![]() |
Te Wananga 1874-1878: Volume 3, Number 15. 11 May 1876 |
![]() |
1 189 |
▲back to top |
TE WANANGA.
HE PANUITANGA TENA EIA KITE KOUTOU.
''TIHE MAURI-ORA."
NAMA 15. NEPIA, TAITE, 11 MEI, 1876.
![]() |
2 190 |
▲back to top |
TE WANANGA.
The Te Wananga.
THURSDAY, MAY 11. 1876.
THE "WANANGA," AND HIGH TREASON.
SOME few days since, we were amused by seeing
amongst the telegrams of one of our Napier contem-
poraries, an announcement to the effect, that the Wai-
kato Times had denounced the WANANGA for its
treasonable language, and had urged upon the Go-
vernment the propriety of " suspending " this paper.
The respectful dread with which we very properly
regard the utterances of so important an exponent of
public opinion as the Waikato Times, so appropriately
named after " the great Thunderer," induced us to
go to some trouble to get a copy of the paper containing
the article to which the telegram made reference. The
Waikato Times is but little known, and still less read
in this benighted part of the Colony, and we had some
difficulty in laying our hands upon a copy of the paper.
We find on perusal of the article, that the telegram
did it but scant justice. It is a powerful attack upon
ourselves, and gushes over with a thorough going loyalty
to the Government of the day. It not only demands
the suspension of the WANANGA, but recommends a
similar treatment for all persons connected with its
publication, and a very suggestive reference is made to
the * yard-arm," as a means by which " this consum-
mation, devoutly to be wished," may be realised.
We Lave but very few words to say ia reply to the
Waikato Times. This journal has never on any occa-
sion overstepped the fair bounds of criticism of the
acts of the Government. Of the Native Department
it has never said anything which was not absolutely
true—capable of being established by facts. When
! we reflect upon what we have said of that department,
we feel that we have spared, rather than abused it.
Instead of fomenting rebellion, we assert positively
that we have prevented it. The Natives of this Province
had been worked up to such, a pitch of desperation by
the wholesale frauds and robberies committed upon
them by a certain few Europeans, including officers of
, the Government, and of the Native Department, that
disturbances would, we feel assured, have taken place,
were it not for the counsels of this journal to seek
![]() |
3 191 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Waikato.
NGA KUPU UTU A HENARE TOMOANA MO TE
RETA A RAPATA WAHAWAHA.
Henare Matua
Te Makarini
Akarana
TAI Rawhiti
![]() |
4 192 |
▲back to top |
![]() |
5 193 |
▲back to top |
![]() |
6 194 |
▲back to top |
![]() |
7 195 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Heoi maku pea e hura ake o tatou ingoa, ma maua
no te Hukumanuaitu, koia tenei.
He kata na te Tipuna he kata
na te tawhito. Aha ha ! e kata
mai ra te atua ki toku mea
" Aka tupapahia aka tahia mai
" te one nei na, aka tahitahi noa."
![]() |
8 196 |
▲back to top |
TE WANANGA.
NA MOHI TUREI TANGAROAPEAU.
Turapa o Waiapu. 2S Maehe. 1S76.
Mohi Turei
Mohi Turei Tangaroapeau
Te Pihopa
Ahuriri
![]() |
9 197 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Ohinemuri
Hauraki
NA TANA HAMIORA MANGAKAHIA.
Whangapoua Akarana
HE KUPU MO TE RAITI HAUIHI I TE MAHIA, WAIKAWA.—
Kua taia e matou te Reta a Moene Te Ito o Te Komene i Mahia
![]() |
10 198 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Waikawa
Raiti Hauihi
Komene
Hotereni
Tawahi
Mohi
Hauraki
Tai-Rawhiti
NIKORA ROTOHIKO
PAORA TIPENE HONE
TE HIRA RI
HIMONA MANUERA
ARAPATA WIREMU
Mohaka
HOANI TE WAINOHU
RETA I TUKUA MAI
KI TE ETITA o TE WANANGA.
KI TE ETITA o TE WANANGA.
NA HOROMONA TUKATI
Kahukura.
NA HOANI WIREMU POHUTU.
Ki te kai Tuhi o Te Wananga, Nepia.
Te Keeti, wahi o Wairau Mapara.
KI TE ETITA o TE WANANGA.
Kia Henare Tomoana. Tukua atu tenei reta kia utaina atu
ki TE WANANGA. Mo te kupu Airimana Tuki. E tono whenua
nei mana. He whenua taku kei Taupo, e wha a tekau mano
eka nuku atu ranei. Ko taua whenua e karapotia ana e te
Rohe Potae a te Kawanatanga. Te ingoa o taua whenua ko
Kaingaroa. wahi o Taupo. Ki te Hiahia taua Pakeha tukua atu
ki toku matua kia Te Reweti Te Kume tetahi reta ka T puae-
haruru. Taupo, e noho aua kia mutu te Kooti Iť Aperira noi
12. 1876. Ka hoki atu nu ki Taupo. Ko taua whenua kua
mutu te whakawa kua mutu te ruri. Heoi ano.
NA APERAHAMA TE KUME.
Otaki.
NA WANAKO,
NA KENATA TE PAHOU.
To Whakapirau Raukawa,
![]() |
11 199 |
▲back to top |
TE WANANGA.
HE PANUITANGA. ':
HE MEA ata tenei naka na TAMATI TAUNI ki nga
tangata e noho tata ana i Hehitinga, kua timata i aia
tana mahi Parakimete i Hehitinga, me tana mahi hu
hoiho, me nga mahi Parakimete katoa. E oti ano
i
hanga nga parau pakaru, me nga Mihini pakaru.
NA TAMATI TAUNI.
Hehitinga. 14?
PANUITANGA.
HE kore utu mai na te Pakeha, me te Maori, i aku mea i
namaa e ratou, i mea ai ahau me hoko taku toa me aku
taonga. He mea atu tenei kia hohoro te utu mai a te Maori
i nga nama, kia hei ai taku utu i nga mea a te Pakea i au.
KA PAIRANI.
202
Pateriki Kahikuru,
E ai hanga Tera, me nga hanga katoa mo
nga Kiiki, me nga Kaata,
Kei Taipo, (Taratera.)
KEI aia, i nga wa katoa nga Tera pai rawa
Hanihi, Wepu, Kipa, me era mea e kore e taea
te tatau.
Ko ta PATERIKI KAHIKURU te whare
ngawari rawa mo te Hanihi Paki, Kiki, Toki Kaata,
Piringi Kaata, Terei, Parau hoki, Peke Tera hoki.
Ko enei mea katoa e hanga ana i roto i taua toa ; ko te
reta i tino pai rawa, e kore e kitea i roto i te mota nei,
he mea pai atu.
Haere mai kia kite tonu a koutou kanohi a tera e
paingia.
Kia marama ki te whare. Ko te PATERIKI KAHI-
KURU whare, Tera, Hanihi, hanga Kara, kei Taipo,
(Taratera.)
17
KO NGA MAHI KATOA O TE
TA PUKAPUKA
E MAHIA ANA T TE
Whare Ta O Te WANANGA,
I HEHITINGI TIRITI, NEPIA.
Me tuku mai aua tu mahi
KIA HENARE HIRA,
"TAKE O TE WANANGA.
HAKU PEI TOA, NEPIA,
KO
KEMARA MA NGA
KAI HOKO.
KI NGA MAORI O NGA IWI O AOTEAROA.
HE mea na KEMARA MA kua riro nga taonga a TE
PINGIKI ia ratou, koia i kiia ai ta ratou kupu kia rangona
e nga Maori. A he nui no a ratou taonga i utaina mai i
te rahi, ma reira e kore ai e nui rawa te utu
KI TE MONI PAKEKE.
A e mea na ratou, na ratou nga taonga i tino iti te utu o nga
toa katoa o te POROWINI nui. A he kore kupu
ahua whakahawea a ratou ki nga tangata
haere ki to hoko i ta ratou Toa.
KO TE TOA A
KEMARA MA
KEI TAWAHI AKE
O TE POTAWHE HOU I NEPIA.
He mea na KEMARA MA : he mea hoko a ratou
b
taonga i nga toa utu iti o te taonga.
Koia i tika ai ano kia pera ano
te ahua hoko o a ratou
taonga.
HAKU PEI TOA, I TAWAHI AKE
o
TE POTAWHE HOU,
I NEPIA.
![]() |
12 200 |
▲back to top |
TE WANANGA.
MANAIA, HE TIMA,
E RERE tonu ana tenei Tima, atu ano i Nepia ki te
Wairoa, kia paki te rangi te rere ai. He tima tenei
e eke ai te Maori, kei te kapene i te Tima, kei Te Taranapira. i
Te Peti te korero. Te utu i te kapene mo te tangata eke £1 i te
tireti. £O 1" O i Nepia ki te Wairoa, i te Wairoa, ki Nepia ko tane
•ta ano. Ho te tana titanga £1 10 ki te ritenga o te ruuri, a •
Al mo te tona wahie, me nga mea pers.
Ki te mea ka kiia e te tangata ana kupu mo ana mea ka
mahia* he tikanga ratou e ko te kapene, mo era. 203
Kamatira Hoteera,
TURANGA KAIPUKE I AHURIRI.
>
KO nga Maori e haere mai ana ki Ahuriri, ki te
mea ka haere mai ratou ki te Kamatira Hoteera
penei. Ka atawhaitia paitia ratou e Hone Ianga o te
Kamatira Hoteera.
Kahore ana karaihe rere rua te ahua.
Mo te Kai, 1s. 6d.; Moenga, 1s.
Ko te Tina kei te 12, a tae noa ki te 1 o te haora.
£ mea ana aia kia haere mai nga Maori ki reira.
34
TE PEEKE
UTU WHARE WERA, KAIPUKE TAHURI
O NUI TIRENI.
Nga moni a nga kai tiaki o tena Peeke £1,000,000
(kotahi Miriona).
15 taunahatia ana e tenei Peeke nga Whare, me nga Kai
pake. Kia wera, kia tahuri rawa ake ka utua e
ratou. He iti nei te utu ki tenei Peeke
mo tana mahi a ratou.
ROPATA TAPIHANA,
83 Kai tiaki, Nepia.
HE PANUITANGA.
HE mea atu tenei kia matau ai nga iwi Maori. Kei te
Toa a HONE PERI i Taratera, te mahi hoko utu iti, mo nga.
taonga, he iti rawa ata nga utu o tana Toa, i nga Toa katoa o
taua takiwa ; mo te moni pakeke.
HONE PEKI.
Taratera.
TAKENA M A.,
WAIPAOA.
HE NUI NOA ATU A . KATOU TINI. KAKAHU
ME NGA MEA PERA
He mea uta hou mai aua mea
A HE MEA TINO PAI
Kahore he taonga i pai ke ake
I TE POROWINI NEI
He iti te uta mehemea he
MONI PAKETE
i Ta te tangata e haere mai ai ki te hoko.
67
PANUITANGA.
KUA tu taku Toa hoko Kakahu i Waringipata
(Onepoto.) A, ka hoko ahau i te taonga mo
te utu iti.
J. KIRIMIRI.
WARINGIPATA, (Onepoto.)
37
Ko H. TIIRI
Te kai hoko o nga TI me nga HUKA,
a ke iti te utu o ana taonga e hoko atu ai,
a he tino pai ana taonga.
Ko nga taonga e tonoa ana ki aia, e tukua
atu ana eia ki te hunga hoko, ki nga
whare Rerewei, a koia hei utu i
te kawenga ki reira.
HE PANUITANGA.
HE mea atu tenei naku, e men ana ahau kia Riihi ahau
i te whenua Maori hei haerenga HIHI ranei, hei
haerenga KAU ranei. Takua mai te pukapuka utu mo
tenei patai aku ki " Te Wananga," Nepia.
192 NA ERIMANA TUKI.