Te Pipiwharauroa,

he Kupu Whakamarama.

NAMA 61.

GISBORNE.

MAEHE 1903.

HE WHAKAAROARO I TE HUARAHI.

TE mutunga o aku korero i tera marama
mo taku taenga ki Puketirangi, ara ki
Waikouaiti, te kainga o Tame Parata M H R
I noho au ki tona whare, i matakitaki au ki
tenei iwi, ki ri ratou na tikanga, ki a ratou na
mahi. E kiia ara tenei wahi e te pakeha ko
te 'kai' ara ko te 'kaika' ara ko te 'kainga.'
Ko te ingoa noa i kainga maori ko te ahua ia
he kainga pakeha—kore rawa he whare maori
kotahi, ko nga tikanga he tikanga pakeha, ko
te noho he noho pakeha. Ko te tino mahi a
tenei iwi he whakatete kau ka hoko i te wai-u
'ki te whare mahi pata. E whakateteka ana
nga kau i te ata tu i te ahiahi, e mahi ana nga
matua me nga tamariki—he mahi kaha atu
engari hoki he mahi whai moni. Ko tenei ko
te mahi pata tetahi mahi nui o Niu Tireni
inaianei, ko Taranaki te whenua kua tino piki
i runga i tenei mahi. I kiia a Niu Tireni e te
Hetana i a ia i Ingarangi ko te kaihanga pata
o te Emepaea. E whakaaro ana toku ngakau
ko tenei te mahi ma toku takiwa, pai ke atu i
te whakatupu hipi. Ko te hipi he kararehe
uaua ki te whakatupu, ko te utu hoki o te
huruhuru kaore e tuturu tonu. A hea ra te
wa e tu ai he whare mahi, pata ki Waiapu?
Ki te tupu tenei mahi ki tera whenua hei
rangatiratanga nui mo tera iwi i te mea ka nui
te whenua i a ratou kei te toitu tonu. E kore
pea e maroro o tatou Kaunihera Whenua ki
te whakatu whare hanga pata ki nga takiwa
maori? Pai ke atu tenei tikanga i te nihi i
nga whenua o nga Maori ki te pakeha. Koia
nei ta Timi Kara tino korero ki nga pakeha o
Turanga kia tahuri ki te hanga pata. Tahuri
hoki e te Iwi Maori.

He Huihuinga Morehu.

I tupono au ki te hui a te Kaunihera o Arai-
tauru, i tu ki Puketirangi. E toru nga kauni



hera marae o Te Waipounamu, ko Aropawa,
ko Mahunui, ko Ara teuru. I timata mai te
rohe o Ara tauru i Wairaki ( Waitangi) ki
Marihiku. Ko Araiteuru tetahi o nga waka
o tenei iwi i rere mai ai i Hawaiki, ko Takitimu
no te Matahi ko Araiteuru no muri, kei te
kitea tonutia te riu o Araiteuru inaianei. I
whakatunga te hui hei whakarawe moni mo
nga mahi a te Kaunihera. I tino kaha nga
tangata o Puketirangi ki te mahi kia nui ai ta
ratou ra. E rua nga ra i tu ai no te i me te
2 o nga ra o Hanuere 1903- I whakaritea e
te Kawanatanga kia ono nga tereina hei hari
tangata mai i Otepoti, i nui ake pea i te 4000
nga tangata i tae mai. I kore ai e tino nui
rawa na te whakakinokino o te ra, ka wehi te
pakeha. I tetahi tau atu i tu ai ano he hui
ki konei, kaore nga Maori i mohio e nui te
tangata, no te putanga mai e 7000, kaati kaore
i ora i te kai.

He maha nga take i haere mai ai te pakeha
ki enei hui otira ko te tino take kia kite i nga
mahi a te Maori, i te poi i te haka. Ahakoa
kua pakeha rawa te ahua o tenei iwi kei te
hoki ano o ratou whakaaro ki nga mahi ki nga
tikanga maori. Ahakoa kei waenganui tenei
iwi o te pakeha, he mohio ki te reo pakeha ki
nga tikanga pakeha, otira he tino whakaaro
no nga matua te mea kia noho^ ratou, tama
me a ratou tamahine i te Maori ano. He mea
tino miharo rawa tenei, he tikanga rangatira
he whakaaro pai, te konohi tonu ki to ratou
na iwi ano. Kei toku takiwa^ nui te pirangi
o te wahine ki te pakeha—ehara hoki i te
pakeha totika. Ko nga pakeha totika e moe
ana i nga wahine Maori he moe noa iho kaore
e marena ana, ka kitea he wahine pakeha ma
ratou ka whiwhi moni ranei, ka whakaterea
nga wahine Maori. He nui nga wahine Maori
me a ratou tamariki kua whakaterea e te
pakeha. He torutoru noa nga pakeha e ma-

TE PIPIWHARAUROA.

No. 61.

rena ana ki nga wahine Maori. Na konei, i
toku kitenga i tenei iwi miharo ana toku nga-
kau hari ana i to ratou u ki te Maori ano.

I te hui i tu nei i te ra tuatahi o te tau i tata
pea ki te 4000 nga tangata i tae mai; i tae
mai etahi tangata o Te Umukaha (Te Muka)
o Waitaki, o Moeraki, o Otakou, o Taiari, o
Maranuku, o Murihiku, o Ruapuke. Ko
Ruapuke he moutere kei te rawhiti o Rangi-
ura (Stewart Island.) Ko tenei te moutere o
Kingi Topi tetahi o nga rangatira o te Wai-
pounamu. Tokorua i haere mai rawa i Wai-
rarapa ko Tame Hipi raua ko tana hoa wahine
ko Wirapeti, ko Reweti Kohere to Ngatiporou.
I whakamihi te pakeha ki te wahi i tu ai te hui,
i tu te hunga haka me nga kotiro poi ki te wahi
papatairite, ko te mano o te pakeha i mataki-
taki iho i te pinakitanga o te pukepuke, i raro
i nga rakau ataahua a te Maori. Ahakoa
kaore tenei iwi e mohio ki te haka he nui te
whakamihi o te pakeha ki a ratou mahi, ki te
haka ki te poi. Na nga tamariki kura tetahi
matua haka, ko toku tuatahi tenei ki te kite i
te tamariki e haka ana i te marae—i whakanui
toku ngakau. I tu ke ano he poi ma nga
wahine o Moeraki, i tu ke ano ma nga kotiro
ririki o Puketirangi hui atu ki Otakou, hei
etahi poinga ka huihui nga matua. Ko tetahi
mahi pukukata ko te tohinga i te tamaiti ara
ko te iriiritanga, he mea whakaaro ano ki ta
te Maori tikanga o nehera. Ko te tohunga
nana i whaitohu te tamaiti ko Hemi Neho
Papakakura, he tamaiti no Ngapuhi, engari
kei Te Waipounamu e noho ana, he kaikara-
kia. I te tino kaha rawa o te tupekepeketanga
o te tohunga ara i te hapainga a ona atua ka
takoki tona waewae, ka noho kopa ia mo nga

wiki maha. Nui atu te kata a te pakeha ki
tenei tikanga.

I waenganui i nga haka ko te whakatangi-
tangi a te peene o Kaikorai. Ko tenei tetahi
o nga peene pai atu o Niu Tireni. I te tuinga
o te whakamatautauranga peene ki Maihitaone 
Wairarapa, ko te Garrison peene o Poneke te
tuatahi; ko to Whanganui te tuarua; ko to
Kaikorai te tuatoru. I whakaturoa he teneti
ki nga wahi o te marae, he teneti hokohoko
kai, he teneti hokohoko i nga hanga a te Maori
e rima nga teneti, he kotiro maori he kotiro
pakeha nga kaihokohoko.

I tahuna ano he umu ara he hangi hei tao
kau hei tao hipi. I te hahunga o te umu kau
ka popoke te pakeha ki te matakitaki. I
whaoria he wahi kau me etahi taewa ki te
rourou, hokona ana hikipene mo te rourou
kotahi; nawai ra kua kore he rourou.





I wareware i a au te mahi tuatahi ara te
powhiritanga i te pakeha. I whaikorero a
Tame Parata i whakaatu i nga mahi a te
Kaunihera o Araiteuru i te take hoki i kara-
ngatia ai he hui. I te mutunga o te whai-
korero ka tangi te waiapu ka hutia hoki nga
kara, ko te kara tuatahi ko Araiteuru me te
whakaahua ano o te waka i runga i te kara, ko
te kura tuarua ko Huirapa, ko te ingoa hapu
o tenei iwi, na Reweti Kohere tenei i huti, ko
te kara tuatoru ko Maririhau, ko te wahine a
Huirapa. No te mutunga o enei mahi ka
whakahoro te pakeha ki te marae o te haka.
E rua nga ra i tu ai te hui, i haere mai ai te
pakeha ki te matakitaki. Ko te tino kai wha-
kahaere o tenei hui ko te potiki a Tame Parata,
ara ko Wiri Parata.

E kiia ana e nga kaumatua ko Porou te
tuakana, ko Tahu te teina, ko Tahu i heke ki
te Waipounamu ka waiho ko te tuakana ki
Aotearoa. Na Porou ko Ngatiporou na Tahu
ko Ngaitahu. I whai ahau kia kite i etahi
tohu o te tatanga o tenei iwi ki a Ngatiporou.
Ko taku i kite ai ko te reo, ahakoa kua ngaro
te " k" i a Ngaitahu. He maha nga kupu a
tenei iwi e tino rite ana ki a Ngatiporou. Kia
kotahi noa taku e whakaatu. I mea ahau kei
a Ngatiporou anake tenei kupu te " umu," ki
te nuinga hoki o era atu iwi he " hangi," otira
he umu ano ki tenei iwi kaore ratou e mohio
ki te hangi me Ngatiporou kaore e mohio ki
te hangi. Kaati ano kia waiho ki te Waipou-
namu te koiwi o Takitimu

I hari toku ngakau i toku kitenga i nga
morehu tangata o te pito whakatetonga o te
Waipounamu, he maha nga Ratapu i karakia
ai au i a ratou, he nui hoki te ngahautanga o
nga karakia i puta mai ki toku ngakau. He
Maori nga kaiwaiata, he Maori te kai-whaka-
tangitangi i te okana, he Maori te Komiti
whakahaere i nga mahi o te whare-karakia.
Hei kona koutou e nga hoa i tena wahi i ena
wahi. Ki te kite ka kite ki te kore ka kore.
Heoi he aumihi atu tenei no Aotearoa: Tena

koutou katoa! Kia hari kia tumanako i runga
i te aroha.

HE PANUI.

PIHOPATANGA O WAIAPU.

TERA e tu te Hui o te Hahi Maori mo te
1 takiwa o Turanga ki Te HORO a te Ma-
nei a te 30 o nga ra o Maehe nei ki te Pariha
o Te Horo.

Na W.L. WAIAPU, Pihopa.

No. 61.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

TE HUI KI TE RAHUI.
TURE KAUNIHERA WHENUA,

KI TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koe! Ki te pai koe ko te
tuhi i ena korero heoi maku e hoatu
tetahi kupu nui, a o tipuna "E tika hoki,
taku mokopuna kai hongihongi!" Te tika-
nga o tena kupu ki te reo Ingarihi, " Thank
you, very much."

1 tu tetahi hui kawanga whare ki Te Rahui
wahi o Waiapu, i te 19 o Pepuere 1903.

I te po i mine katoa ai nga iwi ki te marae
o te hui ka tu a Paratene Ngata, ka mea ia,
E te iwi, whakarongo! Ko te kupu korero mo
tenei hui, kia hoki e ia rangatira e ia rangatira
ki tona tuunga ki tona tuunga. E te iwi
manaakitia nga rangatira, e nga rangatira
manaakitia te iwi. Kia mau ki te Whakapono
kia mau ki te whenua, kia mau ki te ture.

Ko tana kupu whakamutunga penei, me
tuku nga whenua kia kooti tia e te Kooti
Kaunihera, ka oti te kooti nga whenua kaua
hei hoatu ki te Kaunihera maana e mahi.
Engari me tahuri ia tamaiti, ia tamaiti wahine,
tane, ki te mahi i tou wahi i tou wahi hei
oranga mo koutou. Ka mutu ana take korero.
I tu nga rangatira ki te mihi ki ana korero, ko
ahau tetahi o taua hunga i tu ra, ko te tino
take i tu ai au ki te whakamihi ki nga korero
a Paratene no te mea ko tenei tangata he tino
kaiwhakahaere ia no te Kaunihera, a, e mea
ana ia inaianei: Kaua hei hoatu nga whenua
ki te kaunihera, koia te tino take o taku
whakamihi no te mea ka rite ki oku hiahia e
korero nei au ara maua ko toku hoa ko Wai-
nene, e mea nei maua kia kaua tatou te Iwi
Maori hei whakaae ki tenei Ture Kaunihera,
kei noho kore whenua tatou, a ko te mate he
mutunga mo tatou. Kaati he nui aku whaka-
mihi i taua po mo nga korero a Paratene,
heoi rawa te wahi i whai kupu atu au, ko
tana kupu i ki ai me tuku katoa nga whenua
ki a kootitia e te Kooti Kaunihera, i ki atu au
ki a ia, kua ki koe kaua e tukua nga whenua
ki te kaunihera. Kaati e whai kupu atu ana
ahau ki a koe kaua ano e tukua ma te Kooti
Kaunihera e whakawa nga whenua no te mea
e ki ana te ture kahei te kaunihera ki te nama
moni, me punga ki te whenua hei whakaea i
nga mokete, i nga whakahaerenga o nga take
o nga maori ki a ratou whenua, ko te take i
korero penei atu ai au ki a ia he whakaaro
murere i pa mai ki roto i a au, penei tera pea
kei te tukunga atu a nga Maori i o ratou whe-
nua ma te Kaunihera e kooti, hei reira pea





hopu ai te ringa o te Kaunihera ki o tatou
whenua a kaore hoki e taea te unu mai ki waho.
He aha ia nei te mahi kaore he utu, e kore ai
hoki he mokete ki runga i o tatou whenua ko
katuarehe nei hoki tera.

Heoi  he whakamarama ake maku mo
nga korero a to tatou hoa a te Paratene i roto
i tenei hui a tatou.

Heoi na to koutou hoa i roto i te Ariki.
na P.TUHAKA M. KOHERE.

Te Wero a Te Wiremu.

Au! taihoa! He mea i wareware i a au hei
whakaaturanga ma TE PIPI ki nga wahi katoa
e rere ai ia no te mea he mea nui rawa atu
tenei.

Ko te moni a te hui i tuku ai ki te wero a
Te Wiremu e ^20, mo te Kura Kotiro i a
Akarana $ ka $ 20 ake a te Whanau •a-Hi-
nerupe i tuku ai mo te Kura Kotiro. Kati i
whakatauki hoki ratou i ta ratou pepeha, "Ka
kino ia ta ratou nei haere." Ka rua tekau
pauna anake ka tae nei ki roto i nga awaawa
o Akarana ngunguru haere ai rere ana te
whakamataku ki nga Tamahine atahua a nehe
ma.

["Ko te tuatahi a te Whanau-a-Hinerupe mo
te Kura Kotiro no te poi a ratou tamariki i tu
ki konei. Kanui te whakamihi o te ngakau
ki te whakaaro rangatira o te Whanau-a Hi-
nerupe—ETITA.]

KURAHAUPO-TONGARIRO.

Ki TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koe! Te kai pupuri i te
mauri o ta tatou manu, e tau mai na i
roto o Turanganui e iri mai na tona kohanga
i runga o Te Rakau Kahikatea, e whaia nei
ona hua, e nga iwi o nga hau e wha o te
motu nei.

Kia ora, i runga i te kaha ki te mahi; i
runga hoki i to maia ki te tukutuku mai i nga
korero o tena wahi o tena wahi, hei whaka-
rongo ma te taringa, hei titiro hoki ma te
kanohi, he ngahautanga hoki ki roto ki te
ngakau mokemoke; koia ra ahau to hoa pono-
nga i roto i te Ariki, ka tuhi atu nei i enei kupu
hei uta atu mau ki runga i nga whakaruruhau
o te oha a o tatou matua ara o TE PIPIWHA-
RAUROA; ki te mea ra e toku hoa pono, e tau
ana ki tau titiro iho, utaina atu hei whakarongo
ma nga taringa horokapua; ko nga taringa

TE PIPIWHARAUROA.

No. 61.

muhukai ia, hei aha mana te whakarongo ki
nga kupu tohutohu; heoi ano taua e whakaaro
ai ko nga mahi kikino, ara ko te kanga, ko te
tahae, ko te puremu, me era atu mahi kikino,
e tu oioi ai te ahua o tona tinana me tona
wairua ki te aroaro o te Tama a te Atua, a te
ra whakamutunga; inahoki i te ra i pakaru ai
a Tarawera Maunga i te tau 1886, i a Hune,
i te 10 o nga ra, i tino kite oku kanohi i aua
tu tangata kaore nei e whakarongo, e aue ana
nga waha, e takoto ana me he mea nei kua
mate, i te kawenga a te wehi ko etahi i mau
mai i a ratou Paipera ki o ratou uma me te
karanga mai ko te ra whakamutunga o te
Atua tenei; te mahara ki te kupu a te Karaiti,
kia "mataara rapea kei rokohina koutou e
te whati i te po," he po hoki te taima i pakaru
ai a Tarawera; ko oku hoa minita i kite i
tenei ahua o te tangata i taua po; ko Rev.
Wiki te Pa no te Rarawa, ko Rea. Renata
Tangata no te Rarawa, i tino kite enei pono-
nga a te Atua i te tino rerengaketanga o te
ahua o te hunga whakapono kore, me te ahua
o te hunga whakapono. Koia ka kimi oku
whakaaro he aha ra i penei ai te ahua o te
tangata i hanga nei e te Atua kia rite ki tona
te ahua, hei mahi i tana i pai ai. Koia nei te
take ki taku mohio he waiho noa iho i nga
Paipera i nga Rawiri i nga Himene kia takoto
noa atu i roto i nga whare i roto ranei i nga
pouaka kaore e hoki atu te mahara he tirotiro
ano tetahi mea i te Paipera i te Rawiri i te
Himene.

Na, whakarongo mai e te whanau, kaua e
waiho noa atu a koutou Paipera i te whare
takoto noa iho ai haria ki te ringaringa ina
haere koe i nga Ratapu ki te karakia ina ranei
ki te watea koe i o raruraru, ka titiro ai i to
Paipera, kaua e wareware i a koe, kei mahue
to Paipera ki te whare a ka tawhiti to haerenga,
ki te rokohanga koe e te whati i te po kaore o
taima hei whakapiringa i to Paipera ki to
uma, pera me nga tangata i kite nei ahau i te
po i pakaru ai a Tarawera Maunga. Tenei
me matou e noho atu nei i tenei wahi o te
mara waina a to tatou Ariki.

Oho mauri ana te paohotanga mai o te reo
o TE PIPIWHARAUROA, e karanga haere ana i
enei marae. E mea ana: "Maranga, maranga
e tenei e moe nei ara ake i te mate, ma te
Karaiti koe e whakakaha," koia ka whakahokia
te kupu, karanga e hoa e Te Pipiwharauroa.
tenei ra o tupuna waka a Kurahaupo raua ko
Tongariro kei te kaha ki te pupuri i o kupu
whakahau, ara koia tenei no te 2 o nga ra o
Maehe nei ka tae mai te Pihopa o Whakatu
ara o Nerehana a Pihopa Miuru ki runga i a
Kurahaupo raua ko Tongariro haere ai. Ko





tana haere mai he whakapa i nga iwi o runga
i a kurahaupo raua ko Tongariro mo te tango
i te Hapa a te Ariki, no te mea hoki ko to
matou Pihopa ara ko te Pihopa o Poneke, kua
riro kei Ingarangi, koia ka haere mai te tani-
wha nei i tera motu, ki enei motu. Ka
Marutuna te ahua ka pai te tangata ka roa ka
nui mau ana te wehi me te mea hoki te rewera
i akiha te kohamo ki te Hoari a te Wairua,
ara ki te kupu a te Atua. Oma patiko atu
ana ki tona wahi pouri noho mai ai me te wiri
ano. " E whakapono ana koe kotahi tonu te
Atua e pai ana tau meatanga e whakapono
ana nga rewera me te wiri ano." (Hemi 2. 19.)

Ta te Atua tangata ra i whiriwhiri ai hei
kai mau i tana patu hei kari i nga kauae o te
mokeparae nei o te rewera puta ana nga
wi maka whetai a te ngakau ki te Atua mona i
aroha ki te tono mai i tana pononga ki enei
takiwa i runaa i to maua whakaaro ko taku
matua ko Rea. A. O. Wiremu kia tae mai
taua pihopa ki te whaitohu i nga hipi tangita
o roto i to maua rohe. Ko Te Wiremu i a
Kurahaupo raua ko Tongariro; kati no te 3 o
nga ra o Maehe nei ka whakahangia nga
tangata e 33' ki te whare karakia i Puurutaone.
He tokomaha te hunga i rite mo taua whaka-
pa kaore i tae mai i te nui o te raruraru ki nga
mahi whenua; heoi kei te noho rite ano ratou
mo te whakapa a tona wa e takoto mai nei.
Ko tenei kua maro tonu te haere a te pihopa
ki Karioi, Tongariro, raua ko Te Wiremu ki
te whakapa i nga tangata o era takiwa.

Kei te whakarite haere tonu to hoa pononga
e te Etita i o kupu whakahau:

1. Kia marena te hunga kaore ano kia
marenatia

2. Kia iriiria nga tamariki me nga pakeke
kaore ano iriiria.

3. Kia whakawhetaitiu nga wahine i te
whanautanga tamariki.

4. Kia whakapangia nga tangata mo te
tango i te Hapa tapu ma te Pihopa ra te 4 o
nga rarangi nei e whakarite heoi taku ko te
kura haere i nga tangata.

Ko tenei e hoa tukua mai e koe kia maha
nga PIPI ki ahau, hei hoatu ki nga tangata
mei kore e tahuri ki te awhinatahi i ta tatou
manu, nga iwi o enei takiwa, hei tautoko i nga
kupu whakahau a taku hoa a Tame Arapata,
Me tuku mai he pepa ki enei tangata tokoono,
maku e tuku atu te moni. Tera tenei iwi e
tango i TE PIPI no te mea kei te reka tana
tangi ki enei marae.

Heoi ra e hika kia ora hei kona noho mai ai.
Na to hoa mahi i roto i te Ariki.

Na T TOKOAITUA.
Parewanui.

No. 61.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

NGA MANUAO O TE INGARIHI.

KO Ingarangi te tino mana nui kei te
moana, a e kiia ana hoki a Ingarangi
ko te Rangatira o te moana. I tau ai tenei
ingoa kia runga i Ingarangi he maia nona kite
whawhai i te moana. I nga takiwa o mua he
maha nga whawhaitanga o nga iwi i te moana
a kitea ana ko Ingarangi te tino mana nui.

Ko te Paniora me te Tatimana nga iwi
toa o te moana i mua atu i te Ingarihi.
Koiara nga iwi nana i timata te haere ki nga
pitopito o te ao. Inahoki ko te tangata tuatahi
mai ki enei motu he Tatimana. I runga i nga
pakanga ka hinga te mana o te Tatimana i te
Ingarihi. Ka tu he pakanga ma te Ingarihi
ki te Paniora ka whawhai i te moana ka hinga
te Paniora. I tukua e te Paniora ona kaipuke
ki te turaki i Ingarangi, he tino ope nui whaka-
harahara. Wiri katoa nga tangata o Ingarangi
i nga rongo o taua ope. Otira no te wiringa
ka maia nga tangata. O taua ope nui he
ruarua nga mea i tae ora atu ki tekawe korero
ki te kingi o te Paniora. Ko te hinganga
tena o tena mana. He ruarua noa nga kaipuke
nana i whakamarara taua ope. I te takiwa
o Ponipata e pakanga ana ki te Ingarihi ka
huihui e ia nga manuao o te Paniora, o te
Tatimana me o tona iwi Wiwi huki kia haere
ki te turaki i te mana o Ingarangi. Kaore
rawa ihinga. Ko Nerehaua te Atamira o te
Ingarihi i taua takiwa. I runga i tona toa me
tona matauranga ka hinga i a ia enei mana e
toru. Ko te tuunga tena o te ingoa e kiia nei
a Ingarangi e nga iwi inaianei ko te Rangatira
o te moana. Kua tu he rino he maitai te
kaipuke whawhai o nga iwi inaianei. Ko
Ingarangi tonu kei runga, no te mea nona te
nuinga o nga manuao kei te moana e rere ana.
Kei te hanga manuao ia iwi ia iwi, otira ka
hanga ratou ka hanga ano a Ingarangi e tau-
whainga ana hoki era iwi kia riro ko ratou hei
mana nui ki te moana. I tenei takiwa kei te
pera tonu te mahi a nga iwi. I runga i te
whakaaro o Ingarangi kia tino kaha rawa tona
mana kua paahitia e te Paremata $/'34^457'ooo
te moni kia whakamahia hei hanga manuao.
$ I37'ooo o tenei moni e ^whakamahia tonu-
tia ana hei hanga i etahi tima whawhai e 39'
O enei 14 nga manuao, 15 nga tima tukituki
topito, 10 nga tima haere i raro o te moana.
Mea ake nei ka timata te hanga i enei tima.
Ko nga mea kei te hanganga^ inaianei e 30.
He manuao katoa enei. 17 nga mea o enei
hei tera Maehe oti ai. He tino taputapu
hanganga roa te manuao a he mahi tohunga
hoki.





HE TOHUNGA HOU.

I MU A atu i taku haerenga ki Te Waipou-
namu i te Tihema nei ko te tino korero
o te Tairawhiti ko te " wairakau," hoki rawa
mai nei au, kua hoha te tangata ki te "wai-
rakau " kua aru he tikanga ke ara he tohunga,
ko Wereta no Tokomaru. No te 12 o tenei
marama i tu ai he hui nui ki Pakirikiri, i
whakamine ai ana turoro me nga " apotoro."
Nui atu te whakanui o te tangata ki to ratou
tohunga.

E kiia ana whakapa noa atu te ringa o Wereta
ki te mate ka rere te mate! Ko te rongoa a
Wereta ko nga wai whakahaurangi katoa ka
whakananu ai katahi ka whakainu ki nga
haura me te mea atu ano te tohunga tetahi
ranei o nga apotoro, " I numia i runga i te
ingoa o te Matua, o te Tama, o te Wairua
Tapu." E mohio ana au ki te puta he kupu
taikaha maku mo tenei mahi kuare e ki etahi
tangata he " kupu maro, kia ngawari," otira
rui atu toku pouri mo te whakapiringa i te
ingoa o te Tokotoru Tapu ki tenei tikanga
maori,—ae, tikanga tinihanga. E mohio ana
au kaore kau he tikanga o te korero inaianei,
e kore nga maori whakapono ki nga mahi
penei e whakarongo, engari tera pea e riri, ko
te mea pai he waiho noa iho e kore hoki e roa
kua hoha te maori kua kite i te kore tikanga
o tenei mahi—kei te kaha tonu te ngakau
maori o te maori inaianei. I a au ano e tama-
riki ana ka puta nga rongo o Matiu Tai,
kaore he mate e kore e ora. I pehea te mutu-
nga? I kore noa iho. Muri mai i a Matiu
Tai ko Hemi Tokoaka; mutu atu tena. Muri
mai ko Te Houtaketake; kei te whakahemo-
hemo tena. I enei ra ko Te Wereta, e aru nei
te tangata. No tenei takiwa katoa enei tohu-
nga, haunga hoki nga tohunga ririki. Kaore
au e tino mohio ki te tikanga a Te Wereta—
he mahi maori ranei—otira kaore i rite ki nga
mahi maori—he mahi whakapono ranei—he
mahi Ringatu ranei—he mahi wairakau ranei
—he mahi waipiro ranei— he mahi aha ranei.
Otira he mahi na te tangata e kore e roa ka
memeha—kaore e pau tenei tau. Ko wai ra
he tohunga i muri iho i a Te Wereta? "Nga-
ro atu he tetekura, whakaete mai he tetekura!"

HE PANUI.

KEI a matou etahi Katikihama he akoranga ma
te Tamariki me Nga Inoi mo nga Ratapu.

Ki te whakaatu mai tetahi minita ana e hiahia ana
he tukua noatia atu.

TE PIPIWHARAUROA.

No. 61.

KUA OKIOKI.

NO te 17 o nga ra o tenei marama i mate
ai a Hemi Ratapu ki tona kainga i
Tarere, wahi o Turanganui. E rua nga
marama i whawhai ai ia ki tona mate nui, ka
wehea atu ia i te ao o te mamae ki te ao o te
mamae-kore. He nui te tangi o te Kareti ki
tenei kaumatua, na ratou i hari ki te nehu,
i nehu hoki. I aroha nuitia ai tenei koroua
he tangata pai, manaaki i te tangata, he kau-
matua whakapono, wehi ki te Atua. I uru ia
ki nga kura o te Hahi i nga wa o mua. I puta
ana kupu i haere hoki ana mahi katoa i runga
i tona whakapono. I nga whakatakotoranga
Hapa ki te taone i tae mai a Hemi i te ata tu
i te 7 karaka, kaore i ngaro. He matua ia no
nga tangata o te Kareti. Ko Hemi Ratapu
tetahi o nga tangata tino whakapono kua kite
te kai-tuhituhi, heoi kahore he take e nui ai te
pouri mo tona haerenga ano ko te hunga
tumanako-kore. Kua riro ia ki te mau i te
karauna kua whakaritea mai mona. I mea ia
tangata i a ia e whakahemohemo ana, "Haere
mai kia kite i to te Karaitiana matenga."



HOKOHOKO KI AKARANA.

I PO U RI te ngakau o te Komiti o te
Hokohoko nui i Akarana i te ohonga i te
ata o te Ratoru, te 11 o nga ra, e ua ana,
kaha atu, heoi nekehia ana te whakatuwhera-
tanga mo te Rawha. I koa o ratou ngakau
i te ohonga ake i taua ra, kua paki, e whiti
ana te ra. Ko te wahi o te hokohoko i muri
i te whare o te Kawana, i tataitia nga huarahi
ki te raurakau ki te puawai, tino pai atu.
Hei te tapokotanga o te tangata ki roto ka
matakitaki ki tetahi taone atahua, i waenganui
ko te huarahi, i nga taha ko nga whare hoko-
hoko, i nuku atu i te rua tekau ma rima nga
whare — he whare hei hoko i nga mea whaka-
wai a te pakeha a te maori. Ko te whare
tuatahi he whare hokohoko pouaka ririki nga tu
ponaka katoa. Ko nga kai-hokohoko he wahine
katoa hei nga kakahu whakapaipai ana, he
wahine nga tangata hokohoko o nga whare
katoa, tona nui. I pau katoa nga wahi o
Akarana ki te hapai i tenei mahi, i tautoko te
nuinga o te iwi o Akarana nga wahine ranga-
tira me nga tangata rangatira. Nga taonga
o tena whare na he kakahu whakapaipai, he
hei, he aha he aha; o tena na he hua rakau,
he putiputi, he kai, he ti, he aha he aha.
Kotahi te whare he mea whakairo nga mea o





roto, ko te nuinga o nga mea na nga tamariki
o Tipene. I tuhituhi ki runga ki te whare
maori ko enei kupu; " Haere Mai!" I roto
nga taonga a te Iwi Maori e puranga ana, ara
a nga tangata i whakaaro ki te tautoko i tenei
mahi aroha; ko nga kaihokohoko he wahine
pakeha he wahine maori, ko Te Paea Kerekere
raua ko Emere Poroumati me etahi kotiro
ririki ko Miri Paora raua ko Mata Kingi.

Ku nga mahi whakangahau na nga tamariki
o nga kura, he whakatutu hoia, whakatutu
rakau me nga mahi huhua a te pakeha, tama-
riki tane, tamariki wahine. I nui te whaka-
mihi o te pakeha ki nga mahi whakatutu a
nga tamariki o Tipene. I tino puta te uaua
o enei tamariki ki te tautoko i tenei mahi,
kaa i ano hei whakatau mo taua nei mo te
Maori kei waiho anake ma te pakeha e tautoko
he kura hei painga ehara i te mea mo te
pakeha engari mo te Maori ke. Taunu ai tara
i te pakeha mo te kore aroha, otira katahi ka
ata whakahangatia ki te aroaro o te Maori te
aroha o te pakeha.

Hui katoa te moni o tenei hokohoko mo
nga ra e rua $1104 is, 5d na tetahi pakeha
ko John Marshall te ingoa e $50 he mea
homai toopu nana tenei hei aroha mana ki
te Iwi Maori.

I te raruraru kaore te wahine a te Kawana
i tae ki te whakatuwheratanga o te hokohoko,
heoi riro ana ma te Mea o Akarana e whaka-
tuwhera. He maha nga kupu whakamihi a
taua tangata, i puta hoki tana whakawhetai ki
nga tangata i ahuwhenua nei ki te whakahaere
i tenei tikanga, engari i pouri ia i te ngaronga
o etahi wahine tokorua ko raua nei etahi o nga
wahine hapai i tenei mahi ara o Miss L.Gillies
raua ko Miss Horton. I pangia a Miss Gillies
e te mate nui, ko Miss Horton no aua ra ano
ka mate tona papa ko te rangatira o te Weekly
News me te New Zealand Herald. Na enei
wahine te Inoi ki te Iwi Maori he maha nei
nga marama i panuitia e TE PIPIWHARAUROA

He kupu whakamutunga e te Iwi, he wha

kawhetai ki enei pakeha, he whakawhetai nui
whakaharahara, mo to ratou aroha nui ki te
whakaaro i tenei tikanga e mama ai nga
taumahatanga o te Kura Kotiro Maori. Ma
ta koutou mokai ma TE PIPIWHARAUROA e
tuku ta koutou whakawhetai, " E tika ho...ki,
e nga hoa pakeha! Kia ora! "

No. 61.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

HE PANUITANGA.

Werengitana

Maehe 16, 1903.
Ki TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koe! He tono atu tenei
kia panuitia e koe ki TE PIPIWHARAU-
ROA te whakahau a te Kawana kia whiriwhiri
e nga Komiti maori katoa tetahi mema hei
mangai mo ia Komiti ki te hui nui ka tu ki
Rotorua a te 170 Aperira 1903- Ki ora koe
me TE PIPIWHARAUROA.

Na to hoa,
na KAPENE MEA.
Tawa.

Kua whakaputaina e te Kawana he
Ota i roto i tona Kaunihera kia huihui
nga Mema Whiriwhiri Maori katoa ki
Rotorua a te 17 o Aperira 1903, i raro i
nga ritenga o Tekiona 29 o Te Ture
Kaunihera Maori 1900 me te Ture Whaka-
tikatika 1901.

He mea whakahau,
na Gilbert Mair

Tawa
Kaiwhakahaere.
Werengitana Maehe 16, 1903.



NA TE ETITA.

ITAE mai te reta a Tame Arapata i tera
putunga o ta tatou pepa, he whakaatu
mai naana i te pahotanga, o te motini, i te
hui a te Kotahitanga o nga Tamariki o Te
Aute, i tu ki Taumata-o-mihi i te Hanuere
kua taha nei, kia whakaturia he komiti nei
tirotiro i te mahi a TE PIPIWHARAUROA. Kati
he whakamana tenei na te PIPI i taua reta me
te whakaturanga hoki o te Komiti. I runga
i te mea e mahi tahi ana te PIPI raua ko te
Kotahitanga i te mahi kotahi ara i te tohutohu
i te rapu hoki i tetahi painga mo tatou mo te
iwi Maori, ka whakaaro te Kotahitanga me
whakatu he Komiti hei tieki hei whakaputa
hoki i ana korero me ana tohutohu i TE PIPI-
WHARAUROA. Mo te taha tenei ki runga i te
ahuatanga o te wahi o te pepa e pa ana ki
nga mahi a te Kotahitanga. Otira ko te
Komiti ano hei tirotiro i nga korero katoa
e tae ana mai mo te pepa. Ka whakaaro te
komiti e pai ana tena kia uru ka uru ka kore
kaore ano e whakaurua. Kaati e te iwi kia

ata tirotiro i nga kupu mo roto o ta tatou
pepa he maha hoki nga matauranga o te motu
nei hei korero i a koutou korero ina uru ki
roto i te Pepa. Ko te Tumuaki o te Komiti
ko Hapara Wiremu, ko te Komiti tokorima
he tamariki tawhito no Te Aute kei te taha o
TE PIPI ara kei Turanga nei e noho ana.

HE RETA.

Ki TE PIPIWHARAUROA.

Tena koe! He waaka taua, ko te Wha-

i rau o Iroiro, te ingoa, he rongo i tae
mai kia te Arawa ka haere mai nga waaka
taua nei a te Omapere — a Taheretikitiki
a Apaparata —a te Waonuiatane, ki te purei
waaka taua i tu nei ki Rotorua 24 o Pepuere.
No reira ka whakaaro a Te Arawa ki te
whakaara i te oha o ratou koroua papa, i raro
i te moana o te Rotoiti ko tenei waaka i tera
e ora ana nga matira o te Arawa, i te wa hoki
o te pakanga ki enei moana. He waaka, kai-
tangata he takotoranga no te kii a te Arawa
he waka tino whai mana ko ngahau o taua
waaka 100 tau, i tangi nui a te Arawa i te
marangatanga ake ano o taua waaka ki te ao
marama, ko Matene te Huaki te rangatira,
whakamutunga i takahia atu ai taua waaka
ki te moana o te Rotoiti. Huaroa a te Arawa
i whakaara ai i to ratau tupuna waaka e tae
tinana mai aua waaka. Haria mai ana e
Waikato he kahika te waaka mokihi hai hoa
haere mo te totara tuu i te waao, i puhipuhia
ki te kereru ki te toroa e pukana ana mai
te whakairo i te ihu i te kei nga tohu o te
waaka rangatira mahue noa atu i te waaka o
Waikato. Kaore hoki e tika te purukaata
hei hoahaere, mo te hoiho reihi.

E hoa, e Te PIPI, kei whakaparahako koe
ki te tuku i enei korero. Heoi ano tera ahau
e tango pepa.

Na TAMIHANA TIKITERE.
Rotorua.

NGA TAONGA MO TE HOKOHOKO I AKARANA.

Ko nga taonga enei i tukua mo te hokohoko ki Akarana, me
nga ingoa o nga tangata na ratou nei i tuku aua taonga,
kaore ano kia tae mai nga ingoa o etahi.

Turanga: Ani Kanara 16 kete; Matehaere Arapata i takapau,
e kete. Heretaunga: Paora Kurupo i whariki, 5 kete, i weke-
te, 12 pake, 11 kakahu maori, 3 tipare, i potae, 2 kahu maori.
3 tatua. Torere: Paoa Kingi 12 kete, 3 kakahu. Te Ngae, Ro-
torua: Tame hana Takitaro 9 poi, 5 kete, i piupiu. Orakei Mrs
Paora 12 kete. Taupo: Tamahou 3 kote kiwi, 3 Pare koekoea.
Whangarei Miss Kingi 6 kete, na te Hitoki 22 kete; he pouaka
taonga ta Rev H. Pahewa i tuku ai, he kete a nga tamariki o 

Kura o Tipene, he nui nga taonga a nga tamariki o Hukarere, he
kete he kakahu pakeha na ratou ano i mahi no Rarotonga etahi
taonga na Mrs Cheltonham, he taonga anu o Tairawhiti me o
Pewhairangi. Kia tae mai te whakaatu mai ka panui ai.

E tino koa ana matou mo te kaha o etahi iwi ki te tautoko
i tenei tikanga rangatira.

TE PIPIWHARAUROA,

No. 61.

RIPENETA.

( HE KAUWHAU.)
(Mat. iii. 2.)

HE tikanga pai no nga ra o te Hahi o
mua kia ata uiui nga Karaitiana i o
ratou ngakau i te wa o Reneti, kia whakaaroa
o ratou ara.

E karanga ana te Atua ki a tatou i tenei wa
kia whakaaroa a tatou mahi ahakoa ki te Atua,
ki o tatou hinengaro anake ranei. He ngoikore
tatou. Ma te Wairua Tapu tatou e whaka-
kaha, e whakamohio hoki, kia mohio ai tatou
ki o tatou ngakau, kati, me tino inoi atu tatou
kia hanga e te Atua he ngakau hou. he nga-
kau ripeneta ki roto ki a tatou. Ae ra, he
ngakau ripeneta. E hoa ma, mo runga i te
ripeneta taku kupu ki a koutou i tenei ana. I
mua atu i te haerenga mai o nga mihingare ki
Aotearoa nei, kihai te iwi maori i mohio ki
tenei kupu, ki te ripeneta. He kupu hou
tenei ki o koutou tupuna. A i enei ra, he
tokomaha nga tangata kahore i te mohio he
mea tika kia ripeneta ratou. Engari e mea
ana te Atua kia matua ripeneta nga tangata
katoa i mua i to ratou tapokoranga ki te
rangatiratanga o te rangi. He mea nui te
ripeneta, e ai ki nga whakaaturanga i roto i
nga Karaipiture. Koia nei te kauwhau a
Hoani kai-Iriiri, " Ripeneta kua tata hoki te
rangatiratanga o te rangi." E rite ana ki
tenei te kauwhau tuatahi a Ihu, ara, " Ripeneta
kua tata hoki te rangatiratanga o te rangi."

I te ra o te Petekoha i muri i te kauwhau a
Pita ka ui nga tangata ki a ia ' me aha matou?'
a ka whakahokia e ia ' Ripeneta kia iriiria
tena tangata tena tangata o koutou i runga i
te ingoa o Ihu Karaiti, hei murunga hara.' I
te korerotanga hoki a Paora ki nga kaumatua
o Epeha, i mea ia, ' kua kauwhautia e au ki
nga Hurai ki nga Kariki te ripeneta whakaate-
Atua, me te whakapono ki a Ihu Karati.'
Waihoki i roto i te Katikihama, ko te whaka-
hoki kupu tenei ki te patai 'kia aha nga
tangata ka tika ai kia iriiria, 'kia ripeneta,
ara, kia mahue i a ratou te hara: kia whaka-
pono hoki, ara kia tino whakaponohia e ratou
nga meatanga mai a te Atua.'

I nga tau kua pahure ake nei, he maha nga
mea kua rere ke, engari pumau tonu nga mea
pono o te Rongo Pai; kahore o ratou rere
ketanga. 1 mua i hara te tangata; i tenei ra
hoki, kei te hara te tangata. Ma te Rongo
Pai anake, nana nei i totika ai nga tangata o
mua, ma taua Rongo Pai anake e totika ai





te noho o enei ra. Ahakoa he Rongo Pai
tawhito, engari kei te hou tonu. Te kupu
tuatahi o taua Rongo Pai, ko te Ripeneta.

He aha te ritenga o tenei kupu o te Ripeneta?
Ko tona ritenga ki te Kawenata Tawhito ko
te tahuritanga. ' Ki te tahuri mai ano hoki
te tangata kino i tana kino i mahia e ia, a ka
mahia e ia te mea e rite ana, e tika ana, ka
ora ano i a ia tona wairua.' Koia nei te kupu
ripeneta. He maha nga tangata e haere ana
ma te ara kino, ka tahuri ke atu i te Atua, a
ka haere ratou whaka-te-rewa. E morearea
ana ratou. E haere ana ma te ara nui e tika
ana ki te ngaromanga. E karanga ana te
Atua ki enei, e mea ana, 'Ripeneta,' tahuri
mai, tahuri mai koutou i a koutou ara kino:

kia mate hoki koutou hei aha? Me matua
tahuri atu ratou ki te Atua, ara, me ripeneta
ratou i te tuatahi, ka whakaorangia ai. Ka
nui te marama o te ritenga o te kupu ripeneta
i roto i te kupu whakarite a Ihu mo te tamaiti
maumau taonga, i haere ia ki te whenua
tawhiti, maumauria ana ona taonga ki reira,
he toriretanga ki te kino. Koia ia nei, te tohu
o te ripenetatanga o tenei tangata, ' te hokinga
ake o ona whakaaro, ka mea, ka whakatika
ahau, ka haere ki toku matua, ka mea ki a Ia,
E pa, kua hara ahau ki te rangi ki tou aroaro
ano hoki.' Koia nei te ngakau ripeneta, ara, i
tahuri atu ia ki tona papa. Kati, ki te tahuri
atu tetahi tangata ki te Atua, a ki te mea ia ki
a Ia i roto i tona ngakau, ' E pa, kua hara
ahau ki tou aroaro,' koi na te ripeneta.

Kei te hara nga tangata tokomaha, kei te
ripeneta nga tangata torutoru. He mea tika
kia ripeneta tatou i ia ra i ia ra, aua ki o tatou
ngutu anake engari ki a tatou hanga ano hoki.
I mea a Hoani kai-iriiri " Whakaputaia he
hua e rite ana ki o te ripeneta." E matea
ana e tatou te maramatanga o te kupu a te
Atua hei whakamarama i o tatou ngakau,
a hei whakaatu i o tatou he ki a tatou ano,
katahi ka kitea e tatou te kino hei whakarere-
nga ma tatou; ka mohio ai hoki tatou ki nga
mea tika kua kapea nei e tatou, katahi ka
awhinatia tatou e te Wairua Tapu ki te ripe-
neta pono, a ki te whakaputa i te hua o te
tika.

Mehemea kua haere koutou i mua i te ara
kino, tahuri atu i tenei ata, tahuri atu ki te
Atua, kia pono te ripeneta, a ka whiwhi koutou
ki te maramatanga o te Atua.

No. 61.

HE KUPU WHAKAMARAMA.

PITOPITO KORERO.

HE marama tino maroke rawa atu enei ki
Nui Tireni nei me te amuamu hoki o
te tangata mo te kore ua hei whakaki i a ratou
kura (taika) wai. Otira e hara to tatou i te
mate, kei te ki tonu, a tatou awa i te wai a
kaore a tatou kararehe me o tatou whenua i te
mate i te kore wai. Ko te tino mate rawa no
nga tangata o Ahitereiria. Kaore ano he ua
rahi ki etahi o nga whenua o reira mo nga tau
e rua e toru.

Ko tetahi whenua kei reira kei te Koroni o
Niu Hauta Weera (New South Wales) kua
tino mate rawa. Ko taua whenua e 400
maero te roa me te whanui, kore rawa e kitea
tetahi karaihe kotahi i tane whenua katoa, ko
te ahua pena me te one kirikiri. Ko nga
tangata teihana hipi kau me era atu kararehe
kua whakarere i a ratou teihana kua haere kei
Poihakena kei Merepana ranei kei nga waahi
whai kai whai wai hoki. Ko nga kararehe
kei te hemohemo i te kore kai a ko nga kai
tieki i nga kararehe kua tata ano te kore he
kai. Tera ano etahi o nga rangatira teihana
kei te noho tonu kei te tatari tonu ki tetahi
marangai hei whakahokimai i te oranga ki a
ratou. Ko nga kararehe o taua whenua kua
matemate e rite ana ki te 60 i roto i te 100, ko
te 40 e ora ana e hara i te ora totika, he ora
whakawheuaua no etahi whenua nga kai he
tiawhe he oti me era atu kai maroke. Kaati
ko era kai ma te kararehe ma nga tangata
tino rangatira anake e riro mai ai i te nui o te
utu ko nga teihana ririki heoi ano he tatari
tonu me kore noa te pata marangai e hara
mai hei whangai i a ratou kararehe. Ko te
mate kaore i nga kararehe anake kei nga
tangata ano. Kaore e tipu te kai i te kore
makuku. Ko nga kai, tiki anake ai i tawhiti.
Kaati ko nga tangata kua kore nei a ratou
taonga kaore e riro mai he kai ma ratou i te
mea kua kore he hua o ratou whenua kua
matemate katoa hoki a ratou taonga. Ko nga
tangata tino rangatira anake nga mea e ahua
ora ana otira e kore e roa to ratou ora. Ko te
nuinga o taua whenua kaore he tereina. He
kooti nga mea hari hari kai atu taonga hoki,
kaati kua mutu i nga kooti te haere ki taua
whenua he kore kai no reira ma nga hoiho to
onga kooti, he tino roa hoki te takiwa e haere
ana te kooti i tetahi pito ki tetahi pito o taua
whenua. Ko tena mate tena o nga tangata ko
te mutunga o nga kooti te haere ki reira. Ko
tetahi mate nui no nga kai mahi. I te mea
kua kore he mahi ma ratou i nga teihana kua
kore he ara e puta mai ai he oranga mo ratou,





tapiri atu hoki ki te nui o te utu o te kai, me
te iti o te kai e haere atu ana ki o ratou whe-
nua katahi ra ka nekehia atu te mate. He
maha nga mea kua whati mai kei Niu Tireni
nei kei te rapu i tetahi oranga. He tino
whakaaroha atu te mate o taua iwi. Tera atu
ano etahi waahi o Ahitereiria kei te pera ano.
Kei te rapu nga tangata o nga waahi e ora
ana me te Kawanatanga hoki i tetahi tikanga
hei whakamana i te mate o aua whenua. Kei
te kohi moni nga tangata kei te mahi hoki i
etahi mahi e riro mai ai he moni hei whangai
i aua whenua. Ki te kore he ua e puta ki taua
whenua i roto i te marama, ka tino he rawaru
nga tangata. A ki te puta he ua kia rima
rawa nga tau ka ea ai nga mate o aua whenua.

I PUTA tetahi hau tuawhiowhio ki te takiwa
o Taonewhira i a Ahitereiria. I tere tonu te
putanga mai o taua hau. Ko te nuihanga o
nga whare o te taone kei raro katoa e putu ana.
He maha nga tangata i mate i te hinganga o
nga  whare. Ko etahi i taima e o ratou whare
i a ratou e noho ana i roto i te putanga mai o
te nau. Kaore i roa te pupuhitanga o taua
hau. Ko nga waea korero o taua whenua
kua motumotu katoa. Ko nga kaipuke me
nga tima i roto i te awa he mea pupuhi na te
hau ki uta. Ko etahi kua pakaru, ko nga
mea i whiua e te hau ki te moana kua totohu.
E ^"200, 000 te mate o taua taone i taua hau.

No Wiwini (Sweden) tetahi mate he mate
kai. Kaore he kai a nga tangata o tetahi pito
a taua whenua. E 50, 000 nga tangata kei te
noho kore kai noa iho.

No Hanuere nei i mate ai a Walter Paiura
Grainey ki Otepoti, he tamaiti tawhito no Te
Aute.

 KANUI te kaha o te matauranga o Pita
Paaka i te Kura Takuta i Otepoti, e puta ana
ia i ana whakamatautauranga katoa, ko ia
tonu tetahi o nga tangata matau o taua kareti.
Hei tera tau piri ai ki a ia te ingoa takuta.
Ko Pita ano te tiamupiana  o Niu Tireni mo
te rere tupeke ara Long Jump. No Taranaki
tenei tamaiti engari ko tona mana ko " Maui."

Ki ta matou rongo e whakaturia ana ko
James McFarlane ( Eakewharena) ko Tiaki
Harini ko Kapene Taka, o Turanga, ko
§hrimpton o Nepia hei poari whakahaere i
nga whenua kamupene o te Tai-Rawhiti, i oti
nei i te Paremata he ture.

HE tokomaha nga tamariki Maori o Te
Aute kei te taone o Turanga nei e mahi ana.
Ko Hamiora Hei ko Hatara Kereama, ko

TE PIPIWHARAUROA,

No. 61.

Tiwaha Turei, ko Hare Horana, kei nga tari
roia, ko Tairi Wherehi raua ko Hare Pataka
kei to raua na tari ano, he kaiwhakamaori a
Hare Potaka, ko Raenara Wiremu kei te tari
o te kaiwhakawa, ko Terei Ngatai he karaka
no tetahi kamupene nui, ko Weihana Taramea
he karaka ano, ko Poananga he karaka i te tari
o te Kaunihera o te taone, ko Hira Paenga
kei te Tari Ruri, ko Reweti Kohere he kai-
whakaako i Te Raukahikatea ko Te Mauri
kei te mahi toa, tera ano etahi kei te tuawhe-
nua e mahi paamu ana.

KANUI te mate o Hone Heke, kei tetahi
hohipera i Poneke ia e takoto ana.

TE UTU o te kaanga ki Akarana e 4s 2d ki
te 4s 4d mo te puhera: wuru, mo te kerehi-
purere e 31/2d ki te 41/2d mo te pauna; kei te
wheke te utu o te paraoa.

No te 16 o tenei marama i mate ai a Ta
Hori Witimoa ki Nepia: e 72 ona tau. Ku
tenei pakeha tetahi o nga apiha i uru ki nga
whawhai o Niu Tireni, i whai ia i a Te Kooti.

I TATA ki te 20 nga kete a Ani Kanara ratou
ko ana tamariki i tuku ai ki te hokohoko i
Akarana. I tetahi hokohoko i Otepoti i tata
ki te 40 nga kete a tenei hakui i tuku ai.
Kanui te tautoko a tenei ruruhi i te Kura
Kotiro i Akarana. Ko etahi wahine e mea
ana me utu rawa ka raranga kete ai ratou mo
nga mahi nunui. Kei hea hoki ra he moni mo
te kura mehemea ki te utua ratou, ka riro ke
hoki te moni i a ratou.

Ko te tiamupene mo te eke paihikara o te
ao katoa he mangumangu no Amerika ko
Meiha Teira tona ingoa. I tona reihitanga ki
Ahitereiria riro katoa i a ia nga moni nunui.
He tangata tino whakapono a Meiha Teira;

kaore ia e inu waipiro, e kaipaipa. I a ia i
Iuropi ka tohea ia kia reihi i te Ratapu otira
kore rawa ia i whakaae. I tata ki te $7.500
nga moni i ngaro ki a ia i tona korenga e reihi
i te Ratapu, otira e mea ana ia kaore ia i te
rawakore. He tangata tino humarie tenei,
kaore e riro i nga mahi kino.

KUA tae mai ki Niu Tireni nei, kua riro
hoki, te wahine reoreka atu ki te waiata o te
ao, ko Madame Melba tona ingoa. I whiwhi
ia ki te $30, 000 i ona waiatatanga ki Ahiterei-
ria. I tona waiatatanga i nga taone nunui o
Niu Tireni nei e $500 te utu mona i te po
kotahi. He rua koura tonu te waha reka ki
te waiata.





I PUTA he raruraru nui ki Whiti, huri ana
tetahi hapu maori ki te Hahi Pikopo, ko to
ratou karakia tawhito he Weteriana. No to
ratou huringa ki te Pikopo ka tahuna a ratou
Paipera, me nga himene ki te ahi i runga i te
kupu a nga minita Pikopo. Kanui te riri o
nga hahi Perotehana. Ko te tino nuinga o
nga maori o Whiti he Weteriana. He Wete-
riana nga Whiti i haere ki Ingarangi ki te
whakawahanga o Kingi Eruera. E kiia ana o
nga hoia katoa o nga koroni i haere ki Inga-
rangi ko nga Whiti anake i whakawhetai i
nga kainga, i karakia hoki i te ata i te ahiahi.

I RONGO matou kua puta te kupu a Te
Wiremu, Atirikona, kia tapiritia e ia te oranga
o nga minita moari ia tau ia tau, kia $10 ma
te minita kotahi.

Hei te mutunga o tenei tau ka haere ki
Ingarangi a Te Tiatatene, mahita o Te Rau
Kareti raua ko tana hoa-wahine. Kia kotahi
te tau e ngaro atu ana ka hoki mai ki tana
mahi. Kanui te pirangitia o tenei tangata e
nga tangata o Turanga nei.

E HAERE ana a te Tutanekai ki Rarotonga
me era atu moutere, ki te kawe i nga mema o
te Paremete kia kite i era whenua kua tuku
nei ki raro i te Kawanatanga o Niu Tireni.
Kei te riri etahi pakeha kei te mea he whaka-
pau noa i nga moni o te koroni.

I TE matenga o Pihopa Kaui o Akarana ka
whakaarohia me tiki i Ingarangi he pihopa,
whiriwhiri ana ko Nerikena, he minita no
Ranana. He taitamariki, he tangata kaha ki
te mahi, pai ki te kauwhau, whakaaro ki nga
mahi mihinare. Ki nga rongo korero i tika
tona whiriwhiringa hei pihopa mo Akarana,
tera e kaha tana tautoko i te Hahi Maori.
Hei a Mei nei ia rere mai ai i Ingarangi. I
tino pouri tona pariha i te rongonga, e haere
mai ana to ratou matua ki te Whetu o te
Tonga.

KUA PUTA noa atu nga tohutohu a TE PIPI-
WHARAUROA mo te wehe i te wahi whakatekau
o nga rawa a te tangata ki nga mahi a te
Atua. I puta te whakaaro i a Hemi Matenga
kia aru ia i taua tikanga ara kia wehe i te
wahi whakatekau o nga moni e whiwhi ana i
ana hokonga rawa. No te kitenga o Te Tia-
tetenei a ia ka homai e te Matenga he tieki e
$50 mo nga mahi o te Hahi Maori, a kua
tukua e Te Tiatatene taua moni hei oranga
mo nga minita Maori o Akarana, $10 te
kohi a Te Matenga mo te whare karakia o Te
Rau. Tera atu ano etahi o nga mahi ohaoha
a tenei tangata.

No. 61

 HE KUPU WHAKAMARAMA. 

ETAHI RETA KI TE ETITA.

Ki TE ETITA O TE PIPIWHARAUROA.

EHOA-, tena koe. E hau kori mai na i
raro i nga parirau o ta tatau manu, te
manu whakamarama i nga ritenga me nga
hiahia o nga ra kua hori ake nei ki muri, tae
mai nei ki enei ra. No reira he inoi atu tena
ki a koe, kia pai mai koe ki te panui atu i nga
korero e mau ake i raro nei, hei whakamarama
ki nga hoa e tae mai ki tenei takiwa a muri
ake nei, ahakoa maori, ahakoa pakeha, me
nga iwi huhua ranei o te ao e tae mai ana ki
konei.

No te 28 o nga ra o Hanuere tata i mahue
ake nei i tu ai tetahi hui ki konei ko te putake
o taua hui he whakatu i tetahi ture hei arai i
nga tangata, kia whakamutu te tahutahu i
nga waahi e tipuna ana e te rarauhe, e te
manuka, me te kiokio, kaati-ko te whaka-
taunga a' taua hui, me tino mutu taua mahi i
muri atu o te whakaotinga i tenei take, ki te
kitea kua wera tetahi waahi rarauhe manuka,
kiokio ranei, i te tangata i nga tangata ranei,
ka whainatia i a raua ratou ranei kia utu i nga
moni e rua pauna tekau hereni ^"2 105. ma te
tangata katahi, ko nga waahi hei taunga mo
tenei ture ko nga waahi, i waenganui o Tau-
mata-o-Apanui te roherato, o te awa o Hapa-
rapara te rohe rawhiti, kaati kua oti te wha-
katu e te Iwi tetahi komiti hei tiaki i tenei
ture, ko te putake i koria ai taua mahi, na te
mohiotanga inaianei, ko taua mahi he mahi
patu whenua whakatitorea hoki.

Kaati koia nei nga korero e inoi atu nei au
kia panuitia atu e koe, ki te pai maora i a koe,
Hei kona ra!

Na to hoa pono,
na KUMARA TAPEHA.

Ki TE ETITA o TE PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koe. He tono atu ki a koe
kia utaina atu ena kupu. hei haunga
ma ta tatou mokai ki ona marae huhua o Te
Kotahitanga o nga tamariki o Te Aute ki
Tau-mata-o mihi, ka kokiritia he motini mo te
waipiro, ara, he tono atu ki te Paremata, kia
whakamanawa te iwi Maori kia whai-pooti mo
te turaki i te waipiro, mo te whakatu ranei.
E ki ana te pakeha, na te waipiro nga parekura
nunui atu i te ao nei. Me mohio hoki tatou,
ko o tatou tupuna, me o tatou matua, kua
ngaro atu ki te po i whakaponongatia e tenei
kai. no reira mai ano, i morehutia ai te ahua
o te tangata o te whenua. Na reira ka parau

noa ake te whakaaro, i roto i tenei whakatu-
puranga hou, ki te arai atu i etahi o nga tika-
nga kino e pa ana kia taua ki te iwi maori.

Kua whakamanawa mai e te Kawanatanga
te Kaunihera Marae, me te Kaunihera Whe-
nua ki te iwi maori. Otira e te iwi, kia tupato
ta tatou whakahaere i enei taonga kua riro
mai nei i a tatou. E hara i te ringa maori
nana i homai, engari na te ringa kaha o te
pakaha, mo reira kia tupato, kei kino rawa te
mea e pa mai ki a tatou a muri ake nei.

E tino tautoko ana au i nga kupu katoa a
Tokomatua e mea nei kia whakamutu te hau-
rangi o nga mema Kaunihera. He hunga
koutou katoa na te iwi i ata whiriwhiri mo
tena turanga, hei arahi i te iwi ki te tika. Ki
te haurangi to kapene o te tima kaore e hapa
te eke ki runga toka. Waihoki ki te haurangi
tonu koutou kaore e hapa te aitua o te iwi.

No reira he motini pai tenei, te turaki i te
waipiro, ma konei anake pea e taea ai te
whakahaere i etahi o enei tikanga hou kua
whakawhiwhi nei kia taua. E te iwi, waiho
ma te mate pokanoa taua e turaki, engari ko
taua kia tika.

Heoi nga kupu,
Na to koutou hoa aroha,
Na TAME ARAPATA.

HE RETA MAI I TAWHITI.

KUA tae mai te reta a Mere Whainga i
Amerika hei whakaatu mai i te ora o
Hirini ma, me te reta a Hirini hei whakaatu
i te kino o te kai waipiro hei tohe hoki i te
tangata kia whakamutu te kai i taua mea
kino. He roa no taua reta i kore ai e taea te
perehi katoa. E mea ana ia:—

•' Kahore ahau i hoko i oku whenua mo te
patara, kotahi e rua ranei, i hokona kutia ia te
whenua ki te moni i muri iho katahi ka tahuri
atu ki te inu i muri mai o taua inumanga ka
rereke nga mahara ka rite ki te porangi te
ahua ka pohehe noa iho nga whakaaro. No
te hokinga mai o nga whakaaro mohio katahi
ka whatoro iho te ringa ki roto ki te pakeke o
tona tarau po... ku... a haere noa atu ia ki
roto ki te pakete o te tarau o Waipiro a ka tu
porangi noa iho ka rakuraku nga ringa ki te
mahuna a ka tangi te mapu me te mea he
ngenge i te pikitanga. No reira ka whakaae
toku ngakau ki te whakaaro a nga iwi hapu
kia tino hinga atu taua ngarara kino ano, he
ngarara nanakia whakangohe whakaporangi
whakapohara i te tangata a tona mutunga iho
he mate."

TE PIPIWHARAUROA.
ഀ䠀䔀 吀唀刀䔀 吀唀吀唀刀唀⸀ഀഀ㄀⸀ 䬀漀琀愀栀椀 瀀甀琀愀渀最愀 漀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀 椀 琀攀 洀愀ⴀ ഀ爀愀洀愀⸀ഀഀ㈀⸀ 䬀漀 琀攀 漀爀愀渀最愀 洀漀 琀攀 瀀攀瀀愀 攀 爀椀洀愀 栀攀爀攀渀椀 ⠀㔀⼀ⴀ⤀ 椀 琀攀 ഀ琀愀甀Ⰰ 洀攀 渀漀漀琀椀 漀 琀攀 倀漀甀琀愀瀀攀琀愀 洀攀 瀀愀渀攀 爀愀渀攀椀⸀ഀഀ㌀⸀ 䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀渀最愀琀愀 欀椀 琀攀 琀愀渀最漀 椀 吀攀 倀椀瀀椀ⴀ ഀ眀栀愀爀愀甀爀漀愀 洀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 攀 椀愀 琀攀 洀漀渀椀 椀 爀漀琀漀 椀 琀攀 ഀ爀攀琀愀 眀栀愀欀愀愀琀甀 洀愀椀⸀ 䠀攀 眀栀愀欀愀愀琀甀 愀渀漀 栀漀欀椀 欀椀 渀最愀 ഀ琀愀渀最愀琀愀 攀 琀愀渀最漀 愀渀愀 椀 琀攀 瀀攀瀀愀Ⰰ 欀愀 琀愀攀 欀椀 琀攀 眀愀 攀 ഀ瀀愀甀 愀椀 愀 欀漀甀琀漀甀 洀漀渀椀 琀甀欀甀 洀愀椀 欀愀 琀愀欀愀椀愀 琀攀 瀀攀瀀愀 ഀ欀椀 琀攀 琀愀欀愀椀 眀栀攀爀漀⸀ 䬀椀愀 琀攀爀攀 琀攀 琀甀欀甀 洀愀椀 愀渀漀 椀 琀攀 ഀ栀甀愀 欀愀爀攀愀漀Ⰰ 欀椀 琀攀 欀漀爀攀 攀 琀攀爀攀 洀愀椀 欀愀 洀甀琀甀 琀攀 爀攀爀攀 ഀ愀琀甀⸀ 䬀漀 琀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀愀甀 㔀⼀ⴀⰀ 洀攀 甀琀甀 椀 琀攀 琀甀愀琀愀栀椀⸀ഀഀ㐀⸀ 䔀 瀀愀椀 愀渀愀 欀椀愀 琀甀欀甀愀 洀愀椀 渀最愀 欀漀爀攀爀漀 漀 椀愀 眀愀栀椀 漀 ഀ椀愀 眀愀栀椀 漀 琀攀 䴀漀琀甀Ⰰ 攀渀最愀爀椀 欀攀椀 琀攀 䔀琀椀琀愀 琀攀 琀椀欀愀渀最愀 洀漀 琀攀 ഀ琀愀 椀 愀甀愀 欀漀爀攀爀漀㬀 欀椀愀 洀愀爀愀洀愀 琀攀 琀甀栀椀琀甀栀椀⸀ഀഀ㔀⸀ 䴀攀 瀀攀渀攀椀 琀攀 琀甀栀椀 椀 眀愀栀漀 漀 渀最愀 爀攀琀愀 欀愀琀漀愀㨀᐀ഠഀ䬀椀 吀䔀 倀䤀倀䤀圀䠀䄀刀䄀唀刀伀䄀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀洀攀⸀ഀഀഀഀഀഀ䠀䔀 倀䄀一唀䤀⸀ഀഀ䬀椀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 攀 栀椀愀栀椀愀 愀渀愀 欀椀 琀攀 刀愀眀椀爀椀 欀椀 琀攀 ഀ䠀椀洀攀渀攀㨀 栀攀 渀甀椀 渀漀愀 愀琀甀 䬀愁 瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀攀椀 愀 ഀ愀甀 椀渀愀椀愀渀攀椀㨀 欀漀 琀攀 甀琀甀㨀᐀ഠഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 渀甀椀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㔀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 眀栀攀爀漀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀Ⰰ ㈀⼀㘀 ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ 椀⼀ⴀ ഀ䠀攀 洀攀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 欀椀爀椀 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ ㌀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 欀椀爀椀 渀漀愀Ⰰ ㄀⼀㘀 ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 眀栀攀爀漀Ⰰ ㈀⼀ⴀഀഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ刀愀眀椀爀椀 ☀ 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 瀀愀椀 爀愀眀愀Ⰰ 㐀⼀ⴀ ഀ䠀攀 䠀椀洀攀渀攀Ⰰ 㘀搀⸀ഀഀ䴀愀欀甀 攀 甀琀甀 琀攀 倀愀渀攀 䬀椀䬀椁 栀攀椀 琀甀欀甀 愀琀甀 椀䬀 愀 ഀ瀀甀欀愀瀀甀欀愀 欀椀 愀 欀漀攀⸀ഀഀ一愀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰഀഀ吀攀 刀愀甀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀⸀ഀഀഀഀ䬀椀 琀攀 栀椀愀栀椀愀 琀攀 琀愀䬀愁琀愀 欀椀 琀攀 倀愀椀瀀攀爀愀 欀椀 琀攀 ഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀Ⰰ 洀攀 琀漀渀漀 欀椀 琀攀 䈀䤀䈀䰀䔀 䐀䔀倀伀匀䤀吀伀刀夀 ഀ匀唀一䐀䄀夀 匀䌀䠀伀伀䰀 唀一䤀伀一Ⰰ 䄀甀挀欀氀愀渀搀⸀ഀഀ倀愀椀瀀攀爀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀㘀Ⰰ 㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 椀⼀ⴀഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 洀攀 䬀愁 甀瀀漀欀漀 眀栀愀欀愀洀愀爀愀洀愀Ⰰ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀ ഀ㐀⼀㘀Ⰰ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁 ㌀搀⸀ഀഀ䬀愀眀攀渀愀琀愀 瀀愀欀甀Ⰰ 洀攀 䬀愁 眀愀椀愀琀愀Ⰰ ㈀⼀ⴀⰀ ㈀⼀㘀Ⰰ ㌀⼀ⴀⰀ ㌀⼀㘀Ⰰ ഀ㐀⼀ⴀⰀ 洀攀 琀攀 瀀愀渀攀 欀椀䬀椁Ⰰ ㌀搀⸀ഀഀഀഀ倀爀椀渀琀攀搀 愀渀搀 倀甀戀氀椀猀栀攀搀 戀礀 䠀⸀ 圀⸀ 圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀Ⰰ 愀琀 吀攀 刀愀甀 ഀ倀爀椀渀琀椀渀最 圀漀爀欀猀Ⰰ 䈀攀爀爀礀 匀琀爀攀攀琀Ⰰ 䜀椀猀戀漀爀渀攀㬀 一攀眀 娀攀愀氀愀渀搀⸀ഀഀ 䠀唀䄀 䬀䄀刀䔀䄀伀 䴀䄀 吀䄀 吀䄀吀伀唀 䴀䄀一唀⸀ഀഀ㄀㘀⼀㌀ 吀愀洀愀爀椀欀椀 漀 吀椀瀀攀渀攀⸀ 椀⸀Ⰰ✀ⴀ 刀愀渀椀攀爀愀 吀愀漀栀漀⸀ 㘀⼀ⴀ倀愀爀愀漀渀攀 ഀ䠀愀爀愀爀愀渀愀⸀ 㔀⼀ⴀ 䴀椀猀猀 䈀愀氀猀琀爀漀搀攀Ⰰ 䴀爀猀 䈀攀愀琀琀椀攀Ⰰ 倀椀琀愀 倀漀欀椀愀Ⰰ 䘀爀攀搀⸀ ഀ匀洀椀琀栀Ⰰ 倀愀椀爀愀洀愀 䬀攀攀渀愀Ⰰ 刀甀欀愀 䄀爀愀琀愀瀀甀Ⰰ 吀愀洀攀 倀愀爀愀漀渀攀Ⰰ 刀攀瘀⸀ 吀⸀ ഀ吀漀欀漀椀愀琀甀愀Ⰰ 䄀爀攀欀愀栀愀渀愀 吀攀洀甀攀爀愀Ⰰ 倀椀爀椀瀀椀 刀漀瀀椀栀愀Ⰰ 吀愀栀甀 刀愀琀愀渀愀 ഀ倀愀椀甀琀愀 一最愀瀀甀欀攀Ⰰ 一最愀琀椀爀椀琀椀 䄀漀洀愀爀愀洀愀Ⰰ 䴀椀猀猀 䐀攀渀挀欀攀爀Ⰰ 䤀栀愀爀愀椀爀愀 ഀ䴀攀椀栀愀渀愀Ⰰ 䴀愀渀椀栀攀爀愀 圀愀椀琀椀琀椀Ⰰ 刀攀椀栀愀渀愀 䴀漀愀爀椀Ⰰ 刀攀渀攀琀愀 倀攀爀攀琀漀Ⰰ ഀ䤀栀愀椀愀 倀漀琀椀欀椀Ⰰ 䔀⸀ 䨀⸀ 倀愀爀爀Ⰰ 䴀愀琀攀爀攀 䠀愀瀀椀⸀ ㈀⼀㘀 圀椀 吀愀漀琀甀Ⰰ 䠀漀渀攀琀愀渀愀 ഀ䠀愀爀愀甀爀椀愀⸀ഀഀ䠀⸀圀⸀圀䤀䰀䰀䤀䄀䴀匀 吀䔀 刀䄀唀 倀刀䔀匀匀 䜀䤀匀䈀伀刀一䔀