![]() |
Te Puke Ki Hikurangi 1897-1913: Volume 7, Number 25. 21 November 1912 |
![]() |
1 1 |
▲back to top |
TE PUKE KI HIKURANGI
Te utu/price
"Te Puputanga ki te ora. Nui tangata e haere ana ki te po, iti tangata
i mahue ake ki te ao nei, rauhitia, manaakitia."
6d.
Nama 25 o te tau 2. Carterton Wairarapa, Taite Noema 21, 1912
G. HIUANA.
KO TA ANAKE TE TANGATA WHAI-MANA KEI WAIRARAPA
NEI, KI TE HOKO I NGA
WHOOTA MOTU-KA.
(FORD) ... MOTOR CARS.)
HE MOTU-KA KEI A AU MO TE TUKU. Ko nga oota e tukua
ana kia au, ka tere tonu taku mahi.
HU RAUMATI.
Koia nei to taima tika hei whakaa-
rohanga ki te tango Putu, Hu raumati
hoki. Haere mai kia KITINA mo te ra
rangi pai, kakama hoki, kei roto i te ro
he o Wairarapa nei. Na matau nga tao-
nga pai atu, e taea ai te hoko mo te mo-
ni iti, a, o whakahaua ana o matau wha-
kaaro ki te iwi Maori. HAERE MAI!
J KITINA
Te hoa o te waewae." Kei tawahi o te
Poutapeta.
Kuini tiriti MAHITAONE.
Whare Hoko Ika.
HAEREMAI! HAEREMAI! HAEREMAI!
Ki te hiahia koutou ki te Ika toroina mai au. Kei
ahau nga ahua ika katoa o te moana.
No te puranga mai rano o te ra nga IKA e riro mai
ana i ahau.
IKA HOU I NGA RA KATOA.
KOURA kuhu ki te wai-maori mehemea e hiahiatia
ana.
TE WHARE IKA ITI TE UTU I WAIRARAPA KATOA
NEI.
H. TAONATA. H TAONATA.
(waea korero) (waea korero)
109. 109.
(HIGH) TIRITI KAATATAONE.
Ika ! Ika ! Ika !
KUA KITE, KUA MOHIO, KUA MATAU KOUTOU.
KOIA NEI TE WHARE KAI E HUINGA ANA E
TE MAORI.
Ko nga Ika reka, momona anake nga IKA e hokona
e au. Kaua hei wareware ki te toro mai i to koutou hoa.
HE IKA HOU I NGA RA KATOA.
HE WEERA anake te IKA o te moana kaore i au.
KOURA KI RO WAI-MAORI I NGA WA KATOA.
H. HETIHANA . H. HETIHANA
(waea korero) (waea korero)
110 110
(HIGH) TIRITI KAATATAONE.
![]() |
2 2 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi, Noema, Taite 12,1912. Nama 25 o te tau 2.
raro i tenei tekiona ka ahei i
nga wa katoa kia whakakorea atu
e tetahi atu Ota Kaunihera ranei
i nga wa katoa ka ahei kia whaka-
rereketia i runga i taua huarahi
nei ano, ahakoa mo te taha ki
nga rohe o te whenua e uru ana
ki tana wahi rahui Maori, mo te
taha ranei ki nga take i rahuitia
ai taua wahi; engari kaua tetahi
whakakorenga atu, whakarereke-
tanga pera ranei e mahia engari
ma runga anake i te kupu tohu-
tohu a te Poari Whenua Maori o
te takiwa kei reira nei e takoto
ana taua whenua e paangia ana
e taua tikanga, ma runga ranei
i te kupu tohutohu a te Kooti
Whenua Maori, a te Aperata
Kooti ranei.
6. Te whenua i uru ki tetahi
wahi rahui Maori e kore rawa e
taea te tuku, ahakoa ki te
Karauna ki tetahi atu tangata
ranei, a ahakoa ano hoki e nga
tangata whai paanga no ratou
ake, e tetahi Poari Whenua Maori
ranei, o tetahi ropu kaporeihana
tangata kotahi ranei kua tau atu
ki a ia taua whenua, tetahi
paanga ranei i roto i taua whe-
nua.
7. E kore totahi Ota Kauni-
hera i raro i tenei tekiona e pa
atu ki tetahi riihi, raihana, tiaati,
taumahatanga ke atu ranei, e
mana ana ki runga ki taua whe-
nua.
8. Ka ahei te Kawana i ia wa
i ia wa i runga i te Ota Kauni-
hera ki to hanga i nga, rekurei-
hana e maharatia ana e ia e tika
ana mo to whakahaeretanga mo
to tiakitanga, o tetahi wahi rahui
Maori, ahakoa e nga Maori no
ratou, o totahi Kaunihera (Marae)
Maori, Poari Whenua Maori, e
tetahi mana ko atu ranei, a mo te
ahua ano hoki o nga mahi mo
tana wahi a nga tangata no ratou,
a i runga i tana huarahi ano ka
ahei ki te whakanohonoho
whaina, kana e neke atu i te rua
tekau pauna, mo ia takahanga o
aua rekureihana.
[Taria te roanga atu.]
MO TE KOKO
HE Whare Hou, E Rima
nga ruuma, kei (Rhodes)
Tiriti, Kaatataone.
Ruuma kaukau, ruuma tuunga
pereti, me era atu raweke o
o te whare. Wai-matao,
wai-wera kei roto i taua
WHARE.
Kei te hiahia kia tere te hokona.
Nga whakamarama,
Haere kia
D. T. KIINGI.
(Kamura.)
RONGO KORERO C
TAWHITI.
TE WHAWHAI A TE PARA
KANA.
TE MATENGA O TAKEI.
TE WHAWHAI O RIURU
PEEKA.
I MATEMATE TE TINO ROPU
A TAKEI.
TE WHAKAEKENGA I KONO
TANATINOPERA.
KUA TONO HOHOU-RONGO
A TAKEI.
KUA WERA TE TAONE C
ATARAIANOPERA.
Kua riro i nga Parakana tetahi
o nga taone nui o Takei, a Tara-
ama, na konei i motumotu Te
Takei i Konotanatinopera ki
Mahitonia.
I taua wa, e whakaeke ana
hoki te Kariki i Haronika, me te
whawhai haere tonu i tona hua-
rahi ki Weria, e 35 maero te
! mamao mai i Haronika.
Kei te whawhai tonu te
Hewiana (Servian) i wahanga, ki
a ia, (he kai-awhina enei iwi no
te, Parakana), kua neke tonu ki te
taha o Ahikapu, a, kua riro here-
here mai hoki i a ratou a Kui-
parirai, i te taha whaka-te-tonga
o Uhikapu. E whawhai haere
ana hoki ratou, kia puta ratau ki
Haronika, te waahi i whakaritea
ai hei tutakitanga, mona ki to
Para kana, me te Kariki.
Kua riro herehere i te Motini-
kirini a Tarapoohi (te keeti ki
Kutari) tetahi o nga tino taone a
Takei, kei tawaahi tonu o Kono-
tanatinopera. Kei te keeti ratau
o Kutari inaianei. Kua riro here-
here ano hoki i a ratou tetahi o
nga taone e patata ana ki Ku-
tari.
Kua ripoatatia mai tekau mano
nga Taake i mate i te whawhai i
Kuimanaowo, e rua tekau mano
nga Hewiana i tu-akiri.
I tino kino te matenga o Takei
i te Parakana i roto i nga ra e
wha, a i mate hoki i a ratou to
Ropu Otomana, (e 40,000 mano
taua ropu) i whaia haeretia taua
ropu kia whakangaromia. He
nui nga mea i riro herehere o te
Taake.
He tino whawhai nui tenei, e
ai ki nga korero o nga nupepa
Pakeha.
PANUI
HE POWHIRI.
Matangirei Whare-.
Parewanui, Rangitikei.
Noema 4th 1912.
Ki nga iwi, ki nga hapu, ki
nga reo, ki nga huihuinga tanga-
ta o nga motu e rua noi o Aotea-
roa me to Waipounamu, tena
koutou katoa e noho maina i nga
Marae o koutou Tipuna, Matua,
kua heke atu nei ki te po, kaati
te mihi.
He Powhiri atu tenei ia. kou-
tou katoa kia tae a-tinana mai i
koutou ki Parewanui nei a to 25
o nga ra o Tihema, te tau 1912,
no reira o nga iwi hoea mai nga
Waka o koutou tipuna, ara, a
Aotea, Tainui, Te Aniwa, Mata-
tua, Tokomaru, Takitimu, Arai-
teuru, me Kurahaupo, ki te marae
o te hunga iti i roto i to tatau
Ariki :—
Take 1.—He whakamoemiti ki te
Atua, i te ra o to tatau Ariki,
i te 25 o nga ra o Tihema.
T ake 2.—Ko te Tiriti-o-Waitangi
kua rewa nei ki runga, no
reira e nga iwi haria mai
ona utanga, ara, o koutou
mate e ia waka, e ia waka,
utaina ki runga ki te Tiriti-
o-Waitangi.
Nga ra hei taenga mai mo
koutou. ko te 20, 21, 22, 23, 24, o
nga ra o Tihema. Ko te teihana,
mo koutou ko Greatford. Heoi
na o koutou hoa,—
Wirihana Hunia,
Inia Te Rangi,
Piripi Ropiha,
Te Rangimarie Maui,
Te Whatarangi Teka
Wiremu Mawhete.
Otira na matau katoa.
KE TAUTOKO.
E tautoko ana ahau i te po-
whiri a nga morehu o Ngatiapa
kia hui atu ki Parewanui i te ra
o te Kirihimete.
Ko te kaupapa tenei o taku
tautoko, i nga ra o mua i te wa
e toitu ana te tangata, e hui ana
nga morehu o ia marae ki tona
marae i te ra o te Ariki, no tenei
wa ka huhua, ka putuputu o
tatau aitua, ngaro ana te momo
o te tangata ki te po, ko etahi o
nga aitua e taea ana te tangi i te
wa i hinga iho ai, ko etahi he wa
ke ka tangihia.
Tuarua ka mokemoke te nga-
kau i te hinga putuputu o te
tangata, no reira ka mea au me
waiho te ra o to Ariki i puta mai
ai ki tenei ao hei ra tangihanga
mo tona putanga mai hei Ariki
mo te ao katoa, hei ra tangihanga
ki o tatou aitua, hei tangihanga
ki a tatau ki nga morehu o nga
iwi, hei ra kitekitenga hoki i roto
i te tau, kia watea ai nga iwi ki
nga raruraru o te tau hou.
E toru enei putake tangi nui
tatou e te iwi, he mea nui rawa
enei tako e toru ki taku mahara,
mehemea ka taea e te tangata
ora ritenga katou te whakatinana
he mea nui rawa ki toku nei
ngakau kuare, no konei ka kiia,
tenei tangihanga i roto i te ra o
te Ariki ko te tianara o nga tangi-
hanga ki te hunga mate i roto i
te tau.
Heoi tena, ko nga korero a te
tangata e pa ana ki te whenua,
ki te taonga, ki te ture tangata.
e waiho ana e toku ngakau kuare
mo te ra o te tau hou ka whaka-
haere ai i enei take, kia marama
ai nga mea e waiho ma te tau
tawhito e pikau kia marama ai
nga mea hei pikau ma tatou ki
roto i te tau hou. He nui noa
atu nga whakahaerenga o enei
kupu. Ki te hiahia te tangata
kia rongo me patai mai ki au a te
ra o te Ariki e kiia nei he Kirihi-
mete, e kore au e hopo ki te
whakamarama.
He whakamarama enei i nga
Kirihimete i uru ai ahau ki te
whakahaere i ona mahi. I te
tau 1903 ka tu te Kirihimete ki
Ngawi, ki runga ki te kauwae ote
ika a Maui.
I te tau 1904 ki te Hurupi,
" 1905 " Hurupi.
" 1906 " Ranana
1907 " Motuiti
1908 " Kohunui.
1909 " Porirua
1910 " Mokai.
" 1911 " Ngatauewaru.
i tenei tau 1912 ki Parewanui.
Ko tenei Kirihimete ki Parewa-
nui he mea ata korero e te Wiri-
hana Hunia ki au i a matau i
Poneke ka whakaae ahau, ki te
hiahia tetahi i hapu, iwi ranei ki
a ia te Kirihimete i muri i tenei
me inoi ki nga morehu o Ngati-
apa ki a te Wirihana Hunia mo
ona hoa whakahaere. Kaati aku
whakamarama i konei.
Heoi na to koutou hoa na
Meiha H. P. TUNUIARANGI.
H. H. KARANI.
(G. H. CULLEN.)
(Kereitaone, Wairarapa.)
ROIA
Tenei au te tangata tika, matau,
pai hoki ki te whakahaere i
nga ahuatanga mahi katoa
a te Roia. Ko taku Tari kei
tawaahi atu o te Whare
o te Etita o te Mareikura.
Ka taea e au nga mahi "Maori
katoa, e hangai ana ki te
Ture Mahi Riihi, Hoko,
Mokete Paara moni.
He moni kei ati mo te tuku i
runga i nga Taitara motu-
hake.
E hoa ma kana hei whakarea i
5 koutou hiahia me a koutou
TAKE.
![]() |
3 3 |
▲back to top |
Nama 25 o te tau 2. Te Puke Ki Hikurangi, Taite, Noema 21, 1912.
TE MATENGA O
MAHUTA.
TE WHAKAEKENGA POTO
O TENEI RANGATIRA.
[AKARANA WIKIRI NUI
Kua mate a Mahuta Tawhiao
Te Wherowhero, te " Kiingi " o
nga Maori, i te 10 o nga haora o
te Hatarei te 9 o nga ra o Noema
nei, i mate ki Waahi, Akarana.
I te Taite ka haere ia ki Hana-
tere (Huntly) i to ora tonu ia, i
te kaha tonu tona tinana, no te
Paraire, Hatarei hoki, katahi
ano ka mohiotia kei te ahua mate
ia, no te 10 o nga haora o te
Hatarei ka mate, i mate-ohorere.
Ka 57 ona tau.
Ko te takotoranga o tona
tinana kei te marae tonu, he
teneti kanawehi tona whare,
karapotia ai te tupapaku e te
whare-mate, he rau-rakau nga
parepare, potaea iho ai ki runga
ki nga mahunga, ko te roimata
me te hupe me te aue anake te
mea i roto i te ngakau o te
tangata.
Kaore rawa i nui te tangata, i
te kore whakaatuatu ki nga
tangata, no te Mane rawa i puta
ai nga whakaatu, ko nga mea
ano i reira e haereere noaiho ana
i te marae, ko te pupuhi anake
3 nga konohi, na reira tonu i
whakaatu te nui o te aroha o te
iwi ki te matenga o tenei ranga
tira kua matua, nei ia ki nga iwi
o nga motu nei, a, tae mai nei ki
tenei wa, kaore ano i tatutu te
ahua o te tangi a te tangata, mo
to ratou " Kiingi," kua tangohia
kinotia atu i a ratau.
Ko nga Pakeha e haere atu
ana kia kite kaore ano i whaka-
aetia kia tao kia kite. Kei te tu
tonu he Heteri i nga keeti tiaki
ai.
Kaore ano i mohiotia to tako
o te mate o Mahuta, kaore hoki
ho Takuta i tae noa kia kite.
TONA WHAKAHEKENGA MAI.
Ko Mahuta te tama a Tawhiao
Te Wherowhero, a tona wahine
tuatahi, a Hera, e iwa nga whaka-
paparanga o tona whakahekenga,
ko te nuinga o nga tipuna o tona
whakapapa he toa katoa, tae noa
mai kia Mahuta tuatahi. I ma
roto mai i tenei rangatira te kaha
o te pupuri a Ngati-Mahuta i
tona ingoa.
Ko ia hoki ko tenei rangatira,
he tangata pai, mohio, matau
hoki, kaore i tino nui ana kupu,
he tangata atahua te whaka-
tipu.
I whanau a Mahuta ki Whati-
whatihoe, Waikato. Ko tona
matua, ko Tawhiao, i mate i te
tau 1894, a, i te wa e takoto ana
tona tinana i Taupiri, ka tohu-
ngia ia hei " Kiingi."
. I a Mei 22, 1903, ka oatitia a
Mahuta hei mema mo te Whare
o Runga.
I te wa ka mate a te Hetana,
ara to tumuaki o te Kapeneti i
taua wa, a i runga i te karanga
tuarua ka ngaro te ingoa o
Mahuta i roto i te rarangi ingoa
o te hunga i whakaturia mo te
Whare o Runga.
Ko te wahine a Mahuta ko te
Marae, he tamahine na Amukete,
he rangatira tenei pera ano mo
te whakaekenga mai o Mahuta,
ko tenei tangata rangatira, i mate
ki Rangiriri.
Tokorua nga taane me te
wahine, nga tamariki a Tawhiao
kei te ora inaianei o muri iho i a
Mahuta. Ko te tamahine ko Tu
Kotuku kei Maungatautari e noho
ana.
Ko nga tamariki ake a Mahuta
kei to ora toko rima, ko Rota,
ko Taipei, ko Tumate, ko Tonga,
me te Wherowhero Mahuta. Ka
tekau ma rua marama tuturu
inaianei te roa o te matenga atu
o te Wherowhero, a ka mate atu
nei hoki ko Mahuta. I te wa i
tanumia ai a te Wherowhero ki
Taupiri, ki te urupa o te whanau
a Tawhiao he nui te tangi me te
aue o te tangata, wai hoki ko
tenei kei te pera ano te tini te
mano o te tangata.
TE MANA KIINGI.
Ko te turanga o Mahuta kua
tau ki runga i tona tama ia te
Rata, ka 34 nga tau, he tangata
tenei o whakaaro nuitia ana e te
iwi katoa, ko te mahara a te ha-
nga kuri kite kua matau ki a ia
he taumata, pai tenei hei whaka-
whirinakitanga atu mo te iwi i
runga i te whakaarotanga iho he
tangata tenei kua marama ki te
whakahaere i nga tini ahuatanga
o te taha Pakeha, tera e hipa ke
atu tona turanga i tona papa.
Kua takoto inainei te whaka-
aro o te iwi ki te whakariterite i
nga ahuatanga maha e pa ana ki
a te Rata, ara, te kai-riwhii mo
te turanga o Mahuta. Kua puta
nga panui i roto i nga pepa Pa
keha, tera e rite tonu te Koronei-
hanatanga o te Rata ki to tona
matua.
Ko te wariu o nga taonga katoa
a Mahuta ki te whakaarotanga iho he
tangata tenei kua marama ki te
whakahaere i nga tini ahuatanga
o te taha Pakeha, tera e hipa ke
atu tona turanga i tona papa.
Kua takoto inaianei te whaka-
aro o te iwi ki te whakariterite i
nga ahuatanga maha e pa ana ki
a te Rata, ara, te kai-riiwhi mo
te turanga o Mahuta. Kua puta
nga panui i roto i nga pepa Pa-
keha, tera e rite tonu te Koronei-
hanatanga, o te Rata ki to tona
matua.
Ko te wariu o nga taonga katoa
a Mahuta ki to whakaaro iho e
£20,000. Ko te wariu o nga
whenua o nga Maori i tuku mo
Mahuta e ai hoki te whakaatu
ake a nga pepa i tae ki te
£100,000. Ko enei whenua katoa
i runga ano i te tikanga "Kiingi "
ka tau katoa ki runga i a Te
Rata, te kai-riiwhi o te turanga
o Mahuta.
Ko nga tikanga katoa o te
whakahaerenga o tenei tangi-
hanga kei roto i nga ringaringa
o Henare Kaihau raua ko Pepene
Eketone. Kua takoto te whaka-
aro o nga kai-whakahaere kia
kotahi marama a Mahuta e
takoto ana kia ahei ai nga iwi o
ia waahi o ia waahi ki te haere
kia kite. Ko te maha o nga
Maori e tae ki tenei uhunga ki te
![]() |
4 4 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi, Taite, Noema 21, 1912 Te Rata Mahuta Maahi Herihi Te Hohepa Waari Timi Kara Pomare TE NGAKAU MAMAE TE POU HERENGA KUPU TE PIKIKOTUKU KUA RERE I TE HAU Waikato Tamahau Tawhiao Tomoana Te Uamairangi Ropata Te Ao MATENGA O TA WI- REMU TUATI Wiremu Tuati M. L. C Rev. Mekenehi Kipihana HON. TA HEMI KARA Hemi Kara Wairoa Te Kooti Rikirangi Wi Pere Tai Rawhiti Wairarapa HON A. T. NGATA Te Aute Ahu-Whenua KI NGA TANGATA KIMI WHENUA Tai-Hauauru te Waipounamu Akarana Poneke Ohinemuri Nerehana Nelson Ruihi Lewis TETAHI TIKANGA PAI MO TE KARI TIMUTIMU IWI KAI-TANGATA
![]() |
5 5 |
▲back to top |
Nama 25 o te tau 2. Te Puke Ki Hikurangi, Taite, Noema 21, 1912. Nga Makete. AKARANA. PONEKE. HUARAKAU. HUA-WHENUA. OTAUTAHI. Akarana. Kua motini te Honore J. Arani, (Minita mo nga Moni) ki te Whare, kia tonoa, ara, (borrow' he moni kia £1,750,000, hei whakapiki haere i nga mahi mo te Tominiona. Ka utaina tenei moni ki runga i nga taake o nga whenua. Nga moni i kohia e te Hara-weihana i tenei tau, mo te " Self-Denial fund) ara, hei awhina i nga pohara o nga motu nei £15,906. Kua paahi te Pire Whenua i roto i te Kaunihera, i hui ki roto i te Paremata, i te 7 o nga ra o Noema nei. Ko te korerotanga tuatoru tenei. Kua paahi i roto i te Kauni hera te Pire Whenua Maori. Ko te korerotanga tuatoru tenei. He tau tino nui rawa tenei mo te hua-rakau ki Hehitingi, Haaki Pei, e ai ki to korero a te - kaitohutohu a te Kawanatanga. Ka iti te utu o te hua-rakau, era etahi o nga hua-rakau e pirau noaiho. Kua whakaatu Te Kai-tatau a te Kawanatanga i te maha o nga tangata o te Tominiona. Kia Hepetema 30, 1912, kotahi miriona, kotahi rau e rua mano, e whitu rau tekau ma iwa. Kaore nga Maori i roto i tenei Kaute. I te whakawa a nga Pirihimana i Kaatataone, i te 15 o nga ra o Noema nei, ka hamenetia a Arapata Hoani luri (Albert John Udy) mo tona wawahanga (he mea tainamaiti) i tetahi whare i Waihakeke i te 5 o nga ra o Noema. Kua whakawatea te keehi mona. I whakaaetia te peera, e £300. Kua hokona e nga Maori o te Tai-Hauauru tetahi whenua ata-hua e mohiotia ana taua whenua ko Ohotu Poraka, kei te taha Whanganui, NGA NGAHAU PUREI PAIHIKARA. Paraki Kereema (Frank Kramer,) MOE POTI. Kua whakaae a Anihi, kia hoe ratau ko Wherehana, ko Petona me Taone, mo te moni o ara ko £100 ma te tangata kotahi, hui katoa e £400 ma te wiini. tekau nga hekene i hoatu e Anihi. Te Kawana KEI TE HOKI. Rua tae te whakaatu a te Paraiwiti Hekeretari a te Kawana ki te Mea o Akarana, kei te 22 o Noema ka haere te Kawana me tona wahine i Poneke ki Akarana, hei reira mohiotia te ra hei haerenga i Nui Tireni noi. I runga i te haeretanga o Kawana Ihiringitana he nui te moteatea o te ngakau Maori. KEI A AU NGA HUTU KAHA, PAI HOKI TE MAHINGA, KO NGA UTU E £3 5s. (a raro.) NGA Raka mo nga haere, ko nga utu e £2 5s. a raro. Nga MEA katoa e hiahia ana koutou kei a — Paaka TINO TOA KAHU, o KAATATAONE nei.
![]() |
6 6 |
▲back to top |
Te Puke Ki Hikurangi. Taite. Noema 21.1912. H. E. ITANA. (H. E. ETON.) KIMIHI HOKO RONGOA. HE KIMIHI TINOPAI TENEI KEI WAIRARAPA NEI MO NGA AHUA RONGOA KATOA. KEI KUINI TIRITIMAHITAONE. Te nama o teTe nama o te AEA KORERO 31.P.O.Box 61. C. S. POORO. (C. S. BALL.) TEERA TUI KAHU- Kuini tiritiMAHITAONE. Kei au nga tino tawhe papai mo nga wahanga e wha o te tau ka mahia e at: nga ahua mahi kahu katoa e hiahiatia ana e te tangata mo te utu iti. \_\_ W. KEREKE. (W. CRAGG.) HE TANGATA KATIKATI MA- KAWE, HOKO TUPEKA HOKI, Kaore e ngaro tenei haapu i te tauhou ko te "HAAPU KEI TE KOKI," o KUINI TIRITI, MAHITAONE. D. T. KIINGI. HE TANGATA HANGA WHA- RE, HANGA KAWHENA HOKI. He wahi mahinga tawharau toa, mahinga toa hoki. Porootiwe TiritiKatataone. Te hono rakau o nga ahua mahi katoa e mahia ana e tenei ta- ngata i roto i te wa poto. Nga ahua mahi whare katoa e mahia na. He Kai-whakahaere nehua nga tupapaku hoki. Ka haria : nga tupapaku ki nga waahi katoa Wairarapa nei.\_\_\_ I Niho Pai. Mehemea he niho pai on, haere kia ti- rohia kia rongoatia. Mehemea koe e hiahia ana kia pai o niho haere kia:— I Makiwera a Takana Makahana Tangata unu niho. (Kei tawahi o te Maku- ihi Hoteera.) CARTERTON. Kei nga Mane o nga wiki katoa ki ki Pe tetone.