HUIA  TANGATA  KOTAHI.

   NAMA  3. '  HATAREI, MAEHE   8, 1894. PUKAPUKA   2.

  Tukua mai te whangai i mua ka rere atu te

Manu. E hara i te tika ma te hunga kua utu, i

tana Pepa, e utu te Pohitanga ki te hunga kaore

ano i utu.

  Kote utu  mote  pepa nei ite tau, kotahi

pauna, kite tuku mai te tangata i tana pauna,

ite Pohi, me Rehita rawa, ka tuku mai; kote

tuhi rae penei.

    Kia Ihaia Hutana, Etita o Huia,

                        Hehitingi Nepia.



      PANUITANGA

  Kupu whakamarama ki nga hoa ki te tuku

moni mai koutou, mote Pepa nei, me tuku mai

i nga moni ota o nga Poutapeta, kaua i nga

Pane Kuini, he mea ua ua te homai moni mo

nga Fane kuini i konei.





 

     HATAREI, MAEHE    3, 1894.

KOTAHI PUTANGA ITE WIKI



ITE    iwi Te iti mete rahi, Tenei

  ahau  to koutou  karere, E

    whakaara ana i te iwi E

mea ana,

  Moe  araara moe  araara, katau

 te manu ki te Pae koheri kohe raa,

katiritiria karearea kataka mai tu

ki tona kiwa kia hiwaa, kia hiwa e

te Kuia mete Koroua, te taitama

mete taitamahine, te Kopa meto

Matapo, te iti mete rahi, kia Hiwa

 raa.

  He ra kotahi he whakaro kotahi

he aue tanga kotahi, he mamae-

tanga kotahi, Tapiki whitiki, Hei

koha kinga iwi e pae nei, i runga

i Aotearoa me te Waipounamu,

Te taonga o koutou Tupuna ara

 te kotahitanga.

  I  whakatauki  ai to koutou

 tipuna a Tuhotoariki, (Ehara taku

 toa i te toa tau takitahi, he toa

 takitini taku toa) E whakatu ana

 to koutou tipuna, kei te iwi te toa

me te matauranga kaore ia ia, kia

pera ano hoki koutou, Otira tenei

ano ahau te mohio nei ko to koutou

whakamarama ano tera, Ina hoki

kihai i mutu atu i ta tera, o koutou

tupuna, Pera  hoki ta tetahi o

koutou tupuna, ara, tate Pakaru

ote Rangi, (Huia mai tatau kia

kotahi, Nau kote Manuka, naku

kote Manuka  ka  taitu te hoariri,

Nau kote Rourou naku kote rou-

rou kaora te Manuhiri) E hono

ana tenei whakatauki ki tera, ka

tino marama  i konei te rere o

enei whakatauki, kaore he wahi

wehewehe   i roto, whakakake

ranei. 

  Ite tau 1862, Na koutou  teitei

ara kote kupu i kawea e koutou

ki runga ite Motu nei, kote kupu

ra  tenei, kia kotahi  nga  iwi,

Hoatu  nga raruraru ki runga i te

ture  mate  ture e  titiro, kihai i

Pono, Mei pono pea taua kapu

i   reira, penei   kua    kitea

tenei taonga  i reira, ara te tao

nga  o  Ngapuhi  kua  whaka-

haerea  tatatia ake  nei i  wae-

nga i nga tau maha kua hori i

kiia ai taua kupu, He aha koa e

te iwi, Na nga mamae tenei i hura

kia tatou, i te mea ra kua  rite

katoa te whiwhi  o te iti me te

rahi i te Mamae.

  Heoi kua eke tenei te taonga o

Ngapuhi ki runga i te kupu i kita

ai ma te ture e titiro, He ture hoki

te taonga nei, ara, he ture i ware

waretia e te whakaro, i runga i te

peipeinga anga hau i te whakaro,

o tena o tena, aha koa te tini o

nga tikanga i Omakia ai e tatou i

roto i nga tau maha, a, kihai rawa

tatou i tukua  ete tika kia eke,

Pahuhu iho ano kote take a Pa-

huhu  iho ano, ko  taua wahi

Aha  koa e te iwi B kore pea e

 mau ia tatou te maha o nga tau i

 tohe ai tatou i era nga wa, ki te

 Piki i runga i era tu ahua tikanga,

 Otira he mea whakamiharo, mehe-

 mea ka mau  ia tatou te maha o

 aua tau, a kia pera hoki te maha

 o nga tau e piki ana tatou i runga

 i tenei tikanga ara te kotahitanga

 i  raro i  te Tiriti  o  Waitangi,

 Otira i runga i te aronga ote reo o

 nga motu e rua, e rangona ana, i

 a ra ia ra, e wawara haere nei i roto

 inga hau, Ena e penei, Pikiake,

 Pahuhu iho ano kite taka mutu

 tonu iho, ka rite ki ta nga hoa riri

 e mea nei, E hara, he mahi maori

 kotahi ano te rangi kua  mutu.

 He  aha koa ete iwi ko te taima

 whakamutunga   tenei e kore ai e

 ahei kia korerotia amuri akenei, te

 kaha mete rite, te whiwhi mete

 kore, No reira e te iwi kia kaha

 te hapai i te taonga o Ngapuhi,

 whaia i runga i te whakatauki a

 to kautou tupuna i tohu tohu ake

 ai mo tona Iramutu mo te Wha-

 tuiapiti, I kii ake ai, ia ia, e kohu-

 rutia ana, katahi tera kakaranga

 ake, E ta, e kite koe i to Iramutu

 kii atu, Tenei ahua ia matou nei,

 kei mauria, e ia, ara te Kohuru,

 Engari, kia ko tahi mo matau, he

 tapiki wewete i te awatea kia reka

 ai te taringaki te whakarongo.

 Kotana whakarongo e kii nei ko

 tona whakarongoake ite mate, kati

 kua mate te hunga nana tenei tika

 nga i whaihanga ki Waitangi ite

 tau 1840, mete mea nei ano kei te

 whakarongoake o ratou taringa, a

 koo ratou atarangi e whakaroaro

 tia ana e o tatou ngakau i tenei,

 wa, a, tena hoki koutou e waiho hei

 whakaroaronga ma o  koutou uri,

 ina tupono ratou ki tetahi ra ma

 ratou, anga ra e haere mai nei

 ko tenei e  te iwi mahia te

                             HUIA TANGATA KOTAHI.

mahi, tohea inga wa Pai, kua  

marama  tenei kei te iwi te kaha 

mete rite, ka tahi ka tutuki, kite 

kore  e rite, heoi ra e hara i te

mahi te ngoikore, E ngari manga '

whakaro maha e parepare ana i te

tinana. Heaha  koa  ia koutou  '

waewae  ka haruru  kite koutou

Marae ki Turanganui a Rua.









    NO HERETAUNGA.

             ——+——

   Kua tae mai te Reta a Tare Tikao, o

 Rapaki me te Pauna i roto mote Pepa

 kia ia mo te tau hou.

   Koa tae mai te Beta a M. Ngapapa o

 Otaki he patai mai mehemea kua mutu

 te rere a te Manu kia te.

   Kei te Tiu tonu te manu nei i nga

 Putanga katoa ki te hoa kia M. Ngapapa.

 —Etita.

   Kua tae mai te Reta a te Ae B. Reweti

 i tuhia mai i Moawhango he mea mai kia

 whakangahia ata te Hihi o te manu nei

 ki reira, heoi tae rawa mai te Beta nei,

 kua Tiu ke te manu Nama 2, kia ia ki

 Whanganui.

   I Nepia i nanahi, i tetahi onga kaipuke

 e tauana i tona Tauranga Ka  timata

 te pupahi ote hau, motu ana nga Haika

 e rua, tata tonu taua kaipuke ka paea ki

 uta, na te kaha onga Heramana i runga

 i o ratou poti ki te to ki waho ka ora,

 mehemea i kaha tona te hau kua u taua

 kaipuke ki uta

   E  kii ana te poohi pepa  o Poneke

 kaore te kawanatanga e  whakaae kia

 puta  a Rihii Paraihi, (te wahine i ko-

 huru  nei i tana tamaiti ) ki waho ote

 whare herehere, e hara hoki ite mea kua

 whakataua  kia noho aia, ki reira engari i

 hoatu  ki reira tatari ai kia tu rano  te

 Hupirimi kooti, e mea ana taua pepa, he

 aha ra te take i whakaaetia ai e tahi kia

 puta mo  a ratou mahi pera, a ko tenei

 kia kahore.

   E  mea ana tekai tuku korero te pepa,

 o Nepia, ka nui te hiahia o nga Minita

 ote kawanatanga, kia hinga ate Taute i

 taua whakawa, ina hoki ko tetahi onga

 kai korero mote  taha whakahe  ia te

 Taute, i mea kia unu i aia ki waho, ko

 taua tangata he tangata mahi ite Pepa,

 Nui  Tireni Taima ko  taua pepa note

 kawanatanga, ite mohiotanga o  nga

 kai whakahaere o taua pepa kua unu

 taua tangata i aia ki waho whakamutua

 ania, katahi taua tangata ka tuhi atu ki

 tetahi pepa ano o Poneke, ki tona maha

 koia nei te take i whakamutua ai ia, ka

 perehitia taua reta, ka whakahokia ete

  Nu Tireni Taima, e hara tenei ite take,

  engari he take ke noatu, kaore e whaka-

  aturia, tuhia ana e taua tangata tenei

  pukapuka koia tenei.

    E hoa ma mehemea kite tautohe tonu

  te Pepa Nu Tireni Taima, B hara tenei i

  te take i whakamutua ai an i taku mahi

  i taua pepa, e he ana, engari he mataku no

  tatou kei haere atu ahau ite taha whaka-

  he ia te Taute, kei hapai au ite tika ote

  Taute, a ka takahi ite tikanga. e whaia nei

  •te kawanatanga hei turaki ia Te Taute

  ka kaha noatu au te whakaatu, ko-te

  take i haina ai au ite pitihana turaki ia

  Te Taute, he kaha no oku rangatira kite

  tohe kia haina tia toku ingoa, Ite kitenga

ote Nu Tireni Taima i tenei korero, ka mea

ia, kaore ia e whakaatu ite take i whaka-

mutua ai, engari he mataku noa  no

taua tangata koi hinga ate Taute, ite mea

be tangata ia i hokona tona pooti, mote

Taute tera ano e rangona te mutunga o

tenei korero, ite mea kua korero nga taha

e rua, ka hamene rau ia raua.

  B ki ana te kai tuku korero o Waipawa,

ka nui te moni e whakapaua ana e Arihi

Te Nahu mo runga ite matenga o Hamiora

Tupaea, e maharatia ana tera e nui atu i to

Te Hapuku, ina hoki ko nga mea tino pai

anake, e tangohia ana e Ariki, he nui nga

kai kua tukua ki Te Hauke, kua timata

tia te mahi ite Ana mo Tupaea, ko taua

ana he Pereki katoa, ka nui te pouri o

nga tangata Pakeha, Maori, ite rongo nga

kua hemo a Hamiora. Tupaea ka nui ano

hoki ona hoa Pakeha, e haere ana ia ra ia

ra, kite titiro i tona Tinana.







   PUKAPUKA  POHIRI.

           ——*——

  Timata  ite Takiwa o Petane mutu ki

 Wharekahika.

   He  Pohiri atu tena kia whiriwhiria

 mai e koutou o  koutou tangata whai

 whakakaro, kia tae mai ki Pakirikiri a te

 20 o nga  ra o Maehe 1894, ki konei

 koutou, whakahaere Pire ai ma koutou,

 hei tukunga atu ma o koutou mema, ki

 te Paremata o te Kotahitanga, ka noho

 nei ki Pakirikiri Turanganui a te 12 o

 nga ra o Aperira  1894, kia 

 koutou tenei Pohiri.

   Na o koutou hoa

  Hoani Ruru      Wi Pere

. Hirini Te Kani    Hapi Hinaki

  Hemi Waaka      Mokena Romeo

   Pitau             Hone  Paerata

  • B whakamahara atu ana kinga hoa.

 ara, konga  tangata e whiwhi ana ite

 Pepa Huia  Tangata Kotuhi, ma ratou e

 whakaatu ki o ratou Hapu, te ra mote

 Hui o te Kotahitanga ki Turanga a te 12

 o Aperira kua Panuitia ra e te Pirimia

 ki te Haia Nama 24 ote 25 o Noema 1894.

 E kore e araia te hiahia o te tangata ina

 haere mai, ki tenei Hui ki konei tatou

 whakarongo ai inga mahi ote whare.









   WAEA  MAI.

                          O

  NOA HOTU I WAHO ATU I

         NUI TIRENI.

                  ———*———



                   ATIREI, ATERERIA.

   Ka  nui te koura moni kua kitea i

 konei i te timata tanga ote mahi, ka

 karia e nga tangata nga Oneone, ko tahi

 tana, ka  mahia, kitea ana te hawhe

 Fauna Weti koura.

                         RANANA.

   Kua  tae mai te rongo ote whawhai ate

  Ingarihi, me nga tangata e hopu nei i

 nga Mangumangu o Awhirika ka hoko, ho

  ko ai, he nui nga tangata ote Ingarihi i

  mate E toru whakamatauranga ote Ingari-

. hi kite whakaeke ite pa kore rawa e taea,

• kua tukua atu ano etahi Hoia, e ono rau,

                Nu HOTU WERA.

    E Iwa tangata i haere i rianga poti, ka

  tu ki waenganui ote Awa ka tahuri te

Poti e whitu i mato tonu atu. tokorua i

whakamatau ano ki te kaa ki uta ite kaha

ote au. ka ngenge, mate tonu atu.

             AMERIKA, PEPUERE 25.

  I haere nga hoia ote Ingarihi ki te wha-

kaeke ite pa onga Hauhau i nanahi, ia

ratou e haere ata ana ma runga i nga

poti, kua kitea mai, e nga hoa riri, ka tahi

ka puhipuhia, totohu katoa, e wha rau

hoia i mate.

                        RANANA.

   I te Hatarei nei, ka kitea te tinana o

 tetahi tangata e takoto ana i waho o te

 whare whakakitekite o konei i tona taha

 e takoto ana te patara Tainamaiti kaa pa-

 karu, e maharatia ana, e haere ana taua

 tangata, kite kohuru i nga tangata o taua-

 whare kite-Tainamaiti, i mania pea Hinga

 ano ana Paku ana te Tinamaiti mate ana,

 koia.

                         RANANA.

   Kua  tae mai te  rongo Kua tata a

 Karatitone, te poho, he mea kei roto i

 ona kanohi e tipu ana I mea anu ia ki

 ona  takuta kia tapahia  kaore ratou 

 whakaae koia nei te tangata e mahi nei

 ite kotahitanga mo Airana, me te Tumu-

 aki ote-Whare Paremata o Ingarangi.

                         KAKANA.

   Kei te kimi nga  Pirihimana i nga

 whare o konei, kote take, mo nga Poro

 paura e kohuru nei i nga tangata o nga

 Tima me nga whare, ko nga whare e ki tea

 ana enei mea i roto ka hopukia nga tangata

 kite herehere, e maharatia ana. he Wiwi

 aua tangata e mahi ana  i nua Poro

 paura.





       WAEA

      NUI  TIRENI.

                        AKARANA.

    Kb te nui o nga moni i pau mote-

  whakawa  Waitemata

  rae Paama, kotahi mano pauna, e rua

  rau o tenei moni, e whaka paua manga

  mo nga, kaikorero anake.

                        HAWERA.

    Kua  tu  nga hui a Te Kaitiaki ote

  katoa, me nga  Maori o konei, ko taua

  hui he riihi whenua Maori, kite tangata

  Maori  ano i raro ote Ture i Paahitia i,

  tera tau, kaa whakapai katoa nga Maori

  o konei.

             PARAWHE, WAIPOUNAMU.

    I tahuri tetahi poti i konei mute atu e-

  rua tangata, I timata ana raua kite kau

  ka tata tonu ki uta ka totohu tetahi, ite

  kaha ote whati ote ngaru, ku taia tetahi

  ki runga i nga kohatu hemo tonu atu.

                         AKARANA.

    Kua  tae mai te rongo o Taite, he motu

  kei waho atu o Akarana, kua kohurutia

  a Hamiora Rou, e nga Maori, kaore ano

  i mohiotia te take;





   TE KOHURUTANGA

        ATE TANE I ANA

 WAHIKE TOKOTORU.



                                    



     I  kitea enei korero  ii tetahi o nga

  nupepa  tae hou  mai  o. Ingarangi, ite

. kohurutanga a  tetahi pakeha I ona

  wahine toko toru.

    HUIA TANGATA KOTAHI.

  I korero mai ano tetahi o aku taina ki

au 1 korero tia atu ano e to matou papa

ki aia kua kohurutia e ia to matou whaea

whakaangi, mete ki atu ano ote papa ki

aia mehemea  ka korerotia atu e ia kite

tangata ka mate hoki ratou i aia.

  I konei ka mea te Huuri, ki ta ratou

mohio  me whakanuku  atu tenei keehi,

a me  tuku hamene atu te korona kia

haere katoa mai nga tangata kaiwakatika

mote keehi.

  Tu ana  ko Mihi Katiria Enetone, he

wahine ia no tetahi pakeha Kaata taonga

ka ki aia, ko toku kainga kei Porokenariki

te kaumawha  oku tau e noho ana i

reira, a i roto i aua tau tekau mawha eri-

ma  o roto i aua tau i noho au i roto i te-

tahi whare i tua atu ote whare o Kaata,

 kei te matau au kite wahine tuatahi a taua

tangata i hemo ia ite tau 1887, kia rua

pea marama  i murimai ote matenga o

 tana wahine, ka moe ano ia i tetahi wa

 hine ka tae mai rana ki to raua whare

 noho ai. he patu tonu te mahi a taua

 tangata i tana wahine, a he maha nga o

 manga mai ote wahine i runga i ana pa-

 tunga ki au  noho  ai, i tetahi o nga

 tamariki a kaata he kore kaore i haere ki

 te horoi i ona ringaringa i mua o te haere

 nga kite Tina, ka patua  kinotia e ia

 taua wahine me tana patunga ite tamaiti

 ka wha tau i mua atu o Hepetema, i,

 tetahi Hatarei ka kite au i te wahine

 tuarua a kaata e tu ana i waho mai ote

 whatitoka ote toa o tona whare, ka ki mai

 ia ki au mehemea ka tere te hoki mai a

 tana tane ka haere tahi raua ki tetahi

 mahi ngahau matakitaki taonga i Fars

 ington a ki hai raua i haere, a note 9 o

 nga haora o taua po, ka rongo atu au ite

 nga wi tanga a i maha ano aku ronganga

 i aia  e pera  ana i  mua  atu, engari

 i rereke  tenei ngawitanga  i era  ko

 tenei i kotuhi tonu a mutu tonu iho a

 kaore au i kite i uia i muri iho, no te ata

 ka kite au ia kaata i roto ia ite kaari, ka

 kurumorena atu au ki aia, ka kurumorena

 mai hoki iu ki au, ka mutu ka ki mai ia

 ki au koia kua raru i tana wahine kua

 oma ia, kaore au ice mohio kua oma ia

 ki whea.

   Katahi au ka mea atu he aha te mea i

 rongona atu nei e au ite 9 onga haora o

 tera po, ka ki mai ia, kaore pea, heoi te

 mea be ngira i titi ki tona ringa ka utua

 atu e au e kore e pera rawa te kaha ote

 ngawitanga i te titinga o te ngira, i konei

 ka whakanukuhia te keehi ko nga korero

 enei a Ani Karatana, Ana Scratton. he

 wahine moe tane he tamahine hoki ia

 na kaata ko ana korero enei i muri ote

 whakawa uiui kaore o aku maharahara-

 tanga atu ki tana wahine, engari e mohio

 ana ahau kaore i pai te atawhai a taku

 papa i aia, kaati kua ngaro atu nei raua

 toku kanohi a kua haere atu u raua wai

 rua ki tera reinga, a kua  puta katoa

 nga korero i huna, ko tenei inaianei

 kua marama  ake toku ngakau, engari

 kore rawa ahau i noho pai i muri mai

 o tana  kohurutanga, i muri iho ote

 rironga mai kia ahau  ote riingi me o

 na kakahu ka moe au i te po e kite ana au

 i aia i roto i aku moe moea, me taku kite

 hoki i tana wairua e tu ana i te pito o

 nga waewae o te peeti, mete karanga mete

 tono mai i tona ringi, i tetehi o aku moe.

 moea ka ki te ano au i aia e tu ana kia,

 roa ia etu ana i roto i te peeti ruuma, ka

 kite au kua naomia atu e ia nga pakikau

 i riro mai nei i au  i runga i te pou o te

 peeti ka karanga mai ia ki au noku enei

 pakikau e kore e pai kia waihotia iho e

 au kia koe katahi te wairua ra ka puta

 atu ki waho ote ruuma me ona pakikau

 me te mea nei i au e moe ana KO taua

 moe moea  aku kei te ao nei, a i etahi po

i au e moe ana, ka oho ake au i te po ka

 ata titiro atu au mehemea kei te takoto

 pai nga pakikau.

   E kore te tangata e mohio ki toku ahua

 i au e noho nei he nui rawa te kino e

 tae mai ana ki roto ki au i aua moemoea,

 ka mahara au e kore e pai kia pupuri au

 i tana kohurutanga ko aku korerotanga

 nei, ko te take i hutia e au i te tuatahi be

 mea  noku kei taronatia taku papa ko

 nga  ngangaretanga  e  ngangareaitaku

 papa me ana wahine he moni te nuinga o

 nga putake ngangare.

    Ko  te ingoa o tenei wahine tuatoru

 ana i mua o te marenatanga ki aia ko

 Miss Titcomb, Miti Titikomu. Heoi ano

  nga korero kua tae mai inaianei ki te

  koroni i nei i runga ite whakawakanga.

    He kore kaore i tere te rupe ke mai o

  nga korero, i te rerenga mai o te Meera.

  E korerotia ana i taka iho te wahine tua

  tahi a te pakeha ra i te poroa o runga o

  te whare mate ana, e ai ki te korero.

   











  HE TOHUNGA  WAHINE.

               ——*——

    Kua tae mai te rongo ki Nui Tireni nei ote

  mahi a tetahi wahine Tohunga e penei ana: —

  Ko  Hone Mua  te rangatira o tetahi Papara

  Kauta i Hikiwira te Kau ma wha ana Tamariki,

  ko tetahi o aua tamariki he Kotiro e waru nga

  tau, e mate ana, ka rongo a Mua kua tae mai

  ki te taone tetahi wahine tohanga, ko taua

  wahine, he kaha ki te mahi, katahi ka tikina

' atu e Mua taua tohunga kia haere mai kite

  mahi i tana tamaiti, ka tae mai taua Tohunga

  ka titiro ite tamaiti, ka timata tona karakia,

  ka mutu, ka mea ia kei roto a Hatana ite mahu-

  nga ote Kotiro nei e noho ana, ku mau kite

  heu, ka heua nga huruhuru ote mahunga, ka

  mutu ka  kuhua e ia he maitai ki roto ite ahi

  ka wera, ka tahuna e ia te ahua Ripeka ki

  runga ite mahanga ote Tamaiti, mete hamama

  ano ote waha ote tamaiti kite tangi, ka mutu

  tenei mahi ana, ka mau ia ki etahi rongoa ano

  ana, meatia tonu nei te ahua be Pu, ka wha-

  katakotoria ki rungs ite wahi i tahuna ra kite

  ahi, ko aua rongoa nei, e ki ana ia no Hiruha-

  rama,, ka mata tenei ka tahuna ano te ahua

  Ripeka ki muri onga ringaringa, ka mutu, ka

  timata ano te karakia, ka mutu ka haere atu

  ki nga matua ote tamaiti ka mea atu, kotahi

  marama ka ora ta korua tamaiti, ka moe taua

  tohunga, ite ata, ka titiro ano ite tamaiti ka

  mutu, ka werohia te arero kua timata te tangi

  ate Tamaiti, kua rongona mai e nga tangata i

  waho, e tetahi Takute ano hoki, ka haere mai ki

  roto ite whare, te mohiotanga ano o  taua

  wahine he takuta tetahi o aua tangata ka oma,

  puta ana ki waho kei te kimi nga Pirihimana

  i naianei kaore ano i kitea.



   KOHURUTANGA I TETAHI TANGATA.

               I AIRANA...



    Kua tae-mai te rongo: —I Airana i nga tanga-

  ta e purei Putuporo ana ka pakaru te mahunga

  o tetahi tangata e purei ana mo tetaha o Oura

  ka haere mai ona boa, nga mea kaore e purei

  ana. kirunga ite whenua,. Pureitanga, he Naihi.

i i etahi he rakau i etahi. Ka timau te-patu i nga

- tangata o tetahi taha, kaore i roa kua kitea atu

 tetehi tangata ko Okanara te Ingoa e oma ana

  a hinga ana kite whenua, te tirohanga ka kitea,

  be mea wero ia kite Naihi kaore i roa e takoto

  ana ka hemo, he nui nga tangata i mau kite

  whareherehere engari, kaore e kitea na wai ia

  wero Piri ote tangata e whawhai ana

                                    HUIA TANGATA KOTAHI.

HETA TUKU  MAI KITE

       ETITA.

                   ——. »——



E  kore  e tau ki te Etita te he o nga

    korero e tukua  ana mai  kia  taia

    ki te pepa nei.



      ETITA o HUIA.

                Otaki,

                    Hanuere 3, 1894.

   Ehoa. —E  Ihaia tena koe kaore ano

pea i tae atu te ota o te pauna i tukua

atu e au ma Huia ite 20 onga ra o Tihe-

ma  nei, kua tae atu ranei kati mehemea

 kua tae atu me tuku e koe aku korero i

 roto i taua reta i tukuna atuna e au, ki

 roto i to Nupepa i tenei putanga hei

 titiro iho ma oku boa i o Otaki nei, i te

 mea kua kite ahau kua toko maha nga,

 tangatao Otaki nei kua awhina atu i to

 tatou taonga heoi kanui toku whakapai

 kinga tangata penei kua manaaki nei i

 to taua taonga.

   Otira e hoa tena pea e tokomaha atu

 nga tangata o konei e manaaki atu i to

 tatou taonga i te mea, ko te mea tino pai

 hoki tenei, ma te tangata he manaaki,

 atu i tena taonga nui o te ao, e rite ana

 hoki ia kinga pononga a te ariki e kau

 whau  nei kia tatou kia pai te haere me

 te noho kia kaua ehara te tangata, na

 kaore e rongo ka hara tonu, ka mahi,

 kino heoi ka whiua tonutia tatou i tena

 rangi i tena wiki i tera marama kaore he

 mutunga o tana whiu.

   Kia whakarongo  rano pea te tangata

 kia ia katahi ka homai e is tetahi rangi

 marie kia kotahi i roto i te tau.

       Ka mutu

           Na to hoa i Otaki

                Hetekia M. Ngapapa.







            Tokomaru,

                      Pepuere 1894.

   Kite Etita Huia. Ehoa tenei te tahi mate

  whakaaroha note Paraire 16 o nga ra o

 tenei marama ka haramai tetahi tama-

  iti i Mangatokerau  i roto ite ua mete

  waipuke ano ka whiti ia i tera awa i

  Mangatokerau  ka haere ia ka tae kite

  tahi awa ko taua awa ko Uawa engari ko

  te kaauru tenei o uawa kei mangatu

  tana kauanga konga tangata toko maha

  kei  tetahi tara waahi  koia  kei tetahi

  tara waahi i-runga ano ia i tona hoiho i

  riri atu ano nga tangata kia kore ia ehara

  mai kaore ia i whakarongo note hekenga

  iho kite kauanga te tapapatanga iho ki

  roto ite wai totohu tonu iho raua ko te

  hoiho te putanga ake ki runga kua taka

  ia kite taha ki raro ote hoiho katahi ka

  tangi nga mea  i tetahi tara waahi me

  te unu ano inga kahu he haere he kau

  kia mau taua tamaiti ko te totohu tanga

  i ngaro ai, te korero mai kaore ano kia

  kitea he Pakeke taua tamaiti kei te tae

  pea nga tau ki te 16 ranei ma whitu ranei

  he  mate whakaaroha  tenei na reira au

   i mea ai kia Panuitia. Heoi

                   Wi Pewhairangi.

  I karangatia ia e nga Rangatira maori kia

haere mai  ki ta ratou hui, ano ka noho ki

runga ki Tona Turu, ka whai korero taenga

rangatlra-ko tetahi wahine, ko te Maari  te

ingoa nana tetahi whai korero i rawe.

  I muri ka whakatakotoria atu e Te Hiraka

Te Rango, nga take i karangatia ai e ratou te

Minita kia tae mai ki te Hui.

  Konga mea enei I tonoa e ratou kia whakaa-

. etia e te minita: —

1. Kia hangaia he piriti kite awa o Moawha-

    ango mate kawanatanga e utu te mahinga.

2. Kia whakaturia He whare kura ki Moa*

    whango.

S. Kia whakaturia he Taone.

 4. Kia mahia te Rori i raro o Te Ruiopuanga.

 5. Kia whakaturia He pirihi Teihana.

 6. Kia tu he whare Raihana ki konei.

  Konga kupu whakaatu a te minita.

  Mo te Tuatahi me matua kohi e nga kai tono

 te hawhe o nga moni mote piriti ite Tuatahi ki

 a takoto rawa tena hei muri ma te kawanatanga

 e homai tana hawe.

 2. I whakaaetia te whare kura engari manga

    Maori e hoatu he whenua hei Tunga.

 3. E whakaae ana i a kia tu he Taone engari

    me hoko ete kawanatanga te whenua mo te

    Taone.

 4. Mana e patai kia te Marae Rangatira onga

    Rori mehemea ka ahei ki a "hanga be Kori

      ki reira.

 5. Me te 6. Kaore enei I whakaaetia kotahi

    ano te paanga o Te Toki a Katuarehe ki

    enei tono e rua, motu motu ana ko nga

    Timu anake mene Rakau Kairangi.

   Hei aha roa te Hikareia nana ra I whaka-

 takoto atu aua take, e patua mai ana takoto

 tonu atu, ka rite pea kite whakatauki nei kia

 mate A. Ururoa, ko etahi onga kapu ate mini-

 ta he whakamihi kinga kupu a nga Rangatira

 Powhiri mona.

   Me tona whakawhetai kite whai korero a te

 wahine Rangatira nei mooana.

   I ki ano hoki, taua minita kua maha nga

 kainga maori i te motu nei kua haerea tia e

 karangatia ana ia enga Tane Rangatira maori,

 Tuatahi rawe ake ki Patea katahi ano ia ka kite

 ki a riro ia ma tenei wahine Rangatira e whai

 korero.

   Heoi ehoa note 12 onga Haora o tenei ra ka

 tae mai te Bongo kua moe a Te Retimana Te

 Rango ki tona kainga i Te Houhou tonoa ana e

  te kai whakahaere o N'Whiti kia nekehia te

  kooti whenua maori mote hawhe o tenei ra hui

  tohu whaka honore kite matenga o taua kau-

  matua Rangatira, a whakaaetia ana e te kooti

  taua tono, a me ki ake hoki au i konei na

  runga I taua whakaaetanga kia nekehia ka

  whai taima nei au kite tuhi atu i enei kupu kia

  koe.

    I rongo ahau  e tata ana  te tu ote kooti

  whenua maori ki Hehitingi inga ra o Aperira.

         Heoi

                Ka te hoa i Moawhango.

    E hari ana te ngakau ki te hoa i Moawhango

  E  tuku rongo mai nei i reira. —Etita.

     PANUITANGA.



  Kinga Iwi katoa ote iwi Maori. E noho

maira i Aoteaaroa mete Waipounamu.

  Kua  oti ite Komiti o Huia Tangata-

Kotahi Nupepa te whaka tuturu nga take

e man i raro iho nei.

  1. Ko tenei Nupepa, he Nupepa Maori

i  raro ito  kotahitanga  o te  Tiriti o

Waitangi   B tu ke ana tenei Nupepa i

nga mana Kawanatanga Pakeha, mo era

ato tangata e hua ina nei he Pakeha.

  2. B taia ana nga korero o nga hui ina

tukua mai. Menga  rongo korero, menga

whanautanga   tamariki, marenatanga,.

menga  tangata mate, mera ata korero e

tika ana.

   3. E kore e taia e tenei, Perehi nga

korero  whaka  kino ingoa  mote  tahi

 tangata. He mea  tino kino hoki tena

 langa Perehi katoa ito ao.

  4. Me whakaaro nga iwi onga mota

 nei ki te oranga mo tenei Nupepa. Ara

 kia rite te whakaro kite ngaki oranga,

 kia whai kaha ai nga kaimahi o tenei

 Nupepa.

   5. Ko tenei Nupepa e timata atu-ana-

 inaianei Ko reira ka whakarohia ki tenei

     -putanga ite   kite tangata

 e tono ana, kia tukua ata te Nupepa kia

 ia.

   6. Ko te utu mo tenei Nupepa, ite tau,

 Kotahi Paana. Ka tukua tonutia ki te

 tangata e toku mai ana ite Pauna mote

 Nupepa ite tau. Ko tenei moni he moni

 iti rawa ara te paana kotahi inga moni e

 ruke-a noa tia ana e te tangata ite tau.

 kotahi.

   7. Kia kaha nga Rangatira nga hapa

 ia wahi ia wahi o Aotearoa mete Wai-

 pounamu ki te awhina i to tatou Nupepa.

 Hei Reo hei taringa ao tatou hei whaka-

 ata hoki kia tatou inga mahi o to tatou

 kotahitanga.

   8. Kia marama te tuhi mai ate tangata

 i tona ingoa mete ingoa ote kainga

 mete  Poutapeta hei takanga  ata  ite

 Nupepa.

    9. Me taiki to tangata i tana Nupepa.

  Kaua e rukea noatia ko to tatou kuare

 hoki tenei ki a tatou Nupepa ka mutu, te

  korero ka riro ata i tetahi tangata ngaro

  ata.





 J. MAKITEI.

   NONA TE WHARE

                  ite  taha o

      PAAMA TAKUTA,



           i rawahi mai ote

    REREWE      TEIHANA.



  E whakaae  tuturu ana ahau kei toku whare

nga  taonga iti te utu, kei au hoki te whare

 mahi kahu wahine, Tamariki.



    HAEREMAI   HAEREMAI

          Ki au ki te whare iti to titoi

       NA



       J. MAKITEI,

                     HEHITINGI.





      HEI  HOKO.

   3 Paitikara papaku kei au. He ngawari noa

 te utu.

          Pita Puruena.

                Kei te tari Inihua o Ka,

                                    Nepia.