana ki

  nga kai whakatupu, ko nga moni i te ra-

  rangi tuarua te ritenga me ka hokona atu

  ki nga pakeha noa atu.

  Mo  te Puhera Witi... £046    £050

     "   "   Kaanga  038       046

       "    "     Oti... O  3   6     O  4   G

      "     "    Paare... O  4   G     050

  Hua Pikaokao mo te 12 013     O  1  G

  Mo  te tana o te Taewa 300    400



     Ko  te marama  tenei ko Pepuere i

   marenatia ai a Kuini Wikitoria i te ] 1 o

   nga ra i te tau 1840. I mate  hoki a

   Kapene Kuka i tenei marama i te tau

   1799. Ko  te marama hoki tenei i tae mai

   a Kawana Powena i te tau 1868. I tuhia

   te Tiriti o Waitangi i tenei marama i te tau

   1840. Ko  te marama tenei i pae ai ki

   uta tetahi o nga kaipuke manuwao o te

Kuini (Orpheus) i te ngutu awa o Manukau

i te tau 1863—kotahi rau e waru te kau

ma whitu nga tangata i mate ki reira. Ko

te marama  tenei i kitea tuatahitia te koura

i Po Hakene i te tau 1851. Ko te marama

ano tenei i kohurutia ai a te Waitiri (Rev.

Whitely)  Minitia me ona hoa tokowhitu e

e nga maori i Taranaki i te tau 1869. Ka

te marama tenei i mate ai a Matini Ruta i

te Tau 1546. Ko  te marama ano hoki

 tenei i timata ai te riri ki tenei motu ki

 Niu Tirani i te tau I860.

   No te tuatahi o nga ra o tenei marama

 i rere atu ai a te Makarini i Akarana i

 runga i te tima i a te Runa—e haere ana

 ki o Ngapuhi. E  ki ana kia hoki mai i

 reira ka haere mai ia  ki te Rawhiti ki

 Nepia hoki. E pai ana, e nui ana hoki te

 hiahia o nga tangata o konei kia kite i a ia

 •—nga pakeha me nga maori.

   Hei tera nupepa ka korerotia atu e matou

 nga tikanga o "Te Ture mo nga Kura

 Maori o te tau 1867. "  E whakaaro aua

 matou  be mea tika rawa tena kia wha-

 katuria etahi Kura maori ki Heretaunga

 nei hei ako i nga tamariki maori ki te reo

 pakeha, ki etahi atu tikanga hoki a te pa-

 keha, kia whai ingoa ratou ki te ao. He

 mahi pai tenei hei kimihanga ma Karaitiana

 to koutou tangata kua whakaritea mo te Pa-

 rimata. He kapi no tenei nupepa i kore ai

  e korerotia inaianei.

    Ko Meiha Rapata kua hoki mai i tona

 haere i haere ai ki te kimi i a te Kooti. 1

 haere atu ratou ko tona tohu i Turanga tae

                                                                                                   O

 atu ana ki Te Wera me te kimi haere i a

  te Kooti. Katahi ka haere atu ki Waioeka,

  ki Rangiora, ki Maraetai hoki. E ki ana

  kua mahue noatia atu aua kainga katoa e

                                                                                        O

  te tangata—no mua te nohoanga. E haere

  atu ana tenei a Rapata ma Waimana ka

  haere rita ki Ruatahuna. Ka  tae ki reira

  ka whakawhaiti nga morehu o Te Urewera

  a ka waiho ano pea i reira noho ai.

    Ko Hare Tauteka kua tae mai ki Nepia

  i te Taitei i te 2 o nga ra o Pepuere nei—i

  haere mai i Whanganui na te ara ki Patea.

  I haere mai ia ki te korero ki te Kawana-

  tanga i Nepia. E hoki ana ia ki tona

  kainga tawhito noho ai, ara ki Tokaanu i

  Taupo. E rua te kau nga pu kua hoatu

  e te Kawanatanga ki a ia he pu mana ki

  tona kainga ki Taupo. No  te Manei te

  ono o nga ra i hoki atu i Nepia.

    No te ono o nga ra o te marama nei ka

  tae mai ki Nepia  nei a Maihi te Ngaru,

  Tukorehu  me  etahi o Ngatiraukawa  i

   Taupo. Ko te iwi ia kua panuitia nei tona

   reta i tetahi wahi o tenei nupepa—tona

   reta e ki nei ratou ekore ratou e pai ki nga

   mahi Kingi. I haere mai ratou kia kite i

   a te Omana i Nepia nei i runga i te tono a

  Raka  i te hui ki Taupo nei i te 23 o Ha-

   nuere kua taha nei.

     Kua  timata te mahi rori i te ngaherehere

   i Tamaki. Ko te rerewe ekore e mahia i

   naianei—kia riro mai te  whenua  ki te

   Kawanatanga katahi ka  mahia. Nana

   noa i kore e whakaae nga maori ki nga

   monio te Kawanatanga mo taua wahi kia

   we te timata te rerewe—ko te mahi hoki

   tena mana e whakanui i to tatou Porowini.



   He mea ta na HEMI WURU i te whare ta nupepa i

                       Nepia  nei.