|
loading...|
|
Te Puke Ki Hikurangi 1897-1913: Volume 7, Number 24. 29 October 1912 |
Commentary|
|
1 1 |
▲back to top |
TE PUKE KI HIKURANGI
Te utu/price
"Te Puputanga ki te ora. Nui tangata e haere ana ki te po, iti tangata
i mahue ake ki te ao nei, rauhitia, manaakitia."
6d.
Te Puke ki Hikurangi, Oketopa, Turei 29, 1912. Nama 24 o te tau 2.
G. HIUANA.
KO TA ANAKE TE TANGATA WHAI-MANA KEI WAIRARAPA
NEI, KI TE HOKO I NGA
WHOOTA MOTU-KA.
(FORD) ... MOTOR CARS.)
HE MOTU-KA KEI A AU MO TE TUKU. Ko nga oota e tukua
ana kia au, ka tere tonu taku mahi.
HU RAUMATI.
Koia nei to taima tika hei whakaa-
rohanga ki te tango Putu, Hu raumati
hoki. Haere mai kia KITINA mo te ra
rangi pai, kakama hoki, kei roto i te ro
he o Wairarapa nei. Na matau nga tao-
nga pai atu, e taea ai te hoko mo te mo-
ni iti, a, o whakahaua ana o matau wha-
kaaro ki te iwi Maori. HAERE MAI!
J KITINA
Te hoa o te waewae." Kei tawahi o te
Poutapeta.
Kuini tiriti MAHITAONE.
Whare Hoko Ika.
HAEREMAI! HAEREMAI! HAEREMAI!
Ki te hiahia koutou ki te Ika toroina mai au. Kei
ahau nga ahua ika katoa o te moana.
No te puranga mai rano o te ra nga IKA e riro mai
ana i ahau.
IKA HOU I NGA RA KATOA.
KOURA kuhu ki te wai-maori mehemea e hiahiatia
ana.
TE WHARE IKA ITI TE UTU I WAIRARAPA KATOA
NEI.
H. TAONATA. H TAONATA.
(waea korero) (waea korero)
109. 109.
(HIGH) TIRITI KAATATAONE.
Ika ! Ika ! Ika !
KUA KITE, KUA MOHIO, KUA MATAU KOUTOU.
KOIA NEI TE WHARE KAI E HUINGA ANA E
TE MAORI.
Ko nga Ika reka, momona anake nga IKA e hokona
e au. Kaua hei wareware ki te toro mai i to koutou hoa.
HE IKA HOU I NGA RA KATOA.
HE WEERA anake te IKA o te moana kaore i au.
KOURA KI RO WAI-MAORI I NGA WA KATOA.
H. HETIHANA . H. HETIHANA
(waea korero) (waea korero)
110 110
(HIGH) TIRITI KAATATAONE.
|
|
2 2 |
▲back to top |
Te Puke ki Hikurangi, Oketopa 29, 1912Nama 24 o te tau 2.
riihi ki te Kai-tiaki o te Katoa
mo taua whenua i riihitia ra.
5. Mehemea ka tika te kai-
tango riihi i raro i nga kupu o te
riihi kua utua mai ki a ia tetahi
moni hei kapeneheihana mo nga
whakapainga ka tau taua moni
hei tiaati ki runga ki nga moni
katoa e takoto pera ana i roto i
nga ringa o te Kai-tiaki o te
Katoa, me te Poari te Kooti
ranei, ina tupono ki tewhea o
raua, ka ahei ki te whakahau atu
ki te Kai-tiaki o to Katoa mana e
utu atu taua tiaati i roto o nga
moni e takoto pera ana i roto i
ona ringa.
6. Mehemea aua moni kua
hui pena mai Ui roto ki nga ringa
o te Kai-tiaki o te Katoa e nuku
atu ana i nga moni e tau ana hei
utunga atu ki te kai-tango riihi,
ka ahei te Poari te Kooti ranei,
ina tupono ki tewhea o raua, ki
te whakahau atu kia utua nga
toenga ki nga tangata e tika ana
ki nga moni reweniu o te whe-
nua i riihitia ra.
7. Ahakoa kua whakatakoto-
ria tetahi kaute punga whakaea
pera, kaore ranei, ko ia moni e
tau ana hei utunga atu ki tetahi
kai-tango riihi hei kapeneihana
mo nga whakapainga, i raro i
tetahi riihi i whakatuturutia e te
Poari e te Kooti ranei,
ka takoto, mai i te timatanga o
nga tau o te riihi, hei tiaati ki
runga ki te whenua i riihitia ra ;
a, ina tae ki te wa hei utunga i te
moni kapeneheihana i raro i nga
kupu o te riihi, ka ahei taua
tiaati kia whakauria e te Kooti
"Whenua Maori i runga i te
whakatunga o tetahi Riihiwa.
ano tonu me te mea nei he tiaati
i whakanohoia i raro i tenei Ture
e tetahi ota a te Kooti.
Te Keehi a Te
Arawa.
MO NGA MOANA ME TE
WHAWHAI MO TE TIRI-
TI O WAITANGI.
Tena koutou nae nga morehu a
aitua, kua riro atu ratou, mahue
ake ko te oha ano a o ratou tu-
puria i waiho ake ra kia ratou,
ara ko te mana Maori motuhake,
i whakakaupapatia nei tena mana
ki runga i te Tiriti o Waitangi,
hei turanga mo te ki, hei noho-
anga mo nga tikanga, hei toitu-
tanga mo te iwi Maori ki tena
marae, ki tena marae.
Ko te kaupapa tenei i hapainga
ai e te Arawa taua keehi mo
Rotorua me nga moana katoa o
Aotearoa tae atu ki te Waipou-
namu.
NGA WHAKAMARAMA.
Ko te rongo o te keeti a te
Arawa mo aua moana kua paku
atu ki tena wahi; ki tena wahi
engari kaore ano kia panutia
nga tino take o taua keehi.
Tenei etahi o nga take e mohio
mai ai koutou ki te ahua o tenei
whakahaere; kaore e taea katoa-
tia te whakamarama atu o te
kaupapa, kua oti te perehi o te
keehi hei whakatakoto atu ki te
aroaro b te Kooti Piira.
Ka toru nga tau tuturu e wha-
kahaeretia ana tenei keehi e te
Arawa.
I tae ano tenei keehi ki te aro-
aro o te Hupirimi Kooti, no te
kitenga o nga kai-whakakawa i te
taumaha me te nui whakahara-
hara o tenei keehi ka tono ratou
kia hikitia atu ki te aroaro o te
Kooti Piira whakahaere ai kia
tokomaha ai nga Kai-whakawa
hei whakarongo.
TE KEREEME A TE
ARAWA.
Tenei etahi o nga take o te
keehi:—Ko te whenua i raro i
nga wai o te moana o Rotorua he
whenua papatupu no o ratou
tupuna heke iho kia ratou, a i
kotahi katoa atu ki te whenua o
uta. Kia whakaputaina e te
Kooti nga Taitara:—Ka whai
mana noa atu te Kooti Whenua
Maori ki te uiui ki te whakaputa
ota whakamana a te Kooti mo te
kaupapa o te moana i raro i te
mana o te Ture Whenua Maori,
1909.
Te wai i runga i te whenua:—
Kei te mau tonu te inana motu-
hake o nga Maori ki nga wai o
te moana o Rotorua, mo te hi ika,
mo te haereere, me era atu
tikanga i runga i te moana.
TE TIRITI O WAITANGI.
Na te mea kaore rawa te mana
o nga Maori ki o ratou moana ki
nga whenua ranei i raro o te
moana, ki nga waahi hi ika ranei,
i hokona, i tukua ranei e ratou
ki te Kawanatanga, na reira e
kereme ana ratou i enei waahi
katoa i runga ano i nga kaupapa
me nga whakamaramatanga o te
Tiriti o Waitangi, me ta ratou ki
kei a ratou tonu te mana tuturu
me te mana motuhake ki nga wai
o ratou moana me nga whenua i
raro i aua wai.
Nga pukapuka tawhito kua
hurahia mai, timata mai i te tau
1889, i nga reta i tahia mai i raro
i te mana o Kuini Wikitoria, kia
Kawana Hopihona, kia Kawana
Pitiroi i mua atu o te hainatanga
o te Tiriti o Waitangi, a tae noa
mai ki tenei wa.
PIIRA KI INGARANGI,
Kua rangona te kupu a te
Kawanatanga, mehemea ki te
hinga ratou i tenei keehi ka piira-
tia e ratou ki Ingarangi; ka pera
hoki a Te Arawa ka kauria te
moana nui.
Kaore he tangata kotahi o
tatou i kore te pangia e tetahi
wahi o tenei keehi, ka tahi ano
ka tino mohiotia e taton te tatu-
tanga o te Tiriti o Waitangi kei
te otinga o tenei keehi.
TE WAKATAUNGA A TE KOOTI
Kua puta te whakataunga a te
Kooti Piira i Poneke, i te Mane
ka taha nei, te tekau ma wha o
nga ra O Oketopa, mo te keehi a
Tamihana Korohai me te Ka-
wanatanga mo te moana o Roto
rua.
Te kereeme a nga Maori, i
runga ano i te ahuatanga Maori,
mo te whenua i raro i te Moana
o Rotorua, a kei te tono nga
Maori kia whiriwhiria te taitara,
kia whakahaua hoki e te Kooti
Whenua Maori mehemea no te
Maori ; no te Kawanatanga ranei
taua whenua.
Ko te kereeme a te taha Ka-
wanatanga, ara, te Roia-Tumuaki,
mo te whenua i raro i te moana
no te Kawanatanga, ko te mea
anake; he tono ki te Kooti Whe-
nua Maori kia whakataua te
Taitara, kaore he mana o te
Kooti i muri atu. • ' ,
Ko te whakatau a nga Tiati
(Te Taute, Wiremu Eruera, Kupe
me Tiapumene i rite katoa, ara
e whai ake nei:—
Kei te ahei te kai-tono rae tono
iwi ki te haere ki te Kooti
\_ Whenua Maori kia whiriwhi-
ria to ratou paanga ki taua
Moana.
2. I runga i nga ritenga o nga
mana motuhake i raro i te
Tiriti o Waitangi me nga
mana i raro i nga Ture i
muri mai i tana Tiriti, kaore
e ahei te whakahe.
3. Kaore te Karauna e maua ki
te arai i te Kooti Whenua
Maori i ranga i nga tono kia
whiriwhiria aua taitara,
engari mehemea ka marama
to whakaata a te Karauna
tera he taitara tona ki taua
whenua, mehemea ranei kei
roto i te Ture Whenua Maori
1909, tetahi arai, tetahi
whakaatu ranei e ahei ai ki
te whakahe i taua tono
whiriwhiri taitara.
I muri o te whakataunga a te
Kooti Piira ka whai-kupu te roia
mo te Karauna, ka mea kaore te
Karauna e arai ana i te tono a
nga Maori kia whiriwhiria tenei
take, inahoki kaore ia i whakahe
i te tika o te tono a nga kai-tono
kia whakawatia tenei keehi e te
Kooti Whenua Maori, engari
mehemea e ki ana te Karauna he
whenua Karauna tenei, kaore he
mana o te Kooti ki muri atu.
Ko te whakatau a te Kooti
Piira kia uru tenei keehi ma te
Kooti Whenua Maori e whiri-
whiri, kia kimihia e te Kooti, te
tika, te he ranei o te Arawa ki
taua whenua i raro i te Moana o
Rotorua.
Te Kereme A Ngai Tahu.
No te Mane nei ka hui te ropu
o Ngai-Tahu ki te tari a te Piri-
mia i Poneke, ki te whakatakoto
i ta ratou take hei whiriwhiri
mai ma te Pirimia mo ta ratou
tono, e whai i raro ake nei. Na
Taare Parata M.P. i korero ta
ratou take. " I te tau 1848 ka
riro i te Kawanatanga te whitu
miriona eka whenua o nga Maori,
ko taua whenua i timata atu i
Kaiapoi ki te wahapu o Otakou;
te whakaritenga o taua tuku me
utu te moni e £2,000, a, kotahi
eka i roto i te tekau eka me pare
ake ki waho mo nga Maori. I
utua te £2,000, kaore te kotahi
eka i roto i te tekau i whakaritea
e te Kawanatanga. I mari o
tena ka riro i te Kawanatanga e
18,000,000 eka, no nga maori
ano, kaore he moni i utua, engari
i whakaaro nga maori tena e nui
atu nga eka e parea ki waho mo
ratou. Mai i taua wa tae mai
ki naianei he tono tonu ta nga
Maori ki te Kawanatanga mo
taua take. I te tau 1881 ka
whakatoria he Komihana hei
uiui mo taua take kia kitea e
taua Komihana e tika ana te tono
a nga Maori kia whiriwhiria e te
Kawanatanga; i te tau 1910 ka
whiriwhiria e te komiti mo nga
mahi Maori taua take, ano i
ranga i tetahi pitihana, ka tukua
ki te Paramata hei whakaoti i te
mea he tika te tono a nga Maori
me titiro pai mai te Kawana-
tanga ki tana take. Ka kereeme
nga Maori i raro i te tuku o taua
whenua he tika ano kia awhina-
tia ratou e te Kawanatanga, kia
whakaritea katoatia nga ritenga
o te taku o taua whenua ki te
Kawanatanga—ara me whaka-
hoki kia ratou e 2,000,000 eka
i roto i te 13,000,000 i riro i te
Kawanatanga, mehemea kaore e
taea tenei me hoatu ko nga moni
e £2,000,000. Ko tetahi take he
nui nga moni a nga Maori kua
pau i te whakahaeretanga i tenei
tono, ara, e 40 tau e mahi ana
ratou ; he take e mahara iho ana
ratou he tika. Ka mea a Taare
Parata, e hara i te mea he take
hou tenei ahuatanga whakahoki
etahi eka o te whenua i tukua,
engari i pera tonu te Kawana-
tanga o Ingarangi i nga ra o
muri, no tenei keehi ka hapa
taua tikanga. I te wa e whiri
whiria ana te Pire mo nga Maori
kaore he whenua i roto i te Pare-
mata i enei tau kua taha nei, ka
mea a te Waari kaore taua Pire e
pa ana -ki nga kereeme a Ngai-
Tahu.'
Ko te whakautu a te Pirimia
e hara tenei take i te mea kotahi
ano te ra ka mutu te whiriwhiri,
engari ma aha e titiro \_\_ i te
|
|
3 3 |
▲back to top |
Te Puke ki Hikurangi, Oketopa 29, 1912.Nama 24 o te tau 2.
mutunga o nga mama te Pare-
mata, a kei te mohio ia tera e
pai te whakataunga o tenei take,
i te mea kei te mahi tonu te
Kawanatanga i nga tikanga e
puta mai ai he painga mo te iwi
maori o nga motu e rua.
Hui Ki Poneke
(Na te Kai-Ripoata.)
I tu ki Poneke i a Hepetema
nei te hui a nga Maori hei whiri-
whiri i nga take o te pitihana a
nga Maori ki te Kawanatanga, ki
te whakarongo hoki ki te whaka-
utu a te Minita, Maori mo taua
pitihana.
Ko nga rangatira i reira, hau-
nga hoki te Minita Maori me
Takuta Pomare, ko Hons. Taa
Timi Kara, A. T. Ngata., Wi
Pere, Tame Parata, me Heuheu
Tukino, Mohi Te Atahikoia,
Tunuiarangi, Kahupukoro, Wiri-
hana Hunia me era atu ranga-
tira.
Ka tu a te Heuheu ki te mihi
ki te Minita Maori, me te whaka-
marama hoki i te putake o te
huihuinga.
I roto i te whakautu a te
Minita he nui nga take i puta,
tona kupa tera ia e awhina,
engari ko etahi mo ata whiriwhiri,
me tona ki hoki kei te whiri-
whiria e ia tetahi pire poto mo
tenei turanga Paremata, kei tora
tau ka mahia e ia tetahi pire nai
mo nga Maori me o ratou whe-
nua, e whakaarohia iho ai tera e
puta he painga hi te iwi Maori.
He nui nga whakamarama a te
Minita, me te whakamihi hoki a
te huihuinga ki nga whakautu a
te Minita.
Ka mea a Wi Pere kei te pai
nga whakaaro o nga Maori ki te
Kawanatanga, engari kaore ia e
awhina i te Kawanatanga, i te
mea ka whia nga tau inaianei e
tono ana nga Maori i etahi ahua-
tanga kaore ano i rite to ratou
whakaaro; taua e waiho mo tera
tau ka mahi tetahi pire, mahia
inaianei; whakatotahitia te iwi
Maori inaianei. Kia ora tonu te
Minita; kia hipa au mahi i nga
Minita o mua atu i a koe.
I patai te Hon. A. T. Ngata
mo te take paare moni me era
atu take a pa ana ki te Maori, me
tona ki hoki ma ana e awhina te
Minita i nga take e mahia ana e
ia hei painga mo te iwi Maori,
ara, nga mema Maori katoa, aka-
koa kei tetahi taha ia o te Whare
ira awhina tonu ia mehemea hei
painga mo te Maori.
I muri o tenei ka hiki te hui,
ka noho te komiti ki te whiri-
whiri i te whakautu a te Minita.
I te 2.80 p.m. ka hui te hui-
huinga ki te Whare Paremata
tawhito, ko te Heuheu Tukino te
T amana. Ka whakamarama te
Tiamana i nga tikanga hei whiri-
whiri.
Ka tu a Hon. Taa Timi Kara
ka mihi ki te huihuinga, ka
whakaputa hoki i tona whakaaro
me tuhituhi he reta ma te komiti
whakamihi ki te Minita mo te
pai o taua whawha mo nga take
me te pai o ana whakahoki.
Rite katoa, te whakaaro o te
huihuinga ki tenei take.
Hupirimi Kooti.
KEEHI WHAKAKINO INGOA.
TAIAWHIO TE TAU ME PA
HOHEPA.
I te taunga o te Hupirimi
Kooti ki Mahitaone, i te rua
tekau ma whitu o ngu ra o Hepe-
tema ka huri ake nei, ka whaka-
haerea te keehi a Taiawhio Te
Tau, mo nga korero taunu a Pa
Hohepa, Pirihi Katorika, moona
tae atu hoki ki tona Hahi, ara,
ki te Hahi o Te Ruuri Tua
Whita o (Jehovah).
Ko te putake o tenei whakawa
ko nga korero i puia i roto i te
nupepa a Pa Hohepa, ara i te
"Whare Kura," i a Pepueri ka
huri ake nei, i te huihuinga i tu
ki te Ore Ore takiwa o Mahi-
taone, i te ra o te Kirihimete.
I taua ra Kirihimete ka tae a
Pa Hohepa ki reira, no tana wa
ka mauna e Pa Hohepa nga
rarangi korero e mau i raro ako
nei, & ka perehitia aua rarangi
ki roto i tona pepa, i runga i te-
tahi whakaaro e tino mohio iho
ana ia tera e pa pouri te kai-
hamene. Koianei nua rarangi
korero :—Tetahi mea rereke i
kitea ki taua huihuinga. Ko
etahi o nga mema o te Hahi
o te Ruuri Tua Whitu kei te
kakahu i nga kahu o nga
Pihopa Mihingare. Kaore
aua kahu e tika ana kia
kakahuria e ratou. I runga
hoki i te mea kaore he
whakaritenga i waenganui
i a ratou rae te Hahi Mihi-
ngare, e ahei ai ratou ki te
kakahu. He aha ratou i
pera ai ? Kia mau tatou ti
a tatou ? He Pikake ano te
Pikake; he Weka ano te
Weka; ahakoa kei te timo-
timoria e te Weka nga huru-
huru o te Pikake hei huru-
huru mona, kaore e rereke
atu, ka noho ano te Pikake
hei Pikake te Weka hei
Weka.
1 te tuunga o te kai-hamene ki
te korero, ka ki ia, ko nga kahu
Pihopa o toku Hahi e ahua rite-
rite ana ki nga kahu o nga Pihopa
Mihingare, kotahi te tohu i rereke
atu, no reira i runga i te mea
koinei nga kahu o toku Hahi, e
tika tonu ana kia kakahuria e au.
Tokorua ano maua nga Pihopa o
te Ruuri Tua Whitu i kakahu i
aua kahu i te ra o te Kirihimete
e korerotia nei e Fa Hohepa.
I runga i te whiriwhiri a te
Tiati i tenei keehi ka kitea e he I
ana a Pa Hohepa, a ka whaka-
taua, te rima pauna hei utu moana
kia Taiawhio Te Tau.
Te Matenga O Hamuera Ihaka.
TAKA I RUNGA HOIHO.
WHAKAWA UIUI.
I te tekau ma tahi o nga ra, o
Oketopa nei ka tu te whakawa
uiui ki Kaatataone, takiwa Wai-
rarapa, i raro i te mana o J. T.
M. Honopi, Korona, kia uiuia
etahi ahuatanga e pa ana ki te
aituatanga o Hamuera Ihaka.
NGA KAI KORERO.
Peehi Hemi, pirihimana maori
Kei te mohio au kia Hamuera
Ihaka, a ko matou ko Maikara
Rene, he pakeha, me Mita Waata
ona hoa i te po o te Wenerei, te
9 o Oketopa. E inu ana matou
ko aku hoa ka tae mai a Hamuera,
a ka inu hoki ia, ki taku mohio
koira anake te inu a Hamuera i
raua ahiahi i te Taratahi Hoteera.
No te 8 o nga haora i taua ahi-
ahi ka wehe mai a Hamuera, i a
matou. Kei te tino mohio au
kaore e haurangi ana i te wa i
wehe mai ai ia i a, matou. Ko-
tahi haora me te haawhe o te
wehenga mai o Hamuera i a
matou ka takatu matou - ki te
hoki ki o matou kainga. Ka tae
to matou motu-ka ki tetahi wahi
e mohiotia ana ko te (White
Line) ka kite atu matou i tetahi
mea e pango mai ana i runga
rori, ka whakaturia to matou ka,
ka tuku au ki te titiro, mohio
tonu iho ko Hamuera. Ko tetahi
taha o toua mahunga kua tau
pokina e te toto, engari e ora
tonu ana i taua wa. I muri iho
o ta matou nukunga i a ia ki te
taha o te rori ka hoki komuri,
mai ratou ki te Taratahi Hoteera
ki te teripoona atu ki nga pirihi-
mana kia haere mai. Kaore au.
i kite patara waipiro i te waahi i
taka ai a Hamuera, a kaoro hoki
he waipiro o runga i to matou
motu-ka.
Ki te Korona: E ki pono atu
ana ahau ki a koe kaore he pia
i haria mai e matou, a kaore hoki
a Hamuera. Kotahi tonu ta
matou inu.
Te Korona: E mea ana koe
kia whakatika atu au ki to korero
taore tenei tangata i te haurangi
i taua wa.
Kai-korero : Ae.'
Korona: E ki ra kia whaka-
tika atu au !
Korona: Kaua koutou hei
haere mai ki konei korero parau
ai kaore tenei tangata e haurangi
ana i te wa i pa ai he aitua ki a
ia.
Taku ia Kana: He Takuta
ahau e noho ana i Kaatataone.
E inoino ana ahau ki taka tiro-
hanga i te putake mate o
Hamuera Ihaka. Ko te wahi
pukeitanga o nga roro o tona
mahunga kua tamomi, i reinga i
te tamomitanga o taua waahi ka
taupokina ona roro e te toto.
Koia nei te putake mate o tenei
tangata.
Ko nga korero a Mita Waata
raua ko Maikara Rene, i whai
tonu i runga i nga rarangi korero
a Peehi Heemi.
I mua o te whakataunga a re
Korona i te take mate o
Hamuera, ka puaki i a ia etahi
kupu-korero whakatupato ki nga
kai-korero o tu ana ki te aroaro
o enei ahua whakawa. I penei
tona whakaaro i hui ia i runga
i te mea he Maori te tangata kua
mate nei me kaha te whiriwhiri
a nga kai-korero Maori i te ahua
tanga o nga patara pia e rua i tae
ai ki te waahi i aitua ai a
Hamuera Ihaka.
Ko Hamuera Ihaka i mate ki
runga o te "White Line" rori
he taka nga nona i runga i tona
hoiho. Koia nei te whirwhiri a
te Korona.
|
|
4 4 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi, Oketopa, Turei 29, 1912 Nama 24 o te tau 2.
|
|
5 5 |
▲back to top |
Te Puke ki Hikurangi. Oketopa, Turei 29, 1912 Nama 24 o te tau 2.
Kite whakaaro a taua tangata
tera taua iwi he uri na tetehi
tangata rangatira, ko Erikihana
te ingoa. I haere taua tangata
i nga ra o muri, ara i te tera
kotahi mano (1000) ki tetahi
whenua ko (Greenland) te ingoa,
a ngaro tonu atu.'
PAREMATA.
MOKAU PITIHANA.
Kua whanui te rongo ki nga
pito katoa o te mota nei i nga
korero mo tenei whenua. I tera
atu tuunga Paremata he maha
nga ahuatanga o tenei whenua
i whakahaeretia e te Whare.
I roto i tenei taanga o te Pare-
mata e tu nei kua takoto te Piti-
hana a Hohua Teone, (kai-riihi)
tuatahi o tenei whenua, ki te
aroaro o te Paremata, kia whaka-
haeretia tana pitihana i runga
tetahi mate, ara mihi i pa ki a ia
i te whakaaetanga a te Kawana-
tanga i te hoko o tenei whenua.
Ko tenei pitihana kei te whaka-
haeretia e te Whare inaianei.
Mo Te Koko.
HE Whare Hon, E Rima
nga ruuma, kei (Rhodes)
Tiriti, Kaatataone.
Ruuma kaukau, ruuma taonga
pereti, me era ata raweke o
o te whare. Wai-matao,
wai-wera kei roto i taua
WHARE.
Kei te hiahia kia tere te hokona.
Nga whakamarama,
Haere kia
D. T. KIINGI.
(Kamura.)
|
|
6 6 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi, Oketopa 29, 1912. Nama 24 o te tau 2.
H. E. ITANA.
(H. E. ETON.)
KIMIHI HOKO RONGOA.
HE KIMIHI TINOPAI TENEI KEI
WAIRARAPA NEI MO
NGA AHUA RONGOA KATOA.
KEI
KUINI TIRITI MAHITAONE.
Te nama o te Te nama o te
WAEA KORERO 31. P.O.Box 61.
C. S. POORO.
(C. S. BALL.)
TEERA TUI KAHU.
Kuini tiriti MAHITAONE.
Kei au nga tino tawhe papai
mo nga wahanga e wha o te tau.
ka mahia e au nga ahua mahi
kahu katoa e hiahiatia ana e te
tangata: mo te utu iti.
W. KEREKE
(W. CRAGG)
HE TANGATA KATIKATIMA-
KAWE, HOKO TUPEKA HOKI,
Kaore e ngaro tenei haapa i to
tauhou ko te
"HAAPU KEI TE
KOKI,"
o KUINI TIRITI, MAHITAONE.
D. T. KIINGI.
HE TANGATA HANGA WHA-
RE HANGA KAWHENA
HOKI.
He wahi mahinga tawharau toa.
mahinga toa hoki.
Porootiwe Tiriti Kaatataone
Te hono rakau o nga ahua me
katoa e mahia ana o tenei ta-
ngata i roto i te wa poto. Nga
ahua mahi whare katoa mahia
ana. He Kai-whakahaere nehua
nga tupapaku hoki. Ka haria
nga tupapaku ki nga waahi katoa
o Wairarapa nei.
Niho Pai
Mehemea he niho
pai ou, haere kia ti-
rohia kia rongoatia.
Mehemea koe e
hiahia ana kia pai o
niho haere kia:—
Makiwera
Takana
Makahana
Tangata unu niho.
(Kei tawahi o te Maku-
ihi Hoteera.)
CARTERTON.
Kei nga Mane o nga
wiki katoa ka haere
ki Pe tetone.
TITIRO KI TE KATOA
Ta matau e kii atu nei.
Aata titiro ki nga Puutu me
nga Hu o roto i to matau Toa.
Kei maharahara, koianei nga
Puutu huatau kua tae mai kei
a matau.
A, mo tu ahua hoki o te utu.
NGA PUUTU HOU A
TEEWE me tona KAMUPENE
MO NGA TAANE ME NGA WAHINE.
Kei tawhiti te pai o enei mo te utu iti, o
rite ana ki nga moa utu nui.
Titiro ki enei na:—
Puutu taane, tino pai ko te utu 18/9.
„ „ whero, mahi hou 17/6
,, wahine ,, pango ranei 9/6
Ka piki whakarunga.
Kaati, haere mai kia mahia atu u matau
tetahi o enei pea puutu mou. .
TEEWE & KAMUPENE.
KAATATAONE.
RE RANANA PUKAPUKA
TU-TOHU
(Kotahi putanga i te tau.)
He pukapuka hei \_\_\_\_\_\_ a nga tangata
whai-mahi, ki nga Ingarihi.
Kamupene Mahi, Hokohoko hoki,
i roto i ia wahanga o te taonga. A, hei tu-tohu hoki ki nga
tangata e haere ana ki Ingarangi i Ranana me ona rohe katoa
Kei roto ano hoki i tenei pukapuka te rarangi ingoa o nga
Tangata tango taonga,
me nga taonga e tukutukua ana e ratau, me nga taonga makete o nga
Koroni, me o era atu motu hoki.
Nga raina Tima.
Hei whakaatu ki nga tangata e haere ana ki runga tima, i
nga wahapu hei rerenga mona, a, hei whakaatu hoki i nga taima e
rere ai nga tima i tena wahapu, i tena wahapu.
Hei panui hoki i nga mahi o ia takiwa,
a nga tino tangata mahi, tangata tango taonga hoki, me era atu tu
tangata whai-mahi, i roto i nga tino taone nunui, a, i waenganui ano
hoki o nga Takiwa Mahi-ahu-whenua, o te Kiingitanga Kotahi.
Ka tukua atu he kape o tenei pukapuka ka utua hoki te
tukunga atu, mehemea ki te tukua mai he poutapeta oota mo te
moni £1.
The London Directory Co. Ltd
25 Abchurch Lane
London E. C.
NGA TURE O TE
Puke Ki Hikurangi.
Kia whiwhi ra ia koutou ki nga
Manaakitanga Papai, me nga
Waimarietanga o te ngakau Ra-
ngimarie, me te aroha noa, ko te
mea nui tenei o nga mea e toru
o te Tumanako, o te Whakapono
o te Aroha. Hui pa-tu-watawaa,
mo nga mahi. Kia mau ki te
Whakapono, na te Whaka; 0:10 i
tu ai nga mahi, na nga mahi i tu
ai te Whakapono. Amene.
TURE. !.
E rua nga putanga o te "Puke
Ki Hikurangi" i te marama.
TURE. II.
Ko te utu mo te pepa o te
Puke" i te tau 10,-; i te ono
marama, e 6 -; Kaore te toru
marama.
TURE. 111.
Ki te tono mai te tangata i te
pepa kia tukua atu kia ia me
tuku tonu mai te moni, mo te
tau, mo to ono marama ranei.
TURE. IV.
Ki te tuku moni mai te tangata
koia nei te tauira i te Ture o raro
iho nei, hei nga moni Nooti Pou-
tapeta, anake. (Postal, Notes.)
TURE. V.
Ki te tono mai te tangata i te-
pepa, me penei te ahua o te tuhi
mai i te ingoa ki waho o te kawa
kia marama te tuhi mai: —
Ki te Etita
O te Puke Ki Hikurangi
P. O Box 5.
Carterton.
TURE. VI.
Kei te Etita te tikanga mo te
panui i nga korero e tukua mai
ana kia panuitia. Engari kia
tupato ano, kaua nga korero kino
e tukua mai kaore e panuitia.
TURE. VII.
Ko nga reta katoa e tukua mai
ana kia perehitia, kaore te ingoa
o te Kai-tuku i roto, me te kainga
hoki, kaore e perehitia.
TURE VIII.
Mehemea ki te tae atu te pepa
he takai whero te takai, he tohu
tena kua tutuki te tau mo te pepa
o te Kai-tango, a, me tuku tonu
mai te moni i taua wa tonu ki te
kore e tukua mai te moni i muri
iho i te taenga atu o taua tohu
ka whakamutua te tuku atu i te
pepa.
NA TE ETITA.
Printed and Published by
TE HIKONGA TUHOKAIRANGI,
under the Direction of PURAKAU
MAIKA, Editor, at the Registered
Printing Office of TE PUKE KI
HIKURANGI," Belvedere Street,
CARTERTON, November 2nd, 1912.