Te Tiupiri 1898-1900: Volume 1, Number 8. 01 March 1898 |
1 cover |
▲back to top |
THE JUBILEE. Maori Newspaper No 8 Vol 1 TE TIUPIRI MARCH 1, 1898. WHANGANUI MAREHE 1. 1898. SMITH & MILLWARD FORWARDING SHIPPING & CUSTOMS AGENTS. COAL AND PRODUCE MERCHANTS TAUPO QUAY, WANGANUI Telephone No 96 P. O. Box 60 TE METE ME MIRIWATE, HE kai tukutuku taonga i runga i nga Kaipake Tima ranei. He kai whakahaere Katimaute Me te hoko nui i te waro, me era atua mea. TAUPO KI TIRITI, WHANGANUI. Nama o te Terewhono No. 96 Namama o te Poake o te Poutapeta No 60 KARAITIANA ME NUMANA. Kite hiahia koe kite hikoi ki a rite kite haere o tenei wa me tango koe i nga hu o KARAITIANA ME NUMANA Awanui Tiriti o Whanganui. If you want to march with the Times wear CRICHTON & NEWMAN'S BOOTS. Avenue Wanganui
2 contents |
▲back to top |
3 1 |
▲back to top |
Vol. 1. ] Tuesday, March 1, 1898. Marahe 1, 1898. [No. 9 HE KIMIHANGA HE WHAKAAKOTANGA NA TE NGAKAU. ——— | TE nama 4 peti 3, me te nama 5 peti 3, ka marama iho koutou ki aua whaka- marama atu, mo to tatau ahua i aua pepa o te TIUPIRI na. Na i kia e matau, i he nga iwi e rua, te iwi Maori, me te iwi Pakeha, kia tino marama rawa tatau. Ko taua he, e hara i te he, he mea pokanoa, na te Maori, na te Pakeha ranei, kaore. He meata whakatakoto na te Atua, kia peratia nga uri o Hema, u timatanga tae mai kia tatau, kia rite te Karaipiture. Me nga uri hoki a Tapeta, e hara i te mea, he mea pokanoa, a ratau, mahi, e mahi nei, kia tatau whakamate ai, toto ai ki roto ki te Herehere, whakamate ai kia ratau Ture, e hao nei i te whenua, me te ao, mo ratau. Na e ngari ko tenei te mea, hei ata whakaaro ma tatau. He whakaaro kore ranei, tenei no te atua kia tatau, ki nga uri o Hema i tenei wahi o te ao Kaore, he whakaaro nui tenei nana, mo tatau. Tuatahi, kua tonoa mai tatau ki te au nei, hei mata. mua ki te ao, hei tangata whenua huki, ka rua, a, kua rite tera kupu o te putea whakairo, e mea nei Ka whakamararatia atu koutou, ki runga ki te mata o te ao, ka atimtiu atu ratau, i tetahi moana ki tetahi moana, he kimi ia Ihowa, u e kore e kitea e koutou. Marama tonui Ienei ki te whakaaro ihu i ngaro ia tatau a Ihowa. 1 nga ra io tatau tipuna me o tatau matua, i tu tau o to tatau Ariki 1814. 22. 25. Ka tae mai nga minita u te rongopai a te Atua, tae noa ki te tau 1840. Ka tino haepapa te Kauwhautanga o te Rongopai a te Atua, ki te katoa o te iwi Maori. I reira ka whakaaetia e te iwi Mauri, te kupu Atua, me tuturu te Awhina, i te Rongopai o te Atua. Na i taua tau anu o te 40, 6, o Pepuere, ko te Tiriti o Waitangi me noho te iwi Maori i raro i te mana Kingi. Kuini o Ingarangi karua nga Ture, ko te Ture Atua, ko te Ture, tangata, whakaaetia katoa tia ana i taua wa, hei taonga tuturu enei e rua, mo tatou i te ao nei. Na i konei, ka marama ia tatau, kaore rawa he mana i toe iho i te Atua te waiho ano kia tatau. Ka mutu te mea e toe ana kia tatau. Ko te tatari, ko te tumanako atu ki te ra o tana karanga, e mea nei ia. Ka whakamararatia atu koutoae au, ki nga topito e wha o te ao a maku ano koutou, e whaka hoki mai, ki te wahi i oati ai hau, ki o koutou matua. Na i konei, ka kite ano tatou, e me ana ano te whakaaro nui ote Atua, kia waiho ano, ko tatau hei matamua, hei tangata whenua, mo te ra nui o tona aroha, kite iti, ki te rahi, ki te pani, ki te Pouaru, me te hunga e whakarongo ana ki te powhiri a te anahera a te atua. Tuarua, o ana kupu, hei Tumanako matatau, kuia tenei. Whakaritea aku Ture katua. I konei, ka tuturu te whakaaro o te Atua ki te titiro iho a te whakaaro. Na kua tae mai tatau i naia nei, ki rotu i te ono mano tau u te HO, ki te whakaaro a nga matauranga. nunui o te au, a mehe mea, he tika tenei, kei rotu tatau i te 6000 tau e noho ana, kua tata mai nga rai whakapawera ki a tatau, e kopania. ai te hunga hao taonga, me te hunga e titaritari aru i ana Ture ki roto ki te kupenga o te whakateka o tenei au pokai, kaha ai. No konei e nga iwi, kia niania te whakaaro, i naia nei, mahia ku nga mea u mama ui te iwi i naia nei. Na, i konei ka hoki atu te whakaaro ki te Taonga 1 o te iwi nui tonu, ki te kotahitanga whakamarama atu ai, i enei mahara mo tera taunga o tatau. Mo tetahi putanga tukua atu ai ano. NA KO TE HIKU ANO TENEI O TE HAERE INGARANGI. Na i tenei wa kua tino kaha rawa le akiaki a to matau Tianara i nga Apiha, kia kaha te ako, te tohutohu ia matau, u runga huki i nga Hoiho. I konei, ka kaha te mahi a to matau Tianara me nga Apiha ia matau. Kia wawe matau te tino rile mo te ra nui, o Kuini Wikitoria, e whakakite ai ki nga tini iwi u te au. Na, ka tino pa mai te wehi nui kia matau ake o Niu Tireni, aha koa Maori, Pakeha ranei o matau, te take i tino nui ai tu matau wehi ko te roa o te moana, i haerea atu ai e matau, tuarua ku matau ake o Niu Tireni, e hara i te pukenga ki taua mahi, me ona whakahaere, pera me nga Hoia I o nga tini wahi o te ao, tae atu hoki ki Ingarangi ake, he tino puke nga era, he pakeke hoki ki ta ratauna mahi. Tua toru, ka tae mai te wehi kia matau mo te nui o nga upoko ariki o nga rangatira kaumatua tangata matau whaimana, Apiti atu ki te tini o nga Tianara, o nga Kanara, o nga meiha me era atu ingo nunui o ia ropu o ia ropu o nga tini iwi o te ao, o , Ingarangi ake hoki. Ka mea matau ki te hinga tatau, i Waenga nui o enei iwi, katahi ano te mate, ka, hoki whakama atu tatau ki to tatau whenua tipu tuturu hoki, a, ka kataia tatau e nga matauranga 1 ratau, ko nga mana nunui o te ao, me o ratau iwi, a ka waiho tenei hei whakaiti i te ingoa onga iwi o Niu Tireni. Na i konei, ka tino whakapaua te ngakau katoa ki te whakarite i nga kupu katoa e
4 2 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 1, 1898. [2] Te Tiupiri, Marahe 1, 1898. puta mai ana i te mangai o matau Ariki whakaako- koi waiho matau hei tawainga ma te ao, me ona whakatipuranga e haere ake nei. I etahi ra ka putu mai te kupu kia Kanara Piti u Nerehana, kuia huki tu matau Kanara aku, tera ka tae mai nga Hoiho. Katahi te ngakau ka ohu, e ku nga Hoiho pea tenei e hoake nei te rongo, e rite tonu ana ki te tangata te matau ki te tutungarehu. I te ata o tetahi rangi ka kawea mai nga Hoiho mo matau, a ka haere matau ki Wikitoria Paaka, kei reira matau tutaki ai ki nga Hoia eke Hoiho a te Kuini e kia nei, he Raiwha. Kaari. 1 tenei kupu nua ano ka kakapa te mana o rotu o toku ate ngakau, pera huki pea etahi u matau, e engari ku toku ake taku e ki nei. Ko aua Hoia he kai tiaki no Ranana, ake, kaore e puta ana ki waho o Ranana. Ka puta mai nga Hoiho he pango katua, ka meatia mai te kupu me tu matou katoa ia tangata, ia tangata, ki te taha, u taana Hoiho o taana Hoiho, a he rite tunu te peratanga i te makeretanga mai o te kupu whakahau, na e mohio ai te tangata ki tona Hoiho, me titiro ki te nama u mau ana i te matikuku o te waewae o te Hoiho, he- mea pera katoa nga Hoiho. No reira me Uaki tunu te tangata i te whika o tona Hoiho o tona Hoiho. Na, ko nga Hoia e akona nei, kia matau huki, no Wikitoria, no kuinirana, no Tau te Weera, no Taake no te Keepa, nga mea eke Hoiho. Te Karangatanga any kia eke ngai maua ki runga iu ngai maua Hoiho, he rite tonu te ekenga. I to maua eke nga ano, kua mohio nua matau, ki te ahua u te takatu a te Hoiho, e koiano he tohunga te iwi nei te Hoiho, ka karanga ano te Kanara i te kupu whakatikatika i te tu, he rite tunu te mahi a te Hoiho kite whaka- tikatika ia matau, kaore he mahi a te tangata, ma. nga Hoiho anake te mahi kite whakarongo i nga karangaranga, me te whakarite hoki i aua Karanga- ranga o te Kanara, mohio tunu ia Hoiho ki tuna nama ki tona nama e kore e pohehe, ka karangatia kia huri, he rite tonu te huringa, a he koa anake te mahi a te ngakau, ka mutu te tutungarehu, a te Hoiho, me matau ki runga i o ratau tuara noho kuare ai, ka whakaputaia matau ki waho, ka haere i te tiriti e ahu ana ki te Rewa Teme, haere tonu i to tahataha o taua awa tae atu ki te wahi i huaina nei ko te kowhatu o Nerehana, tae atu ki te whare- karakia i whakapangia ai a te Kuini Wikitoria i te rangi o te TIUPIRI, haere tonu i te taha o taua whare karakia, i konei, ka haere matau i Waenga- nui u te tangata e tu ana tera me te uru ngaherehere tae noatu ki te Wikitoria Paaka, he mano mano tinitini whaioio te iwi nei te Pakeha. Kotahi 12 maero te roa o te wahi nei. Tae rawa atu matau kua ki noatu te Wikitoria Paaka i te tangata, te kitea te mata whenua, ka tina matau, he tina paku- paku nei, he arani, he pia ka mutu. Ka tu nga kai taotao i nga. matua Hoiho ko te ahua o nga Hoiho Ke Pango, he kohinahina, he whero, ka mutu nga ahua Hoiho o taua ra. Ka Karangatiako nga Peene hei arahi i mua onga Hoiho. I muri ma te Peene ko nga Hoia o Ingarangi e ono putu ei toru inihi, ko etahi e whitu putu, i muri mai ko matau ku nga Huia onga mutu nui. Ko te Peene he mea whakatangi tunu i runga Hoiho, o hara i to penei mea tatau, kei te whenua. I te mutunga ka i huki mui matau ki to matau ake Pariki. Kei muri ano te toenga. PITO PITO KORERO TUHERATANGA KURA. No te 1st onga ra u Pepuere ka tuhera ano te kura Maori o Putiki; ko taua kura na nga Maori ake o Putiki; ko te wha tenei onga tau e tu ana; ko nga tamariki e haere ana ki taua kura o Putiki ake e toru tekau ma rima, kaa mutu etahi, kotahi kei te mahi Parakimete, tokorua kua tukua ki te Aute Kareti, tokorua kua tangohia e aitua i te kiri- mate nei, i paremo ki te wai, tokorua no Pipiriki e haere mai ana ano ki te kura: na enei tokorua ka toru tekau ma whitu anu nga tamariki e haere ana ki te kura i tenei tau. I TE KOMITI. Ku Meiha Keepa te Tumuaki Hoori Kerei Paipai, Tiamana Rev. A. O. Williams, Kai tiaki moiri i „ Ru Reweti, Hekeretari Takarangi Mete Kingi Pineaha Utiku Rangipo Mete Kingi Waata W. Hipango Hiaka Te Iringa Poari Ngapo Captain W. McDonnell Hoani Tauri i Porokoru Patapu. 1 NGA RONGO WHAWHAI. —— — Kua tae mai nga rongo kua riro nga manu ao o ingarangi, o Ruhia ki Haina ki te wahi e tautohe tia nei. A i muri tata ihu ka rongona. Kua mahara a Haina, ma Ingarangi e utu tetahi wahi o tana nama kia Tepeni, ma Ruhia tetahi wahi a ma raua e whakarite atu nga tikanga i waenga ia raua. HUKU WAIPIRO I TE HAPATI. I \_\_\_\_\_\_\_ I whainatia te rangatira o te kapene kuki Hotera i Tanitini e toru pauna £3 me nga utu mo, te kooti, mo tana hokonga waipiro i te Ratapu. Ko tana karo ia ia mo taua he ona, e ki ana ia, ko te tangata i hokona ai e ia aua Waipiro, i kaha rawa te hiainu pia tonu tana kai i ona kainga katoa inga hapa (kainga o te Ahiahi. ) Tangi marire te mapu o Mita Puna: katahi ka karanga atu kia Tame (he tamaiti iti nei tungaane o tana whaiaipo); " e Tame ki taku mohio kaore to tuahine e tino pai ana kia au. " Ka karanga atu a Tame " Kaore, ko te pai noatu ia kia koe, mehe mea ka homai e koe tetahi hereni kia kotahi maku; no te mea taua mea nui atu ko au, a he pai rawa atu ia ki nga tangata katoa e pai ana kia au. "
5 3 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 1, 1898, [3] Te Tiupiri, Marahe 1, 1898 WITI, PAARE, OTI, O TE KORONI. Kua puta mai nga whakaatu mo nga whenua i mataua ki te witi, ki te oti, ki te Paare i tenei tau o to tatou koroni. Te nui onga eka e tupuria ana e te Witi e 322, 393, nga puhera e maharatia ana e puta i roto i aua eka e O, 770, 253. Te nui onga eke e tupuria ana e te Oti e 356 385 Nga puhera e puta i aua eka e 10, 691, 550. Te nui onga eka e tupuria ana e te Paare e 28, 398. Nga puhera e puta i ana eka e 709, 950. Tetahi korero no Ingarangi, he tangata tino nui no reira, ko te mahara a taua tangata e mohio katoa ana nga tangata kia ia, me tana whakaaro hoki he mea tika rawa kia mohio katoa nga tangata kia ia. I tetahi ra ka haere ia ma roto i te taipe a tetahi pakeha ano; akuanei, he Puuru i roto i taua taiepa e haere ana, te kitenga atu i te tangata ra; kaore i mahara te kau ra he tino tangata te tangata ra, he minita no te kawanatanga o Inga- rangi, he tangata hoki e tino mohiotia ana e katoa; tino ngungurutanga o te kau, ka tupou te mahunga ki raro, ka rere mai ki te wero i te tangata ra, te kitenga atu o te tangata ra, e, ka mate ia; ahakoa taua tiketike, tana mana, e kore e tirohio mai e te tau ra; tino takotoranga o te tangata ra ki te oma ehara kua tae ki te taiepa kaore i mau i to kau ra, No tetahi ra ake nei, ka puta te Tupuhi, Tawhirimatea! oi! oi! Ka ketu tera a Rangawhenua ! Po noa e mahi ana, katahi ka tukutukuna mai te Po Kapua, ka tangi te haruru o te whatitiri, ka kapo te uira; a! A ! Mumura kau aua te whenua! Kei nga Patapata ua, a no i na, he mea piu mai ki te ko pere. He tohu pea mo te haerenga atu o nga kaumatua nei. Kua tiaki, tena tangata, tena tangata, ana heremi, hei kimi atu i tona wai-marie a te iwa me le tekau. Ki te papa takaro hoiho i te Hawera. No te 9, o Pepuere nei i tae mai ai te Perehi mo te Nupepa o te TIUPIRI. He Perehi pai, no nga matauranga hanga mihini pera o mua tata ake nei, te tauira o taua Perehi, me ona mea katoa, he mea tono ki Marapana. RANGITIKEI. Kua tae mai te whakaatu kua mate a Tapine maranui he tamaiti rangatira no ngati Pikiahu. Na i rongo matau he waipiro te take o tona mate. Na e hoa ma e nga tangata kai waipiro, ata titiro iho ki te kino o taua kai, ana mahi, he whakatutua i nga mahara, tae atu ki te tinana n te tangata. he mate tona mutunga i te rawakore, i le ingoa kino, i te mate rawa atu hoki o te tinana n te tangata. Ko Ngahina Namana tetahi taitamariki rangatira o Wairarapa kua mate. Kua tae mai te waea o Taupo kia Taitoko whakaatu kua mate a Maniapoto tetahi tangata rangatira o reira i te 15 nei. E rongo ana hoki koutou pea kua mate a Wiremu Reweti taokete n Wiremu Hunia he Pakeha ta whito tenei e mohiotio ana e nga- puhi katoa no te 10 o nga ra nei i mate ai. 21 Pepuere 98 nei i whakataua ai te wha- kawa Pare Piripi ft Taihape mo ta raua mahinga i te korau mengera a tetahi Pakeha ko Tamati noti ko to utu i rile mo te eke £1 Mo le eka e S eka no le otinga te mahi, ka mea te Pakeha ko te utu £1 monga eka e 8 ka pa te pouri ki nga wahine nei. ka hamenetia to Pakeha. Na ko Matara to raua roia, a hinga ana te Pakeha £12 4s 9d te utu mana kiau wahine me te kooti.
6 4 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 1, 1898. [4] Te Tiupiri, Maraho 1, 1898. KO TE PUREI WAKA. Ka tu Ki Whanganui a te 17 onga ra o Maehe, 1898. NGA MEMA o TE KOMITI. Meiha KEEPA...... Tumuaki Teone Peeti...... Tiamana Ru Reweti...... Hekeretari Hori Pukehika .... Nga Tiaki Moni Pene Erueti Takarangi Mete Kingi) Nga Tiati W. S. Kaawhe Teone Peeti T. C. Teone Nga Kai Taati Rangitahua Hoani Papita Reone Maungaroa Ihaka Rerekura Te Keepa Tahukumutia Potatau Rangiwaiata Riwai Pohe te Wharemate Te Rangihuatau Himu Materoa Hone Potaka Tohiora Pirato Te Aohau Niketini W. W. Hipango Raihania Takapa Whatarangi Teka J. Handley Porokoru Patapu NGA PUREI. 1. —AOTEAROA CHAMPIONSHIP. (2 miles). Mo nga waka katoa o Aotearoa me te Waipounamu Kaua e iti iho nga tangata hoe i te ma tekau ki runga ki te waka kotahi. Mo nga tane anake, e ma maero. Ma te waka wiini £15 o o „ „ hekana 300 11. -WAINUIARUA CHAMPIONSHIP. (1½ miles). Mo nga waka katoa o Aotearoa me te Waipounamu Kaua e iti iho nga kai hoe i te tekau marima ki runga i te waka kotahi, mo nga wahine anake. Kotuhi maero me te hawhe. Ma te waka wiini £10 0 0 .,,, hekana 2 0 6 III. —MOUTOA HANIKAPU Mo nga Hoki. Mo nga waka katoa, engari kana e neke ake i te tekau nga kai hoe, ki runga i te waka kotahi; mo nga tane anake, e rua raima. Ma te waka wiini £— — — ,, hekana — — — IV. —TIUPIRI HANIKAPU Mo nga Hoki. Mo nga waka katoa, engari nga kai hoe, ki runga ki te wa a kotahi, mo nga wahine anake, e rua rauna. Ma te waku wiini £— — — ,,,, hekana — — — V —PUREI PEKE TAIEPA No. 1. Mo nga waka katoa, ahakoa e hia tangata ki runga te waka kotahi. E rua nga taiepa e peke ai. Erua rauna. Mo nga tane, me nga wahine. Ma te waka wiini £— — — „ hekana £— — — • VI. —PUREI MA NGA TAMARIKI TAANE. Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake nga kai hoe i te tekau, ki runga ki te waka kotahi, erua rauna. Ma te waka wiini £— — — „ „ hekana £— — — VII, —PUREI PEKE TAIEPA No. 2. Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake i te rua. tangata, ki runga ki te waka kotahi. E rua rauna, Ma te waka wiini £— — — „ „ hekana — — — VIII. —PUREI MA NGA TAMARIKI WAHINE. Mo nga waka katoa, engari kaua e neke ake nga kai hoe i te tekau, ki runga ki te waka kotahi e rua rauna, Ma te waka wiini £— — — „ „ hekana — — — IX. —PUREI MO NGA WAKA WAHINE. Kaore i tango moni. Ahakoa waka nunui, ahakoa waku ririki, e rua rauna. Ma te waka wiini £— — — „ hekana — — — NGA TURE. 1. Ka tuhera enei Purei katoa, ki nga waka katoa o Aotearoa me te Waipounamu. 3. Ka tuhera tonu enei Purei mo te Whakauru nga waka, a tae noa ki te 17th onga ra o Maehe. 4. Ki te kore e tae ki toru nga waka e whakaurua ki roto ki nga Purei katoa, e kore e tu tena Purei, engari e pai ana kia neke atu. 5. Kaore he utu mo te whakaurunga onga waka o ia Purei, o ia Purei. Ko tenei enga Iwi, enga Hapu e nga tangata katoa; kia takatu mai o koutou whakaaro, ki te tautoko, ki te hapai i to tatou ra. Na Teone Peeti, Tiamana. Ru Reweti, Hon. Hekeretari. EHIAHIATIA ANA KIA MOHIOTIA. TIMIHANA AHIRAINA. Rongoa Huango. Na e hiahia ana ahau ki te whakaputa i te rongoa i runga ake nei, mo te utu TIMIHANA TANGATA, HANGA RONGOA.
7 5 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday, March 1, 1898. [5] Te Tiupiri, Marahe 1, 1898. WHAKAMAHARATANGA Powhiritia mai te tamaiti ki o koutou kainga, ko te kai mana i te ono marama 7/6; I te tau, 12/6. Mo te kawhenata kotahi o te ono marama, 106; mo te tau 21/. Mo nga panui taonga hoko, kite, ngaro, me era atu panui o utua nei kei te utu a nga Nupepa te ritenga utu, mo nga ahua tangata nei 12/6 mau ano te ahua, engari kia pai te ahua hei tuku mai. NOTICE. Welcome our child to your respective settlements. The necessary money for our new child is 7/6 per quarter, or 12/6 per annum; for half-yearly bound num - bers of our child 10/6 or £ 1 is per annum. For all advertisements the charges are on the same scale as European newspapers. Persons desirous of having their photo printed in our child can do so by forwarding their card. The charges altogether is 12/6, the block being their owa private properly. It is particularly requested that a first class photo be forwarded in order to give satisfac- tion. WHAKAMAHARATANGA. Me tuku mai e nga tangata e hiahia ana kite tango pepa taane wahine ranei a ratau reta, waea ranei, a ka tukua atu te pepa nei. A kia marama te whakaatu mai o te ingoa o te tangata o te kainga o te Poohi, kia tika i te tae atu o te pepa. Engari koi wareware kite n te potiki nei, e ora ai te haere atu Kite whaka rite i to tono mai. Tiamana o te Kamupene o TE TIUPIRI, MANA WHAWHAI O NGA IWI O TE AO. Na e rongo ana koutou kua ara ake, tetahi raruraru i Waenganui o Ingarangi, me Tiaina, kia Ruhia raua ko Wiwi. Ko Tiamana kua unu ia ia ki waho o taua pakanga, kua mahue a Ruhia a Wiwi ia ia, he wehi ia Ingarangi me Marika. Na konei e tika ana kia mohio mai koutou, ki te ahua o te kaha, o aua iwi o te ao, i na, ara te pakanga, a ratau kia ratau ake. Ko nga Hoia tuturu, a ia iwi, a ia iwi, i akona ki nga tutu ngarehu, Ui nga tohu o te Toa, mo tera mahi, mo te Pakanga, koia tenei e mau ake nei o ratau ingoa, me te whika o nga Hoia o te Tuawhenua, o te moana, me te maha o nga waka taua, me ona tangata o e ra waka. Na he maha nga iwi o nga motu kei raro i te mana o Ingarangi, kaore i whakahuatia nga kaute o nga Hoia. Na he maha nga mea o au a iwi e titiro tonu ana kia Ingarangi hei matua, hei kai tiaki, awhina hoki ia ratau. Heoi koia ienei o ratau ingoa e mau ake nei. Ruhia...... 6, 917, 000 125 32, 000 Marika....... 27000 Reiti Piritini... 718, 821 35 90, 850 Tiamana...... 4, 000, 000 98 25473 ...... 4, 000, 000 237 45, 689 Itari...... 2, 048000 279 21 224 Mohiotia Ataria Hangaria... 2, 500, 0. 10 150 kaore i Takee...... 1, 000, 000 111 16, 000 Potikara...... 1. 000, 000 Perekama...... 185, 000 Porokaria Notawe. 50, 000 50 6, 800 Rawhiti Romiria... 188, 504 Tene Maaka... 60, 000 Harana me te Rawhiti Inia...... 99. 517 Romania...... 158, 00. 1,, Hiwia...... 337, 323 Teina ••• ••• 48, 000 126 22, 000 Tiapani... ••• 245, 520 50 10, 0000 Tiuti rana...... 485. 764 He waea mai no Ranana i te 15 Pepuere nei kua akiaki te Atimara tiaki o nga whaka- haere whawhai o roto o te mana o Ingarangi kia whakatokomahatia te Newi ara nga Hoia
8 6 |
▲back to top |
The Jubilee, Tuesday. March 1, 1898. [6] Te Tiupiri, Marahe 1, 1898. heramana o Ingarangi, a e whakahau ana kia mahia nga lino manuao pai rawa. Ko te wahi e mahi a ai nga Hoia, me nga Peneti, menga Hoari, me nga tino paura pai rawa me era atu mea e whakaarotia ana mote whawhai ko Wururiti, (Woolwich) 2, 000, 000. Kariri e mahia ana i roto i ia wiki i ia wiki, ko nga kaimahi kua whakaturia ki te mahi i era mahi katoa, ku; a kia ake nei 15. 000 hui atu ki nga kai whakahaere katoa, ho reira anake he mahi ma ora mano tangata. Nga moni e takoto ana i roto o te peeke o Ingarangi, ake koia ienei 23, 246, 000, Aratapu. Te Wairoa, Kaipara. 17 Hanuere. 1875. E KARA. E MAIHI P. KAWITI, — Tena koe ! Ko te mea i tuaruatia ai te tuhi atu, kihai ahau i ata rapu i nga kupu o to reta tuatahi, i raruraru ahau ia Mitai ma. Ko to Kupu tenei kia hoatu etahi kupu, kei mahi kuare noaiho koe. e tika ana tenei kupu, tend taaku, e kore e taea i te marama kotahi, koia ahau ka mea atu nei kia ata whakahaere i te kai, notemea ko te namu o te kupu e 30. e popo ana ki te puka, kei te kowhatu e tupu aua. Tuanui me Whiriwhiri i nga tangata whai-whakaaro, matau. Te tuarua o kupu, i mahia tenei whare i runga i te ingoa rapu tikanga mo te iwi. tuturutia ki tenei, Ko tonu rapunga pakeke rawa kia kotahi ano kupu e rapu ai i te ra kotahi, ko te tohu tena n te pakeketanga o Ngapuhi, tenei tetahi o kupu. ki runga ki te iwi e tika ana tenei kupu au, e oti ana ena kupu i a an. Keni ano te waahi e kore ai e taea, kei te taha tangata e tau pea He whakamahatanga tena ki nga mema katoa o tenei kamupene, me le komiti toko 7. Ara, te korama o taua komiti o te kamupene o to TIUPIRI Nupepa o Whanganui nei. I, ia Hatarei ia Hatarei, ka noho te komiti toko 7. Neke ake ranei nga mema, ki te whaka haere i nga mahi mo to Nupepa nei. Na kaua koutou nga mema o tenei kamupene e noho ana i te taone nei, e ngaro i i taua ra, kei te Tari, o te TIUPIRI te huihuinga mo te komiti. Ko te o Haora 10 a. m. o te ata. Na i to mutunga o te toru marama tuatahi timata mai i te 4 Hanuere ki te 4, o aper ra, ka huihui katoa mai nga mema e 24, o tenei Kamupene ki taua Tari o te TIUPIRI. Ko reira whakamaramatia atu ai nga kaute ka- toaote TIUPIRI, nga moni i pura mai, nga. moni i pau i runga i nga mahi o te pepa noi, nga moni i toe ki te ringa o nga kaitiaki moni o tenei Kamupene. Me em atu tika- nga e hiahia tiana kia whakaarotia hei painga mo tenei Nupepa. I, muri o era mahi kua kia ake nei, ka panuitia nga mema tuturu o tenei kamupene. Ka panuitia hoki nga ingoa onga tangata katoa i tango nupepa o te Tiupiri, nga mea i utu, nga mea kaore ano i tae mai nga
9 7 |
▲back to top |
The Jubilee. Tuesday, March 1. 1898 [7] Te Tiupiri, Marahe 1, 1898 TO OUR CONTEMPORARIES. We would esteem a fervour if our contempora- ries throughout the colony would exchange with us regularly; and especially would we thank them to forward copies containing notice of our first number. Whanganui. 17 Pepuere, 98. KI TE ETITA O TE HUURI. Ehoa tukua atu taku mihi mo Hori Ropiha. Kia Paora Ropiha, e pa tena koe, me a tau a mokopuna me te iwi, le noho mai na i roto i le whare pouri mo to taua taina, kua wehe atu na i a koutou i kona, i au hoki i konei, aha koa e taku hoa haere noatu ia, kua whaka- tokia e ia te pa ngaio ki te ao nei haere ai, ara, koia tena a taua mokopuna. Haere ra e pa, haere i te ara ka whanui te takahi e o taua tipuna, e o taua matua haere. Ma muri nei e whui atu i akoe. ko koe i haere ko te huanui ko te takoto, tenei e pa he whakatauki, nga mate i kawerau, me tangi mai i Whakataane, nga mate i Whakataane, me tangi atu i kawerau, kati me mihi tauraungi noatu koe e au i konei, haere, haere, ki nga tini ki nga mano. TOPIA TUROA. HEOI. Kua tae mai te whaka atu a te kaitiaki o te katoa ka tae mai ia ki Whanganui nei ia Pepuere te 28. A ka haere atu i te tima o roto o Whanganui nei ki karatia ki te whaka marama i nga Ture e whakaaro ana ia e pai ana mo Ohotu Poraka kia whakahaerea e te ; kaitiaki o te katoa. AKARANA 24 Pepuere, 98. Ko nga Huihuinga o te Hahi Tapu o Ihu Karaiti onga ra o muri nei kua tae mai te reta a Etera Rihari Timuaki o te Hahi o nga rohe o Niu Tireni. Ko te u.. 12. 13. Pepuere 98, tu ai le Hui tau o te Hahi Tapu ki te takiwa o Ngapuhi, kote 26, 27. ka tu te Hui takiwa o te Hungatapu ki Mangaheia o te takiwa o Waiapu. I nga ra o maehe ko te Hui takiwa ki Turanga o te Hungatapu o reira. I muri o tera ka tu ki te mahia. I muri mai ko te Hui takiwa ki Heretaunga. 1 muri mai i te 3 Aperira ka tu te Huitau ki Wairarapa.
10 8 |
▲back to top |
The Jubilee. Tuesday, February 15. 1898. [8] Te Tiupiri, Pepuere 15, 1898 W. BEAUMONT, PLUMBER AND TINSMITH. WANGANUI, OPPOSITE RAILWAY STREET. Water Tanks, Spouting and Ridging in Stock. Makers of all kinds of Tinware. Boilers and Dairy Utensils, Lanterns, etc. W. POUMATA, i Kai mahi Korere Wai, mahi Keena, me era atu mea pera. Kei Konei nga taika wai, Korere Wai, me nga tahu whare haeana, me nga mea hanga onga mea katoa e mahia ana Paera horoi, me nga taonga mo te mahi Pieri mahi Pota, mahi Ratana me era atu mea. Kei tawahi ake o te rerewe o Whanganui. McMASTERS & SHALDERS, DRAPERS & CLOTHIERS, NEXT W. HOGGS, BAKER. MAKI MAHITA ME HOROHI, He nui te taonga Kakahu, me nga Kakahu kua oti te tui mo te tangata. Kei ko atu taku whare ia W. OKHA, PEKA ROHIRA J. L. TIWIHANA, (Tiemi mititi. ) TANGATA whakamine taonga kai katoa o ia ahua o ia ahua mo te utu iti, kia mahara tonu koutou kite wahi e tu nei taku toa kei te koki tonu o Ritiwe Tiriti, me Wikitere Tiriti o Whanganui. J. L. STEVENSON. Full Stocks of GROCERIES, and Produce of Every Description at Lowest Prices. Note the address: Corner of Ridgway Street and Wicksteed Place. I F. KOURAMANA. TANGATA hokohoko taonga tuarua kua oti te X kakahu te mahi oia ahua oia ahua me te hoko mai ano i nga mea katoa aha koa heaha heaha mai i te ngira tae atu ki te haika. Whanganui. F. COLEMAN, DEALER,... Whanganui. Aways in aorkl second-hand goods of every des- cription. I buy anything from a needle to an skct tocn - A. THOMPSON, HORSESHOER AND BLACKSMITH, Ploughs always on Hand. RIDGWAY STREET, WANGANUI. A. TAMIHANA, He Paraki mete ahau Haeana Hoiho, kei takau ringa nga Parau o ia ahua e mau ana. Mehe mea e hiahia ana koe ki te Pia pai UI MAI KIA KIPA ME ONA HOA. KEI a matau nga tino pia patara nei Poata pia he mea patara. Ko tenei whara he whare tawhito note tai hau auru o tenei motu, ko nga pia i roto i te Patara i riro i enei te Paraihe tuatahi o te whare whakakitekite nui o Amarika i te ao katoa. RITIWE TIRITI WHARE MAHI PIA, WHANGANUI. WHETAHORO Nga Ruma Kainga kei koutou o Kamana ma RITIWE TIRITI O WHANGANUI. Nga Kainga 1/- hereni mo te tainga kotahi, he nu te purotu of nga hua rakau, me nga keke, me nga rare. IF YOU WANT PURE MALT LIQUOR ASK FOR GIBBS & CO. 'S PRIZE ALE AND STOUT. The oldest Brewing Establishment on the Wes Coast of this Island. First Prize for Bottled Ales at Centennial Exhibit tion against the World. GIBBS & CO., RIDGWAY BREWERY, WANGANUI. •PIRIHITARA ME KORUMANA, POIHA Monga Whanau Kotoa. Wikitoria Awanui, Whanganui. BRISTOL AND COLEMAN, FAMILY BUTCHERS Victoria Avenue, Wanganui.
11 9 |
▲back to top |
12 10 |
▲back to top |
TAMATI HAWI TIEMI. Whairaihana. TANGATA mahi ahau mo nga wha- kaara whare, toku tari kei te whare nui o Kamene, Whanganui. THOMAS HARVEY JAMES. (Articled) ARCHITECT. ADDRESS: Cummins Buildings, Whanganui. HOHEPA PAORA, KAMUPENE WHAKAMINE TAONGA KAKAHU WAHINE TAANE. Paraikete, Horo, nga Kakahu Katoa o te tinana o te Tangata. Awaniu Tiriti o, Whanganui. JOSEPH PAUL & CO. DRAPERS. AND. CLOTHIERS, Wanganui. Blankets, Shawls and Clothing, WIREMU HOKA, Whare Kai, inu inu Wai reka. Ritiwe tiriti e tata ana kite Poohi apiha. Rohi, Pikete, Keke, Rare, me era atu mea pai mo te kai. Whanganui. WILLIAM HOGG, Refreshment Rooms, Ridgway Street, close to Post Office. Bread, Biscuits, Cakes and Lollies. REWETI MARE ME TE KAMEPENE. HE kaitiaki, mahi, whakahaere, mihini, haeana, parahi, whakaara piriti, nga mea katoa, e oti ai te kanataraki mahi, nga mea e oti ai te mira kani rakau, mahi paera hanga kaata, paki, kooti, Parakime hoki. Taupo Ki Tiriti o, Whanganui. DAVID MURRAY & CO. IRON and Brass Founders, Engineers Boiler Makers, Millwrights, Blacksmiths. Bridge Building, Ship and General Iron work, Contractors' Plant. Machinery: Cheese and Butter Factory and Sawmill Machinery. TE TINO TARI O TE MOTU TUARAKI. E EKE ki runga i te whenua e eke ki runga i te whenua e tama ma. Nga whenua whare, me era atu mea e hokona mai ana, Ehokona atu ana kite tangata. Ko nga tono katoa, ka whakaotia paitia e au P. RANANA; Timuaki Whakahaere, Awaniu Tiriti, Whanganui. GET ON THE SOIL YONG MAN, GET ON THE SOIL. Great Northern Road Agency. Properties Bought and Sold. Commissions of all kinds executed. P. LUNDON, Manager. TEONE MAKIWHARANGI, KAI tui hera kaipuke. Teneti, Me era atu mea. Kai whakamine kareko. Hiiti. Uhitepu. Me era atu mea hanga teneti. Taporena. Kahu hoiho. Kupenga hao ika. Me era atu mea. Awaniu, o Whanganui. JOHN MCFARLANE, SAIL MAKER, &c. Importer of Calicoes, Sheetings, Damasks, &c. Manufactures — Tents, Tarpaulins, Horse- covers, &c. Avenue, Wanganui. TEWI MAKIWHARANGI. TANGATA Whakamine taonga Rino, me era atu taonga maro, katoa e puritiana ki konei, mo te Hoko. Waea taiepa, Rino uhi whare, Tepara, Neera, Parau, Hapara, me nga mea ngaki whenua katoa, omu, toki, Perohuka, keena kohua kai, Paneke, Pureti me era atu mea pera katoa tona tini noatu onga taonga pera, e hokona ana i konei mo * te utu iti reawa. Ritiwe Tiriti, Whanganui. DAVID MCFARLANE, • WHOLESALE & RETAIL IRONMONGER, Ridgway Street, Wanganui, Hold large stocks of—Fencing Wire, Corru- gated Iron, Staples, Nails, Ploughs, Spades and other garden tools; Camp Ovens, Axes, Slashers, Enamelled and Tin Billies, Pannicans, Plates, and General Ironmongery. All goods sold at lowest market rates.