![]() |
Te Wananga 1874-1878: Volume 4, Number 33. 25 August 1877 |
![]() |
1 329 |
▲back to top |
TE WANANGA.
HE PANUITANGA TENA KIA KITE KOUTOU.
\_\_\_\_\_\_\_\_ "TIHE MAURI-ORA."
NAMA 33 31 NEPIA HATAREI, AKUHATA 25 1877 PUKAPUKA 4.
MAKI TONORE
KAI-WHAKA-MAORI RAUA KO PARAHI
KEI TE AVENUE WHANGANUI.
PAERANI ME ANA HOA
KO KOMO MA,
TE PARATI MA,
I HEHITINGA TIRITI I NEPIA,
HE KAI HOKO KAKAHU.
A
Ko ratou e hoko ana ki te utu iti
rawa atu o nga Toa katoa i Nepia
PANUI MO TE WATI.
![]() |
2 330 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Te Atikihana
Te Omana
Poneke
Kawana Kerei
TE WANANGA
Published every Saturday
SATURDAY, AUGUST 25, 1877
Atkinson-Ormond
Major Atkinson
NGA RONGO KORERO
HE KORERO ENEI MO TE WHAWHAI A
RUHIA RAUA KO TAKEI
HE MEA PATU MAI KI TE WAEA
![]() |
3 331 |
▲back to top |
![]() |
4 332 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Te Amehiti
Te Ha
Te Whauka
PITIHANA
Hata Tiki
Waipawa
Nui Tireni
Poneke
Heta Tiki
Hone Haringi
PETITION
Hawke's Bay
Mr Locke
Mr Harding
![]() |
5 333 |
▲back to top |
TE WANANGA.
PITIHANA.
\_
Ko nga korero enei o roto o te Pitihana a nga tangata i
Maori o te takiwa o Ahuriri me Heretaunga, mo te Kareti
i Te Aute. Kua tae atu tatia Pitihana ki nga Whare e rua.
kotahi ki te Runanga o Runga, kotahi ki te Whare i Raro.
Ko tenei Pitihana, he mea ata Runanga na te iwi nui
tonu, i te hui a Te Hapuku, i tu ki te Hauke i te 8, me te
9 o nga ra o tenei marama.
Koia tenei. Ki te Tumuaki, me nga Meina o te Pare-
mata o nui Tireni kua huihui ki Poneke.
Te Pitihanga a te hunga kua tuhia nei o ratou ingoa ki
raro nei, he tangata Maori o te takiwa ki Haku Pei
E WHAKAATU ANA.
TE HAPUKU
HENARE TOMOANA
Ahuriri
PETITION
TE AUTE COLLEGE TRUST
Hawke's Bay
Te Hauke
Mr. Williams
![]() |
6 334 |
▲back to top |
TE WAKANGA.
lieve, that a rent of between £2,000 and £3,000 can be
obtained, which would greatly assist the Natives inter-
ested in the College to educate their children. For it is
lamentable to say that the great majority of the young
people of both sexes have been allowed to grow up with-
out any education whatever, and that, notwithstanding
the liberal endowment above mentioned.
Your petitioners therefore pray your Honorable
House to take the matter into your serious consi-
deration, and to put the affairs of the Te Aute
College immediately on such a footing that the |
great and important objects which both Governor
Grey and the Bishop, as well as the Native chiefs
and people had in view, when they maue the en-
dowment, may be carried out successfully, and that
the income from the estate may not be diverted
from its legitimate purpose. Signed by
TE HAPUKU
HENARE TOMOANA,
And about 170 other Natives of Hawke's Bay. i
I
TE PITIHANA A TE WIRIHANA
mutua hetia ana tana mahi e te Omana i runga i te kupa
a Te Rata Porena, na pa ana te mate nui ki ta koutou kai-
inoi.
Na, i he rawa atu taua mahi a te Kawanatanga i te mea,
kaore i haere i runga i te ritenga o tana mahi i whakaritea
i te tuatahi.
Na, e kiia ana, ko te take i whakamutua te mahi ai ta
koutou kai inoi, ko te whakataunga a nga Komihana i
whakatuna nei hei kai whakawa i nga take kakari a ta
koutou kai-inoi ratou ko nga Apiha a te Kawanatanga rana
ko nga Pakeha hokohoko whenua.
Na, kaore nei ano ta koutou kai-inoi i kite noa i taua
pukapuka whakatau nga a aua Komihana kia taea ai koa,
tia te whakahoki kupu mo taua mea.
Ko aua Komihana he mea whakarite na te taha Kawa-
natanga, he kai mahi hoki nana aua Komihana e rua.
A. no te wa o te whakawakanga katahi ka kitea, i wha-
kahoa rawa aua Komihana ki tetahi taha.
Ko te mutunga o te Pitihana a Te Wirihana, he inoi ki
te Paremata kia tino kimihia te tika ranei, te he ranei o
te mahi a te Kawanatanga.
Parliamentary Papers.
MR. WILSON, THE EX-NATIVE LAND PUR-
CHASER'S PETITION.
![]() |
7 335 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Hon. Mr. Ormond
Dr. Pollen
KUA MAU ANO HOROPAPERA. i
Horopapera
Waitara
Hiwi
Korero o te Paremata
Te Rata Porena
Teone Haara
Hori Kerei
Te Tatana
![]() |
8 336 |
▲back to top |
TE WANANGA.
ana, ka puta te ki a te Tumuaki, me tiki taua Etita nei,
ne kukume ki te aroaro o te Runanga tu ai kia whakawa-
kia i» e te Paremata.
Ka mutu te korero mo te Etita ra, ka tu a Karaitiana
Takamoana, ka whai-korero mo te Pire hou, mo nga
whenua Maori. Ka mea, " e kore rawa au e whakaae ki
taua Pire, a ki te mauria mai ano e te Kawanatanga tetahi
atu Pire hou, e kore ano au e whakaao, no te mea, e hara
Ite mea ma te Kawanatanga e ki. ae, me penei, me pera
ranei he Pire mo nga whenua a te Maori. Kahore rawa e
tika tera, kao, me waiho ma te taha Maori ano e mahi he
Pire mo a ratou whenua. E hoa ma, kotahi tetahi mate
nui oku, ko taku kore mohio ki te reo Pakeha. Heoi taku
e hiahia ana ki te iwi, kaua e mahia he Ture e taea ai te
whanako i nga whenua a te Maori. Kua rongo au ki te
korero a Kapene Morihi te Mema mo Tauranga raua ko
Turanganui, i ki nei, kaore rawa tenei mea le pohara e
kitea ana i roto i te iwi Maori, otira, kotahi te tangata
kua poharatia. Ko Tareha taua tangata, na te mahi a te
Kawanatanga tana tangata i pohara af. na ratou hoki, na
te Kawanatanga i muru ona whenua. Ue pera ano etahi
o nga rangatira o Turanga' o Ngatiporou, me etahi hoki o
nga iwi ke e noho nei i Nui Tireni. Na, ko
taku whakahoki mo nga korero a Kapene Rata
raua ko Te Tatana, e ki nei rana, he Pire pai rawa te Pire
hou nei, koia tenei, kei au te Pitihana hai turaki i tena
Pire, e toru mano, (3000,) nga tangata nana i tuhituhi.
kei taua Pitihana hoki o ratou ingoa e mau ana. He tika
rawa atu tenei kupu, kua whanakotia nga whenua a nga
Maori, na. heoi taku e tono aua ki te Kawanatanga, me
whakahoki nga whenua i tahaetia. I taku haerenga km
Ta Tanara Makarini i mua ki te tono i totahi moni hai
whakaea i te mokete o taku whenua. Ka ki mai a Te
Makarini, haere kia Te Omana, no te taenga kia Te
Omana, ka ki mai tera ki au, kaore kau he moni mau.—
He maha atu nga korero a Karaitiana, engari, he kapi
rawa no tenei WANANGA, e koro e uru ki roto. Ko te
mutunga o ana korero koia, tenei. "Kaore rawa
ahau e pai ma te Kawanatanga e mahi mai
he pire mo nga whenua Maori, na mehemea ka puta tenei
Pire tetahi atu pire hou ranei i te Kawanatanga mo nga
whenua Maori, e kore au e noho ki roto ki te Paremata,
ka puta kia ke au ki waho."
RETA I TUKUA MAI
KI TE ETITA o TE WANANGA.
Te Waipounamu
Kaiapoi
Kaikoura
Wairau
Te Hoiere
Ngatitoa
Te Rauparaha
Te Ma
Ngaitahu
Paruparu Kahika
Kawana Kerei
Hikurangi
TE REWETI
KI TE ETITA O TE WANANGA
Katerina Kareko
Kihipane
Pakirikiri
Paora
Te Honehana
Mira Pirihimana
![]() |
9 337 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Te Honehana
WIREMU PERE
KI TE ETITA O TE WANANGA
Kereama Huriwaka
Karauria Porou
Kerei te Otatu
Hekera te Ponga
Karepa
Heremia te Popo
Maraki te Koari
Hone Mete te Kore
Te Pirihi Tauhere
Hoani Rehua
Hatepe Wairoa
RANIERA TE HANATU
Reverton, Te Waipounamu
Ngatiwhakaue
Ohinemutu
Rotorua
Te Muera Amohau
Ngatiwhakaue
Morihana
Te Wirihana
Te Kere
Te Iro
Rikirikiri
Mita Kaata
Te Morihana
Tauranga
Pahiriko Toma
Hiwinui Rotohiko
Hohaia Tarakawa
Te Kiwi Amohau
Tai Rawhiti
Maketu
Heretaunga
![]() |
10 338 |
▲back to top |
TE WANANGA.
Tauranga
Ingarangi
Heretaunga
Ngatikahungunu
Henare Matua
TAWHIRIMATEA
Ohinemutu
KI TE ETITA O TE WANANGA
Ngatihohatu
Ngaitekete
Ngatiheke
REIHANA KAUHEKI
HOERA RAUTU
RAWIRI ROTA TE TAHIWI
TE RUNANGA O WHAREWHARENGA-TE-
RANGI
Matahiwi Rangitikei
Tutaenui Marton
Tahauti Rangitikei
Ngatiraukawa
Hauraki
Taupo
HE MARENATANGA
![]() |
11 339 |
▲back to top |
![]() |
12 340 |
▲back to top |