|
loading...|
|
Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 1, Number 28. 20 January 1894 |
|
|
1 1 |
▲back to top |
NAMA 28. HATAREI, HANUERE 20, 1894.
PANUI.
Kia mahara nga hoa ki tenei kia tohu tohu
'• ki nga Pohi Mahita, mo a koutou Pepa. Kei
. tukua noatia ki te He maha nga reta whaka
atu mote ngaro o nga Pepa, kua tae mai. He
nui te-raru raru i pamai kia ahau mo tenei
ahua. Heoi taku he Pohi atu inga Pepa-e,
runga i te Rarangi ingoa. E takoto nei i toku
riunga. Nate Etita. '
Kote utu mote pepa nei ite tau, kotahi
pauna, kite tuku mai te tangata i tana pauna,
Kia Ihaia Hutana, Etita o Huia,
Hehitingi Nepia
PANUITANGA.
Kupu whakamarama ki nga hoa ki te taku
moni mai koutou, mote Pepa nei, me tuku mai
i nga moni ota o nga Poutapeta, kaua i nga
ane Kuini, he mea ua ua te homai moni mo
nga Pane kuini i konei.
HATAREI, HANUERE 20, 1894.
E RUA PUTANGA ITE MARAMA,
HE maha nga Reta a nga hoa
Ia wahi ia wahi, kua tae
mai kia au i mua atu, tae mai ki
tenei wa, a ko te nuinga o aua reta,
he tonu mai kia rere atu te manu
nei, he mea mai hoki kia toru
marama, kia ono marama ka tuku
mai ai te hua mate Manu, kati
kua hori ke nga wa, i whakaturia
mai ai tukunga mai, aha koa
kei te rere tonu te Manu nei,
kinga hoa i runga i te tono mai.
Otira kua oti ano te whaka-
marama ki nga hoa te ahua o to
tatou manu, inga putanga kua
hori ake nei, ara mo tenei kei te
puruku tonu te tatua ki te Hope,
kei te maroke te Korokoro, kei te
Pipi noa kei te wai Puha, E taea
hoki te aha kua hoki ano tenei
kei taua toenga Puha e mitimiti
ana, He pai ano te toenga i rukea,
he Pai rawa "ake ia te toenga i
Penapenatia, ite toenga i maka ki
tahataha.
- Waihoki e hoa ma ta kou-
tou toenga ra kei maumau-
ria, kei titiro koutou. ki
te nui o te kai, a ka ruke, i ta
koutou toenga ara i to tatou tao-
nga, aha koa Kino, kawa ranei ki
te Mangai me te Hinengaro, e pai
ana, he kino kai, ma te whakaro
o kape, He whakatauki, no koutou
tupuna, (He kino kai maoa no
-Hawaiki ma te Arero e Kape)
Tenei hoki (E kore te kino kai e
rere ki te pai tangata, Engari ko
te pai tangata e rere ki te kino
kai) kei te whiwhi katoa tatou i
te mohio ki te Pono o enei kii
Pepeha a o tatou tupuna.
Waihoki kei mahara tatou ki
te nui o nga whakahuareka mo
nga whakaroaronga i mua i te aro-
aro, a ka ruke i to tatou taonga ki
tahataha.
Itenei ano ahau kei te Pouri mo
nga hoa e tono mai ana kia rere
noa atu te manu nei; mo u tahi
wa ka tuku mai ai i te whangai,
Otira rae whakamarama atu ano
ahau i konei ki nga hoa.
He tini nga Pepa kei taua ahua
e haere ana, a he tini hoki nga
herengi kei te whakapaua noatia
ki waho mo aua pepa, e rere atu
ana ki nga hoa tono mai, a tai
hoa e tuku mai te whangai, ara i
te Perehitanga, i te Pohitanga i
nga Pane Kuini, He nui te hia
hia ki te whakarite tonu i te wha-
karo o nga hoa e tono mai nei kia
rare atu te manu i runga i taua
ahua, Heoi e taea te aha i te ahua
kua korerotia ake nei.
Kua rongo nga hoa i te mate o
te Kuia o te Karoua i te Waipuke
i puta ki Heretaunga nei ko te papa
anake o te. Oneone i mahue iho kite
kuia mete koroua, Patupatu haere
noa ana te Kaheru me te Hoo, i
runga i te papa oneone anake, kua
riro nga kai nga Pakiaka, me "te
oneone ngawari i whakarukuhia
ai te kopura ki te whenua, He
ahakoa tenei ano te mau nei te
whakatauki, (ko Heretaunga Ara-
rau) (Hoatu he Ate mo Raukawa
kia matotoru) me tenei hoki, (ka
mate kainga, tahi ka ora kainga
rua).
Otira hei aha noa ano e nei, i ta
Rawiri, E mea ra i nga Waiata,
( ko ia to tatou kaha me to tatou
Piringa, he kai awhina e tino tata-
ana i nga wa o te he) aha koa nate
Atua i huhuti mana ano e mea kia
tupu, a ka makona nga mea katoa
i te tarutaru o te whenua.
Heoi ra i korerotia ake ai nga
kupu nei, mo te ahua o te Kuia
me te Koroua, i whakarewa ia ai
tenei taonga, hei taonga mote iwi
te iti mete rahi, e tapapa nei i
runga i Aotearoa me te Whaipou-
namu, Hei kona ra i roto i te tau
hou, me nga wa e ahu mai ana.
HE ORANGA NOATANGA
I TE
WHATITIRI ME TE HIKO,
——*——
No te Wenerei te 3 Hanuere
nei, E mahi taiapa ana a Tamati
Taro raua ko Hone Moananui
me to raua hoa, i Matahiwi, Ia
ratou e mahi aua e whakauaua i
te Terehia Poohi ka Puta te ua
|
|
2 2 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
me te Whaitiri, i te mea kua kaha
rawa te ua ka mea atu a Hoone
kia hoki ratou ki te kainga
mea atu a Tamati taihoa kia wha-
kamarokia nga waea e toru o te
taiapa, i tera wa kua kaha rawa
te whiu o tena kua haere a Hone
katahi kahaere atu a Tamati kite
tiki i te kani me te Hama, E toru
pea ona hiko i nga atu i te taha o
te Tereina Poohi, ka papa te wha-
titiri me te Hiko ka pakaru mai
te Tereina Poohi, ka rutua a Ta-
mati ki te whenua, ka rere ke atu
te kani me te Hama i tona ringa
me te titiro atu ngahoa, roa rawa
e takoto ana ka haere atu nga
hoa ka whakaarahia, ki runga
kaore i korikori ake kaore hoki i
nga te Manawa E rua tekau me-
neti pea katahi ka nga, No te nga
anga ake ote manawa ka Pakaru
mai te toto o roto o te tinana, kua
whati whati ano hoki nga Niho, I
te wa e takoto ra a ia e rore tonu
ana te ua, Kote Poohi i ngaku-
ngaku katoa a ko te pito anake
ki raro kei te tu, E rua pea putu
te roa ake ite whenua te wahi i
toe No taua tupapaku kei te pai,
I haria mai a ia e Hone kite Taku
ta i Hehitingi nei, kia unuhia nga
Niho i whati.
Engari kei te ahua mate tonu te
tinana o taua tangata i naia nei.
Kei te Patai pea nga hoa he
aha ra i tupono ai te Hiko ka taua
tangata, He mea ano tenei hei
whakatupato ia tatou, ko te take
ra, Nona e hari ana i te kani me
te Hama i te wa o te whatitiri me
te Hiko, Ka te mea, He tupato
rawa te Pakeha mo nga mea Tira
i te wa whatitiri me te Hiko e kore
e waiho noa i te wahi watea aha
koa i roto i te whare e hangai ana
ki nga wini ka uhia rawatia kia
ngaro—Na te Etita.
NO HERETAUNGA.
——*——
Kua tae mai te reta a Heremia Taurewa
o Uawa me te Pauna i roto mo te Pepa
kia ia.
He maha nga reta tuku mai, kia tukua
ki te Pepa nei Otira tae rawa mai aua
reta kua kii ke, te Pepa Nama 27.
I marena a Paraire Tomoana raua ko
Pant Potangaroa, i te ra o te Nuia nei,
Na Wiremu Hamiora i Marena, Henui te
Maori me te Pakeha i tae mai ki te Wai-
patu ki taua Marenatanga, a i mahia
katoatia nga mahi o te Marena i te
Awatea taea noatia te Poo Aonoa te ra,
I tae atu hoki te tono a Paraire, kia tae
a Tunuiarangi ki taua marenatanga, he
mea arahi e ia a Paraire i te haerenga atu.
ki roto i te whare karakia', a he mea
arahi e Peni Te Ua, a Pani Potangaroa
a Na Penei raua i tuku kia Marenatia
te aroaro o te Minita I te mutunga o
te Marena, ka haere atu ki te whare
Huinga o te Kotahitanga ka tangi katoa
nga tangata i reira, a he nui hoki te Pai
o nga tikanga ma nga whakahaere a
Parairei to raua Marenatanga he tuahine
raua he tungane i runga i nga whaka-,
papa, tae mai kia raua te tua wha o te
wehenga mai i o raua tupuna nana o
raua matua.
He nui nga korero e whakarotia ana
kia tukua ki te pepa nei mu te timatanga
hou, o te pepa, ara konga korero o nga
whawhai kua Perehitia nei ki nga pepa
pakeha me nga korero a nga Rangatira
Maori i taua wa, me nga pakaha ara o
nga whawhai i Taranaki, i Waikato tae
mai ki te wa o te whawhai kia te Kooti
Rikirangi.
Tenei ano nga korero huhua te haere
nei i roto i nga pepa pakeha me te pepa
Tai Hauauru a ko aua korero E whakatu
ana kei te Rapu nga kai whakahaere
Pooti o nga mema Maori. 1 te he o nga
Pooti i te Pootitanga ka hori akenei kei
te Pera, hoki nga mema pakeha, E ai ki
te whakaatu, kua tuku Pitihana whakahe
a Pepene e ketone mo te Pooti o Ropata
Te Ao a kei te rapua hoki he whakahu
mo te Pooti o Wi Pere, u kua tuku
Pitihana ano hoki nga Pakeha o Poneke
he whakahe i te Pooti o Ropata Taute
kua tono te tumuaki ki te taha whaka-
he ia te Taute kia whakatakotoria te
rua rau Pauna, kia ahei ai te whakahaere
o te whakawa.
Kua tukua mai e te kai tuku korero o
Rotorua ki te Herara, te rongo, ka nui te
mahi hoko pooti a nga mema i tu nei
mote Tai Rawhiti, a ite mea ko Tunuia-
rangi te tangata i raro iho ona pooti in
Wi Pere, kua timata i naianei nga kui
whakahaere o Tunuiarangi kite ui ui
haere, he mea kia whakawakia a Wi Pere
mo taua mahi a kia pana hoki ki raro i
tona nohoanga mema.
Ite takiwa e purei ana te Takihi a
Whirihi i Karaitiati ite po ote Wenerei
te kau o nga ra o Hanuere nei. ka tukua
te Taika ki waho, ka haere atu te tangata
whakarata, ka kuhua tona mahunga ki
roto ite Mangai o te Taika, ngaua ana.
riro ana tetahi taha ote kanohi E kiia
ana mei oho taua tangata kua tino kaha
te ngau ate Taika, ko taua tangata kei
te Hohipera e takoto ana.
Kua whakahaua a Tiariko, roia kei
poneke, kia Pitihana mo te mahi hoko
pooti, a kia turakina ra i tona tunga
mema.
Kua tae mai te Reta a Taitimu Tawh-
ana, o Hauturu Waitapu Hokianga, he
tono mai kia rere atu te Manu kia ia.
Kua tae mai te Reta a Te Oti Kerei
Tatere, o Waitangi whare kauri, he tono
mai kia rere atu to manu nei kia ia.
Mehemea e na nga hoa e kite i te
whakamarama i te timatanga tonu o tenei
Pepa mo runga i te ahua tai maha o te
Pepa nei, Nu reira te taea ai te whaka-
uaua o te Pepa nei ki te rere noa atu, a
hei muri ka tuku mai ai te kohaki wha-
kapeke, ki te Manu nei, E hara i te m ea
e nga hoa no te waka te taimaha, Engari
he kore Rango ano kihai i pa noa ki te
tangere o te waka nei, I na hoki tapatapa
noa ana, (Turuki Turukiu, Paneke Pan-
eke) te paneke te aha, hou tonu atu ki
roto i te Kirikiri. —Nate Etita.
Waimarama, Tihema 23, 18593. —Kite
Etita o Huia Tangata kotahi—Ehoa •
mau e tuku atu tenei punui a matou mo
Tenei tamaiti ma Ramiha te rangihou an
i mate i te tekau o Tihema ko tenei
tamaiti be uri rangatira i puta mai tonu
kawai i roto ia kahungunu, Heoi nui atu
te pouri onga matua o tenei tamaiti me
te iwi hoki note men kua kaha utu te
mohio o tuna tamaiti Lite whakaaro pai
me te mihi kite tangata e nui ana ano
tona whaka haere tupota i tuna tinana ite
taenga mai ote mate ki aia kua ki atu ra
kitona koka kia tere he kai ite mea
ka kai taua tamaiti ku mutu tana kai ka
ki atu ki ona matua kua tau maha tona
mahunga i muri i tauara ka mutu tana
kai katangi ki ona matua tekau ma wha-
nga ra i muri ka hemo taua tamaiti ite
tekau onga haora ote po, ka tupono mai
nga mahi a Tenei tamaiti kia matau
pouri ai ara kiau ki tona matua, Heoi
ano—Matiu Whitiki.
Hauke, Hanuere 6, 1894. —Kia Ihaia
Hutana, Etita o Huia Tangata Kotihi,
E hoa tena koe—Tenei tetahi taonga
nui kei au man e tuku atu kiu Huia
Tangata Kotahi hei whakautu ki te
tangata nana te taonga i makere nei, he
mea nui rawa taua taonga ko taua
taonga he wati i makere ki te takiwa o
te Hauke nei ite ata o tehatarei nei i te O
ongara o Hanuere nei he tino wati pai
ahua o taua wati e 3 nga tekena o roto o
taua wati, engari note makere tanga i
motu ai te tiini o roto engari kei te pai
katoa te wati mehemea kite mohiatia te
tangata nana te wati me haere mai ki au
maku e hoatu ki aia kote nama o te wati
kei au e mohio ana kite tika tona whaka
utu mai ite nama o te wati kia au maku
e hoatu kiaia. —Heoi ano, Na Ihaka
Tupurupuru..
Hutana, kia Ihaia Etita o Huia. —E
hoa tena koe me tou ware katoa ranu e
hoa atu enei kupu ki roto i te Nupepa, ara
kia mohio mai nga uri e noho maira i
Heretaunga, i Mohaka i te Wairoa i mate
te tahi tamaiti Rangatira o Hamua, kite
matua wahine ngati kahungunu kite
matua tane ko pani mikaera te ingoa he
Ira mutu kia Morena Hawea he moko puna
kia tahiarangi he tamaiti toa hoki ki nga
mahi takaro a i riro ia ratau kona hoa o
tona Iwi o Hamua tetahi kapu tino koura
kai te ware o Pikihuia i Ngatauewaru e
tu ana taua taonga i mahia e te kaha o
taua tamaiti i kite ate Uamairangi i taua
kapu no te 4 onga ra o Tihema i te tau
1898 ka mate ai i te 4 haora o te Atu o te
mane he waiata nihi maku mo taua
tamaiti. (Tera kopu tauhokai unu te tara-
kiauru kia mihi atu he aroha tonu ake i
wehea tana i te huri tau nei he mate ka
tupato mei to na hua te poroporoaki mara
ngamaiki runga kiu ui atu au he hau
taonga koe ma to tungaane nui to potiki
ma wiremu ra te ngutu o wai kanae
mana koe huri iho ka wakatatangi atu
kite popa o waka taku mohuru totara
taku rakau aronui ka hinga ki te wao
wakarewa inara te kauri i te wai) kati i
konei kona tau o ranga tae mai kite
. matenga 19. —M. Tamaiwakakitea, o
Ngatauewaru Mahitaone, Wairarapa.
|
|
3 3 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
He Korero Tukumai Na
Tetahi hoa i Parihaka.
I te marenatanga o Anohomairangi te
tamaiti a Te Whiti, kia Ngauru te
tamahine a te Kakakura, Tokorua e nei
tamariki he Rangatira anake note Tai-
hauauru, i o raua Matua taeiho kiu raua,
iwi enei tamariki, i te mutunga ka
whiua te taonga e o raua iwi, taonga
Maori taonga pakeha, No te Po ka tu te
kanikani anga tamariki, ko nga Taramu
he Pahu, ara ko ate Maori Taramu ano,
awatea noa. ka tu kote hakari, Ngakai
katoa o tenei men te marena me te Keke
nui, ko tonu nui e 2 putu e 4 inihi, ko te
teitei e 3 putu e 8 inihi, he Moni i roto,
he Riingi i
mahi o ta ia keke ki Taranaki maunga,
Nate maori katoa i mahi nga Keke.
haunga hoki te Rohi he hanganoa kia
ratou te mahi mo tena, he nui nga kupu
whakanui mo enei tamariki heoi kihai i
poto mai te tuhi.
I te 17 o nga ra o Tihema nei ka hui
nga iwi katoa o reira ki Parihaka, ki ta
ratou nei ra huinga, ka haere mai i reira
te wahine ko Ngamuka, he Rangatira
tenei wahine, No ngati moehu, tae rawa
mai taua wahine kua wahia tona whare
kua hanga he whare papa ki runga i te
tuunga o taua whare, aru te whare, no
ana matua mai a tae mai kia ia, ara te
whare me te wahi i tu ai, ko te ingoa o
tau marae ko Toroanui, he tuturu taua
wahine ki taua wahi, I te kitenga o taua
wahine kaiahi ku Patai, Nawai te tikanga
kia wahia tona whare, a kiu mahia atu
ano he whare ki runga, ka mea atu nga
tangata, Na Tohu, katahi ano taua
wahine ka korero ka Tupeke ku Pukana
haere, tae tonu atu ki nga Poraka o te
whare me nga Katarani ka haria ki te
whatitoka o Rangikapua kia hunga ki
reira tinia whare, kua rite ia ia he
Kamura hei mahi, ku tahi ka kerikeria
nga Poraka, e te Tuhi, e Rakaiora, e te
Hohoki, I reira ka peke mai nga
tamariki a Tohu, a Rukuwai, a Ngaruru,
ki te tango i nga Poraka, katahi ka
Pakanga i konei. kukume atu kukume
mai, pana atu paua mai a ka wharu e
tahi inga Rakau katahi ka peke atu ute
whatu, mete Hapara roa, ka mea utu. ki
nga tokorua ka kai utu kia mea atu kia
Tohu kia puta mui ki waho korero ai i
te tikanga o taua mahi ki te whare o
tenei wahie Rangatira, kihai rawa i
Puta tuai ki waho katahi ano ka muimui
te tangata i taua wa, ki raro etahi ki
runga, ake e tahi, popo tonu te tangata,
ka waongia kore rawa i mutu K kiia anu
he tiika taua raruraru kaore e mutu ia
ratou, kua tu nga Poraka me nga Pereki
kua mutu te mahi a te kamura kua tatari
ki te wahanga u te taha kia Tohu, hea
nei te wahi i tukua ruai, kia Taia ki te
pepa nei.
WAEA MAI.
O
NGA MOTU I WAHO ATU I
NUI TIRENI.
KAIRO, IHIPA, HANUERE 9.
Tetahi whawhai i konei i waenganui i
ngu Hoia Itariana, menga hauhau, e wha
mano hauhau i mate.
KAPE TAONE, HANUERE 9.
Kei te tono a Kingi Riwanika i ana
Hoia ki Rehikira i te taha whakatetonga
o nga Wairere o Wikitoria kite kati ia
Kingi Ropene Kura.
Kua wawahia te whenua kotahi rau
mano eka i konei mo nga tangata o
Matapere ara mo ana hoia.
ROMU, HANUERE 10.
Kua tahuna e etahi tangata nga whare
o konei, me tetahi Tereina, kihai rawa
nga hoi i kaha ki aua tangata he nui
ratou i mate.
MEREPONA, HANUERE 10.
Ko te nui o te utu mo nga mea kua
kino ite mahi ate Waipuke, tera e tae kite
ono tekau ma waru mano pauna.
I whakamatau nga hauhau o konei kite
Pakaru i nga tare karawha waea, me te
Raina ote rerewe, haere atu una nga hoia
whawhai una, e torn te kau hauhau i
mate, e rima tekau i Taotu.
RETA TUKU MAI KITE
ETITA.
——•——
B kore e tau ki te Etita te he o nga
•korero e tukua ana mai kia taia
ki te pepa nei.
ETITA o HUIA.
Wharerangi Puketapu, Nepia,.
Tihema 25th, 1893.
Ehoa tena koe mau e uta atu, nga wha-
kaaturanga o nga whare Pooti mema mo
te kotahitanga i nga wahi o Taupo he
mea tuhi mai, H. P. Whatahoro kia
tukua utu e au ma ta tatou manu e uta
kai te Hauauru Taupo, kai Tokaanu, ko
nga tangata Hai tiaki. Parati Paurini.
waka Tamaira, Tokaanu ano te
whare Pooti, nga tangata hai tiaki, Te
Hamuti Haukino, Ngahana te whataiwi,
Otukou he whare, Pooti nga tangata hai-
tiaki Reupena Taiamai Hokopakake
Kerehi, Te Kakaho Whare Pooti, nga
tangata haitiaki Tuiri Takiwa, Waiti
Hohaia, Moawhango whare Pooti, nga
tangata, hai tiaki Paurini Tuki Hauturu,
Akatarea. whare Pooti, tai Rawhiti o
Taupo whare whakaari Tapuaeharuru
Taupo nga tangata Papanui Tamahiki
Haapeta, whare Pooti kai reira, ano kai
te whare u te Papanui nga tangata kaiti-
aki Ngamotu Waka Hunia, Taurunga
whare Pooti nga tangata huitiaki Hemopo
Hikarahui Poihipi te kume, ka mutu nga
whare Pooti.
Na Aperahama Te Kume.
I Tuhi Atu.
Kaiapoi,
Hanuere 1, 1894.
Ki te Etita o Huia, Ehoa tena koe,
mau e tuku enei kupu, kia Huia, he kite-
nga iho noku i te Huia tangata Kotahi,
Namu 24 o Nowema 25 o nga ra Na te
Pirimia o te Kawanatanga o te kotahi-
• tanga ote iwi Maori o nga motu e rua
nei ka tu te Paremata ki Turanganui
arua ko taku kupu tenei me pehea ia te
Huia Tangata Kotahi kei Heitingi rawa,
nei te perehi, hei Turanga rawa nga
korero ote Paremata korero ai, otira he
tangata nui te moni ia Wi Pere me te
kawanatanga hoki pea, hei mau i te pere-
hi ki reira, nui rawa atu te Toimaha.
He tangata ahau i noho i te Paremata
i Poneke ko te mahi ote whare ara nga
mema pakeha he tohe kia riro te Pare-
mata ki tona takiwa ki tona takiwa, kihai
rawa i taea, a e mauna e mauna, kia
mohio koutou he aha te take, kia matau
koutou ko te Raipere katahi ko te perehi
ka rua, ko waenganui o nga motu e
rua katoru kaore e nuku atu ki
whea ki whea, akua nei a Wi
Pere raua ko Hapi Hinaki kii mai
ai ina kite iho raua i tenei Panui, i
konei ano te koroheke nei H. P. Tama-
nuiarangi i te Waipatu nei e titiro ana
ki te paahitanga o tenei korero ka riro te
Paremata ki te Turanganuiarua, me ki
atu e au ae, kihai rawa i paahi ia wai
rangatira nga korero a To Teira Tiakitai
i korero ai i waenganui o te marae i te
Waipatu no reira oku whakaaro titiro
tonu ki ngu whakaaro o Te Teira Tiaki-
tai.
Engari kooku whakaro ake pai atu ano
kia haere atu au ki Turanganuiarua kia
kite au i te whenua i whakatipuria mai
ai oku tipuna.
Heoi ano aku kupu naku
Na Hone Paratene Tamanuiarangi.
Teuhi, Wairoa.
Ki te Etita o Huia. —Tena koe, Ehoa
tukua atu ki runga ita tatou manu ia Huia
te matenga o maraea Hape Petera He ta-
maiti wahine he momo Rangatira no ona
Tipuna iho ko ona Hapu ko ngati
Potaua, ko te ai tanga Apuata, ko te Ure-
oteo kuratawhiti, ko kahu, kongati whare
Haunga, konga Hapu nunui tonu tenei o
ngati kite Wairoa nei koia i mau ai
tona whakatauaki ko ngatikahungunu
te hapu ko te Wairoa te awa, whaka-
punake te maunga, kati nui atu te pouri
una Hapu me ona matua me ona tua
kana, ki te matenga o taua kotiro i
mate 2S onga ra o Noema 1893 no te 3
onga haora ote ahiahi, nga tau o taua ko
tiro 12 ona tau ka tata taua kotiro te
hemo ka karanga ake ki tona Papa
kamea e pa ka karanga atu tona papa
tenei ahau ka mea ake tukua ahau ka
karanga iho tona papa e hika kia kaha,
ka mea ake taua kotiro e koro kaore e
taea e au apa ia nei he kauanga papaku
e taea. Te kauanga Hohonu e kore e taea e
au i te ra kupu kua kore he kupu whaka-
hoki a tona papa Heoi ka timata te wai
ata a taua kotiro he waiata tangi nana
ki ona matua me ona Hapu.
Penei tonu ai, ta te roimata hanga, he
kaimaringikino e, mote aroha e kangaro
mai kai roto, kai te hinapouri tera te
whetu taukamo ana mai ra runga ana
mai e onga hiwi nui e ki te wharangi
raia etete noamaira e te moe te ke
keno ite moanaraia ko aira hau ka kate
i. Katahi ka tukua taua kotiro e tona papa
ka hemo Henui te pouri ona matua me
ona Hapu ko taua kotiro no roto inga
tipata katoa.
Tipuna tuatahi ko kahungunu kai
roto ia Ruapani kai runga ia mahaki,
kai runga ia te Whatuiapiti, kai runga
ia tapuae, kai runga ia te rauhina, kai
runga ia Rakaipaka, kai runga ia hine
manuhiri, me ra atu tipuna katoa. B
hoa ete etita mau e tuku atu ena kupu kia
rongo mai ona whanaunga me tora tua
|
|
4 4 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
kana kei ngatarawa maraekakaho here
taunga. Heoi ano na to hoa Pononga iti
i roto ia Huia Tangata Kotahi.
• • ••• E te Whakahoro.
Ki te Etita o Huia.
E manu tena koe.
Te mana kawe korero kinga marae
nuinui. Onga motu e rua o Aotearoa
me te • Waipounamu tukua atu kite
nupepa te matenga o Ateraita Hine ki
tawhiti Petera, E manu kei hoha koe ki
te tuku atu i enei korero tenei ka timata
tia atu, i Aperira ite 10 onga ra, 1893,
ke timata tona mate mete whaka-
haere ki te rongoa ara ki te takuta
pakeha, ko te Otaea Hemara te kai
whakahaere o te takuta 5 marama Era
whakahaere ana i runga i te taha ki te
takuta ka tino taumaha tona mate ka ki
ake aia me whakamutu te rongoa ka he-
mo ia kati tenei tetahi whakahaere
hou purehurehu, ara he Wairuatapu
kawea au ki reira heoi whakamutuana
te mahi i te mahi i te rongoa heoi riro
ana i taua whakahaere hou te tikanga o
taua whakahaere hou i ki ra ia rae kawe
aia ki reira kaore he rongoa kaore he
wai wera kaore he wai makariri me ra
mea atu katoa heoi ano E haere ana
i runga i to te karaipiture tikanga taua
whakahaere Tirohia ia Hemi 5 unga
Upoko 15, 16 onga rarangi heoi ka
haere i runga i taua whakahaere tae noa
ki te 1 onga ra o Noema ka kii ake a iu
ka tangohia a ia E te atua ka rite ki to
te karaipiture tirohia ia Hopa poropiti
1 onga Upoko 21 onga rarangi i tena
taima ka timata te hui ona hapu ki
ranga i aia ka mene ona hapu ki rung aia
ia ka timata tona poroporoaki ki te
whenua ki ona hapu ko ona kupu tohu
tohu tenei i muri nei kia manaaki ia
ku ' tamariki me aku mokopuna te
whenua i muri nei kia mau kinga whenua
manaakitia te tangata aha koa rohe
rohea, manakitia te tangata karanga
tia ki te kainga mahia nga mahi a o
koutou Tipuna kua ngaro atu ki te po, i
muri nei kia mau ki te whakapono,
Heoi ona kupu tohu tohu, katahi ka patai
tona tare kia ia ko petera whakahoro ko-
rerotia kiau mete iwi hoki te ahua o to
mate ka mutu, te patai ka timata tona
korero whakarongo mai taku mate mote
riri kite uhi he riri. awatea he mea ma
kutu au na Rewi te Nahu, raua ko Riria
kaihue te tuatahi ko taku tamaiti ko
Hiria, tuarua kotiu tenei tokorua kai
muri i au o aku tamariki ki te pai te
tiaki ka tohungia raua ete kai hanga ki
te kino te tiaki ka haere i muri iau, Heni
ka rongo ona hapu me ona tamariki meo
na mokopuna, kia ka ha puritiato wairua
katahi aia ka ki ake kai te kai hanga te
ritenga me te whakaaro, otira ka kahu
au, Heoi nui atu tona kaha ka puritia
aia ete kai haupa a tae noa kite 19 onga
ra o Tihema 1893, kahui ano te iwi meo
na tamariki me ona nao kopu na ki runga
ia ia i taua ra ka mihi ano aia iona inihi
kua whakahuatia ake i runga a kenei ka
timata aia i tona Waiata tangi mo te
iwi me ona tamariki me ona mokopuna
koia tenei tona waiata.
E muri ahi ahi ka totoko te aroha
Wairua o te Kanga kawe i ahau wai te te
retere e rere i waho e te kohu
e hoki koutou ripa ki te whenua ki make
tu raia tenei, matau kai runga i te toka
me rauhi rinoa ki te wai rua kau
te waka taea i tara ia mai turoa a
te wai kia pai atu koe haere ki raro ri
ki Hauraki raia hei mataki taki ma te nui
u timaru nei kapae noa ki mau kaha raia,
Ka mutu tana waiata* ka timata te tangi
ate iwi kia ia katahi ka ki ake aia kia tu
kua ia a tukua ana ia, ka hemo ki nga
korako Wairoa ite Wenerei ite 20 onga
ra o Tihema 1893, ite 11 onga haora ote
poo, Heoi ka tangi ona hapu katoa kia
ia nate mea he momo Rangatira tana
wahine no tenei kainga no. te Wairoa
taua wahine kai roto katou inga tipunu
kai roto ia Rakaihikuroa kai roto ia kahu
kura nui kai roto ia tauheikuri, kai roto
ia tureia kai roto ia tapuae, kai roto ia
te whatuapiti nana, nei ko te upokowhi-
rikete ara inga tipuna katoa hei tama-
hine tana wahine kiu kopu Parapara heoi
ko taua wahine nonga marae ko taua
wahine he manaaki i te tangata he a
tawhai he wahine hoki nonga marae nu
nui o tenei kainga o te wairua he ora note
nani mete rawa kore taua wahine, Heoi
ite 22 o nga ra o Tihema 1893 katu te
Rui a Wi Pire raua ko Porotene ki te
uhi Wairoa nga tangata i tae ki taua hua
500 Tangata koia tenei nga hapa i hui
taua hui ngati rakaipa ka ngati hine a mata
whaiti a ngai tahu a ngati kahungunu kite
Wairoa mai ite kaaru tae noa ki te wahapu
emi katoa ki taua hui i te uhi i te hoatu
ia hapu ia hapu iona mate iona mate ki
to tatau mema kia Wi Pere ite 28 onga ra
o Tihema 1893. ka kawea atu taua wahine
ki ranga i ona marae ki ona iwi nae ona
hapu hoki, pau katoa nga tangi i taua ra
a tenei iwi ate maori ki runga ia ia menga
whai korero anga Rangatira katoa ki
ranga kia ia ka puta i runga inga whai
korero anga Rangatira te take o tona mate
he makuta kaa whakahuatia i ranga
ake nei kata ko Wi Pere ka poroporo aki
ki tona tuakana wahine ka mea a Wi
Pere haere atu haere atu haere atu haere
ata ra, E hika i runga i tau mate kino
haere atu ra ete wahine hautu o roto
onga hui nunui ote Wairoa haere ata ra
korua ko to pai ka mutu tona mihi kit
tupapaku katahi a Wi Pire ka tahuri ki
te whai kupu ki ona tua kapa taina kia
Petera Whakahoro raua ko te Waata
karihuka ko te kupu tenei a Wi Pire ko
tenei marae ko te uhi me whakarere atu
e korua takahia he marae e korua ki
tetahi wahi ke atu te take ka mate korua ki
konei ko tenei kainga ko te uhi kua kino
koia nei ano hei ana mo koutou katoa te
kupu mai ate kooti ki au ko Rewi Nahu
te kai mau i te mariunga ko Riria kaihue
te kaipatu i te tangata kite noho tonu ko
rua i konei ka mate korua koia i ki atu
ai au kia korua hangaia te tahi marae
mo korua ki tetahi wahi ke atu mo ko
rua e whakarongo me haere ko rua ki tu-
ranea kua mohio koutou kua tu koau te
mema mo te Paremata pitihanatia e
koutou nga tangata makutu, kati ka piti
hanatia, e ngatikahungunu ki te Pare-
mata, Heoi ka mutu nga kupu a Wi Pire
i te 3 onga haora ka nehua te tapapa ku
i taua ra, Heoi ano na to koutou hoa
pono i roto i ta tatau kotahitanga.
Petera Whakahoro.
Teuhi, Wairoa, Tihema 20th, 1893.
Maketu,
Hanuere. 3, 1894.
Panuitia enei kupu kinga Pito e wha
o Te Nai Tireni.
Ki te Etita o Huia. -—Ko te 6 onga ra o
Maehe 1884 ka tu te hui a te arawa, ki te
Manoeka, waahi o maketu takiwa o Te
Pei o Pureti.
1. Ka whakatakototia ano kite aroaro
o taua hui te kirihipi, kia whiriwhi-
ria ano e taua hui.
2. Ko reira pea whiriwhiria ai, e tehi
tangata o te Arawa, mo te haere kite
hui a te kotahitanga, i Turanga, kua
Panuitia nei e Huia Tangata Kotahi,
nama 24, te 4 onga wharangi te 8
unga Rarangi, e mea nei. e nga hapu,
e nga tangata matau, e nga rangatira
e te iwi nui tonu, haeremai, ka wea
mai, a koutou whakaaro Tai Putia
ki te aroaro ote kotahitanga
S Ae mate hui a te arawa, e whiriwhiri
e whakatatoko hoki, ko wai ma nga
tangata, o te arawa, e haere atu ki
taua hui. ki te whakarongo kau I
nga tikanga o taua hui.
4. Te wha i runga hoki i te whakahau
a Wi Fire, mema ote tairawhiti, kia
haere atu ki te a a, whiriwhiri, i ete
hi tikanga pai hai haringa atu n ana,
ki te Paremata nui o Nui Tireni, kia
Puta ai he Painga i waenga nui o nga
iwi e rua.
Timi Waata Rimini.
Teirenga,
Tihema 20th, 1893.
Kia Ihaia Hutana Etita o Huia, tena korua
koto manu, i rere mai nei ki runga inga tihi
o enei maunga I kite ai nga moke o roto i enei
awaawa ara i rongo ai I nga korero o tawhiti o
nga mota Heoi he whakamihi ake kite whaka-
tauki e man nei ite nama 24 o to tatou manu, i
rere mai nei ia Noema 25th 1893, he tika e
whakaae ake ana ahau ki taua whakatauki no
matau ko toku hapu te kainga i rite ki wai-
mahuru kaore e rongo ana ite korero tona wha-
katauki o tenei kainga tapui noa te kohu i ru
nga o Papahuriwai kua ngau nou atu te ra kite
Pu o tawaroa ko tenei whakatauki mo te korero
tika ke atu ui te korero kite Pu o tawaroa ku
noho noa iho a Papahuriwai.
Heoi I te wa ote Huia e rere nei ka taki ano
kahakiri ite kupu korero Na enga hoa ia waahi
ia waahi o nga motu e rua nei tenei kei te oho
ake te whakaaro i roto ite hinengaro mote mai-
oha a te Huia raua ko tona Etita e hao nei kite
tuhi ohonga maraua hei hoa mo te tapuae e
tere ai tona haere ite mea kei tu whiwhi tatou
• kite turanga ma tatou i enei marama kua
Pahure a konei ki muri he rere tonu tona mahi
kinga marae katoa tae mui ano ki enei marae
rere haere ai te huia kei mea i roto ite hine
ngaro ara kei rua rua te whakaaro ki nga whai
korero a te huia e tawheta nei i roto ite nama 5
mete nama 23 e hoa ma ka tere tonu ake taku
whakaae he tika ua korua ko to Etita he tau-
ira no mua me titiro tatou kite kaumatua nei
kia Pourangahua, i haere nei ki tawahi ki
Hawaiki tona hokinga mai kahaere mai ia ma
ranga ite manu a Tane ia Ruakapanga ka homai
e Tane e rua nga tanu kumara ko nga ingoa ko
ahau takere nuku ko hau takererangi ka homai
no e rua nga kaheru ko Tu whakamamahi
nuku ko tuwhakamamahirangi ka homai ano
te kaunoti ko tuahiwioterangi kahomai ano
te kakahu ko tuakirioterangi ko enei taonga
iho mai e tane hei takoha maana kia pouranga
hua, ara hei Pura Pura hei tiri ki Aotearoa nei
• ka tae mai a Pou ki enei motu ara ki tona kai-
nga ki titirangi ka whakahokia te manu a tane
kia hoki ki hawaiki kautungia e ia taua manu
Nai ata nga taonga o Pou i riro ki hawaiki he
utu mote manui nui a tane mo ruakapanga, ka
rite ite kau matua net ia Pourangahua te utu
|
|
5 5 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
tona hoiho, ara te manu nui a tane a ruakaa
panga, katahi ano ia ka Tahuri kite mahi i nga
taonga i riro mai nei ia ia, ka tiria te kumar-
ki manawaru kia Araiteuru kaako ia kite mahi
i nga taonga i riro mai nei ia ia ka ako ia
kite mahi ite karehu ite kaunoti ite kakahu
mohio katoa ia ia e nei mea te wai hanga no:
tona utunga ite manu nui a tane ia rua '
kapanga i mohio ia ia, mehemea kaore i rite
ia ia e kore e mohio, no tona utunga i mohio ai,
na konei tatau i ora ai i roto i anei nga ra na
te utanga a Pourangahua mehe mea ka ore i
rite ia ia te mana nai a tane kaore tatau e whi-
whi i enei taonga i whakaatutia i ranga ake nei
tuarua mehe mea He Pu tohanga no mua no
nehera kahaere tetahi tangata e tahi tangata
ranei kia whakaakona ia kinga mahi o mua
me whakaako noa iho e kore e mohio mehe.
mea ka hoata he uta ara kahoatu he o monga
kai mahi ia ia ka Pumau tonu taua mohio
tanga i roto ia ia Heoi aku whakamarama ake
mo nga tau wira o mua taka iho ki naia nei he
mea utu nga mea katoa me utu kite moni ka
whiwhi te tangata ite tarau ite hate ite koti ma
konei ka nai atu tona Pai kite haere i runga i
nga tiriti, Heoi kote Huia e noi noi kite tahi
ura mona ehoa ma ka tere tonu taku whakaae
ake he tika ua korua ko to etita.
Heoi aku kapa he awanga wanga noa atu no
te whakaro I tuku ata ui i ena kupu kia Panui
tia atu e Huia tera ke ata nga iwi nunui me
nga marae rarahi, Hei mahara i tenei taonga
nui o te ao, Heoi aka kapu.
Ete etita kia mutu ta matau mahi katikati
Hipi ka hoata ai ite kiko tariana ma korua ko
to manu.
Heoi ano na
Tohoa Aroha,
W. M. Hoeata Pehimana.
Tauranga, Taupo,
Tihema 27th, 1893.
Kia Ihaia Hutana Etita o Huia, Ehoa
tena koe e manu tena koe te kai whaka-
topu i nga motu e rua nei, ara i Aotearoa
me te Waipounamu, kia ora koe me tau
manu ma te Atua koe e tiaki i runga i
tenei mahi nui, e tuku nei ia Huia Tan-
gata Kotahi ki nga motu e rua ki Aotea-
roa me te Waipounamu, heoi te mihi
aroha, e hoa ete Etita mau e tuku atu a
matou korere kia Huia, kia rongo mui u
tatou hoa aroha e noho nei ia Aotearoa
me te Waipounamu, o tatou tuakana me
o tatou teina i roto i te Ariki, koia tenei
ka whakaatutia iho, I tu tetahi kirihi-
mete ki waitetoko wahi o Tauranga
Taupo, i te (25) o Tihema, (1893) i po-
whiritia nga iwi o Taupo Ihi me Taupo
Wehia, kia haere mai ki tenei kirihimete,
a note (23) o nga ra ka hui katoa ki waite-
toko nga iwi o Taupo, e (260) Tangata
haunga nga wahine me nga tamariki ko
te nui atu hoki tera o te tangata, ko te
take o tenei kirimete.
i. He whakanui i tera whanautanga o
to tatou Ariki o Ihu karaiti, o te kai
whakaora o te ao, katoa.
II. He kohikohi moni mo te minita-
tanga o Taupo, i hui katoa mai te Hahi
o Ingarangi me te Hahi o Koma ki konei
i taua ra me e ratu karakia hoki o Taupo
no te (23) kanoho tenei huihui nga tan-
gata i te (25) ka pakarukaru katoa ko te
moni i kohia e tenei huihui e (£22 12s)
na e hoa noa he mea whakamiharo tenei
te kohi moni a te Hahi o Roma mo te
minitatanga o te Hahi o Ingarangi, nae
te ringatu i kohi ano me ratu karakia
katoa o Taupo Ihia me Taupo wehia i
kohi ano ratou, no te ata o te ratapu )
i te (24) o nga ra i whakatuheratia ai te
whare o te tepu kainga ko nga kai o
runga ko nga kai katoa a te Pakeha e
kitea nei e tatou ki roto ki nga whare
manuhiri, a tae noa ki te tina a tae atu
ki te hapa, i te (25) ka tuhera ano te
whare tepu, tae atu ki te tina katu te keke
ara ko taua keke he pai rawa te mahi
be putiputi katoa a runga he rare ano
nga putiputi ko tenei keke he mea mahi
mai i Nepia te tangata na ana i tohutohu te
mahinga o tenei keke na Paranene e noho
ana ki wharerangi ki te whakaaro a nga
Pakeha o konei e £5 Pauna te utu o taua
keke.
III. O nga take o tenei kirihimete he
marena i nga mokopuna a te Heuheu
Tukino raua ko te Rangi Tuamatotoru ara
Hare Tauteko kia Kerenapu Tauri, Re-
nata Ngaha na kia te Iwiheke Te Umukoha
kohu, kaore he mahi ke i roto i tenei
kirihimete kani kani purei hoiho haka
takaro i turakina, katoatia enei mahi i
peneitia ai kia kaua enei mahi katoa e
mahia ite ra o to tatou Ariki o te karaiti
ma nga mahi tika hoki kawai kororia ai
te Atua, ko te rarangi i kauhautia e te
Minita i tenei ra kai a Ruka II 14 ko
tana whakahaere i tenei rarangi i tikina
ki te tahunga a Mahuika i te whenua ki
te ahi a pau katoa te ngaherehere, he nui
ano nga rakau nunui i taua wa he totara
he rimu he kahika he matai he miro he
kauri me nga rakau pakupaku he patate
he hinahina he kaikomako te paunga o
te ngahere i te ahi kihai te ahi i haere
ki ngarakau nunui haere ke ana te ahi ki
nga rakau pakupaku noho ai ara ki te
hinahina ki te patate ki te kaikomako,
waihoki i te whanautanga o te karaiti i
reira ano a Herora a Ponotio Pirato me
kaiapa me te runanga rangatira o nga
Hurai o nga tohunga o nga Riwaiti o
nga Parihi me nga karaipi me nga Haur-
ki me nga Hepara i te haerenga iho o
nga Anahera ki te tahia i te ao ki te
maungarongo rae if whakaaropai ki nga
tangata kihai ratou i haere kienei rangati-
ratanga, haere ke ana ratou ki nga He-
para whakaatu ai kua whanau a te kara-
iti, a na nga Hepara i kauhau te rongo me
te whakaropai ki Peterehema tera atu te
roanga o tana kauhau e hoa e te Etita
mau e whiriwhiri atu nga kupu e tika
ana hei mauranga ma to manu ma Huia
Tangata Kotahi, Heoi ano.
Rawiri Kahia
Hori Tauri
The Rev "Hoeta te Hata"
Enoka te Aramoana
Winiata te Rauna
Otaki,
Tihema 20, 1893.
E hoa E Ihaia Hutana—Tena koe, me to
manu.
E whakaatu mai nei inga mate tini o
te ao katoa, ka pai takorua mahi i ko to
manu heoi te mihi, ka tukua atu te Hua
Miro nei ma to manu, kia kaha te rere
haere atu ki nga pito o te ao nei, ki tena
tangata kuare ki tena tangata mohio, ki
te kii atu kia ratou tenei ahau a Huia
Hei Taringa mo koutou kia rongo koutou
inga korero onga pito Ewha o te motu
nei, kia rongo ai koutou inga kupu
taunu ao koutou teina mo koutou ite
mea hoki he taha rua ahau, ara he
pakeha he Maori, heoi ko tenei e aku
matua me aroha mai koutou ki te tahi
popo hinau maku hei o ake moku kinga
huarahi e haere ai ahau kei mate ahau i
te kai kite huarahi, e kore o tatou kuia
E rongo i te matenga o ana mokopuna
i te Waipuke, heoi E te iwi kia rongo
mai koutou ki taku tono atu kia koutou
otira E ki ana a Ihaia te Poropiti E te
Ariki kowai i whakapono ki ta matou i
rongo ai, ina i rongo ai na te whakapono
i whakapono ai na te kupu, koiara
tenei kua rere atu ahau kinga wahi
katoa o te motu nei, heoi kotahi, kotahi
o tena o tena wahi i whakapono mai
kiau kaore i tokorua i tokotoru i to kowha
ranei i maha ata ranei Engari kotahi
ano te tangata ote kainga ka mitua ku
mihi kia koutou E te iwi tena koutou.
KATOA KATOA.
I tu ano te tahi huihui nga Angati
Raukawa ki Otaki nei he whakahaere
tikanga ano mo te pootitanga a te rua
tekau nei kati kaore E tino maha aku
whakamarama ake mo tenei taha kati.
Ka whakamarama ake ahau i te kupu
a tetahi tangata I kite ahau i te Otaki
Taima, ko ana kupu e ki ana ia kaore a
Ropata te ao E pai hei mema mo te
Paremata i te mea he tangata kuare, ka
mate te Iwi Maori me ata Titiro ano ki
te tahi tangata matau hei mema mo te
Iwi Maori, kati he kupu poto taka kowai
ra te tangata matau ina hoki kaore te ao
katoa E whakapono ana ki te karaipi
ture, mei whakapono katoa tatou ki te
karaipiture katahi tatou ka matau ki te
tangata matau hei mema ko tenei E hoa
ma kaore He tangata matau o tenei ao,
E ki ana hoki a paora, Apotaro, kaore he
tangata tika o tenei ao kaore kia kotahi
E pera ana hoki ahau roe ta paora E ki
nei kaore he tangata tika kia kotahi hei
mema mo te Iwi Maori, kia ora ai tenei
motu a Niu Tireni.
H. M. NGAPAPA.
Waipawa,
Hanuere 1st, 1894.
Kia Huia Tangata Kotahi, E hoa mau
e hari atu e nei kupu, hei titiro iho ma
nga iwi e rua, e nono nei i Aotearoa, me
te Waipounamu, E hoa ma e nga hoa
aroha, me nga whanaunga rae te hunga
Tapu a te Atua e noho nei i Aotearoa,
roe te Waipounamu tenei ka tukua atu
nga kupu o te hui a te Hunga Tapu i tu
ki Porirua wahi o Poneke i te 23 onga ra
o Tihema, nga kupu i whakahaerengia e
taua hui hei painga mote tinana mote
wairua, Tuatahi ko nga iwi i tae ki taua
hui o te Hunga Tapu o Heretaunga, o
Tahoraiti, o Wairarapa, o te Waipounamu
Manawatu, a he nui hoki nga tangata o
waho i te hahi i tae ki taua hui, Tuatahi
o nga kupu i whakahaerengia e taua hui,
kia mau ki te whakapono e te hunga
tapu kua uru ne; kite hahi o Ihu karaiti,
note mea e whakapono ana tenei hui hui
nga tangata ko te hahi tuturu tenei ote
Atua kua whakahokia mai ki te ao,
Tuarua o nga kupu, E te hunga tapu i
roto inga peka i nga pariha kia kaha kia
a, whakapaia hoki a roto i o koutou
whare, kia tipu ai he painga, ki nga
tangata katoa, Tuatoru, me mutu te kai
Waipiro, me mutu hoki te purei kaari,
me mutu nga tohunga, Maori te tae ki
nga takiwa katoa ate Hunga Tapu note
mea ko nga mea tenei e whakararuraru
ana i te hunaa whakapono, no te mea ko
enei tikanga e whakaatu tia ana i roto i
te karaipiture, Tuawha, Ite Ratapu ka
hui nga pakeha o waho i te hahi ki roto
ite whare karakia kite whakarongo i te
kau whau, ka tu ko Pene Katata, te
tumuaki o taua pariha kite kauwhau ki
|
|
6 6 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
nga pakeha, timata mai ite 2 o nga haora
tae noa kite 4 onga haora, Henui te pai o
nga pakeha, tane wahine, tamariki, ki te
whakarongo i nga kupu kauwhau a Pene
note mea i whakatakina e ia nga tika
nga o te whakapono, i roto i nga karaipi-
ture, E noho ana tetahi pakeha i roto KO
te Kia te ingoa, he nui tona whakapono,
me tona hari hoki, ki tono rongonga i
nga kupu i whakapuakina nei e Pene,
Tuarima. Henui te pai o nga tangata
whenua nana taua hui i karanga kotahi
tonu te Wairua, i nga tane, i nga wahine,
inga tamariki, He nui hoki te kai i taua
hui, Tetahi hui pai ata o te hunga tapu,
i runga i tenei motu Hemi te rangimarie
onga iwi katoa, o nga Maori o nga pakeha
i hui ki reira he nui hoki te atawhai o te
tangata whenua, ki nga manuhiri, He
nui hoki te papai o nga kai, me to ratou
kaha kite taka kai, Na
Arapata, Meha.
Kahukurawhitia,
Tihema 14, 1893.
Ki te Etita o te Huia Tangata Kotahi.
E hoa tena koe.
Mate atua koe e tohu e tiaki mana ano
hoki E whakaroa ou ra mana ano hoki
E nuku atu ou tau i te ora roa me
matau ano hold i te upoko ote motu nei
mana hoki E whakanuku o matau ra i
te ora roa me o matau tau i te ora roa.
Heoi te mihi, E hoa E te Etita o te
Huia tenei te mihimihi iho nei te tangi-
tangi iho nei ki nga whiu a te atua i
whakapangia Maina ki te na wahi o to
tatou motu i panuitia mai nei e te Huia
Tangata Kotahi ki au mate, whenua mate
tangata kau mate hoiho mate hipi mate
taewa mate witi mate Oti mate Paare
mate taiepa mate piriti ote tereina piriti
tangata he nui rawa tena aitua i pa mai
ki te na takiwa, o Aotearoa heoi E na
kupu.
He kupu ke enei mau e uta atu ki
runga i a te Haia Tangata Kotahi hei
titiro iho ma nga tangata matau hei
whakatika hei whakahe iho E ngari e
mohio iho ana ano au ki te he ko te be
koia tenei e whakahe ana ahau mo te
Paremata ote kotahitanga mea ake nei
ka tuki Turanganui a rua, ite tau 1894 ko
te he he huri koaro, he hoki ki muri aha
koa mano tangata rau tangata ki te kii
ka tika ka tika, e kore e tika e ngari mehe
mea i waiho mai i Turanganui arua i te
tau 1892 ka pai i te tau 93 ki te Waipatu
me haere whakamua tonu, hei Tamaki i
tenei tau e haere ake nei hei te tau 1895
hei te upoko ote motu nei tuturu iho ki
konei, kei te upoko ote motu nei nga
taringa kei te upoko ote motu nei te ihu
kei te upoko ote mota nei te waha nga
niho te arero e mohio ana koutou nga
tangata matau ki nga mahi a enei mea
i whakahuatia ake nei he mahi ano ta
nga taringa he mahi ano ta te waha he
mahi ano tanga Niho he mahi ano ta
nga kanohi he mahi ano ta te arero, heoi
tenei te tahi-kupu ki te kore te ra a te
whiti raua ko Toha ka tu pea tena Pare-
mata, ki te Pono te ra a te whiti raua ko
ohu kaore e tu taua Paremata ka tere
ke nga tikanga ko ai ka hua ko ai ka
tohu.
Heoi nga kupu Na to koutou hoa aroha
pono kairunga tonu i tona moenga e
takoto ana.
Na Heremaia Tamaihotua.
He matapo he kopiri.
9
Whangara,
Tihema 23, 1893.
Ki te Etita o Huia, Ehoa tukua atu e
koe enei kupu ki runga ki to tatou manu
hei hari ata kinga wahi katoa o Aotearoa
me te Waipounamu koia tenei E aku hoa
pono i roto i to tatou kotahitanga ine nga
mea hoki i waho ote kotahitanga he wha-
kaatu tenei naku i aku mahara monga
ra kua hori a kenei ki mari i timata mai
nei ite 11 onga ra o Aperira ote 1893. tae
kite rua 23 o Tihema ote 1893, emahi
nei tatau otira kua mutu taua mahi i
enei ra i roto i aua ra paana te mamae ki
roto kite ngakau ote tangata mote mahi
nei a te poti mema e taea Huki koa e
tatau e ngahoa te pehea ite whainga a
tu kia hinga nga kupu a tetahi kai wha-
kahaere ehara mai ana hoki koia ano kei
te roia te rite ka haere atu hoki tetahi
Pera ano nareira ka a wanga
wanga taku ngakau ka penei hei aha ra
kia maharatia ete tangata enei ritenga
kua whakaatutia ake nei nate pakeha
tenei mahi te poti, ehoa ma ko ahau note
taha au kia Wi Pere kua mutu te po i e
ki penei ana au kiaka hoa kai whaka
haere poti mema menga mema ano hoki
me whakamutu te mahara ki aua mahi
kua whakaatutia ake nei kua whakaatu
au i taku whakaaro mo tatau mema i roto
i taku nuipepa tuatahi iki penei au tenei
hunga katoa he hunga poono ratou a
Henare Tomoana Hori Ropiha Tunuia
rangi Me Wi Pere Hoki, kite tu tetahi o
ratou koina he mema mo tatou, hei
enei kupu tatou ka marama kia ua kupu i
runga ake nei he tika He utu ano ia
mo aua kupu e ra kupu, kati kite rawa
iho nei ko Mangakahia ano hoki tetahi
mete Heuheu a uru katoa raua ki roto ki
taua mahi aku no reira au ka whakaatu
i aku mahara i roto i au koia nei ka
tukua atunei ki to tatou manu kia kite
aku hoa inga motu erua nei.
Kati kei hoha Tetahi na to koutou
hoa.
Hapi Hinaki.
Te Kao Parengarenga
Hanuere 2, 1894.
Etita o Huia, E Huia, me nga kai
whakatere, iakoe hei konei.
E hui mau, e uta atu aku kupu, rua-
rua nei ki o parirau, hei titiro iho ma
nga marae i Aotearoa, me te Waipounamu
i roto, i te kotahitanga i waho ano hoki.
Tena koutou katoa, I runga i nga
korero, whakino moku i mua o te pooti,
nareira, ka tukua e au enei kupu hei
titiro ma nga hoa.
I. Kupu tuatahi, mo taku kuare (ae),
Tenei ka eke kei runga i te taumata kia
marama ai te matakitaki, ki te rerenga o
nga tao a nga mohio tanga, nunui i hoa-
ina nei nga tapuae i tohia nei kia Kara-
kawhati i te hui i te Waipatu i o Haea-
wai ka 51. oku tau, e rongo tonu ana
ahau, i tenei kupu tangata matau a ko
aua, matauranga, kua tae katoa mai ki
te Paremata i Poneke nei a he aha nga
hua? Ko ahau nei e hara ahau i te
tangata matau, korero ranei i aku wha-
karo, mohio pera me etahi tangata, otira
e aku hoa, Pai, ata te hamunga a Eparai-
ma i te whawhakinga waina Apietere,
Whakariterite 8. 2. He kapu naku, ka-
hore kau he tangata matau, E matau ana
tatou ko te tahi wahi anake engari, ki
an nei, ko te tangata matau ko te tangata
e mahi ana i tana mahi i runga i te nga-
kau pono me te wehi i te Atua, i ona iwi
hoki, ko nga mohio pakeha me nga tari-
nga rongo ki te reo, koia tonu na nga
take mate mo tatou na ena ahua, e taute
nei tatou i naianei, a homai ke nga tai-
mahatanga o aua mohiotanga, ki au pehi
ai, maku, e pehea te pooti o te Tai Ra-
whiti, (kia tika ra ).
II. Kupu tuarua mo te kotahitanga,
No roto au i taua tikanga a i au e noho
mema ana ho taku hiahia nui ko nga
mahi anake o te kotahitanga hei mahi
maku i u tonu au ki te kotahitanga a tae
noa toku mutunga, Nareira ahau e patai
atu nei, He aha taku hara ki te
kotahitanga me ona tikanga ? I ma-
hara ahau ki taua kupu kotahitanga
he kotahitanga no nga iwi no nga wha-.
karo no nga mahi no nga tikanga i wahu
o te tinana tae atu ki te ngakau pono,
No naianei au ka mahara kua kotahi nga
ngutu kahore ano te ngakau i kotahi,
nareira ka huri atu au i taku tuara ki te
kotahitanga, kei miharo mai ki tenei
kupu, he whakaae taku i taku peinga e te
kotahitanga ki waho i te hui i Ohaeawai,
(ae ka tuara ahau)
III. Kupu tuatoru, mo nga Pire o te
tau kua hori nei He pone rawa atu taku
. korero i pakangatia taua Pire e maua ko
Hoani a ma maua hoki e aha ai otira
kahore aku wehi i aua Pire i naianei i
mutu taku mahi i runga i toku mohio
kua whatia e au ona niho purakau he
niho kai u nga niho i toe mau ano e
whakaae kangau aua niho, kua kite
ahau i te korero a te Whatahoro te.
Pirimia o te Kotahitanga No. 26 o
Huia mo te ahua o taua Pire ae ka tika
ko taku korero tena e whakatekaina nei
ahau naku ra i whawhati ona niho
purakau.
IV. Kupu Tuawha mo nga mahi i
homai maku E rua nga toenga mahi a
te hunga mate i homai ki au ko te
Ripoata a Ihaka me te Pire whakaora
iwi Maori a Taiwhanga I tukua aua
mea ki te whare kaore au i whakahawea
ki nga whakaro a te iwi kahore au e
korero nui mo konei kua kite hoki
koutou i nga Puru Puka o era tau I
tukua e au nga Kape o nga Pire Maori
ki nga takiwa katoa kia mohiotia ai
mehemea pehea a ratou whakaro mo aua
Pire He nui nga Pitihana a nga iwi o
runga nei whakino i aua Pire ko toku
takiwa hore rawa he Pitihana i tae mai
ki au, noku ake toku kaha turaki i ana
Pire
Hei kupu mutunga.
Kia pai te whakahaere a nga minita o
te Kotahitangakei ringihia tonu tia mai
nga waina tawhito ki nga ipu hou nga
waina hou ki nga ipu tawhito kei
maringi nga waina ki waho I te mea
kahore ano te tikanga i mau, I kupapa a
te Rarawa mo te pooti ko nga Kupapa o
Hokiangai pooti katoa He Waiata tenei ka
eke nei au kei runga te hoe i a manea hei
katokato i te raupororua e tatari atu
aua ituki taua mai na te waru te hokai
noa, turu rakau e tu ki Poneke ra. ka
ngaro noa koa, he pakeha nana i tope atu
i, Heoi ano
Na E. Te M. Kapa.
|
|
7 7 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
Karamaene,
Hanuere, 9th, 1894.
Ki te Etita o Huia, Tenei ahau tena
koe ko te paemaunga nei ko te ihu kei
Waenganui ia tatou e tau arai ana heoi
kaore e kite atu kaore e kite mai ehoa
tena koe whakawaha atu ta tatou mokai
kia aku kupu hei titiro iho ma te kanohi
hei mohio ma te whakaaro Ikohi moni
te takiwa ki Moehau Hurinoa i whiti-
anga mo te kotahitanga ara mo to matou
mema mo H. Mangakahia heoi ite Rongo-
nga ui kua taka iho ia i tona tanga o mua
ka mea nga tangata ara nga iwi i kohi i
taua pauna kia whakahokia mai a katou
moni, kaa hinga nei hoki a Mangakahia
ina ianei kua mea nga iwi o konei ki nga
tangata nana i kohi aua mani kia wha-
kahokia mai e ratou aua moni no temea
kua hinga a Mangakahia ka mea toku
whakaaro e mate ana ite tango ta e ora
ana ite putake ki te noho tonu nga moni
i nga tangata nana nei i kohi Kapau i
una tangata i runga ite roa kaore i
tukua atu aua moni ka tono ahau kia
homai taku no temea i kohi ano ahau
ite paana a kati ko nga moni i kohia e
matou enga iwi o konei kei nga tangata
nana i kohi kua tukua atu ranei kua pau
ranei engari ki taku mohio kua pau
etahi o aua moni no te mea i mea atu
ahau ki tetahi o aua tangata rae tuku atu
taku ki te kore me whakahoki mai kati
i konei ka whati to tuara e tamariki ana
ana koe kaore ano koe i Pakarinoa.
Heoi ano na
Tautohe Waaka.
Hauke,
Tihema 21, 1893.
Ki te Etita o Huia.
E ta tena koe.
Kia ora koe te tangata e mahi ana i te
tikanga o nga kupu nunui e takoto nei
i te Aroaro o ia tangata o ia iwi, kia ora
tonu koe, Tenei taku kupu mau e maka
atu ki te kiira o Huia mana emauatu ki
nga marae o nga hoa aroha e noho
maira i nga taha o te Aitua ate Taniwha
nei ate wai, I puta nei ki Heretanga me
ana wahi katoa, ko toku mate i taua
Taniwha koa matau Hoiho ko toku
Tuahine ko Rawinia Tukeke me a maua
tamariki, ko aua hoiho he hoiho mahi
Parau, hoki, E hika kote take o tenei
kupu i tukua atu ai e au, ko aua
hoiho he mea kawe ki te tariana a te
whatu, e tu nei te ahua i roto ia Huia
koia te take i kawea atu ai ki Patangata,
tu tonu atu i reira, mate atu ki reira i te
wai kaore au i mahara ka puta hoki a ia
ki tetahi mahi ke atu mana i tua ata o
tona Tariana taku mahara ka noho
tonu aia kite wiini o tana tariana otira
kaore ia i tiaki koia te take ka mate
kuare noaiho nga hoiho i te kore kai
tiaki, ko aua hoiho e toru nga katua e
rua nga kuao kotahi te uha kaore he
kuao ko tetahi o nga kuao nate tariana
a Ropitini, i te aute. E wha pauna i
utua ui e au kia Ropitini, kote kuao a
tetahi nate tariana Purei i mate katoa e
nei hoiho, kaati i konei mau e tuku atu
kia kite mai nga hoa i toku mate.
Na Tutere Ponatahuri.
Kinga hoa tuhi mai he moni kaa
tukua mai hei utu mote Nupepa i te
tau—
£ s d
Heremia Taurewa.. ' 1 O O
Mereana Waipuhu.. 100
Tamati Maire.... 100
Piripi Reupena..... 100
W. M. Hoeata.... 100
Raihania Kahui.... 100
H. Tamahau.... 100
HOIHO I NGARO
Taku Hoiho i ngaro ki Korangata ko taua
hoiho he whero, he uha, he ma te waewae maui
o muri kaore he Parani he ma porohita kei te
rae, ki te kitea e te tangata mana e Kawemai
ki Ngatarawa ka hoatu e au te moni kotahi
Pauna, kia ia.
Na Hanara Ihaka.
P. KEMARA,
E Whakaatu ana ki nga tangata o
NEPIA ME HEHITINGI,
me ona hoa Maori, kua tae katoa mai nga kaha
boa ki tona whare.
KO ANA KAHU
He Koti Wuuru, me era mea katoa e pirangi
ana te tangata. Kei aia hoki nga ahua,
mahinga kahu hou, pai hoki, o Ingarani.
Me haere mai koutou, me homai he ota kia
mahia he kahu pai mo koutou ko nga Utu
TARAU •• •• 15s Herengi
HUTU •• •• £2100
HUTU Mete Tarau i waho
haere atu ite • • £3 15 O
Kaua e kore te haere mai ki au, kei au te whare iti
te utu, koianei Anake te whare e hoatu ana erua Tarau
mehemea ka homai koutoheuota kia mahia he kahu mo
koutou, ko ahau te riwhi o J. B. TOROTANA i te taha
ote MAHONIKI HOTERA NAPIA.
Ka nui te whakapai o nga tangata ki taku mahi
kahu, Ina hoki ka whakaaturia nei tetahi ete
whakapai tetahi tamata moku.
Ka WWW tau e mahi ana P. KEMARA ki au
kaore ano i kitea te ahau te he i aia kaore ano hoki
he tangata i mea mai kei te kino tana mahi kahu,
engari e whakapai tonu ta ratou i aia
J, H. TOROANA.
B whakaatu ana hoki ahau ki oku hoa maori ka tae
mai ahau ki te Toa ite taha ote HOTERA o MARONI
i nga Turei me nga Paraire ite waru ite ata o nga
haora tae noa kite rima. Haeremai homai to koutou
Ota ki te tangata tino mohio kite mahi kahu.
AMARA.
TARIANA MOMO.
Me haere katoa mai nga uha Momo Purei ki
ta mauti Tariana he Tariana pai kaha he toa
kite whai manuka no na Tipuna mai tona toa
tae mai ki aia ka nui nga Purei e riro ana ite
Toa nei,
IA AMARA.
Enga Hoa Maori Pakeha, kawea mai a koutou
uha whaka matau tia, ko tona whakapapa ko
ia tenei, ko tona tamaiti tua tahi ko kimiri ia
te korana o mangatarata he toa ano kite whai
manuka otira kai te rongo koutou.
Kote utu mote uha kotahi e £5 OB, e rua uha
nui atu ranei me whakarite te atu.
Na Rupuha Te Hianga
Me te Oti makene toohi
Porangahau.
PANUI.
TARIANA.
Ka haere tenei hoiho inga takiwa o Hehitingi
Karaiwa, Papakura, Tarateera, me Miini i tenei
tunga Tariana.
Te Tariana mau mai o Tawahi a Poni Tanatii
(Bonny Dundee, ) i mua ake nei e mohiotia ana
ko, Rangiwhata ( Monksford) ko tenei Tariana
ko Poni Tanatii na Paraiti o Korowei (Pride of
Galway) ko tona whaea ko Hetapere (Heather
Bell) na Rore Paorawhata (Lord Paulworth)
Matene Kotarani (Scotland) a he mea mau mai
na J. Riiti o Oamaru, ko te utu mote uha
kotahi e £4, e rua uha nui atu ranei, me
whakarite te utu Kurumu, 2s 6d me utu ite 1 o
nga ra o Hanuere 1894.
HONE EWANA,
Hehitingi.
Hepetema 21, 1893.
PANUI;
Panui kia kite nga hoa maori Pakeha hoki
kua oti ito matau kamupene te whakarite ara
te whaka Ra popoto nga Tikanga mo nga hua
rakau o to matou nei takiwa o Tereinga
Wairoa kite hiahia te tangata Maori Pakeha,
ranei kitehua Rakau ma ratau me haere mai
kite Hoko Aporo Paramu Pititi kuini waina
Pea kuihipere. Tere otira nga Tini hua rakau
katoa kei konei kei a matau kei tereinga nei
he ngawari noa te utu kite tae mai te tangata e
hiahia ana kite hoko hua rakau mana kei
reira ka whakaatutia te utu kia ia me he mea
mato matou kamupere e tuku atu kite tahi atu
waahi kanui te utu mo nga hua rakau, Haere
mai haere mai e hoa ma maori Pakeha ma kite
matakitaki ite reinga o Reko, He rere he hui
nga no nga awa no Ruakituri me hangaroa ko
te mea Pai kote kite anga kanohi kaua ite
Rongo korero ko nga kanohi kia kite te mea
Pai He iti noa te utu mo te haere kia kite e ono
kapa noa kite haere a wae wae kite haere ma
runga waka kite mataki taki i taua Rere kotahi
hereni.
Heoi Na Matau Na Ngaatihinehika nga tane
nga wahine nga tamariki.
W. M. Hoeata Pehimana.
Tekai Tuhi i tenei Panui.
PANUI.
TARIANA.
E hou ma whakamata te mau ia koutou uha
ki nga Tariana Pakeha, engari kawea mai tenei
Tariana kia puta he hoiko kaha te mahi mo
koutou, ko tenei Tariana he tamaiti na te
Tariana ote Makarini, ko tona papa ko
koparanga kirihi KO tona koka he tama-
iti na Riri tione Tariana a Henare Rata,
kei wareware koutou ki to koutou hoa
ko nga tangata e hiahia ana me mau
mai e ratou wha, kite kore me tuhi puka-
puka mai maku e tiki atu, kote utu mote
wha ki nga maori e rua pauna te kau hereni
£2 10s, ki nga pakeha e £ toru pauna £3.
Na to koutou hoa
NA TE WHATU RENATA,
PATATANGA
|
|
8 8 |
▲back to top |
HUIA TANGATA KOTAHI.
PANUITANGA.
Kinga Iwi katoa ote iwi Maori. E noho
maira i Aoteaaroa mete Waipounamu
Kua oti ite Komiti o Huia Tangata
Kotahi Nupepa te whakatuturu nga take
e mau i raro iho nei.
1. Ko tenei Nupepa, he Nupepa Maori
i raro ite kotahitanga o te Tiriti o
Waitangi. E tu ke ana tenei Nupepa
nga mana Kawanatanga Pakeha, mo era
ata tangata e hoa ina nei he Pakeha.
2. E taia ana nga korero o nga hai inn
tukua mai. Menga rongo korero, menga
whanautanga tamariki, marenatanga,
inenga tangata mate, mera ata korero e
tika ana.
3. E kore e taia e tenei, Perehi nga
korero whaika kino ingoa mote tahi
tangata. He mea tino kino hoki tena
kinga Perehi katoa ita ao.
4. Me whakaaro nga iwi onga motu
nei ki te oranga mo tenei Nupepa. Ara
kia rite te whakaro kite ngaki oranga
kia whai kaha ai nga kaimahi o tenei
Nupepa.
5. Ko tenei Nupepa e timata atu-ana
inaianei No reira ka whakarohia ki tenei
e rua putanga ite marama ki te tangata
e tono ana, kia tukua ata te Nupepa kia
ia.
6. Ko te utu mo tenei Nupepa, ite tan,
Kotahi Pauna. Ka tukua tonutia ki te
tangata e tuku mai ana ite Pauna mote
Nupepa ite tau. Ko tenei moni he moni
iti rawa ara te paana kotahi inga moni e
ruke-a noa tia ana e te tangata ite tau
kotahi.
7. Kia kaha nga Rangatiranga hapa
ia wahi ia wahi o Aotearoa mete Wai-
pounamu ki te awhina i to tatou Nupepa.
H ei Reo hei taringa mo tatou hei whaka-
atu hoki kia tatou inga mahi o to tatou
kotahitanga.
8. Kia marama te tuhi mai ate tangata
i tona ingoa mete ingoa ote kainga
mete Poutapeta hei tukunga atu ite
Nupepa.
9. Me taiki te tangata i tana Nupepa.
Kaua e rukea noatia ko to tatou kuare
hoki tenei ki a tatou Nupepa ka mutu te
korero ka riro ata i tetahi tangata ngaro
atu.
REREWE WHARE KAI
HEHITINGI.
Kai, i nga haora katoa, He Hapa, Tio He
Ika, Tikaokao, kei konei, katoa nga kai, e
pirangitia ana, Haere mai ki to koutou, hoa
kia.
HONE TEERA,
Rangatira o tenei whare.
J. MAKITEI
NONA TE WHARE
ite taha o
PAAMA TAKUTA
i rawahi mai ote
REREWE TEIHANA
E whakaae tuturu ana ahau kei toku
whare nga taonga iti te utu, kei au hoki
te whare mahi kahu wahine, Tamariki.
HAEREMAI HAEREMAI
Ki au ki te whare iti te utu
NA
J. MAKITEI,
HEHITINGI.
PANUI.
Noema 18, 1893.
Kotahi taku kuri note tekau ma rima 15
Oketopa nei i ngaro ai mehemea kitea ete tangata
me kawe mai e taua tangata kia au maaku e ho
atu. Te pauna kia ia kote ahua ote kuri he
ahua kiwikiwi te huruhuru be awhekaihe
taua kuri kote kui he kerihaona kote papa he
taika haona.
Heoi.
Na Te Rangi Tohi tu.
PANUI.
MAKUIHI.
He Tariana mahi kei Te Aute e whakaekeeke
ana i nga uha ko Tenei Makuihi he uri Ko
Makuihi, Tariana a Waewuru i Hehitingi, He
uri kaha, ki te too inga mea taimaha rawa
kawea mai a koutou una ko te utu mote uha
£3 10s, ki te maha atu nga uha roe whakarite
he pai te Patika.
H. TUPAEA.
PANUI.
HEHITINGI TOA.
Te whare ite ake te utu mo nga mea katoa.
W. C. MATIHANA.
AE. AE. AE.
KEI KONEI NGA.
Huka iti te utu Kei a
Ti iti te utu PITI ME ONA
Hopi iti te utu hoa Toa
Kanara iti te utu moni takoto i te tuha o
Tiamu iti te utu • te
Raihi iti te utu WHARE O
Karani iti te utu PARAIHA
Paramu iti te utu e hoko nei i a ratou mea
Tini Riihi iti utu. katoa mo te moni iti
Haere mai kia tere ka kite koutou i te iti o te
utu o nga meae hokona ana i konei.
PANUITANGA.
Whare rongoa i muri ake o te Teihana
o te Reriwe.
Ko Hohepa Paana, he Takuta, kaa
whakapuare tetahi whare Rongoa ki
Hehitingi nei. Ko ona tan e mahi ana
ki Turanga 14. Nui atu tona whakapai-
tia i reira. Hei toha mo tona pai, kei a
ia nga kupu whakapai a nga tangata
mona. Ka kore koe e ora i etahi atu
tangata, kana hei poari, me haere mai
ki te tarai i a Paama, a tera koe e ora.
Te piwa te ngau paku, niho tunga, me
era atu mate ka ora i ana rongoa.
Kaore he rongoa pena i etahi atu takuta.
Nga mate wahine katoa e ora ana i a ia.
Ko nga mea e pangia ana e te mate me
haere kia ia a ka ora ratou.
PANUI KI NGA MAORI.
HAERAMAI, HAEREMAI,
Katoa koutou tangoha. He Tera he
Pararie mo koutou me a koutou Tamariki,
Wahine. Hanihi mo okoutou Paki ia
TEOTI RANA HEITINGI.
Whare ite te utu i Haki Pei rawahi
mai i te
HOTERA O KARATANA.
PANUI.
TE AIRA HIKO MOTE MATE RUMATIKI.
Ara ko te Rogoa e mutu wawe ai te
mama e onga mate katoa.
He rangoa tenei e emutu wawe, hohere
ai nga namae o Te Rumatiki mate pera
ano te ahua Mate Hukiki ara Matare-
kereke, Tuituki Takoki. Te ataunga
ranei a te katipo a te aha atu ranei. Ara
mo nga mamae ka pa ki te tuara ki whea
ranei o te tangata. He whakamohiotanga
tenei mo te whaka-maeinga o tenei
Rongoa. Ukura tenei aira me to miri
kauaranei e miria ka te ahua o te tangata
mate te tangata mate te tikanga
Whare Tumaki Na Peteriki me Co
Tikahou Amarika Kai a ratou anake kei
Poneki
2s 6d mo te patara Hei pani anake mo
Waho o te tinana
Ko to ratou Eihana ko
W. J. TAEAMANA, HEHITINGI.
PANUI
KOREROTIA TENEI.
Mehemea ka kino te haere o te wati
mauria mai kia A. MAKAKINITERA e mahi
nei a te whare i te taha o te Tari o te
Huia, Nupepa Maori i rawahi mai o te
rerewe teihana ka toru nei te kau tau e
mahi ana i tenei mahi Wati Meke, mahi
Riingi Poroti me ora atu mahi ko nga
mea e mahia ana e kore e kore te pai, he
iti noa hoki te utu, kera A. Makakinitera
nga Wati, karaka pounamu pai me era
tini mea atu. Mohiti kanohi, pura aha
atu ko nga karaihe tonu e pai ana mo
nga konohi he iti rawa te utu nga mea
katoa haere mai Haeremai tirohia koutou
ta whare o
A. MAKAINITERA..
I te taha o te Tari o
TE HUIA, NUPEPA MAORI,
REREWE TIRITI
HAMUERA HEMI
E hoa ma kua hokona e au te mahi
Hu meka a kaata i te taha o te iwi
Nupepa Maori Haeremai Haeremai ina-
ianei ki to koutou hoa kia Hamuera
Hemi Tango Huai Ranui toku mohio kia
koutou. \_\_\_\_\_\_\_
PANUI.
W. HAIMONA., tangata ote whare mahi
Kaata, Wakena, i Hehitingi, kei au e takoto
ana te tini, paki me era mea e pirangitia ana
e te tangata, mehemea ka pakaru o koutou
paki, haeremai homai kia mahia, ina ano hoki
nga Wakena Wuru, kei to koutou hoa kei a
W. HAIMONA, HEHITINGI.
PANUI.
NO WHITAKA..
Me ona hoa te toa pai ki te tango pukapuka
Nupepa tuhituhi, Pene koriana me
\_\_\_\_\_\_\_era mea atu. \_\_\_\_\_\_\_\_\_
HEHITINGI, HAKII PEI NIU TIRENI.
He mea Perehi e TEOTI me IANGA a he
mea panui e IHAIA HUTANA me TIMOTI WHIUA.
i raro i te Komiti o te kotahitanga.
HATAREI HANUERE 20, 1894.