THE JUBILEE.



Maori Newspaper



No. 25   Vol 1



TE TIUPIRI







JUNE 21, 1898. WHANGANUI. HUNE 21, 1898.



SMITH & MILLWARD



FORWARDING SHIPPING & CUSTOMS

AGENTS.



COAL AND PRODUCE MERCHANTS



TAUPO QUAY, WANGANUI.



Telephone, No 96   P. O. Box 60



TE METE ME MIRIWATE,



HE kai tukutuku taonga i runga inga Kaipake

Tima ranei. He kai whakahaere Katimaute



Me te hoko nui i te waro, me era atua mea.



TAUPO KI TIRITI, WHANGANUI.



Nama o te Terewhono, No 96.

        Namama o te Poake o te Poutapeta No. 60.



KARAITIANA ME NUMANA.



Kite hiahia koe kite hikoi ki a rite kite

haere o tenei wa, me tango koe i nga hu o 



KARAITIANA ME NUMANA.



Awanui Tiriti o, Whanganui.



If you want to 

                  march with the Times,

                              wear

CRICHTON & NEWMAN'S BOOTS.



Avenue, Wanganui.

Vol. 1. ]     Tuesday, June 21. 1898. Hune 21, 1898. [No. 25

          PANUITANGA.



   Ko te utu mo te Pepa nei, te 12/6 mo te tau; e

    7/6 mo te hawhe tau.

    Ka  tukua atu  he Pepa  ki te tangata ki te

    wahine e tono mai ana. Kia marama hoki te

    whakaatu mai i te kainga me te Poutapeta.

 AHUWHENUA KIA TE MAHI

        PAAMU.





 S     RUA enei kupu he kupu nu-

        nui anake e whakaarohia ana

    e tatou hei whakatupu ki

    runga ki o tatau morehu

whenua e puta ai he ora mo tatou me

a  tatou uri. Tuatahi: —Me   korero

 eau ko te Ahuwhenua, me ona ritenga.

 Ko te ngaki i te whenua, he mea

whakato  ona  rawa ki  roto ki te

 whenua, ka puta ake ka whai hua, ko

 etahi o nga hua hei kai, ko etahi he

hoko. Me timata koa te whakama-

 tau i te eka kotahi. Te take i penei-

 tia ai, kia kopinga iti mai ai ki nga

 kanohi me te ngakau o te kai ngaki

 e taea ai e ia te ngaki, ka oti tona

 taiepa te taiepa, ka parau, a  ka

 karikari ranei, ka oti, ka whakato ki

 nga rakau hua o ia ahua, oia ahua,

 ara, he Aporo, he pea, he paramu

 he pititi, me era atu rakau hua, tera

 pea e tae nga rakau huaki te rau kotahi

 a neke atu hei whakatupu, e rua nga

 ahua o nga hua rakau hei whakato, ko

 nga rakau e hua ana i te raumati, me te

 makariri, te take ka hua o te raumati,

 ka hoko, me o te makariri ka pera

ano. Te take i tuhituhia ai e TE

TIUPIRI tenei ake nga ra e peneitia

ai nga hua rakau me nga miiti whaka-

kopaka, e mauria atu nei ki Ingarangi

hokohoko  ai. I te wa e tupu ana

nga rakau, kei te ngakia tonutia ki te

Aniani, tawea, kapiti, me era atu kai,

a, kia tupu nunui rawa nga rakau, ka

mutu ai te ngakai, Mo runga i te

mahinga  ite kaari nei, kaore rawa he

moni e pau, heoi ano te moni e pau hei

hokonga i nga rakau hei whakatupu

 Te utu mo aua rakau, he kotahi hereni,

 ki te heitini pene, ki te rua hereni, kite

 tango  tatini, ka iti rawa  te utu.

 Koia nei te tino huarahi i whakatau-

 kitia ai e o tatau tupuna. " Te toa

 ngakikai e kore e paheke; Tena ko

 te toa taua  e  pakeke. " Na   kia

 mahara e hoa ma kotahi ano te eka

 nei, e tae nga rakau e whakatokia

 ana ki te 100 me te 200. Na ko te

 marama  tika tenei hei tounga rakau.

 Ki  te hiahia nga kai tango i TE

 TIUPIRI  Pepa kia panuitia nga in-

 goa o nga rakau, me tona ahua me

 tona painga, a te tahi atu tangata

 ranei e hiahia nui ana ki tenei rarangi.

 Ka  taea e TE TIUPIRI te whaka-

 marama  atu enei huarahi katoa.

   Take  Tuarua: —Ka   pa ki tenei

 rarangi tenei kupu; "Te Toa taua e

 pahake. "  Mo  te paamu, e tino

 nui  ana   nga  mahi  mo   tenei

 rarangi. Kaore  i pera me to runga

 tikanga, mo te hunga i iti te oranga,

 ara i iti te whenua, me te moni, me

Jubilee, Tuesday, June 21, 1898. [2] Te Tiupiri, Hune, 21, 1898.

me te mou roa ano o tona painga.

Ki te  hunga rawa kore. Te mahi

paamu, ma te nui anake o te whenua

me  te pai hoki, me te tupu o te taru-

taru hei oranga mo  nga kararehe.

E rua nga ahua whenua kei a tatou,

ko etahi he ngaherehere, ko etahi he

wahi  mania. Ka turakina te nga-

 herehere he nui te moni e pau; a me

 mokete rawa e riro mai ai he moni

 hei utu i te turakanga, me ona rite-

 nga whakapai, ka oti, ka tango hipi

 a kau ranei, ka noho tonu te mokete

 i runga here ai, a te mutunga iho; '' riro

 whenua riro taonga. " Te mania heoi

 ano te mahi nui he mahi taiepa kia

 whaiti mai ai ona taonga e haere ana

 i runga i te whenua, a he maha ano

 nga moni e pan hei utu mo te hepara,

 mo  nga tangata ka tikati, me era

 tikanga whakahaere  teihana, me

 etahi moni nui ano hoki e pau ana a

 nga tangata mahi paamu ki te hoko

 i nga momo kau, me nga momo hipi.

 Kua  rereke inaianei nga tikanga mo

 te kau, a kua pa taua mate ki nga

 poiha hokohoko  miiti, kua whairai-

 hana  ratou inaianei, ko a ratou kau

 e patua ana kua riro ma nga rata e

  titiro, mehemea he mate kei roto, ka

  tanumia atu tera kau, ma tenei e

  hoki ai te utu o te kau. Tuarua: —

  Ko nga kau Miraka, mehemea he

  tangata hokohoko Miraka, ka tirohia

  ano ana kau. Ka  kitea he mate,

  kaore e hoatu he raihana. Te take

  i penetia ai e te pakeha, kei pa mai

  nga mate kino ki te tangata. Otira

  e hoa ma  he nui nga tikanga i raro

  tenei take, ma te whakaaro "me te

  ngakau  e ata titiro. He mate ano

kei nga. rakau ara. he kutukutu,

engari e hara tenei i te mate tino

kino rawa, heoi ano te mate. kino e

pa ana ki nga hua he kai e te moka i

roto, engari ko nga rongoa kua rite

katoa mo enei mate, he iti noa iho

nei te utu. I panuitia ano e TE

TIUPIRI. (Me titiro i reira. ) Ko tau

rakau  he  waina   te  ingoa  hei,

whakatupu ma te Maori, a he nui

ano nga painga e puta i runga i taua

mahi  ina mahia, Whakamatauria.

tenei katu ahu whenua  tera koe e

 whiwhi ki nga painga o tau mahi, ko

 ta TIUPIRI hoki e pai ana, kia whi-

 whi te kai mahi  ki te utu o tana

 mahi.

       —HE  UIRA. —

                                                                



    Kua  whainatia e nga  Atihi, pakeha a

 Raetihi nga pakeha Arahi kaati kau i runga i

 i te rori o taua takiwa.

   Ko nga korero o te Hui a Ngatiruanui me •

 nga Rauru taihoa marire e panui.



    Kua mutu te noho o te Paremata Maori

    Kei a Hurae te 25 e tuwhera ai pea te

  Paremata o te koroniko Kapene Rata i haere

  atu nei i Nui Tireni ki Ingarangi e tata aria

  te tae mai ki Nui Tireni,



    Tukua mai o koutou ingoa kia mahia he

  hiiri ma koutou hei hiiri ia koutou pukapuka

  whai tikanga, a reta ranei. He iti noa iho

  te utu kia TE TIUPIRI. '.



    Kia kakama ki te tango Nupepa mo nga

  pakanga  o te ao tenei taima, kia mohio ai

  koutou ki aua korero.

    Kei pouri mai nga hoa i te kore e panuitia

  nga rongo whawhai o te Ao. E waiho ana

   kia uru ai nga korero a te Kotahitanga.

The Jubilee, Tuesday, June 21, 1898. [3]               Te Tiupiri Hune 21, 1898

   Whakaaturanga.



  Tenei kua tae mai nga korero o te Hui ki

Papawai, he mea tuku mai na te Ripoata o 

TE TIUPIRI.

  Ko era atu korero kua waiho mo te tahi >

putanga o TE TIUPIRI. 



          PAPAWAI, 

               4th Hune, 1888; 3 p. m. i

  Ka tuhera te Paremate o te Kotahitanga i 

te aroaro o.

          HAMIORA MANGAHIA (Pirimia. )

         HEUHEU  TUKINO (Hekeretari. )



  Panuitia ana nga ingoa onga mema e 33

tonu nga mea i tae mai. Koia nei o ratau

ingoa.

HERETAUNGA—

           1. Teira Tiakitai

         2. Mohi Te Atahikoia

        3. Henare Tomoana

          4. Retia Paraina

          5. Aporo Pahitoitoi

        6. Waotu Te Ua

         7. Retimana Te Kawa

         8. Tangatake Te Hapuku

         9. Kipa Anaru

        10. Matene Paora

        11. Manahi Paewai

WAIRARAPA—.

         12. Purakau Maika

         13 Te Whatakorari

        14. Te Turuki

        15. Tawhaki

        16. Aporo Kumeroa

         17. Renata Paora

 NGAPUHI—

         18. Ihimaera Paoa

         19. Karena. Kiwa

         20. Tepene Kaporiki

         21. Rainera Wharerau

         22. Herepeta Rapihana

 AWAPUNI—

 23. Hanea Kawana

 UAWA—.

 24, Hona Paerata

 25. Wi Pere

TAUPO—

       26. A. Te Kume

        27. H. Tukino   •.

WAIPOUNAMU—

         28. Taare Tikao

HAURAKI—

        29. H. Mangakahia

TURAKINA—

        30. Eruera Te Kahu

        31. Taraua Marumaru

         32. W. Ratana

MANAWATU—

         33. Roore Rangiheuea

   Ko enei mema  i ata pootiria e o ratou

 takiwa.

   Neke ana te whare i te 4 p. m. ki te 7 p. m.





                               7 p. m.

  Ka noho ano te Whare.

   HENARE TOMOANA—Motini  ana; —Kia

 kowhiria etahi mema hei Komiti whakahaere

 inga mema kaore nei i tae nga ripoata a o

 ratou takiwa ki te Pirimia o tatou tunga,

 me te whiriwhiri hoki inga mema kaore nei

 i pootiria, engari i pitihanatia mai e o ratou

 Hapu kia tu i tenei turanga o te Paremate,

 ki te whakatu riiwhi mo nga mema kaore i

 tae mai.

  PURAKAU MAIKA—Tautoko  ana engari kia

 rima aua mema hei whiriwhiri.

    PIRIMIA (H. Mangakahia)—I  tu ki te

 whakamarama mo te ritenga onga mema

 wahine i korerotia nei ki a uru hei mema mo

 te Kotahitanga, i te Paramete i mahue ake

 nei, ara i runga i te mea, kua rite nga takiwa

 o te Koroni nei me ona mema me ona mema

 tane, heoi e  kore e  taea kia uru mai he

 mema  wahine i te kore wahi watea, engari

 kei te pootitanga nui e haere mai nei. Kei

 reira ka taea te whakaneke atu nga mema mo

 ia takiwa, mo ia takiwa, te whakauru mai

 ranei etahi me wahine, ina oti i tenei Pare-

 mete.

   TAARE  TIKAO (Tiamana)--Kua pahitia

 ranei tenei motini i motinitia nei e Tomo-

 ana. 

   Pahitia ana i runga i te whakaae a waha.

The Jubilee, Tuesday June 21, 1898      [4]               Te Tiupiri, Hune 21, 1898.

          WHIRIWHIRIA ANA.

        Ko te Heuheu Tukino

         „ Roore Rangiheuea

        „ Aperahama te Kume

        „ Henare Tomoana

  Me te Tiamana (Taare Tikao).

  TAARE TIKAO—Ka  neke te whare mo te

10 a. m. i te Turei 7 Hune.



            Turei 7 Hune, 1898; 10 a. m.

  Ka  tuhera ano te whare.

  Panuitia ana nga ingoa onga mema, e 28

nga mea i roto i te whare.

  TAMAHAU MAHUPUKU—Panuitia hoki nga

mema  katoa o era tunga o te Paremata erua.

 Ko ena kua panuitia mai katahi ano ka tae

mai.

  TAARE TIKAO (Tiamana)—Kua whakaaetia

 te korero a Tamahau Panuitia ana. Oti ana.

  HEUHEU TUKINO (Hekeretari)—Whakaatu

ana i tera tunga o te Paremete i whiriwhiria

 etahi tangata ara mema hei Komiti Whiri-

 whiri, i pahitia e ratou etahi pitihana whaka-

 uru mai i etahi mema mo te kotahitanga i

 runga i te kore pooti.

   PIRIMIA—Tuatahi o aku kupu he mihi, ka

 mihi tera, tuarua o aku kupu mo te kupu a te

 Iwi kia korerotia a maraetia a tatou korero i

 tenei turanga o to tatou paremete mo te Pire

 a te Kawanatanga. Otia ko te tikanga me

 tuhituhi a pukapuka mai ki te kawanatanga

 e te iwi nui te tanonga mo taua mea, koi ra te

 tikanga kia tika kei mahi pokanoa te kawana-

 tanga, otira tenei ano te whakaaro a te kawa-

 natanga o te kotahitanga mo taua mea. Ka

 mutu tera kupu. He kupu ano tenei naku ko

 nga Iwi e hiahia ana ki te whakauru mema

 mo to tatou whare kaore nei he mema kei te

 tuhera tonu.

   HEUHEU TUKINO (Hekeretari)—Ka panui-

 tia te Ripoata a te Komiti Whiriwhiri o te

  Hatarei 4th.

  1. Ka waiho ma nga whare e rua e whiri-

    whiri mehe mea e tika ana kia uru he

    mema, e whia ranei &c., &c.

 2. Kua whakaaetia kia tukua ki te marae te

    korero mo te Pire engari me tiamana ano

    ko Taare Tikao  hei Tiamana ara  me.

     korero a Iwi nui. Ki te oti i. te Iwi ta

  ratou i kite ai pehea pehea, ma te Kawa-

  natanga o te Kotahitanga e whakaoti.

  Heoi nekehia ana te whare.

         TE MARAE.



  Nga Iwi i noho ki te marae.

  Waikato, Whanganui, N'Ruanui, N'Toa,

N'Raukawa, Te Atiawa, Muaupoko, Rangi-

tane, N'Kahungunu, (ki Wairarapa, Wai-

pawa, Heretaunga, tae noa  ki Turanga),

N'Porou, Ngapuhi, Ngaitahu, Ngaiterangi,

N'Maru, N'Paoa.



          PAPAWAI,

               Hune 7, 1898; 11. 3o a. m.

  Te  korero i te marae.

  W. PARATA KAKAKURA—Ana  kupu. E

kore tatou e ora inga tuhituhinga i tenei ra,

ki te puehu te wai e kore e taea te inu. Ko

toku whakaaro tenei e puta ki waho. E kore

au e tu ki te whakarite inga tuhituhinga.

  TAMAHAU MAHUPUKU—E pai ana to kupu,

tena haere mai taua ki te taiepa i taku whenua.

  W. P. KAKAKURA—Ki te puta mai koe ki

 waho ka taiepa ahau ki te kore e kore.

  WI  PIRE—E  pai ana to kupu e te Kaka-

 kura ko taku ko te hoko me whaka mutu, te

 tangata e pera ana me poro. E toru o tatou

 huarahi e kaere nei, ko te Kingi ko te kotahi-

 tanga, ko koe ko te whiti, ki te kotahi ena

 kua oti.

  W. P. KAKAKURA—Kua   au   ma

 tena  ano  tona  Wairua   e  whakaora,

 Engari ki te pai te tangata maku e whakaora

 e pai ana. Mo to kupu rae poro te tangata

 ina hoko, ehara tena i te mea e wehi, ai, ko

 taku hoki me kore nga mema me nga ateha.

 Ko au he karere no tetahi i te koraha.

   HENARE TOMOANA—Taku  titiro mo tatou

 kua haerea e tatou nga  haere katoa, ko to

 tatau ahua Pakeha Anake  i toe, kaati kua

 homai e te Kuini tetahi kupu, kua puta mai

 ko te Pire he aha te kino o te whakatikatika.

 ' W. P. KAKAKURA—Tenei tunga oku he

 whakaatu ake naku kaore e pai kia anga mai

 nga kupu kia au, engari korerotia te take o

 tenei huihuinga. Mo te ora e kiia nei kua

 homai e te kuini kaore au i te mohio. 

  H. TOMOANA—Kaati enei tu korero ko

 taku kupu me noho te Tiamana, kia korerotia

the Jubilee, Tuesday, June 21, 1898. [5]              Te Tiupiri, Hune 21, 1898.

te Pire. Heoi neke ana mo muri o te Tina.

   Ka tuhera ano te korero i te Marae, at

 1. 45 p. m.

  He  nui nga tangata i tu kaore he tino

kupu.

  TAMAHAU MAHUPUKA—Korero ana a i

puta tana korero mo te Tiriti o Waitangi i

runga i tana whakaaro no  reira mai ano

tenei kotahitanga ehara i te mea i waenga ia

tatou ake engari i waenga o te Maori me te

Pakeha. Korerotia ana e ia nga Atikara o te

haina tanga o taua tiriti. Me tana whaka-

marama hoki kei te haere tonu tatau i runga

i te tikanga o te Tiriti, tatou ano te he

no i  mate ai tatou e  hara i te Pakeha.

Muri iho ka korero tenei ano nga  korero

 pukapuka) o te hui tuatahi o te kotahitanga

 1892 ki te Waipatu me tana ki kei te rere ke

haere nga tikanga o ia tunga o ia tunga i

muri mai, hei aha i te mau o tenei kupu o te

kotahitanga. Ka  whakaatu  hoki ia ko ia

kaore ano i haina i te kirihipi a te kotahita-

nga hei aha kei te hapai tonu ia. Ka puta

tana korero ki te utu mai o te pukapuka a nga

Iwi Maori e te Kuini i te tau o TE TIUPIRI

1897. Ka puta taua korero mo te Pire nei

mo  Pinepine te  Kura   Me  aua whaka-.

marama i muri iho. Ka mutu ka panuitia

mai e tana Hekeretari e Purakau Maika te

mihi a nga Iwi Maori mo te Kuini i te tau o

taua TIUPIRI 1897. Ka mutu tera ka panui-

tia ko te whakautu mai a te Kuini i tuhia mai

nei ki te Kawana.

  No konei ka panuitia e Tamahau te Waea

mai a Timi Kara he utu mai mo tana Waea

kia nekehia nga kooti i Whanganui  me

Kereitone ara he ki mai nana ki te kupu a te

Tumuaki  kua tu reiti te whakaneke i te mea

Ua  tata tonu to ra, engari ka ata tirotirohia

anu nga keehi e pa ana nga tangata a ma

nga tangata hoki e tae ana i reira e whakan-

eke. Ka mutu tera ka tahuri taria korero ki

te Pire Hou a te kawanatanga hei whiriwhiri

ma tenei whakaminenga. Me tana ki mai

hoki ko nga whenua kei raro i ona waewae

     

ake e, 20, 000, mano eka, a ki ta koutou mohio

tera ahau e whakaae ki tetahi e homai ana.

hei patu te whenua, na e hoa ma ko te Pire

nei e whakaae ana ahau.

  HAMIONA MANGAKAHIA—E  whakahe ana

 ahau ki te katoa o tenei Pire mai o runga tae

 noa ki raro.

  No  Waikato (         )—E tautoko ana

ahau i te korero a Mangakahia.

  A he roa nga korero i waenga o Tamahau

me  Mangakahia.

  WI PIRE—E   hoa ma ko taku e titiro nei

 ko tenei e rima Miriona tonu nga whenua

a te Iwi Maori kei te toe a ki te whakakahore

tia e tatou tenei Pire me pewhea e toe wawe

 ai tenei whenua. No reira ko taku whakaaro

 e nga Iwi nei ko te Pire me tahuri tatou, a

 me whakatikatika e tatou. I muri iho he

 rahi ana  korero  mo te Pire nei &c., &c.

   H. TOMOANA—I tu ano hoki ki te korero

  HEUHEU  TUKINO—I tu ano hoki a nekehia

 ana te korero ki te whare 7 p. m.

   Korero ana tae atu ki te 10 a. m. ko nga

 korero he tautohe noaiho mo nga whaka-

 maramatanga o nga  kupu o te  Tiriti o

 Waitangi ko etahi e ki ana kua riro te mana

 i te Tiriti ko etahi e ki ana koira te mea

 nana i mau ai te mana.

   Nekehia ana ki te 10 a. m.

        Wenerei, 8th June, 1898; 10 a. m.

   Ka tuhera te korero ki te Whare, korero

 a Iwi nui.

   TAMAHAU MAHUPUKA—Kua  tuhera nei te

 whare, he korero a Iwi nui, kua nga korero

 pehea, pehea ranei koia nei te wa, hei korero

 tanga.

   HAMIORA MANGAKAHIA—Ku  taku tu he

 whakamarama i taku mahi e mahi nei ahau

 ara i te kotahitanga. No te mea ko tenei ra

 kua taunahatia ketia e au. Taku  korero

 tuatahi mo te Pire hou nei, ki taku mahara e

 wha nga  wahanga o tenei Pire Otia ia ko

taku ake i mahara ai he tino pana atu i tenei

 Pire, engari no nga whakamarama a Wi Pire

koia taku korero e wha nga wahanga o tenei

Pire, kou au ahau ka tono nei mehemea koia

 nei te wa tika hei korero maku.

 TAKARANGI METE KINGI—tau kupu mo

te korero a Mangakahia kia ata waiho ana

korero, kia puta nga korero anga iwi nei, me

neke atu ana korero mo te mutunga o a nga

The Jubilee. Tuesday, June 21, 1898. [6]         •     Te Tiupiri, Hune 21, 1898.

  TATANA WHATAUPOKO—Taku kupu  kua

puta noi nga whakatikatika anga iwi nei mo

te Pire nei koia nei ahau i mea ai e pai ana

mo korero a Mangakahia i nga korero katoa.

  11. TOMOANA—Ko  taku kupu me waiho

tenei ra mo nga Iwi taihoa a Mangakahia e

korero kia mutu nga iwi nei.

   11. MANGAKAHIA—E  pai ana ahau  kite

korero anga Rangatira. Mehe mea ka kaha

koutou ki te pupuru inga iwi nei kei pakaru.

  WI  PIRE, M. H. R, —Ko taku korero ehara

 taku i te mauahara kia Mangakahia e arai

 haere nei tana korero, engari he penei na

 maku ahakoa pehea  nga korero, ko taku e

 titiro nei ko te rima Miriona eka e mau nei

 ia tatou, kia tirohia te ara tata e mau ai enei

 wahi. Kati hold ra a tatou rupahu, ka ono

 rawa nga tau e rupahu ana kaore he tikanga.

   TAMAIWHAKAKITEA—E  tautoko ana ahau i

 ta Takarangi nga matauranga ata waiho.

   T. MAHUPUKU—Kua   oti tenei kupu me

 ata waiho nga korero a Mangakahia.

    RAWHITI  (Waikato)—Me  timata taku

 korero i te hiahiatanga a Tamahau kia kite

 ia Taingaakawa i tera tau, na te aitua ka kore.

 Heoi  kite rawa ana i Poneke, oti ana te

 korero i reira ma Waikato te ra, tu ana ko

 Maehe   te ra. Ka  tae ake nga iwi nei i

  taua ra panuitia ana nga korero mai a Kingi

  Mahuta ki nga iwi i tae ki reira. Ko te tino

  kupu o roto, kia hoki nga Iwi o te motu ki

  te ahua onga kau matua. I panuitia nga

  whakautu whai korero  anga iwi i eke ki

  reira. Ko  te take i korerotia ai e ahau enei

  kia marama ai koutou koia nei te take o enei

  o koutou iwi i tae mai ai i tenei ra ki konei.

  A  i mahia hoki  e  Waikato   tona Pire,

  panuitia ana me nga ingoa onga meme nana

  i pahi no Waikato etahi, no N. Apa, etahi,

  me   Niniwa  hoki  Raukawa   etahi, ko

  Mangakahia   tetahi. Panuitia ana hoki te

  whakamaranga  a Mahuta, me te kingitanga.

   I korerotia enei e au  katahi nga iwi nei

  ka tae ake ki Waikato i runga i te tona No

  konei ka korero whakamarama ia mo  te

  tikanga o tana Pire me tana tikanga nui, me

   tana ki hoki ehara i te mea kei waho atu o

tenei kotahitanga ta Waikato whakamaramatia ana

e ia. I panuitia hoki  e ia nga  kupu  korero a

Mahuta ara poroporoaki ki nga iwi i tae ake ki tana

hui. Ara  tana whakaaetanga  kia  haere mai  a

Waikato  ki tenei kotahitanga i runga i te taenga ake

o nga iwi. Haere mai nei matou  tai mai kia N,

Ruanui, ta ratau kupu haere ta koutou he mea na

tatou katoa Haere mai Whanganui tenei ano kei au-

Haere  mai he iwi haere tikanga mai ia au haere

tangata mai, heoi tae mai nei ahau ki konei ka kite

ahau te utanga o te waka nei o Takitimua ko te

 Pire nei, koia nei i kore ai ahau e whai kupu inga

 rangi nei. Na kati tenei ano taku take e takoto nei,

 kua korero tia nei e au, ma koutou e ki mai e kore

 e pai, kua pai toku haerenga ake me te mahi ake a

 maua ko  toku mema, ko te Pire e korerotia nei

 kaore au e whakaae. Ka mutu aku korero.

   HAIMONA      (Waikato)—ka   korero  i

 taua korerotanga kia Timi Kara i Poneke me te

 Pire nei, ara i taua hinga mehea pehea te roa e here

 ana nga whenua e here ana e tenei Pire ? Utua mai

 ana e kore e mohiotia no te mea ia tau ia tau ka tu

 te Paramete. Ka mutu ka tahuri ano ki te tautoko

 inga korero a te Rawhiti.

   HUNIA MEI—I tu ake ai ahau na Timi Kara ahau

 i tono mai kua  oti te take o toku haere ma kua

 Poi kua Haka. Ko te Pire nei kaore au e whakaae.

    15 meneti i tukua mo te kai Paipa.

   KIPA TE WHATANUI—

    E korero ana ahau i te tikanga o aku korero inga

  rangi katoa nei, ana whakatutukiria tenei kotahitanga

  e tatou e te Iwi Maori. Ka puta ana korero mo Wi

  Pere tana kupu kia puta mai a Wi Pere ki waho o

  tana iwi Pakeha, ka rahi ana tau ki te Paremete

  kaore ano  he ora i puta mai  ki a ia ki te Iwi

  ranei he rahi atu ana korero, nga tino kupu kia hoki

  nga iwi katoa ki te Kotahitanga a te Iharaira me te

  Kingi.

    HAMIORA  MANGAKAHIA—Ko  taku tu mo te

  korerotanga a te Rawhiti i nga korero o te hui ki

  Waikato. Ara he unu mai naku inga kupu i korero

  ai ahau i reira kei konei nei hoki ahau kei konei aku

  korero katoa, kei te kotahitanga. I penei  ake ai

  ahau kia kaua e hoki ki era korero.

    T. METE KINGI—Ka korero au mo te korero a te

  Rawhiti penei taku kupu, ko  te Pire nei naku s

  whakatikatika na Whanganui, ehara i te mea he

  whakarere tenei naku ia koe kaore, engari ka mahi

  tonu ahau inga mahi anga iwi katoa.

    WI  PERE—Ko taku korero he whakaata ehara.

   taku i te ki penei na me whakarere te kotahitanga

   engari kia tere te rapu i te mea e mau ai tatou

   rima Miriona e kore au e ki e he ana te hoko a te

   Kuini kaore na te Tiriti tonu tera tikanga a ko enei

   tikanga e kia nei me hoki ki te maoritanga. A

   mehe mea ka nau nga whenua e toe nei i runga i te

   peratanga nui atu te pai, ki te kore he aha te pai o

The Jubilee, Tuesday, June 21, 1898. [7]               Te  Tiupiri Hune 21, 1898

tenei korero kaati mo te Pire nei te tino kupu kei

roto ko te korenga e tuhera o te hoko. Ara ko te

maunga o  nga whenua haunga etahi kupu. Ko te

 pire a te Kingi kaore he tino kupu o roto, hoi ano

ko te kaunihera o te Iwi. Tetahi kupu kia wetewete-

kia nga hereheaha te pai o tenei kua tuhera nga whenua

 ki te hoko.

  No te kupu a te Rawhiti kia hoki ki te oha ana

kaumatua, heoi ano taku kupu kaore ano te Tiriti i

pakaru e takoto nei. He rahi ana korero a ka tae

tana korero ki te Kingi ara ki te kore he whenua i

raro ia Mahuta me pehea e tu ai tona mana, me aha

e mau ai me mutu ra te hoko, kaore e taea te whaka-

 he te kingitanga, engari ko taku e korero nei ko te

 haere mai onga tangata ki konei korero ai te mea te

 mea. He  aha te pai  o enei korero katoa, o te

 kingitanga ranei ki te kore e mau te whenua.

   Kaati ko taku kupu  he whakatikatika i te Pire

 nei. Ko te Whiti ko ona whenua kei raro katoa i te

 ringaringa o te Kaitiaki o te katoa.

   Neke ana te korero i te 12 a. m, mo te 2 p. m.



                                      2 p. m.

   Ko tuhera ano te Whare,

   WI PERE (Continued)—Ka korero ake ahau mo

 te haere atu a Niniwa ki Waikato, me tana kupu kia

 haere mai a Mahuta ki runga kia Takitimu e pai

 ana.

   Ko taku tenei mo ana kupu he aha ra te kino o te

 whakauru mai o tetahi ra rangi o ta Waikato ara te

 Kaunihera Maori ki te Pire a te kawanatanga me ki

 ae kaunihera tohutohu i te Poari. A i tahuri ia ki

 te utu inga korero a Kipa  mo te ki a tera kua roa

 ahau ki te whare  kaore ano i pahure ia au te aha.

 Ka korero ia i tona tutakinga i te hoko a te kawana-

 tanga i te i tau 1886, &c., &c., me taua wahanga

 i te karaati o Oruamatua, ko te take ko te rironga o

  taua whenua  200, 000 eka inga tangata toko ono

 tonu. Ka waiho hei riri ma Renata Kawepo, &c.,

. &c. Ko te ture take Whakapumau Take, naku tena.

  Tetahi ko te ture mo Whakatane e ki ana ki te mate

  nga tangata nona te whenua ka riro i te Kuini naku

 ka  mate. E hoa ma ko nga awhekaihe katoa o

  Raukawa  he hoariri noku, engari ngari a Kipa e

  tautoko ana ia au. 1 to Henare Tomoana tunga hei

  mema  e rua ana take i oti i aia, ara ko te ture

  Ngawha mo  Taupo, me te arai i nga hoko o nga

  whenua. Rahui o te tai Huaauru ko Timi Kara kua

  tahuri mai inaianei, ina hoki ko te whenua o Tuhae,

  ko tenei (te Pere nei) ma te aha.

   TE  TEIRA TIAKITAI—Taku  tu ake he whakaae

  naku ki nga kupu whakamarama a te Rawhiti mo te

  kingitanga, e tika ana hoki te kupu a Niniwa  i

  tae atu ai ki te tono i te Kingi kia eke ki runga ki

  tona waka kia Takitimu ara kia mutu te kooti te

  Hoko whenua, ko nga utanga tena. 

    Na e hoa ma kaore aku whakahe inga kupu anga

  tangata  e korero nei, DO te mea e Kimi aria i te

 mate. Na mo  te Pire nei kei te hiahia tonu o te

 tangata te tikanga ki te kite te tangata kaore e pai

 me waiho i reira tona whakaaro, kaua e rere mai.

   Ko  au e hoa ma  e hara i te tangata riro i te

 tangata riro ranei i te whakaaro mohio o te tangata

 ahakoa pehea te pai o ana korero, kaore au e tahuri,

 ka haere ano ahau i runga i taku i mohio ai.

   HENARE TOMOANA—E  nga Iwi nei kia kaha te

 korero no te  mea kua hoatu e au tenei wa ma

 koutou tena e mahi.

  TIEMI KAWANA—I   tu hoki ia ki te korero, a

 tautoko i te Pire a te kawanatanga.

   HEUHEU TUKINO—Ki  taku mahara no Waikato

 anake tenei rangi hei whakaatunga  inga korero

 anga Iwi nei me Tewhiti, a ki taku mahara kua

 puta ta Waikato i korerotia nei e te Rawhiti. I ana

 e  korero nei inga korero o te hui ki Waikato me to

 ratou haerenga mai e  noho e haere mai he whaka-

  kotahi ka puta taua korero ki te kupu a te kotahi-

 tanga i te hui ki Rotorua &c., &c. Kaore nei i utua

  e Waikato koia nei te wa pea e tika ana e utunga.

  Ka korero hoki i te kupu a Taitoke ki te Kingi, ara

  " haere mai ki runga i te kotahitanga hei waka mou,

  apiti ki te whakapono. "  A  kua  tutaki hoki ta

  Niniwa i tae atu ki konaki tera ki taku kua tutuki ena

  kupu i tenei ra. Kati mo te kupu a Wi Pere e ki

  nei ki te tu te Pire nei e kore e hinga te kotahi.

  tanga, a he mea pai kia whakamana rawatia e ia te

  tikanga o tera kupu no te mea ki taku mohio ki te

  whakaaetia tenei Pire ka hinga  te kotahitanga. I

  korero ia inga tikanga kohi moni a te kotahitanga

  &c. &c. 

    Mo  te Poari nei ki toku titiro e tango ana i te

  mana  o  nga Rangatira ki raro i te Poari, kati ki te

  whakamaramatia mai  kia au nga take e kore ai e

  penei a ka marama  ia au, kaati ka hoatu e au taku.

   ripoata mu te Pire nei.

    TAMAHAU MAHUPUKU—Kia   au kaore e hinga te

   kotahitanga me te kingitanga i tenei Poari, no te

  mea  ko tenei Pire he taiepa ke mo nga whenua. Ki

  taku ma te Haeana nei ma te Rangatira e hinga ai.

    H. TOAMANA—Kaore   e whakautu i to patai e te

   Heuheu no te mea he tamariki koe.

    HAIMONA  (Waikato)—Ka korero i tana taenga ki

   te hui o te kotahitanga i Rotorua me te kupu a te

   kotahitanga i reira &c., &. He roa atu ana korero

   he whakahe katoa i te Pire a te kawanatanga.

         (Tenei ake te roanga o nga  korero).

    \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_                   \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_



       PANUITANGA,

    Ki nga tangata me nga wahine  e hiahia

  ana  ki etahi hiiri pukapuka ma ratou, hei

   hiiri i o ratou ingoa ki roto ki a ratou puka

  puka. Tukua mai o koutou ingoa, me te

  kainga, ma  matou e whakaatu te ritenga o

 nga utu.

The Jubilee, Tuesday, June 21, 1898. [8]                Te Tiupiri, Hune 21, 1898:

     —KUA NGARO. —



  He  hoiho whero pouri i ngaro ki

Putiki. Ko te parani kei te peke o

mua  TAU ka hoatu te £1  ki te

tangata mau mai ki au.



           WERAROA KINGI.

TAUTOKONA NGA MAHI O TOU TAKIWA.





 E mahia ana ki toku Whare i Whanganui.

HE TATANA  KOROHI  (Southern Cross)

      PIHIKETE, ME NGA

    RARE ME ERA ATU KAI REKA.

Koutou  katoa e hiahia Pihikete, Rohi me era atu

kai whakanuia mai ahau a Tutini. He aha te take ?

Notemea  koia e hoko ana mo  te utu iti e rite ana

      mo au moni. Tuhia mai ki ahau kia.





  W. S. DUSTIN, (TUTINI),

          Whanganui.

   O, G. A. Hawea,



  KAI TIAKI TOA I TE PITO o TE PIRITI o

          —WHANGANUI. —



E  hoko ana i te Huka Tii Paraoa Pureti Kaputi

  Naihi me te Paoka Tupeka Maati Hopi Kanara.

Hooro  Papai, Paraikete, Kakahu tane, wahine, tama*

     —riki hoki, me te tinitini o era atu mea. —



He Rongoa mo nga Mamae o te Maori. He paku

         rawa te utu, ina utua ki te moni.

   Haere mai e te Iwi tirohia, iua hoki tau i pai ai.







   E KARINANA.

   KAI HANGA  ROHI, KEKE, &c., &c.

 E mohio  ana nga Maori ki toku Haapu

     kei rawahi mai o nga puni Maori.

    J. L. STEVENSON,

            (Tiemi Mititi. )



   E mohio ana nga Maori katoa ki toku

               Haapu.

He   tini tini noaiho nga ahua  kai kie

ahau haere  mai kia kite, kia tirotiro ki tau i

pai ai, nau te whakatauki. Kia kite kanohi

            kei rongo korero.





  E, KURUMUPIRITI,

—KAI HANGI ROHI KEKE. —

E mohio ana nga Maori ki toku haapu kei

              te taha ki Putiki.





 AROPETA  KITINI,

      —  KEMETI. —

Noku  te whare Rongoa tuatahi e piki mai ai

ki te Awenu. He maha aku rongoa e kaha.

ana mo nga mate me nga mamae epa ana ki te-

              iwi Maori.



     He rongoa Homopatiki ano kei au.

     Mehe  mea e hiahia ana koe ki te Pia pai



       UI MAI

       KIA KIPA ME ONA HOA.







   Mo Taare Maata.

   E hoko ana i nga ahua ika i nga ra katoa, kei te

       pito ki tera taha o te Piriti toku whare.

   Persons  wishing  to  have Half-yearly volumes

 (bound) reserved for them  should give their in-

 structions without delay, as only a limited number.

 will be kept back for binding each half-year.

    TEWI  MAKIWHARANGI.



TANGATA    Whakamine taonga Rino, me

  era atu taonga maro, katoa e puritiana ki

konei, mo te Hoko. Waea  taiepa, Rino uhi

whare, Tepara, Neera, Parau, Hapara, me

nga mea  ngaki whenua katoa, omu, toki,

Perohuka, keena kohua  kai, Paneke, Pureti

me era atu mea pera katoa tona tini noatu

onga taonga pera, e hokona ana i konei mo

              te utu iti reawa.

         Ritiwe Tiriti, Whanganui.