|
loading...|
|
Te Tiupiri 1898-1900: Volume 1, Number 11. 15 March 1898 |
|
|
1 1 |
▲back to top |
|
|
2 2 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 15, 1898. [2] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898.
whawhaatu, kia te iwi Pakeha, kia
ana mahi ki te mokete, ko etahi na
te whakakake nana i to atu ki te
mate, enei katoa, me era atu e rere
katoa atu ana ki te ringa o te iwi
Pakeha, kotahi ano te patu i patua
ai, he moni. Na kua tangata whenua
tatau ki enei mate katoa kua kia ake
nei. Koia ahau ka whakamahara
atu ai, ka meatu ai hoki, tena ra e
homa, kaua tatau hei waiho tonu i
roto i te kupenga waharoa a te kuare-
tanga raua ai kite mate. Ko nga
tika kua ata marama ia tatau o te
Pire Ohotu koia tenei:
1. Kaore te Hoko e taea, e nga
tangata piranga ki te Hoko.
2. Ko te mokete, kaore e taea enga
tangata pirangi ki te mokete.
3. Ko te muru a nga tangata tuku
nama, i te hea whenua, i te hea
moni utu Reti, e kore e taea e
tenei Ture te whakaae atu.
4. Ko te Ture Reiti, Taaki whenua.
e kore e tau mai ki runga i te iwi
nona te whenua, ki te tangata
ranei, tono mai ai kia utua atu,
Engari ma te kai tango whenua i
runga i te Reti e utu atu era.
5. E kore e riro i te peekerapu a te
tangata i raro i nga Ture pera.
6. Ko te whenua ka ata wawahia,
kia ahua pakupaku e tahi, kia
ahua rarahi ake etahi, kia whiwhi
ai, te tangata i te moni iti, i tetahi
wahi mana, a ko te tangata i te
moni rahi mana e tango te wahi
rahi ake. E kore e pera me o
mua Reti whenua, kia kotahi tonu
te tangata mana te whenua nui
tonu.
7. Ko te moni utu Reti, ka ata kawea
atu e te tangata a te kaitiaki e
whakarite ai ki nga kainga Maori
ake, utu atu ai ki ia tangata ki ia
tangata tona hea ake. E kore e
whakaaeti te ota tuku moni utu
Reti, tetahi pukapuka pera ki
tetahi tangata.
8, Ko te utu mo enei mahi a te kai-
tiaki otekatoa, kotahihereni me te
hikipene i roto ia pauna ia pauna
e tangohia, hei utu mo enei mahi,
me era atu mahi katoa. Na koia
nei enei pai o te kaitiaki, kua ata
marama ia tatau i roto i ana
korero e mau nei i te pepa nei, a
ara atu ano etahi o nga painga o
te kaitiaki, he iti no te pepa nei i
kore ai e whakapaua i konei. Na
koia nei ahau i tino ki ai, koia,
. tenei te Ture mo te motu nei, mo
nga Hapu, me nga tangata e hia-
hia ana kia mau i te Maori ake te
mana o te whakahaere o te
whenua, ko te Ture kaporeihana
te Ture pai mo tena huarahi. E
ngari ko nga mate o tera, koia
nei.
1. Kaore he moni a te komiti o
te Poraka, a te Hapu ranei, nona
te Poraka, hei utu i te Ruri, hei
utu i ngarori, hei utu i te komiti,
mei whaimoni, kua tika taua, Ture.
2. Te Rua o nga mate i kite au, ko nga
mema mo te komiti, era ano e
pera, me nga whakahaere Maori
katoa, i te tuatahitangaka ngahau te
mahi, kia roa ka waimeha haere,
ka ngakau kore, ka mangere ki te
haere ki nga huihuinga o nga
komiti, whakahaere. A tona
|
|
3 3 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 15, 1898. [3] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898
mutunga, he mate no tera mahi,
kia tae mai ra te kape o te pire a
te kaitiaki, ka panui atu ai te
ahua o nga rarangi kia marama ai
koutou te titiro.
TE HUI MO O OHOTU.
Ka tu ko te Kaitiaki o te Katoa ka mea, e
nui ana taku aroha atu kia koutou e te iwi o
tenei whenua, nga taane nga Wahine mea
koutou tamariki aroha, he nui taku whakapai
atu kia koutou kupu mihi katoa mai moku
i a koutou e powhiri mai nei i au, me aku hoa
Na i rongo au he tikanga Maori no koutou
tenei, e kore e whakahaerea he tikanga nui, e
pa ana ki tetahi whenua, ki tetahi mahi ranei
te po, engari hei te awatea rawa, na i te mea
he tika taua Ture o koutou, me ata waiho te
tino take i tae mai ai au ki to koutou kainga.
mo apopo i te ata, ka whakatakoto atu ai ki o
koutou aroaro, kia waiho tenei takiwa o te
po nei, hei whakaaroaronga ma koutou, inga
tikanga e whakaaro ana koutou hei painga mo
to koutou whenua, me koutou katoa, ko te
Hoko ranei i o koutou whenua, ko te waiho i o
koutou uri, kia kore whenua ana i muri ia
koutou, ka mate atu. Ko te pupuri, ko te
tiaki ranei a koutou ake ano i nga whenua
hei painga mo o koutou uri i muri ia koutou
ina mate atu koutou. Na me mutu aku kupu
mihi atu i konei kia koutou, kia ora koutou
katoa.
Ka nekehia te korero mo te 10 a. m. o te
ata o te wenerei 3 Maehe 98.
I taua po, he maha nga korero, i whakaha e
rea e nga tangata i taua po—a oti ana, mo te
ata i te mutunga o te kai, me noho te Komiti
24, o Poutama o ngati Pa. O ngati Hau, o
ngai Taane, ki roto ia Poutama whare
whakairo.
I te hai whe paahi o te 10 a. m., o te 3
Maehe ka noho katoa te Komiti, me nga
Wahine, me a ratau tamariki ki rota i te
whare.
Ka tu ake te Kaitiaki o te katoa ki runga,
ko Eneti Paana te kai whaka Maori, ka mea
na e te iwi, e rua nga mea hei whakaaro nui
ma koutou, ko tewhea te mea pai o enei take
e rua, ko te tuku i o koutou whenua kia pau
atu i runga i te Hoko, ka waiho kore whenua
o koutou uri i muri ia koutou; ko te pupuri
ranei 5 o koutou whenua, hei painga mo o
koutou uri i muri ia koutou. Na kua hoatu
e au enei take e rua kia koutou i tenei po, a
e whakaaro ana ahau, tera kua whiwhi koutou,
ki te mea o enei take e rua, i paingia e
koutou, a ma koutou e whakaatu mai ki au.
I mua ake o taku tino whakaaturanga kia
koutou inga tikanga katoa o te Ture. Me
whaikupu ake ahau mo etahi korero, e rongo
ana ahau, e whakairia ana ki runga kia te
Whatahoro.
• Na kia mohio mai koutou, i mua ake i to
maua tutakitanga ko te Whatahoro mo tenei
take, kua tuhi ake a Eneti Paana kiau, he
rapu nana i te whakaaro e ora ai koutou, me
o koutou whenua, i runga i tona kite, e kore
e roa rawa, ka waiho kore whenua te nuinga
onga tangata o te iwi Maori; I runga i te
pena o a maua tuhituhi, a maua kia maua, ka
meau kia Eneti Paana, Kaore he painga kia
penei ta maua mahi tuhituhi, kaore he
mutunga o tera mahi, e ngari me haere ake ia
me etahi tangata ki reira korerorero ai, kia
marama ai ahau ki te ahua o te whakaaro o te
iwi mo Ohotu.
I muri iho ka tae ake a Eneti me te Whata-
horo ki Poneke, ka mea mai a te Whatahoro
kiau, ko tona tino hiahia kia whakaaro atu te
Kaitiaki ki tetahi Ture hei tiaki i tona iwi me
to ratau whenua katoa, kia kore e riro i te
Hoko, i te mokete. Ka meatu ahau kia raua
ko Paana e pai ana, me ata whakaaroaro
tatau mo tenei, he maha a matau whakaaro-
aronga i whakatakoto ai. I te ata o tetahi ra,
ka tae ake a Meiha Keepa, a Wata Hipango,
a te Whatahoro, a Paana, ka whakaaroaroatia
katoatia nga take katoa i oti, te whakaaroaro
e matau i tetahi rangi, a ka whakaa e matau
me kawe mai ki karatia nei, ki Waenganui ia
koutou i te iwi e noho tuturu ana i runga i te
whenua. Na koia tenei taku whakaaro, ki te
pai koutou ki te homai i Ohotu ki roto ki te
ringa o te Kaitiaki o te katoa, hei tiaki, hei
|
|
4 4 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday March 15, 1898. [4] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898.
whakahaere, kei a koutou ano te ritenga, ki
te kore koutou e pai, kei a koutou ano te
ritenga i te mea no koutou ano to koutou
whenua, e hara iau. Na ki te tukua mai e
koutou a Ohotu kiau, e kore e riro i te Hoko,
i te mokete, ka tuturu tonu hei whenua mo
koutou mea koutou uri i muri ia koutou i nga
whakatipuranga katoa, i raro i te mana Reti
anake, e kore e taea e te tangata tona heake
te whakawhiti o te moni utu Reti ki tetahi
tangata, te tuku ota ranei ki tetahi tangata hei
tango i tona hea o te moni utu Reti, e kore e
taea te muru e te warati. Engari ka ata
whakaritea e au taku, Etiana hei haere atu ki
ia kainga Maori penei me tenei utu atu ai i te
moni a ia tangata, ki tona ringa ki tona ringa,
a kei aia te tikanga o muri o tena. Ko
te whenua wawahia kia rite nga wahi
pai, me nga wahi kino o te whenua, me te
whakatakoto i nga rori. I mua ake o tenei
ka haere mai te Kai ruri ki konei, me te mapi,
a ma koutou e whakaatu ki te Kairuri nga
wahi e hiahia ana koutou hei hei Kainga,
hei Rahui i nga Urupa, i nga wahi Tapu, i
runga i ta koutou i whakaaro ai, a ma te Kai-
ruri e whakatakoto nga rohe ki runga i te
mapi, me te rahi o nga oka, o ia Rahui o ia
Rahui. I muri o era Ruri katoa ka panuitia
nga wahi e whakaarotia ani kia riihitia, ki nga
tangata katoa, aha koa Maori, Pakeha ranei,
na ki te kite tetahi tangata i roto i tetahi Rahui,
kia Riihitia e ia tetahi wahi atu, hei whakarahi
atu i te wahi ia ki o te Rahui, pai noatu te
pera. Engari ko nga whenua katoa e tukua
atu ana ki te Reti, he mea panui, ka makete
ai, ma te tangata i rahi te utu e tango, taua
wahi, aua wahi ranei. Engari kaore e maketetia
katoatia i te wa kotahi, me tuku tetahi wahi,
mo tetahi takiwa, ko tetahi wahi, a pau noa te
wahi i rite mo ti Riihi. Na ko nga wahi i
Rahuitia e nga Maori ake, ka ekengia era
wahi e te Reiti, e te Taaki, ma nga Maori ake
e utu nga Reiti, me nga Taaki, ko nga wahi o
te whenua i Retia e te Kaitiaki, ma nga kai
tango Reti e utu nga Reiti, me nga Taaki.
Erua tekau mataki nga tau o te Reti, ka mutu.
ka whakahoutia atu ano, kia 21 tau, ki te
hiahia te tangata ia ia te Reti tuatahi, ki te
tango kia ia ano te Reti, rae utu e ia, kia rite
ki te ahua o te painga o te whenua i taua wa
i mutu ai te Reti tuatahi, na ki te, kore ia e pai,
ka utua kia ia ona whakapainga i ranga i te
whariu, a ma te Kaitiaki, e utu nga whaka-
painga e tika ana, a ma te kai tango Reti e
utu mai nga whakapainga i utua e te Kaitiaki,
Ko nga whenua Rahui, i puritia e nga Maori,
mo ratau ake, me whakapai rawa, me taiepa
hoki, a ki te kore e whakapaingia, ka whatoro
te ringa o te Kaitiaki, ka Retia atu ki tetahi
tangata e kaha ana ki te whakapai, kia puta
mai ai he painga ki te iwi nona te whenua, e
kore e pai, kia waiho te whenua kia takoto kino
noaiho ana, kaore i whakapaia, e ngari ko
taku tino whakaaro, kia kaha rawa te iwi
Maori, ki te whakapai i nga whenua, ki te
whakanoho ki te Hipi, ki te kau, ma tenei e
tipu ai o koutou uri, e ora ai hoki. Na, mo
te Ture kapo raihana, he Ture pai ano. tera, e
rua ano nga mate o tera, ko te kore moni a
te Komiti Maori mo nga whakahaere, ma te
moni hoki e tika ai nga mahi, a kei whea nga
moni a te kaporeihana, tuarua he iwi puhae-
hae te Maori, e kore e mahi te Komiti i ronga
i te whakaaro kotahi. Na ko tera e uru atu
ana te Roia ki roto i nga whakahaere, ko
tenei e kore rawa te Roia e uru mai, me te
kooti whenua, me nga kaiwhakahaere, kei nga
riwhi tupapaku, ke inga, kimihanga i nga riwhi
tika hei tango i te hea whenua, i te hea
moni ranei, ka tae ki te kooti whenua Maori,
ki te Hupirimi Kooti ranei. Na ki te pai
koutou, koia tenei nga tikanga mo to koutou
whenua, na ka hokiatu ahau, ka mahia e au
te pire e oti katoa ai nga ritenga i whakaotia
e tatau i tenei Hui mo Ohotu poraka. Ka,
hoatu e au ki te kawanatanga mana e whaka-
takoto ki te Paremata, Kia Meinga hei Ture
mo Ohotu. Na e whaimana ana te kaitiaki,
ki te wehe i etahi wahi hei turanga whare
Karakia, Kura, whare hei painga mo te iwi,
Teihana, nga mea pera, koi riro katoa i te Reti,
a ma te utu Reti ano e* riro ai aua turanga
kua kia ake nei. Na koi mea koutou i haere
mai ahau, he pirangi noku ki to koutou
whenua, kaore e ngari, he aroha te take kia
koutou, kaore he painga kiau mo te rironga
mai o to koutou whenua i au, no te mea, ko
te moni maku, koia ano tenei kua whakaritea
|
|
5 5 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday March 15, 1898 [5] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898
nei maku, e kore e nui ake, a ki te kore e
homai e koutou a Ohotu, e kore e iti iho te
utu moku, no reira, kaore he painga kiau o.
to koutou whenua, heoi te mea, he whakanui
ake naku, i te mahi maku, me te Tari o te
Kaitiaki. No reira ko nga painga o tenei
whakahaere mo koutou ke, me o koutou uri i muri
ia koutou, kaore e mahue kore whenua o koutou uri
i muri ia koutou. Na ka mutu aku whakamarama
kia koutou, a ki te mea kaore i marama e tahi o
aku korero, ma koutou e patai, a maku e whaka-
marama atu, koia hoki te mea i haere mai ai ahau,
a ko nga mea e hiahia ana koutou hei menemana
mai ki tenei, maku e tuhi hei whakamaha ra i au mo
tera.
Ka kia e te Komiti kia puta atu ia ki waho, kia
whakaaroaro te Komiti i nga patai, me nga mene-
mana, hei hoatu ki te Kaitiaki.
Ka oti te whiriwhiri a te Komiti, ka karangatia
kia tae mai ki roto i te whare, ka pataia atu e.
Tiaki Potaka-pewhea te rahi te wahi e whaka-
taua atuana mo nga kura, he wehi no matau, koi
pera me nga kura o etahi wahi, e tae nei ki te 50
eka rahi atu, pera me te Atue. Te kaitiaki, ko te
wahi ano e rite ana hei tunga whare mo te kura,
whare hoki mo te mahita, haerenga hoki mo tetahi
Kau, Poaka, Manu Mana, i runga ano i te utu Reti,
e hara i te mea hei riro oti atu kia ia. Ki te mea e
50 eka, na ki te whakaaro te Kaitiaki, me tango mai
te 45 eka me Reti atu ki tetahi tangata, ka peratia
ano. Tiaki Potaka, ka Retia te wahi i tangohia
mai, a ka utua kia wai nga moni Reti o taua wahi,
Kaitiaki ki nga Maori nona taua whenua.
Tiaki Potaka, e hia nga 21 tau ka mutu te Reti
Kaitiaki, ka mutu te 21 tau tuatahi, ka Reti atu ano
mo te moni rahi ake, ka pena haere tonu te ahua o
nga Reti.
Tiaki Potaka, te ahua o tena Reti, kaore e hoki
mai te whenua. Te Kaitiaki, kei te kawanatanga
te whakaaro a ona wa, ka marama ia, he mea tika
kia whakahokia ki te tangata i runga i te mea kua
marama tua tino matau ia e kore e riro taua
whenua i nga mate, kua kia ake nei, ka taea ano te
pera.
Tiaki Potaka, ka taea ranei te Hoko te tekihana.
taone, ina whakaturia he Taone, Kaitiaki, e kore
ko te Ture o tenei Pire he Reti anake, kaore he
Hoko, he mokete, he warati muru, he pekerapu e
whaimana ki roto ki nga mahi o tenei pire. Tiaki
Potaka, kei te Maori ranei mana onga Rahui. Kaiti-
aki, kei au te mana o nga Rahuni, kia kore ai e riro i
te Hoko, i te mokete, i te muru a nga warati, a te
Peekerapu hoki. Parete, e hia nga tau. Ka hoki mai
ai te whenua a Ohotu ki te iwi Maori, kaitiaki, kei te
kawanatanga te tikanga a ona wa, e whakaaro ai
, he mea tika kia hoki, ka pera.
NGA PITO PITO KORERO.
Kei te 29th onga ra o Maehe ka tu te Hui ki
Heretaunga, Nepia. Ko taua hui na te Kawana
Ranapare, he hui Kitenga mona i nga Rangatira o
nga motu e rua nei.
Ko tenei e nga Rangatira, me nga tangata i nga
putea korero, ko te 28th, onga ra to koutou ra hei
taenga ki Heretaunga. Kaua e noho, kawea tau
putea, tau putea ki reira riringi ai, whakaki ai hoki.
No te Wenerei te 9th onga ra nei ka tu te pooti
ki Poneke mo te mema hei riiwhi mo te Taute. Te
mema kua tu no te Opitihana ko Tati e 7, 283 nga
pooti; ko te keka, ko te tangata a te Kawanatanga
i hinga, e 6, 254. Nga pooti ia ia. He pakanga
nui rawa atu taua pakanga, i tu tonu nga tangata o
tetahi, o tetahi ki te kauhau haere mo tana tangata,
mo tana tangata.
Kua oti te kupu a te Kawanatanga kia tukua nga
kai ruri, a Routu, raua ko Homu, ki te whakaoti i
te ruri mo te ara o te Reriwe e haere i waenga o te
motu nei, ka timataria mai te ruri a tetahi i te taha
ki waikato, ka timata atu tetahi i te taha ki Otairi,
E kia ana kia kotahi rawa te tau ka tutuki a raua
ruri.
No te 3rd onga ra nei ka tukua mai te kupu no
Roma; he whakaatu mai i tetahi huihuinga nui i tu
ki reira he whakawhetai mo te taenga onga tau o te
Popa ki te waru tekau ma waru. E kia ana pena
tonu me te wai e rere ana te mahi nei a te taonga
mo taua kaumatua.
Kua tae te whakaatu ki te Komihana onga
whenua: he ripoata mo te nui onga mea i pau i te
ahi o te takiwa ki Pahiatua, i te kainga a te ahi i
taua whenua inga ra i mahue ake nei.
Ko nga whare papa nohoanga tangata, e 42, ko
nga whare penei me o te Maori.
Ko nga whare pukainga taonga, e 59, kotahi te
whare mahi pata; kotahi te Mira Kani papa, e
9, 288 nga eka karaihe, 13, 078. Nga tiini o nga
taiepa, 10, 449 nga Hipi, e 7 nga kau, kotahi kuao
hoiho, e toru nga poaka. Hui katoa nga moni e
tika ana mo enei mea i pau nei i te ahi e £26, 000.
E £4, 938 tonu nga moni, o roto o aua mea ra i pau
e hoki mai i te Inihua.
PUKAPUKA KAWHENATA.
Kite hiahia etahi tangata, ki etahi onga nama o
te TIUPIRI kia hangaia, kia whaka Kawhe-
natia, me tuku mat he reta, he waea taunaha, e rua
pukapuka i te tau, kotahi ia ono marama ia ono
marama.
|
|
6 6 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 15, 1898. [6] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898.
AKARANA.
Matapara,
Maehe 7th, 1898.
Ki te Etita o TE TIUPIRI.
Epa tena koe me te Komiti, me the Kamupene o
te pepa. He aha te take i kore ai koutou e tuku
pepa mai kiau o TE TIUPIRI ko te nama 1. 2. anake
i tae mai kiau, he mea ano pea na koutou, ekore e utua
atu e au, na e tono atu ana kia koutou kia tukua mai
nga pepa moku mo te tau, a maku e tuku atu te
hereni mo tena, na tera ano au e kohi atu i tetahi
rima pauna hei kohi noatu maku tautoko atu i tatatu
taonga i na tae ki te wa, e hoa ma koi pouri koutou
mo aku kupu, i taku reta tuatahi ra, mo koutou, mo
nga awhekaihe, pea koia ra i kore ai te pepa moku
« puta mai ia koutou. Kati tukua mai ki akarana
nei te pepa maku, kati iho i konei enei kupu. Na
ta koutau mokai,
Na te Hirarau
o Matapara
Akarana.
TE ARATAPU, TE WAIROA, KAIPARA,
Aperira 25, 1882.
E KARA, E MAIHI P. KAWITI,
Tena koe! Kanui tohu aroha atu ki a koe i runga,
i aau korero katoa. E kara ahakoa he tini o korero
kia kotahi ano kupu e utu atu e ahau. E kara, kua
tae mai taau reta whakaatu mo te puaretanga o te
Tiriti o Waitangi i tenei tau, i tuhia mai nei e koe
i te 10 Aperira 1882. E kara, ka pai ahau ki to ko.
rero kia puta koe ki waho, kei te noho puku ahau i
tenei waahi, kua hemo atu hoki aku kupu i te pua-
retanga o te Tiriti o Waitangi, ka mea ahau, ko enei
tiamana, ko enei mema, ko enei tumuaki me enei
Komiti no te Kawanatanga katoa. Ko aku kupu
kaore he tikanga, ta temea he mea korero ki waho
e ai ta ratou, heoi enei kupu. E kara, ka ata tuhi
atu ahau ki a koe i taku ahuarekatanga ki o korero,
ara, i o kupu kia Hongi me mutu koe ki to korua
nohoanga. Tuarua, me mutu ahau me aku ritenga
katoa. E kara he pono to kupu, ka mate te iwi nui
tonu. Me tuku atu e ahau te panui a Matutaera hei
whakarite i te kupu i korerotia i te Tiriti o Waitangi,
ka tuhonohono nga iwi o runga, ahakoa he tini o
kupu e oti katoa ana nga ritenga. E kara, kua tae
katoa mai nga nupepa ki nga Pakeha katoa o konei
kua riro te Tiriti o Waitangi mo te Kawanatanga
kua tae mai hoki taau reta i tuhia mai nei kia Tau!
rau Kukupa mehemea i tae mai tona tinana pu, kua
puare nga ritenga ki a ia, kua kaha kore ahau ki te
tuhituhi. Tenei tabu kupu whakamutunga ki a koe,
mehemea, kaua taku mate rumatiki kia 3 tau e noho
kupu kore ai ahau e tangi ai ki te iwi. Heoi ano ka
rautu.
NA APERAHAMA TAONUI.
Kia MAIHI P. KAWITI,
Waiomio, Kawakawa.
NGA MONI KUA KOHIA MO TE REIHI
WAKA.
KUA panuitia e Teone Peeti, Tiamana o te
Komiti, ki te Nupepa Pakeha, nga moni
- kohia enga Pakeha mo te reihi waka ka tu
nei ki Whanganui a te 17th onga ra o
Maehe, kua eke ki te £47 10 6 Apiti ti te £10
homai e te Karapu Hoe Poti o Whanganui ia
£57 10 6 katoa ai.
Na e hoa ma, i runga i te mea ko o tatou
pakeha anake tenei e kohi nei, a kaore ano i
nga moni e tika ana mo ta tatou ngahau; ahea
ano tatou ara ai i te moe, homai ai i tetahi kohi
tatou, ina hoki ka riro ke te painga kia tatou ki te
hunga nona nga waka. Ko tenei kia tatanga mai
Ko nga tangata kohi ko Kaawhe; (me hari atu ki
tana tari hoko whenua ra ano) tetahi onga kai kohi
ko R. Reweti; (me hari atu ki te tari o TE TIUP-
IRI) a ko te panuitia ano nga ingoa onga tangata i
kohi ahakoa he hiki pene ranei, he hereni ranei; ki
roto ki TE TIUPIRI.
Kaua tatou e waiho hei kotikoti anake, engari kia
uru tahi ki te huti mai i te ika ki uta.
" Toia mai te waka;
" Ki te urunga te waka;
" Ki te takotoranga i takoto ai te waka.
Ru REWETI,
Hon. Hekeretari.
WHAKAMAHARATANGA.
Me tuku mai e nga tangata e hiahia am
kite tango pepa taane wahine ranei a ratau
reta, waea ranei, a ka tukua atu te pepa nei
A kia marama te whakaatu mai o te ingoa o
te tangata o te kainga o te Poohi, Ida tika ai
te tae atu o te pepa. Engari koi wareware
kite o te potiki nei, e ora ai te haere atu late
whaka rite i to tono mai.
Tiamana o te
Kamupene o Te TIUPIRI.
HOKINA ME TIURI.
MONI takoto tonu mo te Hoko Wuuru, me nga
Hiako Hipi, a keia matau nga mai puau
Ti, Huka, me era atu mea katoa koia tenei te whare
iti te utu o Whanganui nei.
TERAWIRA
WHANGANUI
|
|
7 7 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 15, 1898. [7] Te Tiupiri, Marahe 15, 1898.
KO TE PUREI WAKA.
Ka tu KI Whanganui a te 17 onga ra o Maehe,
1898 NGA MEMA o TE KOMITI.
Meiha KEEPA •••... Tumuaki
Teone Peeti...... Tiamana
Ru Reweti...... Hekeretari
Nga Tiaki Moni
Takarangi Mete Kingi Nga Tiati
W. S. Kaawhe
Teone Peeti
T. C Teone Nga Kai Taati
Rangitahua Hoani Papita
Reone Maungaroa Ihaka Rerekura
Te Keepa Tahukumutia Potatau Rangiwaiata
Riwai Pohe te Wharemate
Te Rangihuatau Himu Materoa
Hone Potaka Tohiora Pirato
Te Aohau Niketini W. W. Hipango
Raihania Takapa Whatarangi Teka
Handley Porokoru Patapu
NGA PUREI.
1—AOTEAROA CHAMPIONSHIP.
(2 miles).
Mo nga waka katoa o Aotearoa mete Waipounamu
Kaua e iti iho nga tangata hoe i te rua tekau ki
runga te waka kotahi. Mo nga tane anake, e rua
Ua te waka wiini £15 o o
„. „ hekana 300
II—WAINUIARUA CHAMPIONSHIP.
(1½ miles).
Mo nga waka katoa o Aotearoa me te Waipounamu
Kaua e Ui iho nga kai hoe i te tekau marima ki
runga i te waka kotahi, mo nga wahine anake.
Kotahi maero me te hawhe.
Ma te waka wiini £10 o o
„. „ hekana 206
III. —MOUTOA HANIKAPU.
Mo nga Hoki.
o nga waka katoa, engari kaua e neke ake i te
tekau nga kai hoe, ki runga i te waka kotahi; mo
nga tane anake, e rua rauna.
Ma. te waka wiini £— — —
„. „ hekana — — —
IV, —TIUPIRI HANIKAPU.
Mo nga
Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake
nga kai hoe, ki runga ki te waka kotahi, mo
nga wahine anake, e rua rauna.
Ma te waka wiini £— — —
„ „ hekana — — —
V. —PUREI PEKE TAIEPA No. 1.
Mo nga waka katoa, ahakoa e hia tangata ki runga i
te waka kotahi. E rua nga taiepa e peke ai. Erua
rauna. Mo nga tane, me nga wahine.
Ma te waka wiini £— — \_
• » hekana £— — \_
VI. —PUREI MA NGA TAMARIKI TAANE.
Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake nga kai
hoe i te tekau, ki runga ki te waka kotahi. erua rauna.
Ma te waka wiini £— — \_
., hekana £— — —
VII. —PUREI PEKE TAIEPA No. 2.
Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake i te rua
tangata, ki runga ki te waka kotahi. E rua rauna.
Ma te waka wiini £— — —
„ * hekana — — —
VIII. —PUREI MA NGA TAMARIKI WAHINE.
Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake nga kai
hoe i te tekau, ki runga ki te waka kotahi e rua rauna,
Ma te waka wiini £— — —
„ „ hekana
IX. —PUREI MO NGA WAKA WAHINE.
Kaore i tango moni.
Ahakoa waka nunui, ahakoa waka ririki, e rua rauna
Ma te waka wiini £— — —
„ hekana — — —
NGA TURE.
1. Ka tuhera enei Purei katoa, ki nga waka katoa
o Aotearoa me te Waipounamu.
3. Ka tuhera tonu enei Purei mo te Whakauru
nga waka, a tae noa ki te 17th onga ra o Maehe.
4. Ki te kore e tae ki toru nga waka e whakaurua
ki roto ki nga Purei katoa, e kore e tu tena Purei
engari e pai ana kia neke atu.
5. Kaore he utu mo te whakaurunga onga waka,
o ia Purei, o ia Purei.
Ko tenei enga Iwi, enga
Hapu enga tangata katoa;
kia takatu mai o koutou
whakaaro, ki te tautoko,
ki te hapai i to tatou ra
Na Teone Peeti,
Tiamana.
Ru Reweti.
Hon Hekeretari,
|
|
8 8 |
▲back to top |
The Jubilee. Tuesday, February 15. 1898. [8] Te Tiupiri, Pepuere 15, 1898
W. BEAUMONT,
PLUMBER AND TINSMITH.
WANGANUI, OPPOSITE RAILWAY STREET.
Water Tanks, Spouting and Ridging in Stock.
Makers of all kinds of Tinware. Boilers and Dairy
Utensils, Lanterns, etc.
W. POUMATA, i
Kai mahi Korere Wai, mahi Keena, me era atu
mea pera.
Kei Konei nga taika wai, Korere Wai, me nga tahu
whare haeana, me nga mea hanga onga mea katoa
e mahia ana Paera horoi, me nga taonga mo te
mahi Pieri mahi Pota, mahi Ratana me era atu mea.
Kei tawahi ake o te rerewe o Whanganui.
McMASTERS & SHALDERS,
DRAPERS & CLOTHIERS,
NEXT
W. HOGGS, BAKER.
MAKI MAHITA ME HOROHI,
He nui te taonga Kakahu, me nga Kakahu kua oti
te tui mo te tangata.
Kei ko atu taku whare ia
W. OKHA, PEKA ROHIRA
J. L. TIWIHANA,
(Tiemi mititi. )
TANGATA whakamine taonga kai katoa o ia
ahua o ia ahua mo te utu iti, kia mahara tonu
koutou kite wahi e tu nei taku toa kei te koki tonu o
Ritiwe Tiriti, me Wikitere Tiriti o Whanganui.
J. L. STEVENSON.
Full Stocks of
GROCERIES, and Produce of Every Description
at Lowest Prices.
Note the address: Corner of Ridgway Street and
Wicksteed Place. I
F. KOURAMANA.
TANGATA hokohoko taonga tuarua kua oti te
X kakahu te mahi oia ahua oia ahua me te hoko
mai ano i nga mea katoa aha koa heaha heaha
mai i te ngira tae atu ki te haika.
Whanganui.
F. COLEMAN,
DEALER,... Whanganui.
Aways in aorkl second-hand goods of every des-
cription. I buy anything from a needle to an
skct tocn -
A. THOMPSON,
HORSESHOER AND BLACKSMITH,
Ploughs always on Hand.
RIDGWAY STREET, WANGANUI.
A. TAMIHANA,
He Paraki mete ahau Haeana Hoiho, kei
takau ringa nga Parau o
ia ahua e mau ana.
Mehe mea e hiahia ana koe ki te Pia pai
UI MAI
KIA KIPA ME ONA HOA.
KEI a matau nga tino pia patara nei Poata pia
he mea patara. Ko tenei whara he whare
tawhito note tai hau auru o tenei motu, ko nga pia
i roto i te Patara i riro i enei te Paraihe tuatahi o
te whare whakakitekite nui o Amarika i te ao
katoa.
RITIWE TIRITI WHARE MAHI PIA, WHANGANUI.
WHETAHORO
Nga Ruma Kainga kei koutou o Kamana ma
RITIWE TIRITI O WHANGANUI.
Nga Kainga 1/- hereni mo te tainga kotahi, he nu
te purotu of nga hua rakau, me nga keke,
me nga rare.
IF YOU WANT PURE MALT LIQUOR
ASK FOR GIBBS & CO. 'S PRIZE ALE
AND STOUT.
The oldest Brewing Establishment on the Wes
Coast of this Island.
First Prize for Bottled Ales at Centennial Exhibit
tion against the World.
GIBBS & CO.,
RIDGWAY BREWERY, WANGANUI.
•PIRIHITARA ME KORUMANA,
POIHA Monga Whanau Kotoa.
Wikitoria Awanui, Whanganui.
BRISTOL AND COLEMAN,
FAMILY BUTCHERS
Victoria Avenue, Wanganui.