|
loading...|
|
Te Tiupiri 1898-1900: Volume 1, Number 39. 27 September 1898 |
|
|
1 cover |
▲back to top |
THE JUBILEE.
Maori Paper.
TE TIUPIRI
HEPETEMA 27, 1898. WHANGANUI. HEPETEMA 27, 1898
— TATINI, —
KEI RAWAHI MAI O TE WHARE
PUREI.
E mohio ana e au i konei nga Toroa, nga
Kapata, nga Tuuru, nga Peeti nga Whariki,
me nga mahi katoa e tika ana, mo nga
whakapaipai Whare.
Me nga hanga Kawhena tupapuku ka mahia
paitia e au i runga i nga tohutohu. Haere
mai tirohia nga rawa o taku haapu.
HEMI TEINA me te KAMUPENE.
NOKU tonu te HAAPU HOKOHO RINO i te
pito o Whanganui Piriti.
Kei au nga pu o ia ahua me ona paura, me
nga hae ana hanga whare, nga waea hanga
taiepa, nga rongoa hipi, nga tuuru mahi
Kamura—NGA TUURU MAHI WHAKAIRO
Otira i te tinitini o aku rawa e hokona ana
mo te moni iti nei te utu.
Ata haere mai koutou te Iwi Maori ki te
titiro i ta te kanohi i pai ai.
|
|
2 contents |
▲back to top |
HEHITINI MOA,
E mohio aria koutou nga Maori ka
—toku HAAPU KAKAHU. —
•A ko ahau hoki te tangata e hoko atu ana ki te
Maori mo te moni iti rawa o nga Hapu katoa.
Haere mai E pa ma, e whae ma, e hine ma. e tama
ma, kei ahau nga Kakahu e rite, ana mo koutou.
katoa. Haere mai tirohia e te kanohi, wha-
whangia e te ringaringa, kei te mau nga utu.
o ia taonga o ia taonga. Kei te hapai ahau
—ia TE TIUPIRI. —
Peka mai ki ahau, ka haere atu ai ki era atu Haapu.
|
|
3 1 |
▲back to top |
THE JUBILEE TE TUIPIRI MAORI NEWSPAPER.
Vol 1.] Tuesday, Hepetema 27. 1898. | Hepetema 27, 1898. [No. 39.
NGA MAHI OTE PAREMATA.
«E nui nga mahi a nga mema
i roto i te Paremata ki te
W whakahaere ia ratou nei
putake hei painga mo te
taha kia ratou, kaore ano kia whaka-
haere noatia nga painga mo te taha
ki te Iwi Maori. Ina hoki kote
mahi nui o te whare, konga mahi a
nga komihana iu ui nei i nga mahi
kai waipiro, me nga Pirihimana
Tuarua ko te Peeke o Nui Tireni,
tera atu ano te maha o etahi atu
take, a heoi e purutia ana nga
hiahia o te Iwi Maori, mo muri
katoa i nga take Pakeha pea kokiri
ai, ara kote hiahia tenei onga Maori.
Kote pire poari kia whakahaerea,
No temea e tika ana ano ta te
hunga whakatikatika, me ta te hunga
. turaki, e kimi ana hoki i te ora mo
te Iwi Maori, ara he penei hoki me
te kawanatanga raua kote Apatihana
e mahi nei i nga mahi ote Koroni,
na nga whakatautohe ka mohiotia
te ora raua ko te mate ; waihoki me
te Pire Poari, ko te whakatikatika
anake ta te hunga tautoko, ki te
kore e whakaaetia te whakatikatika,
kaati ka turaki ratou i te pire katoa,
he pai ano tena whakaaro; engari
he whakamamae roa i te tinana o te
tangata o te wahine, ki te whainga-
roa, i nga putake e rua nei, ara i
runga i te noho tonu i Poneke, me
te pau o to ratou oranga, ki te mahi
i nga painga mo nga iwi katoa o te
i motu; ehara hoki i te mea mote
tangata kotahi taua painga, engari
mo katoa te motu, ma te moni e kaha
i ai ratou, ara kaua i te nui, engari i
te mahara kia ratou, e noho mai nei
i te kainga Pakeha; i runga i te kore
oranga o to tatou nupepa kotahi nei
I te karaurau ka whakatungia ake e
! au. hei matamua mo te whakahaere,
.
I ara e nga rangatira wahine koia ra
tenei, kei ta koutou pepa te £1
pauna, na runga tenei i te kore
kakano, ahakoa ra e kii ana toku
whakatauki, "kotahi tui ua Pamoana,
koko pamoana," na te Pakeha
" kotahi manu kei roto i te ringa,
hepai ke atu i nga manu e rua kei
roto i te ngaherehere." Kei a koe
e mea awaawa, e mea maunga, e
mea moana, tau mahara rangatira i
runga i te rangimarie, me te ata tatu
iho ote ngakau ki te mahara, ki te
aroha, engari ko aua aroha mo tenei
huarahi, whakaatungia mai ki to
tatou pepa. Kei te nohonoa iho
nga iwi nei, kaore ano he korero a
nga rangatira e noho mai nei i
Poneke, i na hoki kaore he korero
kia tukua mai ki te pepa nei, i
nga marama ka anaha nei tera
ano pea nga korero e tukua parai
|
|
4 2 |
▲back to top |
|
|
5 3 |
▲back to top |
|
|
6 4 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, Hepetema 27, 1898. [4] Te Tiupiri, Hepetema, 27 1898
NGA MONI KUA TAE MAI MO TE
PEPA O TENEI MARAMA O
HEPETEMA.
Apiata Rae (Kaikohe)...... 76
H. Rapana (Otaihape)...... 12 6
Manihera Kauwhata (Oheawai)... 76
Wiremaia Heremaia (Oheawai)... 76
Te Waaka Arakai (Taupo)... 12 6
Rewi Tawera o Nuhaka...... 12 6
Ihaka Whangaa o Nuhaka... 12 6
KO NGA TANGATA AUA TONO
PEPA MAI.
Tahu Hirawanu (Ruatoki)
Tuhitaare Hemi (Ruatoki)
Aporo Kumeroa...... Greytown
Hare Eramiha...... Kaitoke
NA TE WHATAHORO i tono mai kia tukua
he pepa mo enei tangata no Wairarapa katoa.
Wi Hutana...... Martinborough.
Apihai Turei......... Papawai.
Mere Turei......... Papawai.
Pou Turei......... Papawai.
Tauria Papanui...... Papawai.
Tahana Kohea.... Gladstone
Kahu Tutura...... Featherstone.
C. R. Parata...... Wellington.
Wiremu Haeana...... Masterton
NGA TANGATA i tuku pane kuini.
Peni te Wamairangi...... 54
I. R. Parata, Waipiro...... 54
Kua tukua katoatia atu a Koutou Pepa.
PANUITANGA.
HE nui taku mahi i enei wiki ki te ata whakariterite,
marire i nga tikanga i waenganui iahau, me te kai
perehi, kia pai ai te haere o nga mahi mo ta Koutou
pepa. Hei te 11 onga ra Oketopa, timata ai te puta
o te 16 Wharangi, i runga ano i te ahua tuatahi.
Kei te putanga tuarua; katahi ka whanui nga
takotoranga mo nga korero.
Kotahi putunga i roto i te rua wiki, he Taite
te ra, e kure ai e tureiti, i nga ara tereina, i nga ara
kooti, me nga ara tima.
Ia putanga o te tatou pepa, ka mau nga Whaka-
hua, ka pena tonu pau noa te tau.
Heoi kia ora Koutou ma te Atua Koutou e
manaaki.
NA TO KOUTOU WHANAUNGA
WAATA HIPANGO
HE RETA WHAKAATU MAI ME TE
PITIHANA.
Barrett's Hotel,
Wellington,
Hepetema 20, 1898.
Kia, —Morehu, —
Tena Koutou, te Aroha o te hunga mate.
Kaati nga mihi; ana te Kape o te Pitihana i
Mahia ai e te Komiti mo runga mo nga Pire meera
atu tikanga epa mai ana kia tatou ki te iwi Maori
Kaati kei te Whakapakehatia inaianei.
Ko te komiti kei te tatari tonu i te ra e tukua ai
te Pire Poari a te Pirimia. A kaore i te mohiotia te
ra—heoi ano me tatari tonu.
Ki te mohio ake me te rongorongo ake kaore pea
e tere te whakahaerea he nui nga pakeha e ki ana
kia kaha nga Maori ki te turaki i taua Pire.
Kaati Kaore kau he korero kia Koutou.
Heoi iho aku ku pu na to taina.
TE KORONEHO.
HE PETIHANA.
Ki te Honore Pika,
Me nga Honore Mema o te Runanganui e noho
huihui ana i roto i te Whare Paremata i Poneke
Tena Koutou.
Ko matou e mau ake nei nga ingoa i raro nei nga
Kai. Pitihana e inoi ana ki to Koutou Whare
Honore Kia Ata Whakaarohia a kia Whakaaetia
hoki e Koutou ta matou inoi.
1. Kua rango matou he maha noatu nga Pire mo
te iwi Maori me o ratou whenua tera e puta mai i
muri o te Pire Whakanohonoho tangata Whaka-
haere hoki i nga Whenua Maori a te Pirimia kua
puta mai te whakapakehatanga o ta te mema mo
Pamutana e mea ana taua Pire kia taka nga Whenua
Maori ki raro i te mana o te kai tiaki mo te katoa.
2. A tera hoki pea kei te Whakatakotoranga o
era atu Pire me ake nei puta mai rereke ano nga
mana o era i o enei kua kitea nei a rereke ano hoki
o ratou nei tikanga i o enei.
3. Ka mohiotia i runga i enei ahua he nui nga
mana tera e takoto topu ki te whare i tenei nohoanga
o te Paremata hei titiro ma Koutou.
4. Na reira ka mohiotia tera e raruraru okoutou
whakaaro ki te titiro i te mea tika i te maha rawa o
aua Pire me o ratou mana hoki. I te Whakatakoto-
ranga kotahi ka pa nei o ratou tikanga ki te taka
kotahi "Ara" ki te iwi Maori me o ratou whenua
te taukumekumenga hoki a nga mema hapai o tenei
o tenei o aua Pire.
5. A ka tara hoki te kii i naianei he Pire ena
kaore e mahia ana kia kite nga iwi Maori a kaore
hoki e meatia ana kia maramatia ona tikanga ina
hoki no te wa rawa ka waenganui te tunga o te
Paremata ka puta mai kaore hoki i haria haeretia i
te wa i haria ai ta Te Pirimia Kinga hui nunui a nga (Continued on page 8. )
|
|
7 5 |
▲back to top |
The jubilee, Tuesday, Hepetema 27, 1898. [5] Te Tiupiri, Hepetema 27, 1898
Kua Whakatuwheratia e te Rori Mea o Ranana
kia kohia he oranga mo aua iwi i mate nei.
Konga manuao i Timaika me Haripaki, kei te
harihari kai ma aua iwi i mate nei.
Kua Whakaaetia e te Paremata o Papaho nga
moni te £16, 000 hei awhina i aua iwi i mate.
Ipa te taki tupuhi nui ki potorana me Mapo i
Atareria, a runga o nga whare mahura katoa, nga
rakau hinga katoa ki te whenua.
RONGOMAITATA.
TERA te tahi Takete nui kei te haere mai ki Nui
Tireni nei, ko te ingoa ko te Takete nui o marika, ko
te tangata na ana ko Pirihitara, ko 100 putu, ne
te 180 putu, haunga hoki te teneti o nga hoiho, me
era atu mea, kei waho era, e kiia ana ko te teneti
nui tenei o nga takete katoa e tae mai ana ki nui
tireu, ko te wahi tuautahi hei unga mai mona ko
Akarana, kei nui Haute Weera ia e purei ana
inaianei.
TO HOA WAHINE O KEREI.
•
Ko REIRI HARIATA KEREI he tamahine na Ta
Peneha K. H. kua mate. He tangata nui ano taua
tangata, note tau 1839, ka marena kia Ta Kerei,
i a ia e Kawana ana i te taha tonga o Atareria, i
mate ta raua tamaiti, he tane, tanumia iho ki
Atareira, Ite Whitinga mai o Kerei ki Nui Tireni nei
hei riwhi mo Kawana Pitiroi, haere mai ano tona
hoa wahine. He maha nga wahine pahake o
Akarana e mohio ana ki taua wahine, e ki ana hoki
i roto i ana ra e tai ohi ana, te tahi wahine Atahua
kote hoa wahine o Ta Hori Kerei. Itu ano ia hei
Kai whakaato mo te Kura Ratapu.
I whai ano ia i Kerei i haerenga o Kerei hei
Kawana mo te Keepa, no taua wa, ka timata nei
raua te wehe; tae noa nei ki to raua Pipiringa, a
nui atu to raua hari i to raua, kitekite ai raua,
Inga tau maha o Rieri Kerei e noho ana. Ingarangi,
tana mahi nui, he mahi i nga mahi Atawhai i nga
rawakore, me nga mahi ote Whakapono, a tutuki
ana ia ki te 77 ona tau mate ai.
TE HUA O TE KORERO I TE PAIPERA.
NAMA U.
I TUHI matou i tera putanga o te Tuipiri, ka kitea
te kororia o te Atuatanga i te korerotanga o te
Paipera, engari ehara i tea mea ko tera anake te
hua, a kaore he panga o te tangata ki taua kororia;
ko te mahi hoki o te Paipera be Whakaatu mai kia
tatou ka tino nui te kororia o te Atua i te
orangatonutanga o te tangata; ko te mahi hoki
otaua kororia he whakatitiro i te kanohi, he
whakatahuri mai i te pouri ki te maramatanga, i te
kaha ano hoki o Hatana ki te Atua, kia whiwhi ai
te tangata i te murunga hara, i runga i te whaka-
pono ki a Ihu Karaiti, ki tetahi wahi ano hoki i
|
|
8 6 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday. Hepetema 27, 1898. [6] Te Tiupiri, Hepetema 27. 1898
roto i te hunga ka oti te whakatapu. He arahi i te
tangata i roto i nga aitua o tenei ao ki te rangimarie
tangi ite rangi, kia manawanui ai te tangata i nga
whawhai kia wini rano ia i te Wikitoria; a kaore
tetahi e ngaro ki te kore ia e Whakarere i te
aroha noa o te Atua ki aia ua reira ko te tino mea
nui mo te tangata e korero ana i te Paipera he
Whakaare ki te orangatonutanga o tona Wairua, i
roto hoki i te Paipera te Maramatanga o te oranga
ano o te tangata i muri i te ora i tenei ao; i roto
hoki i te Paipera ka kitea te tino kotititanga o te
tangata i te tapu; a kei reira ano nga tikanga mo
te hoki ano ki taua tapu, e tapu ai ia ake ake. Na
reira ka kitea te kuware o te tangata e whakaaro kore
ana ki te ako i te Paipera, a e whakaaro kai ana kau
nga mea o tenei ao; e maka atu ana hoki tenei i te
taonga utu nui, kei tenei pukapuka anake hoki e
takoto ana tenei taonga a mehemea nei e whakaaro
ana ia ki te whakakore i nga mea nui kua horahia
mai e te Atua ki te aroaro o te tangata, nga mea nui
o tona matauranga, o tona aroha, e ora ai te tangata
i tona hara, i tona poke.
Engari ko era e rapu ana i nga mea whakahari
kua kitea nei i roto i te Rongopai, ka ata rapu enei
i te Paipera, ka whakawhitiwhiti ratou i te kupu o
tenei wahi, ki nga kupu pera ano i tetahi atu wahi,
a ma tenei mahi e tupu ai te maramatanga; na kua
perehitia nga Paipera whakawhitiwhiti mo tenei tu
ako, a ko te tangata e nana ana ki tenei tu mahi nui
atu tona matauranga ki te aroha noa o te Atua i to
te tangata e hurihuri kau ana i enei mea ki aia ake;
a e hore e taea te whakaneke i te whakapono o te
tangata e rapu ana i te mea hoki kei runga ia i taua
kamaka i korerotia ra e te Karaiti, i tona kupu
whakarite mo te tangata i hanga i tona whare ki
runga i te kamaka. —Matiu 7 24.
Na P. H. P.
TE TAENGA O KANARA KOTIANA
KI RAROTONGA.
HE NUI TE MAORI I HUI KI TE POWHIRI.
AKARARA, HEPETEMA, 23.
No te 12 onga ra o te marama nei i tae ai
a Kotiana ki Rarotonga. E ono rau nga
Maori, apiti ki nga hoia a te Kuini, ka maha
atu te tangata i te marae tonu i waho mai o
te whare kingi te whakataunga ia Kotiana, me
te panui tanga hoki i te pukapuka a te Kuini
ara a Wikitoria. Na kapene Paraone (he
kapene no runga i te tahi manuao ko Tau-
ranga te ingoa) i panui te pukapuka whaka-
pumau a te Kuini ara. He nui te pouri o te
Kuini i te korenga o nga Iwi o Rarotonga e
whakarongo ki nga tohu tohu whakariteritenga
a te hui huinga i tu nei ki konei me te korenga
hoki e pai te atawhai i to ratou tangata
whakahaere ia Moota, i nui nei tana mahi
whakahaere mo ratou tera hoki e nui tona
koa ina awhina ratou, tautoko ia kanara
Kotiana kia kaua hoki nga Maori e whaka-
rongo ki nga korero a nga tangata rawaho, e
hara nei ratou i te hunga i whakaritea hei
kai whakahaere, ma te pena e tupu ai he
raruraru. I te mutunga iho o te korero,
katahi ka ara te umere a te iwi, ano he wha-
titiri te haruru tanga, ki te whakamihi kia
Kuini Wikitoria. Ko te mahara a te Tui piri
kore atu he tangata e rite ki a Kotiana i Nui
Tireni te marama ki nga huarahi o te iwi nei
o te Maori. Ina hoki to taua, whakatauki to
te Maori. Ki te rere te tutae ki tahaki, hei
tino tangata, e tirohia ana e nga kaumatua
Maori enei tangata, ka kitea mohio tonu
ratou koi ara tonu hei kai whakahaere mo te
iwi, wai hoki me Kotiana, kua oti ia ia nga
paepae nunui o Nui Tireni te tahi, kua kitea
e ona iwi Maori, tae atu hoki ki te iwi Pakeha,
ta ratou poroporoaki tenei " Haere ki runga
ki nga iwi, kua rere atu ia koe tai ahi ahi,
apopo mou tai awatea.
RONGOMAITATA.
Kia Takarangi M. Kingi—Otira kia koutou
katoa tena koutou kua tau ta matou whaka-
aro ko taku Komiti kia Karangatia he hui-
huinga mo matou e noho nei i Poneke tae
atu hoki kia koutou e noho inaina i nga
kainga a te Rahoroi te 10 onga ra o te marama
nei i te 10 a. m. o nga haora o te ata ki te
huihui i o tatou whakaaro ko te hunga e
whakaara ana i te Pire a te Pirimia i te mea
kua kore nga whakatikatikatanga i whakau-
rua tetahi kia kotahi ki roto i te Pire. Ai te
mea hoki kua kii nga kai tautoko o te Pire
e noho nei matou i konei. Ara a Henare
Tomoano ma katahi ano ratou ka whakapono
he kino te Pire a te Pirimia i te mea ka kite
tinana iho nga kanohi a katahi hoki ka tika
te whakahe.
Na reira ahau ka ki penei atu haere mai
kia tae mai i mua o te ra
Na to koutou hoa,
TE HEUHEU TUKINO,
Tiamana o te Komata.
He maha nga pukapuka pena kua tukuttukua.
|
|
9 7 |
▲back to top |
Te Jubilee, Tuesday, Hepetema 27, 1898. [7] Te Tiupiri, Hepetema 27, 1898
TE KINGI MAHI PATA O TE AO.
KOTE Kingi Mahi Pata o te Ao nei ko
Opatia Taana, o Irinoi kei Marika, e ki ana
te Pepa o Tikakou, e 80 nga whare Mahi
Pata, ko nei whare, kei nga Wahi Katoa a
tana takiwa e tu ana, Konga a Panua Pata e
puta ana i te tau 14, 000, 000, tekau mawha
miriona. Konga moni e puta ana i te tau
2, 500, 000 tara, Mahemea ki te Pania te Pata
ki runga ki te piwhi rohi kotahi putu te whanui,
tera e kapi te pani te rohi mehemea e 56, 000
te roa mo taua tereina kia toru maero te roa,
kia 700 nga kareti, kia te 14 nga iniana hei
to. Konga kau 120, 000 e mirakatia ana
mehemea me whakararangi takitaki aua kau
tera e tae ki te 100 maero te roa, i nga tau e
to to ana nga wai—u o nga kau, e puta ana
nga miraka i tera, 20, 000, 000 pauna taimaha,
e hurihia ana hei pata, e kiia ana hoki
mehemea ki te tiakina enei miraka, a tae noa
te tau, tera e ki te tahi roto nui, a e rewa nga
manuao nunui e toru. Konga tote hei tote i
nga pata, e 20 nga kareti ki tonu i te tote,
ko te maha onga kareti hei harihari i nga
taapu pata 125 nga kareti, e 4000 nga pea
hoiho, hei harihari mai i nga miraka i nga
paamu e 6000. Ko taua tangata i
whanau ki Perepitea, i Irinoi, i te tau 1845,
ko tona matua he tangata mahi nui, no te
1886 i timata ai ia te mahi, me te piki haere,
tae noa mai ki naianei, koia te tino tangata
mo te mahi pata kei te ao nei.
HEPITIHANA.
NA HENARE TOMOANA te tahi piti hana i
korerotia i roto i te whare Ariki i te 13 onga
ra o te marama nei. He inoi na te kai
pitihana kia ara ano he whakawa mo te tahi
whenua ko Te Karamu te ingoa, ara ko te
tono i riro he nga hea o Hararutu raua ko
Haumihiata (kua mate) i te tahi tangata ko
Mita Ngapu te ingoa, kaore nei ona take ki
taua whenua, e ki ana hoki te kai tono, ko a
raua tamariki ko Akenehi ko Paraire
raua ko Te Rehu nga nga uri tata ki aua
tupapaku, i runga i te take tupuna ki runga
ki taua whenua, i pa ai aua tupapaku. He
roa te whare e korero ana, a kitea ana te
whakapapa a tika ana ko nga tamariki a
Henare Tomoana e tika ana hei riwhi
Irunga i te tukunga i te ripoata ki te
kawanatanga hei whiriwhiri i tenei take
tautohe ana nga mema, i runga i te
pootitanga; tu ana te tautoko ki ta Henare
Tomoana. Imuri iho ka whakahengia, ko
te take ko te pootitanga o Henare ki te taha
tautoko notemea ai paenga aua ia
ki ana etahi kaore a Henare i
whai take ki tenei korero, engari ko ana
tamariki ke te mea e tika ana heoi tau ana
Waiho ma ana e rapu te ritenga, no te mea
kaore ia i te ata marama, inoia, and kia
nekehia te korero tanga mo tenei take
potitia ana tau ana kia waiho tenei take.
PAREMATA.
Hepetema 20.
KUA potitia te korero tuarua o te Pire
Whati katika i te ture mo nga whenua Maori,
ara he kupu poti nei mo nga pane kuini,
nga Riihi Maori.
Irunga i te huihunga o te Runanga
Kaunihera ki ana te minita mo nga kura kia
puta e whakanui ma tenei Runga mo Raiti
Honore Kerei, mo runga i ana mahi nunui
mo te Koroni, me era atu wahi a kia tukua
anohoki he mihi ki ana whanaunga i roto
i Ienei aitua. Iwhai Kupu hoki a Henare
Tomoana heoi paahitia neke ana to ratou
whare.
Ineke hoki te whare mo tenei rongo mate
o Kerei, Inui te whai korero o Te Pirimia,
me Kapene Kahere—e whakatatutu ana i te
hohonutanga onga mahi a ta Hori Kerei,
me tona atawhai i te iwi Maori. Ikorerohoki
a Timi Kara, me te taha ki te iwi Maori, me
titiro ote iwi Maori kia ia hei matua kia
ratou, Nekehia ana te noho ote whare.
HE KUMI.
HE KUMI e kitea e nga tangata ote Tai Rawhiti
Koia nei te ngarara tiaki i te moa e ngari ko
tana ngarara ngaro. Ikitea kua taua
ngarara ki Aro Whana he ngarara nui, Imuri
nei ka rongona nuitia, katahi haere nga
pakeha ki te titiro e taua ngarara, no te
taenga ki reira ka tirohia te haere nga, me
te nohoanga i te rakau. Whakapono ana
aua pakeha ki ana he tuatara nui, kimi noa i
taua ngarara, kaore i kitea, engari i te take o
te rakau, ka kitea te Kohanga, me nga
huruhuru manu katahi ka tirohia, he kainga
i te manu, e hou tonu ana nga huruhuru.
|
|
10 8 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, Hepetema 27, 1898. [8] Te Tiupiri, Hepetema 27, 1898
(Continued from page 4. )
Maori i runga i te motu nei kia marama ai ratou ki
nga tikanga—ki te mate ki te ora ki te kino—ki te
pai—a kia whai taima ai hoki ratou ki te tirotiro i
nga tika me nga he o aua Pire.
6. Na reira ka taea te kii e takahi ana aua Pire i
te ture ote whare no te mea e ki ana tana ture ko
nga Pire katoa e pa ana ki te iwi Maori i runga i te
ture o te whare me whakamaori rawa ki to ratou reo
Maori kia marama ai ratou ki te Whakahoki Kupu
mo aua Pire.
7. I konei ka tono rangatira atu matou ki to
Koutou Whare Honore i mua mai o te panuitanga
tuarua o ia Pire o aua Pire me Whakamaori rawa
ki to ratou reo Maori ka tuha ai ki nga iwi Maori
katoa me a ratou hapu i runga inga motu e rua nei.
8. Ko ta matou whakamutunga tenei kia pai mai
Koutou ki te arai kia kaua rawa e whakahaerea i
tenei nohoanga o te Paremata aua Pire.
Heoi ka inoi Rangimarie tonu atu okoutou kai
Pitihana.
RAETIHI.
Hepetema 27.
Ki te Etita o te Tupiri Nui Pepa; e hoa te na
koe, i runga i te honopai a te Atuaio tau to ti nana
meo ta tou whakaaro. Kiaorakoe mana hoki tatou
e tia ki. E hoa mau e nei kupu etu kutuku atu ki o
tatau hoa aroha o te tai hauauru nei; na e hoama
kuape nei o matou whakaaro o e nei iwi e ta taana
matou ki te wharau tangata a koi te nei kuataeatu
a ma tou ki te wharau tangata a koi a te nei kua
tae atu a matou pitiha na ki te kawa natanga
kiaunu hia te ture patau i nga ma nu nga here here
kia riro ai ma te ma o ri a no nga herehere e
whakahaere e hoema ki te kore tama tou whakaaro e
whakaotia mai i te nei tau nu kuhia mo nga tau e
takote mai nei.
WINIATA TE KAKAHI.
TE RARURARU O NGA MAORI I
RUATOKI.
I TE TAENGA o te tumuaki o nga Pirihimana ki
Ruatoki, i roa ratou e korero ana, muringa iho
Whakaaetia ana, me tuku ma te ture e whakaoti,
te mutunga ote korero, ka ara te umere a nga Maori
te hokinga o nga Pirihimana.
TE TUPUHI I PA KI NGA MOUTERE.
TE TUPUHI I NEKE ATU TE KINO I TE TUPUHI I PUTA.
I TE TAU 1831.
E 600 TANGATA I MATE.
50, 000 TANGATA KAORE E WHARE.
41, 000 TANGATA KAORE HE KIA.
RANANA, Hepetema 17.
TE TAHI tupuhi nui whakaharahara i pa ki nga
moutere e huaina ana o ratou ingoa Weeta Initia, e •
whitu tonu nga haoia e pupuhi ana, na konga mana
tangata i runga ake nei.
TE RARURARU I KIRITI.
TE KUPU a te Atimara Noera kia Kawana o Taku.
ki te kore e tangohia nga pu i te iwi e whakaara
pakango nei, tera pea e puhia e ia.
NGA TIKANGA KA TAEA E TO TATOU
KUINI.
KA taea e te tatou Kuini te whakakahore te mana o
nga tino kai whakahaere onga hoia, me nga manuao,
me te hoko i o tatou kaipuke, nga taonga me era atu
mea, Irunga Ake i tona mana ka taea te whakahau
kia whawhai ki era atu iwi. Ka taea e ia te whaka
ariki nga wahine nga tane ranei hei noho ki te
whare Ariki. Kotahi ano tona kupu whakamutu i
te mano o te kawanatanga e tu ana hei whakahaere
i taua, taima, ka taea hoki e ia te whakaputa mai.
nga tangata i roto i nga whare Herehere. Koia nei.
ra nga mea e taea e te Kuini, ina hiahiatia e ia.
TONA KUPU hoki kia mauria ketia atu nga wahine
me a ratou tamariki ki te tahi Waahi Keatu, mo te
tuporo ke raruraru.
PANUITANGA.
Ki nga tangata e tango TIUPIRI ana. A e
utu ana hoki ia ratou TIUPIRI. Ko nga
hereni e tukua mai ana mo TE TIUPIRI, me
tuku mai ma roto i te Poutapeta, kaua her
tukua mai ma roto i te waea, he nui rawa te
hereni e riro ana i tera huarahi.
Me whakamau mai ki runga ki toku ingoa
me nga reta e ahu mai ana ki ahau mo te
TIUPIRI: Ara me penei,
. WAATA HIPANGO,
Box 93, Wanganui. -
|
|
11 9 |
▲back to top |
Tiana Porowata me te Kamupene KAI MAHI HAIRA, WAINA, ME ATU WAI INU INU PERA.
|
|
12 10 |
▲back to top |
THE JUBILEE
Whanganui Hepetema 27, 1898
TE TIUPIRI
— PAORA ME ONA HOA. —
(PAUL & Co. )
HAAPU KAKAHU I TE PITO O TE
- - PIRITI. - -
Kei au nga tino kakahu mo ia ahua
mo ia ahua, Te Huru Kaingaru,
Paraikete, Horo, nga hutu kakahu,
nga kaate.
Nga kakahu Wahine, o ia ahua.
E meiha ana au i nga hutu tino pai
rawa.
Haere mai ko nga po tenei o te
Takurua me te powhiriwhiri ano ki
te ringaringa kia whiwhi ai koe.
HUI PARAKI,
KAI HANGA WATI.
E hoko ana i nga Runi Taiman, me era atu ringi,
nga wati koura, me nga wati hiriwha, mo te
moni iti rawa.
Toku haapu ki runga rawa atu o te Pautaetae.
KURUMUPIRITI,
-KAI HANGI ROHI KEKE. —
E mohio ana nga Maori ki toku haapu kei
te taha ki Putiki.
TIMI HURU,
—PARAKUMETE. —.
Kai hanga Kaata, Paki tino pai
kaha, Kai Haeana Hoiho, Mahi
Parau. I rawahi atu o TE TIUPIRI.
F. W. IUA,
ME ONA HOA
KAI WHAKAEMI TAONGA.
HE Hutu mo nga tane, me nga tamariki. He
nui te paraikete o ia ahua. Nga hooro papa
Nga piwhi, me nga hiraka, nga Kakahu mo nga
wahi wahine, me nga Kotiro o ia ahua nga potae o
ia ahua.
Haere mai, he iti noa iho te utu.
Pataia, He tino pono tenei korero ?
TE TINO TARI O TE MOTU TUARAKI.
E EKE ki runga i te whenua e eke ki runga
i te whenua e tama ma.
Nga whenua whare me era atu mea e hokona
mai ana, Ehokona atu ana kite tangata.
Ko nga tono katoa ka whakaotia paitia e
au P. RANANA,
Timuaki Whakahaere,
Awaniu Tiriti, Whanganui
GET ON THE SOIL YONG MAN, GET ON THE
SOIL.
Great Northern Road Agency. Properties
Bought and Sold. Commissions of all kinds
executed.
P. LUNDON, Manager.
TARAMANA ME TE TAMA,
TE WHARE RINO I RARO MAI OTE
— POUTAPETA. —
Ki te hanga Whare koe! Tenei nga mea e
rite ana.
Ki te hanga taiepa koe! Tenei nga mea e
rite ana.
Ki te pupuhi manu Kararehe koe! Tenei
nga mea e rite ana.
He tangata he wahine marae koe! Tenei
nga tini tini mea e rite ana.
Hopukia te taima! I te wa e iti ana te utu mo te
moni.
J. H. TENETINI,
KAI KATIKATI MAHUNGA.
E hoko ana ahau i nga paipa mo te utu iti rawa.
he pena ano hoki mo nga tupeka Tikareti, tae noa
atu ki era atu mea.