|
loading...|
|
Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 1, Number 26. 23 December 1893 |
|
|
1 1 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI NAMA 26. HATAREI, TIHEMA 23, 1893 PANUI. Kia mahara nga hoa ki tenei kia tohu tonu ki nga Pohi Mahita, mo a koutou Pepa. Kei tukua noatia ki te He maha nga reta whaka atu mote ngaro o nga Pepa kua tae mai. He nui te raru raru i pamai kia ahau mo tenei ahua. Heoi taku he Pohi atu i nga Pepa i runga i te Rarangi ingoa. E takoto nei i toku ringa. Na te Etita
|
|
2 2 |
▲back to top |
|
|
3 3 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
1 te purei paitikara i Nepia i riro i a
Renara te wini o te tekau maero, ko nga
menete enei o tona haeretanga—Maero
tuatahi 2. 41½. tuarua 5. 20 3-5th, tuatoru
8. 7 4-5th. tuawha 10. 51 1-5th, tuarima
13. 42, tuaono 16. 30½. tuawhitu 19. 21
2-5th, tuawaru 22. 18. tuaiwa 25. 16
tekau 28. 3 1-5th.
I runga i te ahua o te tangi o te reta a
te tumuaki o Merika ki te Ingarahi. e
whakahoa ana ki Ingarangi.
Kua tae mai te whakaatu mai o tetahi
teihana kuti hipi, ko Inamu te ingoa,
He mihini te mea kuti, kotahi te tamaiti
i reira ko kuao te ingoa i kutia e ia 227
hipi i tera kotahi, ko Raihania te tuarua
216 hipi, konga hipi i pau i nga tangata
16 o taua teihana i te ru kotahi 2496
hipi.
E hoa ma tenei tetahi whaka-
miharo hei titiro te tangata ki te
matau o tenei manu o te tikaokao, I te
putanga o te waipuke nei, ka ngaro a
Here-
taunga
Huia,
mai ki te tari o Huia.
Kua tonoa e nga tangata mahi paura
o Akarana kia Hori Kerei kia tonoa, ki
te Paremata kia riro ma Nui Tireni ano
Ingarangi,
Kua kitea te tinana o te minita i taha
nei ki roto i te wai, I kitea i to 12 onga
Peti.
Ko tetahi tangata ko Arehanara te ingoa
i tamanatia e tona takuta ko te take o
tona tamana he ki na ana, i muri i tonu
kino taua takuta i tonu wahine. I tonu
Heretaunga
Hehetingi nei i
naianei no te 10 onga ru nei i noho ui,
ko te keehi kei te haere i naianei ko nga
tuarua.
Kua kore e puta te haere atu ki Omahu
i naianei i te mea kua pakaru te piriti,
engari e kore e roa kua oti ano, kote ara
i naianei kei Pakohai.
I tu tetahi ngahau i Hehitingi nei i te
po o te mane ko taua ngahau he mea
moni ma te iwi i mate i te waipuke.
Konga moni i kohia i te tou £15, kua tae
nga moni o Hehitingi ki te £500 pauna
hei aroha ki taua hunga.
I Poneke tetahi tangata raua ko tetahi
wahine e mahi whaiaipo ana. I tetahi
ru ka men atu te tane kia haere taua
wahine ki Atareiria, ko ia e haere ana ki
te mahi, kaore i haere te wahine nei. I
runga i tenei ahua o tona tane ka mea
te wahine ki te kohuru i a raua tahi
Otira i korero atu ano ia ki etahi ona
hou i tona mahara kia kohuru ia i u raua
tahi. 1 mea ano taua wahine mehea ia
ki te patu i te tane, he kohuru tera,
katahi ia ku mea e patu ia i a ia ano, i
to mea he pai ke te mate hohoro i te
mute roa. i te po ka hoki ki te moe, ka
tuhia e ia tona reta, koia enei ko nga
kupu o roto: —"I korero mai koe kua
kore koe e hiahia kia noho tahi taua i
naianei, I runga i tuku aroha kia koe
kua kore ahau e hiahia kia wehe mai
au ia kue, kei te mohio ano ahau, he
kino te kohuru ake ano i tona ake tinana
mehemea koe i pumau tonu ki au, kua
pai taua. He pai moku ki te mate
mutunga o tena ka tuhia e ia mo te
tupono he whakawa mo tona matenga.
Koia tenei ko taua reta: —" E mohio
a a ahau kei te he taku koharu i au.
otira hei au ano te take. J muri i tena
ku mau ki tonu pa ka pupuhi i a ia, ka
mate hoki.
I kitea tetahi neke i runga i te wapu o
Puneke i te 30 onga ra o Noema nei, i
raro mai i roto i nga panana o era motu,
No te rukenga mai ki uta, ka kitea taua
neke, a ku hopunga hoki e tetahi
tangata.
Ka tu te purei a te tima o te tereina
meera o Ingarangi ki to Amerika, ko te
wini 1000 tara. Ko ta raua purei 10
maero te roa.
Kotahi te wahine, i tona hukiki tanga
ka horongia e ia tona niho hoatu. 1 te
mutunga o te hukiki ka tangohia, kaore
i roa i muri iho o te tangohanga ka mate
taua wahine.
Ko nga tangata i mate i nga reriwe o
Amerika 1130, e 4485 i mute akiko.
Kua tukua mai i Ranana etahi minita
Katorika ki Nui Tireni nei, hei kauhau
ki te iwi Maori.
Kua 12 tau te pahuretanga ake nei i
peke ai tetahi tangata ki mua o tetahi
tereina i Amerika, ko te take i peke ai ia
he kore moni na ana hei utu. I naianei
kua tu taua tangata hei minita, a kua
homai e ia te utu mo tona pekenga ki
reira kaore he utu.
RANANA, TIHEMA 4.
Te tima tere atu i te Ao nei ko tetahi
o nga manuao o te Ingarihi, I taea e
taua tima te 27 nota i te haora kotahi.
PIRIHIPANE, NOEMA 30.
Nui atu te pai o nga witi o konei, Te
wahi i ngaro nei i te wai kanui te tupu o
witi.
I okangia e tetahi wahine tona tane i
konei i runga i ta raua kakari.
RANANA, NOEMA 29.
Tetahi Makuihi i konei i hamenetia e
tona teera tui kahu, mo ona nama, ki ana
te Makuihi he tangata ia no te Paremata,
kaore ia e tika kia utu, whakataua ana
kia noho ia i roto i te herehere mo nga
ra 12.
RANANA, TIHEMA 3. "
Tenei tetahi keehi whakamiharo kei te
whakawatia i konei, I roto i enei tau ka
mahue ake nei ka tonoa tetahi wahine
kia utu i ona nama, Huna ana taua
wahine i a ia, I penei tona hunanga i a
ia I kakahu tane i a ia, ko tona mahi
i a ia kua whaka tune nei he mahi
panikena, ka roa ia e mahi ana,,. ka
RUHIA. NOEMA 30
KEEPA TAONE, NOEMA.
Kua tae mai ano nga rongo kua mau a
Ropenekura, kanui te marangai kei te
whenua o nga Matapere.
MEREPANE, TIHEMA 5.
Tokorima nga herehere i whakamatau
ki te oma kea puta ki waho o te herehere
J whiti ratou i te waara tuatahi, no te
tuarua ka rongona ratou e nga kaitiaki,
ka whaia, a he nui te wahi a ka mau
ratou.
MEREPANE, TIHEMA 1.
Kua kitea ko te mate o tetahi tangata
ko Karahiko te ingoa he mate i roto i te
kakari. Na tetahi ona hoa kakari, e 4 i
puta, a kua roau taua tangata.
Tokotoru nga whanako i uru ki roto i te
whare o nga pukumeka, a riro ana e £600
pauna, me etahi atu taonga.
|
|
4 4 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
KOHATU WHAKAMIHARO O
NAMATA.
Kotahi kohatu whakairo o nga ra o
mua kua kawea ete pakeha kite pa ote
Kuini o Ingarangi tu ai he roa taua kohatu
he mea mahi ete tangata He kohatu no
Ihipa, itu taua kohatu ite pa i akona ai
a Mohi te tangata ote Paipera e kiia nei,
ae kiia ana kotahi mano e ono rau tau i
tu ai taua kohatu i taua pa A no mua
tata atu onga ra o Te Karaiti i whanau
mai ai ki te ao nei i mau ui taua kohatu
ki te pa i Arekahama u i reira e tu ana
riro mai ai i te pakeha o Ingarangi, K
kiia ana, e toru pea mano tau o taua
kohatu i tu ui i te ao nei i muri iho ote
whakaaronga e te tangata, He nui noa atu
te mohio onga iwi o namata kite
whakairo, a ko nga tuhituhi whakairo e
mau ana i taua kohatu he korero kauhau
no nga mahi a Parao o Ihipa, a na taua
Parao nana nei a Mohi i whangai i kiia
kia mahia taua kohatu a no muri ka
mahia he korero whakairo mo nga mahi
a te kingi o Tonehe, a no muri iho ka
mahia ano he korero whakakairo n. o ngu
mahi a tetahi kingi o Ihipa ano ko
Ramehe te ingoa a he nui noa atu nga
korero whakairo e mau ana i taua
kohatu mo nga kingi nei Ae kiia anu ano
hoki etahi korero i taua kohatu nei mo
te pa i
Paipera ko te pa hoki i haere atu ai a
Aperehama ite wa mate kai ona i
Ihipa
a Hohepa i taua pa a i reira au ite wa o,
Parao i tuku ai ite tamahine a Potipara
ia Ahaneta, Hei wahine ma Hohepa a ko
te ma ua hunga wai o Hohepa te tino
tangata o taua pa o Ono a ko te pa tera i
tae atu ai a Hakopa kia kite ia Hohepa a
i noho a Hakopa ratou ko tana whanau i
taua pa u ora ana ia ia Hohepa te
He nui noatu te mihi ate Pakeha ki taua
kohatu nei note mea ko te pono tera o
nga mahi ote karaipiture.
NGA PAERATA I HAINA.
E 500 I MATE I NA NOA AKE NEI
|
|
5 5 |
▲back to top |
paku, pai rawa te mea ki nga wahi ngaro,
katahi ano ka rere, ka rere haere to
matou a, kaore i roa kua kitea mai
matou te e iwi ra, kua mahara ki te
papuka o to matou kaipuke e kanui te
taonga o runga. Ka mahi mai te iwi ra
i uta, kaore i roa kua rere mai to ratou
kaipuke. Ko matou kei te huna i raro,
ka rere mai a, na te mea ano kua tino
mau a ratou taura ki to matou kaipuke,
katahi ano ka karangatia e to matou
kapene kia piki ake matou, heoi ano to
matou omanga ake kua tae kinga pu
ana haruru ana, mahea rawa ake, ana
kotahi 100 ote iwi kohuru nei, 18 nga
mea e ora ana, ka whakahautia e to
matou apiha kia tapatapahia nga upoko
o nga mea kua mate me nga mea kei te
ora ano.
Ko etahi o matou kaipuke i te pera
ano. Mutu rawa ake ta matou mahi, e
' 480 nga mea i mate. '
PATUNGA i TETAHI
KARAITIANA
E
ETAHI MAHOMETANA.
HE PUKAPUKA TUKU.
ATU NA W. L RIIHI KITE
MINITA
MAORI I PONEKE.
K penei ana taua pukapuka: —Kua tono nga
Rangatira mauri o Turanga kia tuhi atu kite
tangata e mea nei hei mema mote Tairawhiti,
kei te hoatu Paraoa, Huka, me etahi atu mea,
ma nga tangata maori, he mea kia pooti ai
aua tangata ki a ia, e mea am aua Rangatira
maori, u he ana tenei mahi, a mate Kawana-
tanga e whakaatu te he o tenei mahi, ki nga
maori, a kia whiua hoki nga tangata e penei
ana, kua whakaatu to Minita maori ka panui
tia e tu kawanatanga te Ture mo tenei mahi
ki roto ite kahiti o tenei wiki.
|
|
6 6 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
te ngakau kuare ko tera toa i karo te ra
kau hei ora mote matua katoa, a nate nei
toa i oko ako nga rakau, a Hei ora ano
mo te matua katoa, a me penei hoki te
Karepa Mataira.
Pukepoto.
Tihema 5th 1893.
Kite Etita o Huia Tangata Kotahi.
Aotearoa mete Waipounamu tena koutou.
He hui itu ki o Haeawai na nga Puhi i
1. He unu unu inga mema.
Pooti
Paremata nui o
Nui Tireni e noho mai nei i poneke, hoi
kihai i whakaaetia e Raniera wharenui
Puhi,
ko Eparaima
Mutu Kapa ko Hone Heke ko Apera-
hama Poata, Tuhaere,
tenei Porowini i raro o Akarana
kuaretanga kia kore matou e Pooti
Mema.
1. K nga iwi enga Rangatira tanga
|
|
7 7 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI
PANUI
Panui kia kite nga hoa maori Pakeha hoki kua oti ito matau kamupene te whakarite ara te whaka Ra popoto nga Tikanga mo nga hua rakau o to matou nei takiwa o Tereinga Wairoa kite hiahia te tangata Maori Pakeha, ranei kitehua Rakau ma ratau me haere mai kite Hoko Aporo Paramu Pititi kuini waina Pea kuihipere. Tere otira nga Tini hua rakau katoa kei konei kei a matau kei tereinga nei he ngawari noa te utu kite tae mai te tangata e hiahia ana kite hoko hua rakau mana kei reira ka whakaatutia te utu kia ia me he mea mato matou kamupere tuku atu kite tahi utu waahi kanui te utu mo nga hua rakau, Haere mai haere mai e hoa ma maori Pakeha ma kite matakitaki ite reinga o Reko, He rere he hui nga no nga awa no Ruakituri me hangaroa ko ro mea Pai kote kite anga kanohi kana ite Rongo korero ko nga kanohi kia kite te men Pai he iti noa te utu mo te haere kia kite e ono kapa noa kite haere awae wae kite haere ma nuitia waka kite mataki taki i taua Rere kotahi hereni.
Heoi Na Matau Na Ngaatihinehika nga tane nga wahine nga tamariki.
W. M. Hoeata Pehimana. Tekai Tuhi i tenei Panui.
|
|
8 8 |
▲back to top |
