|
loading...|
|
Te Toa Takitini 1921-1932: Number 87. 01 November 1928 |
|
|
1 867 |
▲back to top |
Te Toa Takitini
Registered at the G. P. O. as a Newspaper.
NAMA 87. HASTINGS Noema 1. 1928.
HE INOI MO TO TATOU PIHOPA.
E TE Atua Kaha rawa, e te Kai homai o nga mea pai
katoa; nau, ara, na tou Wairua Tapu i whakarite nga
tu Minita mo to Hahi: Tirohia atawhaitia tau pononga.
kua karangatia nei ki te mahi a te Pihopa: whakakiia ia
ki tau akoranga pono; meinga kia harakore tona noho, kia
pono hoki tana minita ki a koe, ara. kia pai ana kupu,
ana mahi; kia whakakororiatia ai ton Ingoa, kia whiwhi
ai hoki to Hahi ki te pai i te mea e ata whakahaerea ana
e ia nga tikanga: He pai hoki te mahi a to matou Kai-
whakaora a Ihu Karaiti e ora na, e kingi tahi na, me
koe. me te Wairua Tapu, aianei, a. ake ako ake. Amine.
|
|
2 868 |
▲back to top |
Registered at the G. P. O. as a Newspaper.
TE TOA TAKITINI
Te Utu mo te Pepa 10/- i te tau.
Me penei nga reta "Te Toa Takitini. " Box 300, Hastings.
868\_\_\_\_\_\_\_\_\_TE TOA TAKITINI. Noema 1, 1928.
TE KARAKIA WHAKATAPU MO TE PIHOPA.
He whakaatu ano tenei kei te 2 o nga ra o Tihema nei te
karakia whakawahi i to tatou Pihopa, ki te Whare-karakia nui
i Nepia (Cathedral) ka timata te karakia i te 11 o nga haora i
te ata. Ka tae katoa mai nga Pihopa o Nui Tireni ki taua
karakia. Ko te kauwhau kei a Hapata Wiremu, a ka reo rua
tana kauwhau, pakeha Maori.
£ 550 nga nohanga i roto i te whare-karakia kua rite mo
nga Maori, a pera ano hoki te rahi o nga nohanga kua rahuitia
mo nga pakeha, ara ko te hawhe tonu o te whare ki nga Maori,
ko tetahi hawhe ki nga pakeha.
Kua whakaritea ma te tikiti rawa ka uru ai te tangata ki
te Whare-karakia. Kaore he utu mo te tikiti, engari i peratia
ai kei pokea nga nohanga e te tangata, pakeha, Maori, a ka
mahue te iwi i haere mai i nga whenua tawhiti i te kore waahi
watea mo ratou. Kua tae mai nga whakaatu kei te haere katoa
mai nga minita o te Pihopatanga o Waikato, me nga minita
o te Pihopatanga o Poneke. Ko etahi o to Akarana Pihopa-
tanga e kore e puta mai. (Kua whakaaturia te taumaha o te
tikiti hei utunga ma te minita mai i raro atu o Akarana ki
Nepia ara kei te £7 ki te £8).
Haunga hoki nga minita o tenei Pihopatanga o Waiapu,
kei te haere katoa mai ratou.
Kei te haere mai hoki a Ta Apirana Ngata me te ope
rangatira o roto o Ngati Porou, ahu mai nei ki o tatou ranga-
tira o roto o Turanga tae mai ki Te Wairoa.
Kua tae mai hoki te whakaatu tera e tae ki te 50, neke atu
ranei, te ope o TeArawa.
Te Marae: Kua rite a Te Pakipaki hei marae nohanga
mo nga manuhiri. Ko Hori Tupaea te tiamana o te komiti hei
tiaki i te marae. Kia mahara ano ra e nga manuhiri ki te mau
mai i o koutou karukaru, kaore hoki he puia o tenei wahi
hei whakamahana i a koutou.
Nga tereina. Kua whakaae te kawanatanga kia tu te eke-
perehi (express) tereina i Te Pakipaki a te Hatarei te 1 o nga
ra o Tihema, kia tuku iho ai nga manuhiri i reira.
|
|
3 869 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI. 869
I te Ratapu ka rere atu he tereina (special) i Te Pakipaki
i te 9. 15 a. m. ki Nepia, a ka hoki ano ki Te Pakipaki i te
mutunga o te karakia. Ko te utu mo te tikiti 1/9 return.
Powhiri. Kaore he powhiri i tukutukuna ki a wai tang-
ata ki a wai tangata, i te wehi kei mahue etahi, a ka waiho hei
take whakapouri. No reira ko te tangata e whakaaro nui
ana ki tenei taonga, haere mai, haere mai ki te manaaki i
te ra i tirohia ai e te Atua tatou te iwi Maori.
Ko nga ohaoha katoa o tenei ra e tapaea ana mo nga mahi
a te Hahi i roto i te iwi Maori.
AWHINATIA NGA MINITA.
Ki te iwi,
Tena koutou katoa. He inoi tenei ki a koutou ki nga tanga-
ta o te Hahi, kia aroha mai ki nga minita e hiahia nei ki te
haere mai ki te ra whakawahi o te Pihopa o Aotearoa i te 2
o nga ra o Tihema engari na te kore huruhuru ka kore te
manu e rere. Kaore aku mahara mo te Pihopatanga o Wai-
apu o Poneke, engari mo Akarana mo Waikato, i te tawhiti
rawa o te whenua hei haerenga mai. Ma te £8 ka ea ai te
tikiti kotahi mai i Ngapuhi ki Nejia, me te hoki ano a ma te
£4 ka tae mai ai nga tangata o Waikato. He oranga paku-
paku rawa to nga minita, a e kore e taea o ratou tikiti te utu e
ratou. No reira ka inoi ki nga tangata whai rawa, kia arohatia
mai etahi tikiti mo nga minita. He tika tonu hoki kia tae
mai nga minita ki te ra e whakawahia ai to ratou Pihopa. Kiu
tere te whakaatu mai, ki a au. ki Hastings, a maaku e tuku ki
te wahi e tika ana Heoi ano.
Na Pererika A. Peneti.
TE HAERENGA MAI.
(Rev. Ra Rangiaho. )
Ko te Kingi tenei te haere mai nei. E hara ia Hori V.
engari Kote Runga Rawa—Ko te Kingi onga Kingi—Ko to
tatou Ariki ko Ihu Karaiti. Ko te matapuna mai, onga mea
papai katoa, onga mea nunui, < a mea tike tike.
Whakaaroa iho nga mea • ai katoa kua whakawhiwhia
tatou, me nga mea hoki kehe e mai. Ko ia tenei te haere
mai nei, me ana manaakitai katoa. No reira maranga,
whakatika tika. Kei te haere mai te Kingi!
"Na, taku ka mea atu nei kia koutou, ka meatia ano kite
katoa, kia mataara. " He kupu enei, e mea ana kia kaua tatou
e tu hapa a taua ra, engari kia noho rite nga mea katoa. Kia tau
ai te tu i mua i tona aroaro.
Koia hoki tenei wa ote tau ate Haahi—he wa whakarite
rite atu mo nga haerenga mai e rua ote Karaiti. Otira ko ta
te Inoi mo te Ratapu tuatahi ote Haerenga mai. e whaka-
mahara ana kite tika atu tatou mo te haerenga tuarua mai, a
te ra whakawa, ka tika ano hoki ta tatou pupuri ite ra Whana-
utanga, ara ite Kirihimete. Tirohia taua inoi—Korerotia ano
|
|
4 870 |
▲back to top |
870 TE TOA TAKITINI. Noema 1. 1928.
hoki i nga ra katoa, a tae noa ki te po e ao ake ai ko te
Kirihimete. Kote inoi Lena hei whakakaha ite tangata i roto
inga ra ote Haerenga mai.
No reira whakatika tika mote ra Whakawa, (kite korero a
nga matakite, a nga matauranga e tata aua) a, ka tika te
pupuri ite ra Whanautanga. Waihoki nga karakia katoa mo
tenei wa he karakia whakatika tika mo nga haerenga mai e
rua.
E te iwi ete Haahi. tena, tena, karakiangia enei karakia,
inoia enei inoi, i runga i te tapu, ite pono, i runga ite tika, a
e kore koe e ohorere ina puta mai to Ariki apopo—no te mea
e whakaae katoa ana tatou—keite haere mai te Kingi.
Haere mai! ka haere tatou ki Peterehema—kite wahi
Tapu. Titiro whakarunga o tatou kanohi ki a Ia. Whakaaroa
te wa me ona hua, mohio iho kua tae kite wa hei maranga-
tanga. Whakarongo kite reo e hau nei, "Nana, te Taane-
Marena te haere mai nei ki tana Haahi. " I haere mai ia i
mua. i whakaiti ia ia, whanau ana ite Wahine—e haere mai
ano i runga inga kapua i runga ite kaha, ite kororia.
Kotahi tonu te waiata powhiri ate Haahi i ia "Haerenga
mai"—Tena kia rite te hapai kia u, kia pono: —"Ohana ki te
Tama a Rawiri! Ka whakapaingia tenei e haere mai nei i runga
ite ingoa ote Ariki! Ohana i runga rawa!"
"Ae ra. haere mai. ete Ariki e Ihu. "
(N. B. )—Kia mahara ate Ra ote Kirihimete, ko to tatou Ariki
ko Ihu karaiti, kei te Hakarameta ote "Kainga Tahi-
tanga Tapu. " No reira e kore e tika ta tatou kii; "ae
ra, haere mai ete Ariki e Ihu, mehe mea, ki te whaka-
hawea tatou ki te tango Hapa a taua ra. Kaua hei
kore (koinei hoki ta tatou tino karakia whaka-
whetai ), a tera e tino pono to tatou hari me ta tatou
mihi.
Meri Kirihimete!
TE INOI MO TE RATAPU TUATAHI O TE HAERENGA MAI
E te Atua kaha rawa i whakaiti tau Tama, a Ihu Karaiti,
i a ia, a tae rawa mai ki tenei ao ki te tirotiro i a matou, homai
he kaha ki a matou e noho nei i tenei ao matemate, kia wha-
karere ai matou i nga mahi o te pouri, kia kakahu ai i nga
kakahu whawhai o te maramatanga; kia ara ake matou a to
ra whakamutunga ki te ora Umu. ina hoki mai ia. hei kingi nui,
ki te whakarite whakawa mo te hunga ora, mo te hunga mate:
e ora ana hoki ra, e kingi tahi ana me koe. me te Wairua Tapu,
aianei, u ake tonu atu Amine.
TE POARI O TE ARAWA.
Kua hui a Te Arawa ki te whakahaere i to ratou Poari o
nga moana. I Rotorua a Ta Apirana Ngata e whakamarama
ana i nga kaupapa whakahaere ki nga hapu o Te Arawa.
|
|
5 871 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_871
Ko nga mema enei kua tu: —
MEMA. HAPU
Hemana Pokiha Kawatapuarangi
Hemi Te Uara Kawatapuarangi
Kiri Tapihana Uenukukopako
W. K. Wihapi Tuhourangi
Heketoro Uenuku
Tiakiawa Kawatapuarangi
Tamehana Gardner Kawatapuarangi
Raureti Mokonuiarangi Rangitihi
Kepa Ehau Tarawhai
H. Tai Mitchell Uenukukopako
Wera Loffley Uenukukopako
Pini Haupapa Uenukukopako
Matina Tuhourangi
Kereopa Tuhourangi
Te Mapu Morehu Kawatapuarangi
KAIPONUTIA TE TAONGA. "
(Na P. H. T. )
E nga Toa i tena wahi i tena kua tata tenei ki te ra e
pooti mema ai ano tatou mo Te Paremata, a. he mea tika kia
marama ta tatou "weeti" i o tatou mahara, whiu i o tatou pooti
ki runga i te mema e tika ana kia kore ai e moumoutia te
taonga nui, te wariu tika a tena a tena i tona tinana, i tona
tinana, me ana mahara e puta mai ai he painga tuturu ehara
i te whakapai kanohi, aha ranei, kia moumoutia tou pooti ki
to hunga kua whakaurua nei mo taua whakataetae a te 13 onga
ra e heke iho nei.
O nga whanga e wha, nui atu nga mea kua whakaingoatia
otira ko Tau Henare, o Te Taitokerau. ko Ta A. T. Ngata, o
Te Tairawhiti, ko Ta Maui Pomare, o Te Taihauauru, ko Uru
o Te Waipounamu kua tono ano kia whakahokia ratou ki roto
i Te paremata.
Mo runga i nga tikanga Maori i whakahaeretia i pa ki Te
Iwi nui tonu kaore ano i penei te tiketike me te Nunui o nga
tikanga Maori i riro mai i nga whakahaeretanga a nga pare-
mata o mua mai. Ahakoa ra te penei o kore rawa hoki e taea
te hone rawa ake na tenei ropu rawa i penei ai, engari he
puawaitanga mai no nga wawata a Te Rau Tau Tawhito kua
marake nei o ratou marae i roto i te Riuroa o Aotearoa me Te
Waipounamu whiti atu ki Wharekauri.
Engari he tika tenei korero—'Na te kotahi o Ta Maui
Pomare. Ta A. T. Ngata. Tau Henare me Uru. i kitea ai Te
Ngahuru-mai-rangi i roto i o tatou nei ra. '
To ratou reo whakatakoto, whakamarama, whakamiri.
whakawairakau; whakatikatika i nga Take whakatinana.
whaka-te-hinengaro, hui atu ki to tatou hoa kia Te Raumoa te
pirimia-whakaata. hei takawaenga ki Wanganui i a ratou me Te
|
|
6 872 |
▲back to top |
872 TE TOA TAKITINI Noema 1, 1928.
Honore Kooti ratou ko toua Kawanatanga ko enei Homaita-
nga Nunui.
He aha te take e whakapohehetia nei etahi o tatou ki nga
kupu e na-te-atuatia, e na-te mangaitia nei hei huri i te wha-
kaaro whanui, marama, whakaaro kaumatua tonu hoki, hei
titiro iho i nga 'tiwhikete' o tau take, o tau reti, o tou taitara,
me tou karaati, me te utu tika o tau mahi tika o tau mahi he.
Kia u kia tika, me tou marama. Kaire he wehenga o tatou
Mema i runga i enei Take nunui e pa nei ki Te Iwi. Kore
rawa! Na ti ratou ngakau makoha, marama ka kotahi tonu i
runga i nga take e pa ana ki Te Iwi Maori. He aha tatou kia
rongo ki te reo aeroplane (aropereina) mo tenei take?
Ko nga take wehewehe rawa te mea e tino whakamiha-
rotia ake nei ara ki te kore rawa e kite iho ki te nui o nga pai-
nga e puta nei. Mo runga i nga poraka maha o te motu. E
tika ana i raro i te ture kia takoto taumaha aua taake i reira.
Otira o roto o te motu katoa nei i whakatata ki te miriona
te korenga atu i te marama o nga mema nei me o tatou hoa ki
te whakamahi ka mama, a he aha te tohu mahara ma tatou?
Kanui nga pani, nga pouaru, me nga rawakore kua whi-
whi i te painga. Otira me wehe ake ano te hunga kaore rawa
e kite atu ki "apopo nei', me te hunga e pangia ana e te aitua.
Mo koutou e hoa ma kaua ra hei moumou noa i o koutou pooti
mo era kupu rara—'E kore E rua tau kua kite koutou i te
puawai. '
Kua mahue iho tenei ko tatou anake ko Te Rau Tau Hou,
i whakakotahi mai o koutou whakaaro kia tatou i timatatia
ake ai te tono ki o tatou Koeke kia ata noho mai ratou ki wahi-
ke o enei mahi a kia waiho mai ma tatou enei ra. Ko nga tau
enei i mua atu o 1900.
He nui nga whakahaeretanga a aua mema nei ano i roto i o
ratou marae maha kia penei kia pera tatou me nga tono Nunui
mo nga Hoko he, me nga Raupatu, me era tikanga e takoto
hapa ana ki te kanohi maori. Nga tikanga whakapai ake i o
tatou kaainga, nga whakaaro Mahipaamu, Ahuwhenua, mana-
aki i Te Iwi me Te Reo Maori, nga mahi whakatuputupu i Te
Mana Tangata, Mana Iwi i raro i nga tikanga o Te Mana o
Ingarangi Huihui, me Te Empaea. pau katoa enei tikanga
i o tatou hoa kua whaka-ingoatia ke ra, hei roto i tenei ra kia
moumoutia o koutou pooti?
E Te Iwi pooti i runga i te ngakau marama.
MO TE POOTI MEMA.
Mo te pooti mema Maori, he whakaatu ko matou ko
Porourangi kotahi tonu ta matou nei mema, ko Ta Apirana
Ngata. He mea pai rawa mana matou a Ngati Porou e whai-
whaia i te riro ke ma etahi iwi matou e pera.
Heoi. Na H. P. Paerata
Cook Hospital.
|
|
7 873 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI. 873
(Kua kore he take e perehitia ai te roanga atu o to reta i
te mea kua. whakatu mema ano to Haahi Ratana, i ki nei koe
kaore e whakatu mema ana. Etita).
MO TE POOTI.
He reo no Tuhoe.
Ki nga iwi o Te Tai-rawhiti, o Aotearoa katoa, kaua hei
whakatu mema, mo te Tai-rawhiti. Tai-hauauru, Tokerau ranei.
Kei hea atu ano nga kaupapa e whakatu ai ano koutou i etahi
mema mo tatou. Na Ta Apirana Ngata, na Ta Maui Pomare,
na Tau Henare tenei kaupapa kua hoki mai nei nga waahi o
te Motu i riro parau atu i te Kawanatanga. Kua hoki mai te
hawhe o nga whenua raupatu. Ka whakatu ano te tangata i a
ia, haiaha ra? Ka ono tekau tau o tatau matua e tohe ana ki
te Kawana, kihai i taea. Kaati, te tohe.
MO TE PIHOPA.
E nga tangata o Heretaunga, ruru, awhiawhi tatau, kei te
2 o Tihema, ka tau iho te manaakitanga a to tatou matua i te
rangi ki to tatou Pihopa. He waahi nui tenei hei titiro ma nga
Haahi katoa. E nga Ratana hoki mai ki te awhina i to tatou
Pihopa. E nga momona, e nga Ringatu, ko te mana motu-
hake tenei ka riro mai nei i a taua, ka tu mai nei he Pihopa
Maori mo taua. Kaati ra te wehewehe i a tatou. Engari kia
kaha tatou ki te awhina i to tatou Pihopa.
Kaati ake aku kupu mo tera ahua whakaaro. Kia inoi
ake au mo te Pihopa o Aotearoa: —
E te Ariki, kua oti i a koe te tohu to pononga hei Pihopa
mo matou, i runga i te tapu i te aroha. Tukua mai tou Wai-
rua Tapu hei awhina hei whakamarama hei whakakaha i to
pononga. Kia maturuturu tonu iho te tomairangi o tau ata-
whai ki runga ki a ia kia tupu hohonu ai te whakapono i roto
i to iwi Maori, ko Ihu Karaiti nei hoki to matou Ariki. Amine.
Kia ora nga iwi o te motu.
Na Te Whetu Paerata.
Ruatoki.
2/11/28.
MIHI KI TE PIHOPA.
He waea mai no Ingarangi. Na Makereti Papakura.
He nui te whakamoemiti mou ka tu mai na hei Pihopa
mo te iwi Maori. Hoatu taku aroha ki te iwi nui tonu.
Na. te Pihore o Poneke.
Kanui te koa mou ka rite nei hei Pihopa mo te Hahi i
roto i te iwi Maori. He mahi uaua, he mahi taumaha te mahi
Pihopa tera e nui ke atu te uaua o te taha Maori i te taha
pakeha. Otira ma te Atua ano koe e awhina, kia ora ai te
whakapono i roto i te iwi Maori. Ko te tumanako kia tere
|
|
8 874 |
▲back to top |
874 TE TOA TAKITINI. Noema 1, 1928.
tonu to tae mai ki roto i te Pihopatanga o Poneke haere ai. Ma
te Atua koe e awhina e manaaki i a koe ka karangatia na ki
tena turanga tapu.
Na te Pihopa o Christchurch.
Kia tau nga manaakitanga a te Atua ki a koe i runga i tena
mahi nui ka whakawhiwhia na ki a koe. Ma te Matua e homai
te kaha tinana te kaha wairua ki a koe kia rite ai i a koe ona
whakaaro hei painga mo te iwi Maori. He ra tenei i karau-
natia ai nga inoi a te hunga tokomaha o Nui Tireni o Ingarangi,
me te hari nui o te hunga e aroha ana ki te iwi Maori. Ka
whanga tonu matou o Te Waipounamu ki to wa watea hei tae-
nga mai mou ki waenganui i a matou. Ma te Atua koe e
awhina.
Na te Pihopa o Waikato.
I te mea kua whakaae katoa nga komiti Tumuaki o nga
Pihopatanga o Nui Tireni ki a koe hei Pihopa mo Aotearoa, he
mihi atu tenei naku, na te Pihopatanga hoki o Waikato katoa,
ki a koe. Ma te Atua koe e arataki, e whakakaha, e awhina
Haere mai a te wa e watea ai koe ki tenei Pihopatanga. Kei te
mohio koe ki ona uauatanga.
Pihopa o Polynesia (Kempthorne).
Kei te mihi kei te whakawhetai te hinengaro mou ka
karangatia na ki te turanga Pihopa o Aotearoa. Ma te Atua
koe e awhina.
Pihopa o Bendigo (Baker).
No te mea i whakatipuria tahitia taua i Nelson, e tika ana
kia tao atu he mihi maku ki a koe. Tena koe kua karangatia
na ki tena turanga nui turanga uaua. Ma te atua koe e whaka-
marama kia rite ai i a koe tana i tumanako ai.
Na Pihopa Ataria o Inia.
He nui taku whakamihi i taku kitenga iho i roto i a matou
pepa o Inia, kua rile ko koe hei Pihopa mahi mo te iwi Maori.
Tena koe Kaore ahau i te wareware ki nga manaaki a te iwi
Maori i ahau, a e manaaki mai nei i taku Hohipera mo nga
rawakore. Tika rawa te whakaaetanga a te Hahi kia tu he
Pihopa mo te iwi Maori. Ko te tumanako me te inoi, kia
tau nui te manaakitanga a te Atua ki a koe. tae atu ki te Hahi
i roto i te iwi Maori. Kanui te koa mo koutou ka piki nei ki
ena turanga nunui. Hoatu taku aroha ki te iwi Maori.
Na Poihipi Kohere. Rangitukia.
Korerotia ana tenei take mau atu ana nga whakaaro ko
koe hei unga atu mo taua whakaaro. Inakoa kua taka iho ki
runga kia koe te koroka. E hika kua kite noa atu taua ki te
uaua ki te nui. ki te taumaha, me era atu ahuatanga o te mahi
ma te Pihopa Maori. Otira kaua enei mea katoa, e waiho ki
roto o te ngakau peehi ai. Kia marama tou ngakau, kia hari
mou kua karangatia e Te Atua hei upoko, hei kaiarahi, hei
pou-toko-manawa mo te Hahi Maori, mo te iwi. Na Te Atua
kaha rawa, nana koe i karanga. Nana ke te mahi, ehara koe.
|
|
9 875 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKlTINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_875
he tuuru i roto i ona ringa. Na te Wairua te mahi. Waiho ma
te wa e whakaatu nga whakaaro o te Atua e tipu. e piki ai
tona iwi Maori, a-wairua, a-tinana.
Kia tau te rangimarie, me te Wairua o te Atua kia u koe.
Kia ora koe. me nga mihi maha.
Motupipi, Nelson,
Na Meri Rangiauahi. Morehu.
Kia Pihopa Peneti,
Tena koe. Ehara i te mea he kupu maha i tuhi atu ai i
tenei reta ki u koe. He hari, he koa ake no te ngakau mou
kua tu mai na i tena turanga, i runga i te mea he tamaiti koe
i whakatu-puria atu i konei i te oranga o te iwi. o tatou kuia.
me o tatou kaumatua, i roto o Whakapuaka. tae mai ki Motu-
eka, huri mai nei ki tena whaitua o nga maunga nei ki Takaka.
Haere atu ratou, me nga kupu riro atu ano i a ratou. Kaati
kaore i te mohiotia pewhea te ahuatanga o nga uri whakatipu
o naianei. Koia nei ahau i whakamoemiti ai. i whakahonore
ai mo enei manaakitanga a So tatou Ariki, mou hoki kua tu
mai na hei Pihopa mo taua mo te iwi Maori.
Heoi, na nga morehu o tenei waahi o te Wai Pounamu
Na, H. W. Kaipo.
Ki te Etita o te Toa-Takitini. tena koe ma te Atua koe
e manaaki e tiaki e kaha ai ki te tuku i nga korero o
te ao hei titiro ma nga iwi o te ao.
E hoa, tukua atu tenei mihi aku. Ki te Rev. Pererika
Akuhata Peneti E hoa tena koe. He nui te hari me te whaka-
whetai kei roto i a au no te mea kua tata mai te ra e whaka-
wahia ai koe ara te Ratapu I o te Haerenga mai. mau nei tatou
e hiki ake ki runga i te toka teitei, a kua tino tata rawa mai
taua ra ki a koe.
Ma te Atua koe e manaaki e awhina.
Tenei ano hoki matou tenei whanga o Ngati-Kahungungu
kei te koa me te whakamihi o te ngakau i te rongo kua whaka-
turia koe hei Pihopa mo Aotearoa. He tohu ano tenei i te
manaaki a to tatou Matua i whaka-whiwhia ai tetahi o tatou.
Ahakoa ko koe i whiwhi engari ra ko tatou katoa iwi
Maori i honoretia.
MIHI KI A TAKUTA WI REPA
He nui te mihi o te ngakau ki a Takuta Wi Repa mo tona
kaha ki te whakamarama i nga ahutanga o nga mate e pa nei
ki te iwi Maori me te patu ano mo aua mate. Ma te mangere
ano o te Maori ki te whakarite i aua tohutohu e he ai.
No reira kia ora a Takuta Wirepa.
Na. H. W. Kaipo.
Ka tika to mihi ki a Takuta Wi Repa. He tino taonga mo
tatou ana whakamarama mo tena ahuatanga mate, tena ahua-
tanga mate. Kia pau mai ana whakamarama ka whakapuka-
puka (ti i ana tohutohu. Etita.
Na. S. Carroll Wairoa.
|
|
10 876 |
▲back to top |
876 TE TOA TAKITINI. Noema 1, 1928.
RERENGA WAIRUA.
Ki te Etita o te Toa-takitini, tukua atu enei korero e whai
ake nei hei hari atu ma te mokai nei ma Te Toa-Takitini ki ona
marae e rere ai.
No te Rahoroi te 22 o nga ra o Hepetema, 1928, ka rewa
mai te ope a Ratana e kiia nei ko te mangai, i Pukepoto wahi
o Kaitaia e haere ana te ope nei ki te Rerenga Wairua ra te
one roa a Tohee, e kiia nei i enei ra. E 90 maero tona roa.
Ko taua ra, he ra tino kino, nui te hau, me te ua. E 2 nga
motorore i haere ai te ope nei ki te mutunga mai o te one nei.
ara ki Kahokawa. I reira nga iwi morehu e tatari ake ana ia
Ratana, he nui te iwi i reira, e hara i te iwi noho tuturu engari.
i haere ki te whanga mai i to ratou Mangai. E 200 pea nga
tangata i hui ki reira. A, no te po i tae atu ai te ope a Ratana.
Ka mate tetahi o tana ope ki reira. I te Mane ka haere nga
iwi ra ki te kawe i to ratou mangai ki te tino rerenga wairua e
20 maero pea te roa e haere ana ite whenua a ite wa i tae ai te
mangai ki te rerenga wairua ka kiia e te mangai, kua mutu nga
wairua te haere ki te Reinga, engari kua haere tika ki te Rangi.
Me mutu te whakaaro i tenei taima e haere ana nga wairua ki
te Reinga, engari ki te Rangi. £ hoa ma, ko wai te tangata
titiro ite Karaipiture e kuare ana e hoki ana te wairua ki te
Atua nana nei i homai? E pehea ana koia te korero a te Kai-
kauwhau 12 7, me te kii a era atu tangata i roto i te Karaipi-
ture? E ki ana ra e hoki ana te wairua tangata ki te Rangi, ki
te wahi kei reira nei te Atua me to tatou Kaiwhakaora
me te Karaiti, kahore ki te Rangi noa iho. Hei 4 tenei mo nga
tarai a te mangai ki te rerenga wairua katahi nei ka taea.
Engari i mate rawa te tangata katahi ano ka taea. Kaati nei.
Na. H. W. Kaipo.
HE RARANGI KARAIPITURE.
Tenei etahi rarangi karaipiture he mea tuhi mai e Mihi
Wiremu hei kupu tohutohu maana ki ana tamariki i tena wahi,
i tena wahi.
I mea a Ihu, He pono he pono taku e mea nei ki a koe
ki te kahore te tangata e whanau i te wai. i te Wairua hoki,
e kore ia e ahei te tomo ki te rangatiratanga o te Atua. Hoani
3: 5
E mea ana a Paora ki te kahore te Wairua o te Karaiti i
tetahi ehara tenei i a Ia. Roma 8-9.
Ki te noho hoki koutou i runga i ta te kiko-kiko. ka mate:
tena ki te mea ko te Wairua ta koutou e whakamate ai koutou
i nga mahi a te tinana, kao ra. Roma 8-13.
Imea ano a Ihu ki te mea ko koutou, hunga kino nei, e
Ka ora te mare i te WOODS' GREAT PEPPERMINT
CURE.
|
|
11 877 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_877
matau ana ki te hoatu mea papai ki a koutou tamariki: tera
noa ake te homaitanga o te Wairua Tapu e to koutou Matua
i te rangi ki te hunga e inoi ana ki a ia. Ruka 11-13.
Inoia, a ka hoatu ki a koutou. Matiu 7-7.
45 Mortimer Terrace,
Poneke,
Aotearoa.
E tata ana tenei ki te 2000 tau e ngaro ana ki runga i te
kare o nga wai. e huna ana ki tua o nga kapua o te rangi. Heoi
i tou aranga mai i tenei ra ka hahua mai te mea mate ka kite
mai te mea ngaro; i kapohia ai e te 'Wa' kia horahia 'Tona'
puawaitanga ki 'Aotearoa' ka hipokina nei te ingoa tuatahi
o tenei reo tapu "Pihopa" ki runga ki tou iwi Maori. Ehara i
te reo no te whenua engari no runga no nga kapua, ka hurahia
nei e koe te tauarai o nga rangi i makere iho ai te ingoa o to
tupuna o 'Puhaorangi' ki runga kia koe.
Kia ora korua ko to mokai me ta korua whanau katoa ka
taupokina nei ki te karangatanga o Koutou tupuna "Te Heke-
tanga-a-Rangi.
E kui e Rangi me whawha noake e au te kupu a to tupuna
a 'Irihapeti' hai korerorero ma to ngakau hai koa noatu hoki
ma o matua mokai i tawhiti: —
"Ka whakanui toku wairua i te 'Ariki. ' a. e hari ana toku
wairua ki te Atua, ki toku 'Kai whakaora: mona i titiro ki te
iti o 'Tana' pononga ta te mea hoki katahi ahau ka kiia e nga
whakatupuranga katoa e haere ake nei he wahine hari. "
Ka riro atu nei koe ma te maru o to rangatira e arahi
tahi atu ki tena nohoanga tapu ki te Tuaahu e motuhake ana
hai taumata mo nga Ruanuku. Noho mai ra i roto i nga whare
whakairo i motuhia hai nohoanga mo te hunga i whiriwhiria.
Ma te "Kai Hanga" i Runga Rawa korua ko ta korua whanau
katoa me to korua whare katoa e manaaki e tiaki e arataki
hoki i roto i nga maramatanga e taea ai e korua te pakanga ki
nga mahi o tena Pa-tuwatawata. I runga ano hoki i te 'Ingoa'
Kaha o to tatau 'Kai whakaora' o 'Ihu Karaiti' Amine.
Na Henare Ruru. Te Karaka. Turanga.
Tena koe me te taonga honore ka uhia mai nei ki runga i
te iwi Maori. Tena koe te Pihopa tuatahi. Kia pai IP ara-
taki i te iwi kia marama te tirotiro haere i nga tahua a nga
kaumatua i tapae ai ki te Hahi hei manaaki i te taha mataura-
nga i te taha wairua. Kia ora tonu koe.
Na Tutepuaki Piti. Turanga.
Kei te mihi matou ki a koe ki te tangata tuatahi hei noho
i te turanga Pihopa mo te iwi Maori. Kia manawanui kia
kaha. Kia pai te tope haere i te huarahi kia marama ai te
hikoi a te iwi nui tonu. Ahakoa he nui nga painga e puta ana
ki te iwi i nga mahi a nga mema paremata, kei runga ake tena
turanga i a koe na. a ko te tumanako kia rahi ake nga painga
e puta ki te iwi i runga ite karangatanga Pihopa. Titiro
whanui ki te ora mo te iwi katoa, kana ki te Hahi anake.
|
|
12 878 |
▲back to top |
378 TE TOA TAKITINI. Noema 1. 1928.
Na. L. Symons, Poneke.
Kanui taku mihi ki a koe mou ka whakaritea nei hei
Pihopa Tuatahi mo Aotearoa. Ko koe te tangata tino rite
mo taua turanga teitei; turanga honore, rangatira. Kaore he
meatanga pai atu kua taea te hanga hei whakakotahi i nga iwi
e rua. E tumanako aua ahau kia maha nga tau mou e tu anu
hei Pihopa mo nga Maori. Ma te Atua koe e awhina, e whaka-
kaha ki te arahi i te iwi Maori kia whakatipu haere i nga
akoranga o te Hahi Karaitiana.
Heoi-nga kupu whakamihi,
Kia ora tonu e te Pihopa,
Te Puke
August 18th. 1928.
Kia Peneti,
E Pa tena korua ko to whaereere. Me ta korua whanau.
E Pa tenei kua kite hangai iho kua tu ko koe Te Pihopa mo
Aotearoa. Ara ko koe a kai runga nei hoki ia koe to Tupuna
waka Tangata, E waha ana. Kia nui te whaka moemiti ki Te
Atua i runga rawa, Nana nei i hoatu te kaha, Te Maramatanga.
ki roto i te Hunga whiriwhiri o tenei take Taumaha, a i kitea
ai e ratau tenei Honore ki runga i to Tinana. No reira He
Kororia, He Honore. He maunga rongo ki runga ki te whenua,
He whakaaro pai ki nga tangata. E tupu ake te tika i te
whenua, E titiro iho te pono i te Rangi tena koe i raro i nga
manakitanga maha a Te Atua i runga rawa.
Na Hoani Retimana, Ara
Na matau Katoa.
Maketu
27th Akuhata, 1928.
Na. Hemana Pokiha, Maketu.
Tama Ra e!
Tama Ra koe.
"He mea i te mate kua ora, i te ngaro kua kitea. "
Whakaihi ake ra i tua i te tihi o nga maunga whakaataata
mai ra i tua o Hawaiki i te Pae-ki-Tawhiti. whakaarahia ake
te ahuatanga o to tupuna o "Puhaorangi" i huaina ai tou kara-
ngatanga i te ao-turoa ko Te Heketanga-a-Rangi. "
POOTI PEREHITINI O AMERIKA.
Kua tae mai nga whakaatu o Amerika, kua tu ko Hoover
hei Perehitini mo te whenua o Amerika. Kua hinga tana hoa
kakari a Te Mete. Ko enei tangata i whakatu i a raua hei
tango i te turanga o te Perehitini i rihaina, ara o Coolidge.
Ko Hoover raua ko Smith nga kai-arahi o nga tino ropu
nunui o nga mahi pooti a Amerika, ara o te "Republican" o
te Democrat. "
Te rongoa tuatahi mo te mare mo te matao mo te puru
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE.
|
|
13 879 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI \_\_\_\_\_\_\_\_879
Ko Hoover i tu mo te taha turaki waipiro, ko Smith mo
te whakangawari i nga ture poropeihana.
Te pootitanga ka tu nei ko te taha turaki waipiro, a tino
mohiotia ana inaianei he parau noaiho te nuinga o nga korero
e rongo nei tatou, kei te turaki te Merikana i nga
ture arai i te waipiro. E kiia ana, kaore rawa he
painga o te tangata minamina ki te waipiro ki te
whakatu i a ia a muri nei hei Perehitini. Kaore tera
tu tangata e pirangitia e te marikana. Kua tino tuturu
te Marikana mo te poropeihana.
Awhea ano tatou o Niu Tireni nei whai ai i tera taura?
Awhea ano hoki tatou te iwi maori tono ai kia kaua rawa
tenei mea te waipiro e whakaaetia kia hokona mai ki a tatou?
He aha te hua pai o tenei kai?
Tahupotiki. I Heretaunga nei to tatou hoa a Tahupotiki
e haere ana. Engari na te kore whakaatu mai ki te taha Maori,
kaore rawa i taea te powhiri atu kia peka mai ki nga kainga
o Heretaunga nei. Otira kei te pai, na tona iwi pakeha ano
ia i manaaki i tena marae, i tena kainga. I te whakaoho ia i
KORE MAHI.
Ko te moni i whakapana ki te waipiro i tenei Tominiona
i te tau. 1927. e £8. 831. 531. Mehemea i whakapana tenei moni
ki nga mahi totika, tera e kitea he mahi ma nga tangata e
8000. Kei te ano te Ropu Mahi i te kore mahi hei oranga mo
te tangata i enei wa. ara te tokomaha rawa o te "unemployed.
Katia nga mahi hokohoko waipiro ka toe mai ai tenei moni
tata ki te iwa miriona pauna hei oranga pai tonu mo nga
tangata e waru mano e kiia nei he "unemployment" ara te
hunga kaore i te whiwhi ki te mahi hei huarahi oranga mo
ratou i tenei wa.
HE HAUTU WAKA-TAUA E MATOHU ANA.
Na Ihaia Hutana,
(1 he te whakanoho a te kai-perehi i nga raina o te reta a Ihaia,
i taka tetahi o nga raina ki raro. Kaati, kua whakatikatikangia i
tenei perehitanga e mau ake nei. Etita).
I runga i te moana e whakamoe ana. e karo ana i te tu-a-
tea o te ao, i te hinatore o te ko. i te ruha noa. i te mate kai.
I te mea kaore he kai o tenei waka, ka mate i te kai, ka
maka rota raua i runga i te moana. Tau tonu te rota ki nga
tohunga, a na nga tohunga i hoatu o raua tinana ki te Atua. Ka
tukua iho e te Atua ta raua i inoi ai. Kai ana ratou i te mana
o te rangi, i te ika. i te manu i runga i te moana. Metemea ko
Iharaira e kai ana i te mana i tukua iho e te Atua ki a Mohi i
runga i te whenua.
|
|
14 880 |
▲back to top |
880 TE TOA TAKITINI. Noema 1. 1928.
U, ka u ki tenei whenua ataahua, ka tohatohaina
o ratou taonga tapu, nga mana, nga karakia, te whakapono,
rite tonu te hautu, nga matohu rite tonu.
Tutaki ki te Rongopai o Ihu Karaiti, ka honoa ki te hono
tapu o te papa kikokiko o koutou tupuna, kaore nei i kitea
e oku whakaaro te whanui, te hohonu, o te tohungatanga o
koutou tupuna, a, e kore tonu hoki e kitea. Ina hoki, kei te
kimi tonu koutou i nga hahi huhua i runga i te kaipuke o nga
ra o muri nei, a kaore ekitea. Heoi ano te mea i kitea ko te
rangirua o te karawhiu o te hoe, me te hautu a nga hahi o
muri nei.
TE PUKAPUKA O TE MATAURANGA.
OKETOPA 29, Ata. UPOKO 1.
ehara ano ia i te tika, 'He poto, he he noa iho to tatou wa
oranga; kahore he whakahokinga ki te pai i to te tangata tutu-
kitanga; kahore hoki i kitea te tangata i hoki ake i te reinga:
2 ta te mea i whakatupuria ake tatou he mea tupono noa
iho: a muri ake nei me te mea kihai rawa tatou i tu hei tangata:
no te mea he auahi kau te manawa i o tatou pongaihu; he kora
te hinengaro na te kapakapa o o tatou manawa;
3 kia tineia tenei, he pungarehu te putanga atu o te tinana,
ka memeha atu hoki te wairua ano he hau angiangi:
4 kia takitaro ano ka warewaretia o tatou ingoa; e kore hoki
tetahi e mahara ki a tatou mahi, ka pahure to tatou wa oranga
me he makenu kapua, ka maheu me he kohu e whaia ana e te
whitinga o te ra e tamia ana e tona werawera.
5 He pahemotanga atarangi ra hoki to tatou wa oranga.
kahore he whakahokinga ina tutuki tatou, be mea hiri ra hoki;
kahore tetahi e hoki ana mai.
6 Tena ra, kia whai tatou ki te reka o nga mea pai o naianei:
kia kakama te nanao ki nga mea i hangaa. me te mea ko te
tamarikitanga.
7 Kia makona tatou i te waina utu-nui, i nga hinu kakara,
kaua hoki tetahi puawai o te koanga e hapa i a tatou;
8 he tupare mo tatou me puawai roihi i te mea kahore ano
kia ngongohe.
9 Kaua tetahi o tatou e hapa i to tatou whakahihi; Ma waiho
e tatou ki nga whia katoa nga tohu o te hari, ko to tatou nei
wahi ra hoki tenei; ko te mea tenei i pono mai.
10 Kia whakatupu tangata-rahi tatou ki te tangata tika
ina rawakore; kaua e tohungia e tatou te pouaru, kaua e whaka-
honore i te hina tautini o te koroheke.
11 Ko to tatou kaha hei ture mo to tika: kua mau nei hoki
te ngoikore, he hanga noa iho.
12 Kia tauwhanga tatou ki te tangata tika, ta te mea e
Mo te mare o te Tamariki whangaia ki WOODS' GREAT
PEPPERMINT CURE.
|
|
15 881 |
▲back to top |
Noema 1, 1928. TE TOA TAKITINI. 881
kore tatou e whai pai i a ia, he pepehi hoki tana i a tatou
nei mahi, he whakahe mai ki o tatou haranga ki te ture, he
whakapae mai ki a tatou i nga hara o to tatou tamarikitanga;
13 e whakaputa aua ia, he mohio toua ki te Atua; e hua
ana i a ia, he tamaiti ua te Ariki:
14 riro ana ko ia hei hopu i te he o o tatou whakaaro.
15 Kia kitea kautia ia he taitahae ki a tatou, ta te mea
kihai tona wa oranga i rite ki o etahi; kua whakariroia ketia ona
huarahi.
16 I kiia tatou e ia he paraparau; whakaparahakotia aua e ia
o tatou ara ano ko te poke; e whakapai ana ia ki te mutunga o
te tangata tika; e whakapehapeha ana, ko te Atua tona matua.
17 Kia kite tatou, e tika ranei ana korero; kia ata titiro ki
nga mea e pono ki tona haerenga atu.
18 Ki te mea hoki he tama na te Atiia te tangata tika, e
awhina tera i a ia, e whakaora i a ia i roto i te ringaringa o ona
hoa-riri.
U) Hei te tukino, hei te whakamamae he ui ma tatou i a ia,
kia mohio ai tatou ki tona mahaki, kia whakaputa ai i tona
manawanui.
20 Me whakatau e tatou te whakawa mona ki te mate
whakama; e tirohia ra hoki ia, e ai ki ana korero. '
21 Ko enei a ratou i whakaaroaro ai, pohehe iho hoki ratou;
na to ratou ake ngakau kino nei hoki ratou i whakamatapo.
22 Kihai ano ratou i matau ki nga mea ngaro a te Atua
kihai i tumanako ki te utu o te mahi pai. kihai i ata kite i te
whakahonore mo te wairua he-kore.
23 Ta te mea i hangaa e te Atua te tangata mo te pirau-
kore, i whaiahuatia kia rite tonu ki a ia ake ano.
24 Na te hae ia o te rewera i tomo mai ai te mate ki te ao,
e whakamatautauria nei e te hunga o to tera ropu.
TE HUNGA TAPU KATOA, Ata. UP. 3.
Otira kei roto i te ringaringa o te Atua nga wairua o te
hunga tika; e kore hoki tetahi whakamamae e pa ki a ratou.
2 Ki ta nag kanohi o te kuware, me te mea kua mate; e kiia
ana hoki to ratou putanga atu, he aitua;
3 to ratou nekehanga atu i a tatou, he whakakorenka; ko
ratou ia, kua uru ki te rangimarie.
4 Ahakoa hoki, ki ta te tangata titiro, kua pa te whiu ki a
ratou, ki tonu ano i te matenga-kore to ratou tumanako.
5 Ko o ratou pakinga, he ruarua; he nui ia te atawhainga
mo ratou; ta te mea i whakamatauria ratou e te Atua, i kitea
hoki, he hunga e tau ana mana.
6 I whakamatauria ratou e ia. me te mea he koura i roto i
te ahi whakarewanga: i manakohia ano ratou me te mea he
tahunga tinana no te patunga tapu.
7 Hei te ra o to ratou tirotirohanga ka puta ake ano to ratou
marama; ka hikohiko, ano he kora ahi i roto i te takakau.
8 E whakawa ratou i nga tauiwi, a whakatakoto tikanga
mo nga iwi: e kingi hoki te Ariki ki a ratou, a ake tonu atu.
9 Te hunga e whakawhirinaki ana ki a ia, ka matau ki te
|
|
16 882 |
▲back to top |
882 TE TOA TAKITINI. Noema 1. 1928.
pono: te hunga whakapono hoki, ka pumau ki a ia i roto i te
aroha: ta te mea he aroha noa, he mahi tohu kei ana i whiri-
whiri ai.
OKETOPA 29, Ahiahi. OPOKO 4 r7.
Ko te tangata tika ia, ahakoa rokohanga wawe e te mate, ka
whai okiokinga.
8 Te koroheketanga e whakahonoretia ana, ehara i te mea
ko to te roa o nga ra, ehara i te mea e tataitia ki te maha o nga
tau:
9 engari te hina o te tangata, ko te ata whakaaro; te whaka-
tupu kaumatua, ko te wa oranga kahore nei ona koha.
10 He pai ki ta te Atua titiro i arohaina ai; 1 a ia e noho
ana ki waenganui o te hunga hara, ka kahakina atu.
1 1 kapohia atu ia kei puta ke i te kino toua ngakau mahara,
kei mamingatia tona wairua e te tinihanga.
12 (He whaiwhaia nei hoki ta te mahi kuware hei whaka-
kurehu i nga mea ataahua; e tirotirohia ana hoki a roto o te
hinengaro kino-kore e te kopikopikotanga o te hiahia. )
13 Ka tutuki nei ia i te wa poto, he roa ana tau i whakaoti
ai;
14 he ahuareka ra hoki ki te Ariki tona wairua, koia i ngarea
wawetia ai i roto i te kino.
15 Ko nga iwi ia e titiro nei, kahore e matau, kahore hoki
o ata whakatu o ki io penei, ara he aroha noa, he mahi tohu kei
ana i whiriwhiri ai. e tirohia ana hoki e ia ana mea tapu.
16 To tangata tika ia ka mate nei, hoi whakahe i te hunga
e ora nei, e whakahawea nei ki te Atua; to taitamariki wawe, hei
whakahe i te koroheketanga tau-tini o te tika-kore.
17 E kite ra hoki ratou i te tutukitanga o te tangata
whakaaronui, e kore hoki e mohio ki ta to Ariki i whakangarahu
ai mona, kite take hoki i tohungia ai e ia.
18 E kite ratou, e whakahawea otira e kataina rawatia ratou
e te Ariki; muri iho ka riro ratou hei tupupaku honore-kore, hei
atetetanga mo ake tonu atu i roto i te hunga kua mate;
10 ta te me ka taia tupoutia ratou e ia, he kupu-kore; ke
whakangaruetia i te tunga ra ano, ka tino whakamaroketia, ka
ngaua e te mamae, ka kore e maharatia.
20 Ka haere pawera mai ratou ina taua o ratou hara, ka
hanga hoki te whakahe mo ratou a a ratou takahanga ture.
(Taria te roanga. )